Garso R įtvirtinimas žodžiuose Mokymo priemonė logopedams, pradinių klasių mokiniams ir jų tėvams lenkų kalba Parengė Vilniaus r. Nemenčinės Konstanto Parčevskio gimnazijos logopedė Danuta Banevič

Uždaviniai: mokyti taisyklingo garso [r] tarimo žodžiuose, lavinti foneminę klausą, formuoti garsinės žodžių analizės bei sintezės įgūdžius, ugdyti girdimąjį ir regimąjį suvokimą, plėsti žodyną, tobulinti kalbos gramatinę sandarą, ugdyti rišliąją kalbą.

Taisyklingas [r] garso tarimas R — uždarumos, virpamasis, sonantas, liežuvio priešakinis, alveolinis priebalsis, skardusis. Gali būti kietasis ir minkštasis. Tariant kietąjį garsą, burna šiek tiek pravira, visas balso aparatas įtemptas išskyrus liežuvio galiuką. Liežuvio nugarėlė plokščia, o liežuvio galiukas pakeltas prie viršutinių dantų alveolių ir sudaro uždarumą. Iš plaučių iškvepiant orą, uždarumas išsprogdinamas, ir liežuvis suvirpa, nes jis, laikomas viršuje, vėl keletą kartų sudaro su alveolėmis uždarumą, kurį oras nuolat turi išsprogdinti. Žodžio pradžioje garsas r yra 1—2 dūžių, o gale 2—3 dūžių.

Kalbos padargų mankštos pratimai mokant tarti garsą [r] 1. Lavinti apatinį žandikaulį jį pakeliant, nuleidžiant, judinant į šalis, pirmyn, atgal. 2. Tyliai, garsiai virpinti lūpas („arkliuko prunkštimas”). 3. Virpinti lupas iškišus tarp jų platų liežuvį. 4. Aplaižyti liežuviu viršutinius ir apatinius dantis (skaičiuojami dantukai). 5. Pakaitomis padaryti tai siaurą, tai platų liežuvį. 6. Liežuvį pakaitomis atremti tai į viršutinius, tai į apatinius dantis. 7. Mėgdžioti kalakutus: bl, bl, bl.... 8. Pliaukšėti liežuviu, stengiantis jį kiek galima aukščiau pakelti ir kuo stipriau prispausti prie kietojo gomurio. 9. Iškišti platų liežuvį ir tvirtai prispausti prie viršutinės lūpos ją uždengiant. Stipriai pūsti orą. Virpėdama lūpa suvirpina ir liežuvį. 10. Pričiulpti liežuvį prie kietojo gomurio ir stengtis kuo ilgiau ten išlaikyti, įtempus liežuvio pasaitėlį. Po to staigiai pūsti orą į liežuvio galiuką. Iškvepiant gali pasigirsti, dz. 11. Išsižioti ir, pakėlus liežuvį prie viršutinių dantų alveolių, greitai tarti vieną iš šių garsų junginių (tttt..., dddd..., t dt dt dt d..., dz dz dz dzzz..., žžž..., dzin dzin, addda ir t.t.). Tariant stipri oro srovė staigiai pučiama į liežuvio galiuką ir pirštu, zondu ar apvaliu, švelniu pieštuko galiuku greitai braukoma po liežuviu, stengiantis jį suvirpinti. Jei liežuvis įtemptas ir oro srovė pakankamai stipri, pasigirsta tr, tr, dr-dr...

/r/- klasyfikacja w języku polskim -Głoska „r” jest spółgłoską; -półotwartą -ustną -dźwięczną -drżącą -twardą -przedniojęzykowo-przydziąsłową

[r] artykulacja Przy wymawianiu głoski [r] wibruje koniuszek języka, boki języka przylegają do wewnętrznych powierzchni górnych zębów i dziąseł. Powierzchnia języka lekko wklęśnięta. Koniuszek języka uderza o dziąsła.

