Stany zagrożenia życia W-8 „Stany zagrożenia życia w psychiatrii” lek. Tomasz Gutowski

Najczęstsze stany wymagające natychmiastowej interwencji psychiatrycznej I. Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Tendencje samobójcze Zachowanie niebezpieczne dla otoczenia Zachowanie zdezorganizowane II. Ostre zaburzenia psychiczne wymagające szybkich interwencji: Ostry lęk Ostre zaburzenia psychotyczne Ostre pobudzenie Ostre zaburzenia nerwicowe Ostra depresja Ostra mania Ostre zaburzenia wywołane substancjami psychoaktywnymi

Objawy psychiczne na podłożu zaburzeń somatycznych 1. Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi 2. Otępienie 3. Majaczenie

Inne stany nagłe w psychiatrii Ostra reakcja na stres Stany wyjątkowe Objawy uboczne po lekach psychotropowych

Schemat postępowania 1. Nawiązać kontakt i zebrać wywiad 2. Podstawowe badanie lekarskie (ew. z zastosowaniem środków przymusu bezpośredniego) Diagnoza w kierunku somatycznego podłoża zaburzeń Strukturalne uszkodzenia oun Zatrucia Zaburzenia metaboliczne w przebiegu ch. somatycznych Ocena zagrożenia życia pacjenta i innych osób 3. Badanie stanu psychicznego w kierunku psychiatrycznego podłoża zaburzeń – ustalić wstępne rozpoznanie – opisać zespół dominujących objawów

Minimum badania somatycznego W przypadku każdego pacjenta zbadać: Ciśnienie tętnicze krwi Tętno Częstość oddechów Temperaturę ciała Stan świadomości

Schemat zwięzłej oceny stanu somatycznego Ogólne parametry RR, HR, temperatura ciała, częstość oddechów Wygląd ogólny Stan odżywienia, nawodnienia Ślady urazów, szczególnie głowy Szyja Zakres ruchomości, sztywność karku Ocena tarczycy Serce i płuca Brzuch Kończyny dolne obrzęki

Schemat zwięzłej oceny stanu neurologicznego Ocena stopnia przytomności – ilościowe zaburzenia świadomości Senność Senność głęboka (półśpiączka) Śpiączka Badanie gałek ocznych Źrenice (wielkość, reakcja na światło) Ruchomość gałek ocznych Oczopląs Wytrzeszcz gałek ocznych

Układ mięśniowy Funkcje móżdżkowe Odruchy Kończyny Odruch kolanowy i ze ścięgna Achillesa Ocena siły mięśniowej Funkcje móżdżkowe Chód Koordynacja Odruchy Babińskiego Chwytania Ryjkowy Ssania Kończyny Drżenie Ruchy pląsawicze Drżenie metaboliczne mięśni

Najczęstsze stany wymagające natychmiastowych interwencji psychiatrycznych I. Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Tendencje samobójcze Zachowanie niebezpieczne dla otoczenia Zachowanie zdezorganizowane II. Ostre zaburzenia psychiczne wymagające szybkich interwencji: Ostry lęk Ostre zaburzenia psychotyczne Ostre pobudzenie Ostre zaburzenia nerwicowe Ostra depresja Ostra mania Ostre zaburzenia wywołane substancjami psychoaktywnymi

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Tendencje samobójcze Samobójstwo to świadomy akt samounicestwienia spowodowany krańcowo frustrującą sytuacją, z której, zdaniem osoby podejmującej taką decyzję, nie ma innego wyjścia nie jest czynem przypadkowym, jest sposobem rozwiązania problemu, towarzyszy poczucie beznadziejności, jest to agresja skierowana przeciwko sobie

Kiedy istnieje duże ryzyko podjęcia samobójstwa? 1. Akcje pozorujące stan normalności 2. Spisanie testamentu 3. Przekazywanie posiadłości i przedmiotów osobistych 4. Listy pożegnalne 5. Nagła poprawa, uspokojenie 6. Depresja z agitacją, psychoza 7. Narkotyki, alkohol

