- bariera informacyjna w bibliotekach akademickich Marzena Świgoń Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UWM „Library anxiety” - bariera informacyjna w bibliotekach akademickich

„Library anxiety” - bariera informacyjna w bibliotekach akademickich. 1. Terminy „library anxiety” i „bariera informacyjna” - definicje. 2. Geneza i założenia teorii „library anxiety”. 3. Badania w bibliotekach amerykańskich. 4. Badania w bibliotekach polskich. - badania wśród studentów nauk humanistycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. - badania wśród studentów nauk technicznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Typologie barier informacyjnych według T.D.Wilsona: związane z osobą użytkownika interpersonalne środowiskowe związane ze źródłami informacji według S.Vanes: fizyczne psychologiczne kulturalne społeczne i edukacyjne

Założenia teorii „library anxiety” według C. Mellon (1986) Studenci odczuwający niepokój („library anxiety”) uważają, że nie posiadają wystarczających umiejętności do korzystania z biblioteki; brak owych umiejętności jest dla nich uczuciem wstydliwym; studenci obawiający się ujawnienia swojej niewiedzy unikają zadawania pytań bibliotekarzowi.

Komponenty „library anxiety” według S. Bostick (1992) Problemy związane z personelem biblioteki (barriers with staff) Bariery afektywne (affective barriers) Komfort w bibliotece (comfort with the library) Wiedza o bibliotece (knowledge of the library) Bariery mechaniczne (mechanical barriers)

Badania Q. G. Jiao i A. J. Onwuegbuzie (1996 - 2004) Badania związków (korelacji) pomiędzy czynnikami z pięciu grup (1.Problemy związane z personelem biblioteki; 2.Bariery afektywne, 3.Komfort w bibliotece, 4.Wiedza o bibliotece, 5.Bariery mechaniczne) a m.in. cechami osobowości studentów, np.: podatność na stres motywacja do nauki wytrwałość w dążeniu do celu itp., preferencjami studentów, dotyczących: sposobu uczenia się wystroju wnętrz itd., oraz cechami demograficznymi, tzn.: wiek płeć rok studiów.

Badania w bibliotekach polskich 1. Biblioteka Humanistyczna UWM w Olsztynie, studenci I r. nauk humanistycznych, L=86 (M. Świgoń, 2001 r.) 2. Biblioteka Główna AGH w Krakowie, studenci I r. nauk technicznych, L=75 (B.Wójcik, 2003 r.) Część 1. (na podstawie założeń C.Mellon) Opis wrażeń z pierwszego samodzielnego poszukiwania informacji na zadany przez wykładowcę temat. Rodzaj odpowiedzi Swobodna wypowiedź Część 2. (na podstawie założeń S.Bostick) Ustosunkowanie się do pięciu stwierdzeń świadczących o braku obaw w danym zakresie (b.związane z personelem biblioteki, b.afektywne, komfort w bibliotece, wiedza o bibliotece, b.mechaniczne). Rodzaj odpowiedzi: Skala 1 - 5, gdzie „1=zdecydowanie zgadzam się”, „5=zdecydowanie nie zgadzam się”.

Wyniki badań. Część 2. Hierarchie przyczyn powstawania obaw w bibliotece. UWM studenci I roku nauk humanistycznych 1. Bariery mechaniczne 2. Wiedza o bibliotece 3. Komfort w bibliotece 4. Bariery afektywne 5. Bariery związane z personelem biblioteki AGH studenci I roku nauk technicznych 1. Wiedza o bibliotece 2. Bariery afektywne 3. Komfort w bibliotece 4. Bariery mechaniczne 5. Bariery związane z personelem biblioteki

2 - test chi-kwadrat, p - poziom istotności Wyniki badań. Część 2. Związek rodzaju nauk (humanistyczne, techniczne) z odczuwaniem barier - elementów „library anxiety”. 2 - test chi-kwadrat, p - poziom istotności 1. Bariery związane z personelem: 2 = 9,47; p = 0,050. 2. Bariery afektywne: 2 = 28,23; p < 0,001. 3. Komfort w bibliotece: 2 = 3,36; p = 0,499. 4. Wiedza o bibliotece: 2 = 9,34; p = 0,053. 5. Bariery mechaniczne: 2 = 35,21; p < 0,001.

Wiedza o bibliotece „Wiem, gdzie są zlokalizowane poszczególne działy w bibliotece oraz jakie materiały i źródła można w nich znaleźć.”

Komfort w bibliotece „Bibliotekę postrzegam jako miejsce miłe i bezpieczne. Czuję się w niej komfortowo.”

Bariery związane z personelem biblioteki „Niem mam żadnych oporów przed proszeniem o pomoc bibliotekarzy. Nie unikam zadawania im pytań.”

Bariery mechaniczne „Umiem samodzielnie i efektywnie korzystać z komputerowych systemów informacyjnych.”

Bariery afektywne „Czuję, że mam odpowiednie i wystarczające umiejętności do samodzielnego i efektywnego korzystania z biblioteki.”

Hierarchie barier związanych z „library anxiety” Wnioski z badań. Część 1. - Trudności w poszukiwaniu informacji w bibliotece (bariery informacyjne) napotyka 80 % studentów I roku; - Zjawisko niepokoju w bibliotece (library anxiety) dotyczy 40 % polskich studentów I roku; - Brak źródeł w bibliotece akademickiej (resource anxiety) szósty komponent „library anxiety”. Część 2. Hierarchie barier związanych z „library anxiety” I rok nauk technicznych (AGH) * 1. Wiedza o bibliotece 2. Bariery afektywne 3. Komfort w bibliotece 4. Bariery mechaniczne 5. Bariery związane z personelem biblioteki I rok nauk humanistycznych (UWM)* 1. Bariery mechaniczne 2. Wiedza o bibliotece 3. Komfort w bibliotece 4. Bariery afektywne 5. Bariery związane z personelem biblioteki **Istotne różnice (p<0,001) w odczuwaniu barier mechanicznych i afektywnych.