Korekcja rerania Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne, które biorą udział w artykulacji głoski ”r”: ćwiczenia usprawniające motorykę warg i języka, np : nadymać policzki przy zwartych wargach nadmuchiwać baloniki, puszczać bańki mydlane naśladować parskanie konia i warkot motor: trrr,prrr,wrrr wysuwać język za jamę ustną, na dół, na boki, do góry liczyć czubkiem języka górne zęby naśladować grę na trąbce;

Metody wywoływania głoski [r] 1.wymawiać teda; (t,d, dziąsłowe) najpierw w tempie wolnym, potem coraz szybciej; e powinno być wymawiane krótko i delikatnie, zaś a z naciskiem i przedłużeniem 2.w szybkim tempie powtarzać połączenia bda (d dziąsłowe) bdo, bdu, z krótko i delikatnie wymawianym d, itp. 3.wymawiać tede (t, d, dziąsłowe) lekko i delikatnie, przy czym samogłoski tworzyć bardzo cicho i krótko; zwarcie powinno być delikatne, gdyż właśnie osłabienie tego zwarcia prowadzi do głoski „r”.

Ćwiczymy słuch fonemowy: analiza i synteza głoskowa. Karta pracy ucznia. Patrząc na obrazek: 1) podziel wyraz na sylaby, 2) wymień wszystkie głoski w słowie.

Słownictwo do utrwalenia wyrazów ze spółgłoskami tr i dr tran, trasa, trawa, tratwa, trapez, trema, trud, trep, truskawka, trucizna, trucht, trąbka, trociny, tron, trop, troska, troje, truteń, trójka, trójkąt, tren, treść, trybuna, traszka, -tr- potrawa, koncentrat, atrament, stragan, strażak, strach, musztra, siostra, estrada, kontrabas, autostrada, strefa, stres, natrysk, jutro, futro, futryna, cytryna, struna, witryna, piętro, instrument, wątroba, strąk, strona, przestroga, centrum, katastrofa, chytry, bystry, ostry, astry, Petronela, -tr wiatr, litr, metr, centymetr, decymetr, teatr, łotr, Piotr, filtr, jesiotr, semestr, Dr- drabina, drań, drab, dramat, drut, drapacz, dreszcze, drapieżnik, drążek, drewno, drewniaki, dresy, drób, druh, dróżka, drużyna, droga, drozd, drobiazg, drętwy, drobny,drobnostka, drożdże, dracena, drogowskaz, -dr- kadra, kwadrat, kwadrans, zdrada, eskadra, adres, adresat, podręcznik, podróż, wędrówka, zdrowie, biedronka, wydra, andrut, Aleksandra, dr- cedr, kadr

Przeczytaj i odgadnij 1 zagadkę. Siedzi w kałamarzu obok liter i wyrazów. Gdy się przy pisaniu spieszysz – to on z pióra chlup! Na zeszyt.

Sprawdź swoją odpowiedź Atrament

Przeczytaj i odgadnij 2 zagadkę. Jest od pomarańczy mniejsza, bardziej żółta i kwaśniejsza. Pod jej skórką mieści się mnóstwo witaminy C.

Sprawdź swoją odpowiedź cytryna

Rozwiąż krzyżówkę. Wariant 1.

Jakie rozwiązanie?

Kliknij dalej i sprawdź

Garnek

Rozwiąż krzyżówkę. Wariant 2

Jakie rozwiązanie?

Kliknij dalej i sprawdź

Koncert

Ułoż zdania z rozsypanki wyrazowej

Karta pracy ucznia. Znajdź i skreśl w wykreślance słowa, oznaczające narzędzia ogrodnicze. Jeden wyraz już zaznaczono.

Zadanie do domu. Powtarzaj słowa codziennie po 6- 8 razy trudny trapez trąbka trawa trącać tramwaj trójkąt tron troje trujący tronowy trociny tryskać trampki trochę trasa troje tresować

Zadanie do domu. Powtarzaj słowa codziennie po 6- 8 razy. drabina droga drewno drewniaki drut dramat drapać drasnąć drapieżnik drewniany dręczyć drobny drogowskaz drops drozd drożdże drób drugi druk drużyna dresy drgania

Podsumowanie ćwiczeń logopedycznych Czego dzisiaj nauczyliśmy się? Co najbardziej się spodobało na zajęciu? Co było trudne? Co jeszcze należy poćwiczyć?

Dziękuję za pracę! Zuch !!!

Dėkoju už pastangas! Šaunuoliai!