Zagrożenie samobójstwem w przebiegu zaburzeń depresyjnych Wysoki poziom lęku, przejawiający się niepokojem psychoruchowym, podnieceniem ruchowym, Duże zaburzenia snu Poczucie beznadziejności, sytuacji bez wyjścia, niemożność uzyskania pomocy od najbliższych lub personelu leczącego, przekonanie o nieuleczalności, obecności ciężkich chorób, urojenia nihilistyczne

Poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu się ciężkich grzechów, przestępstw, dążenie do poniesienia kary Nastrój dysforyczny Dolegliwości typu bólowego (ból pleców stwierdzony u pacjentów z zespołem depresyjnym zwiększa ryzyko samobójstwa) Obecność przewlekłych chorób somatycznych Uporczywe zaburzenia snu

Zasady postępowania z pacjentem z tendencjami samobójczymi Dokładnie pytać o to, jaką postać przybrały jego myśli? Fantazje samobójcze? Postawa rezygnacyjna? Planowanie konkretnych działań? Ocenić ryzyko popełnienia samobójstwa: jak daleko zaawansowane były plany i czynności? Czy były próby wcześniej? W jakich okolicznościach? Skuteczność obranej metody niebezpieczne: broń palna, powieszenie, skok z wysokości Głębokość i umiejscowienie ran ciętych / kłutych Ilość i dawka połkniętych leków świadome działania uniemożliwiające odratowanie

Schemat postępowania u pacjenta po próbie samobójczej Opatrzenie ran i urazów Medyczno – chirurgiczne komplikacje czynu samobójczego Ścisła obserwacja uniemożliwiająca próby ucieczki lub ostatecznego dokonania aktu samobójczego Farmakoterapia i psychoterapia uwzględniająca obraz psychopatologiczny Organizacja psychicznego i życiowego wsparcia Ew. kontakt z psychoterapeutą

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Zachowanie niebezpieczne dla otoczenia AGRESJA Zaburzenia psychiczne związane z agresją: Zaburzenia osobowości (o. dyssocjalna, o. narcystyczna, o. chwiejna emocjonalnie) Nadużywanie substancji psychoaktywnych (zatrucia, zesp. abstynencyjny, majaczenie) Ostre psychozy (schizofrenia, paranoja) Stan maniakalny rzadziej depresja Zaburzenia stresowe pourazowe Zaburzenia spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu Agresja grupowa

Inne przykłady zaburzeń mogące stanowić przyczynę zachowań agresywnych Ostre Majaczenie Zatrucia Choroby metaboliczne Napady padaczkowe Ch. naczyniowe mózgu Urazy głowy Przełom tarczycowy hipermetaboliczny Infekcje oun Przewlekłe Otępienie Zespół Korsakowa (amnestyczno – konfabulacyjny) Charakteropatia padaczkowa Upośledzenie umysłowe Pourazowe zespoły psychoorganiczne

Postępowanie z pacjentem agresywnym Neutralna, nieodrzucająca postawa wobec badanego (nie oceniać, nie dać się sprowokować) Nawiązać optymalny kontakt (podejście bezpośrednie, stanowcze) Zebrać niezbędne informacje (pytać o przyczyny wybuchu agresji Minimalizować uaktywnienie tendencji agresywnych i zapobiegać ich konsekwencjom (mówić spokojnie, stanowczo, nie blokować drzwi, nie zamykać drzwi pokoju) Zapewnić obecność drugiej osoby w pomieszczeniu Odpowiednio wcześniej zapewnić środki umożliwiające zastosowanie przymusu bezpośredniego (personel, sprzęt)

Postępowanie z pacjentem agresywnym Badanie somatyczne: Ogólny wygląd Skóra: wybroczyny, urazy, żółtaczka, ślady po wkłuciu igieł Odruchy, napięcie, siła mięśniowa Bad. dodatkowe Morfologia, elektrolity, cukier, mocznik, gazometria (hipoksja?) Toksykologia EKG, ew. CT, ew. bad. pł. m-r

Postępowanie z pacjentem agresywnym Leczenie: Natychmiastowa interwencja: Neuroleptyki i.m. Haloperidol, chlorpromazyna (Fenactil), lewomepromazyna (Tisercin), promazyna Benzodiazepiny i.m. Diazepam (Relanium), klorazepat (Tranxene) NLP + BDZ potencjalizacja efektu Leczenie przyczynowe

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: Zachowanie zdezorganizowane Wstępne postępowanie podobne jak w zagrożeniu agresją, ale tu konieczne jest jak najszybsze ustalenie przyczyn dezorganizacji Osoby zdezorganizowane zachowują się chaotycznie i nieprzewidywalnie W ich zachowaniu dominuje nadmierna aktywność lub spowolnienie psychoruchowe Ewidentne są trudności w konsekwentnym ukierunkowaniu działania na określony cel Pomimo braku wyraźnych tendencji autodestrukcyjnych czy agresywnych, istnieje poważne ryzyko przypadkowego spowodowania stanu zagrożenia życia

Przyczyny dezorganizacji zachowania Rzadziej: Upośledzenie umysłowe Przewlekłe zaburzenia psychotyczne Osłupienie Katatonia, depresja, zab. dysocjacyjne Najczęściej: Zaburzenia świadomości (różnej etiologii) Głębokie zaburzenia pamięci (różnej etiologii) Otępienie, zesp.amnestyczny, zab.dysocjacyjne Zaburzenia organiczne (zwłaszcza z afazją) Zaostrzenia przewlekłej schizofrenii Pobudzenie psychoruchowe (różnej etiologii) Subs. psychoaktywne, psychozy, mania, majeczenie, otępienie, depresja

Ostre zaburzenia psychiczne wymagające szybkich interwencji: Ostry lęk Somatyczne przyczyny lęku: Zawał m. sercowego, napad astmy, zaburzenia rytmu serca Ch. wieńcowa, kolka, przełom nadciśnieniowy Pheochromocytoma, hipoglikemia, nadczynność tarczycy, przytarczyc, kory nadnerczy, porfiria, hipokalcemia Ch. Meniera, padaczka skroniowa, stwardnienie rozsiane, ch. naczyniowe Podłoże somatyczne Składnik szerszego zespołu objawów (psychotycznych, zab. nastroju) Wynik stosowania substancji psychoaktywnych

Lęk związek ze stresującymi problemami Ewidentny związek: Zab. adaptacyjne Ostra reakcja na stres Zaburzenia stresowe pourazowe Zab. dysocjacyjne Z. depersonalizacji - derealizacji Brak prostego związku Zab. lękowe uogólnione Lęk napadowy Lęk fobiczny Zab. lękowo-depresyjne mieszane Zab. obsesyjno-kompulsyjne Zab. somatyczne neurastenia

Lęk napadowy - Oddzielny epizod intensywnej obawy i dyskomfortu - Nagły początek - Maksimum natężenia w ciągu kilku minut, trwa co najmniej kilka minut - Objawy pobudzenia autonomicznego - Objawy z zakresu klatki piersiowej i brzucha - Objawy ogólne: uderzenia gorąca, zimna, drętwienie, swędzenie - Objawy obejmujące stan psychiczny Zwroty głowy, zab. równowagi, wrażenie omdlewania, oszołomienia Derealizacja, depersonalizacja Obawa utraty kontroli, ‘zwariowania’ Obawa śmierci

Farmakoterapia ostrego lęku: benzodiazepiny Krótkodziałające Lorazepam (Lorafen), Oksazepam, Alprazolam (Afobam, Alprox, Xanax), Temazepam (Signopam) Długodziałające diazepam (Relanium), klonazepam (Clonazepamum), Klorazepat (Cloranxen, Tranxene), Medazepam (Medazepam, Rudotel)

Ostre pobudzenie i ostra psychoza Próba nawiązania kontaktu Podstawowe bad. lekarskie, w razie konieczności zastosowanie środków przymusu bezpośredniego Alkohol? Narkotyki? Interakcje z lekami psychotropowymi! Podłoże somatyczne, intoksykacyjne – leczenie przyczynowe Podawanie środków psychotropowych : leki przeciwpsychotyczne i.m., - benzodiazepiny i.m., / p.o., haloperidol+lorazepam, haloperidol+diazepam, chlorpromazyna, lewomepromazyna, diazepam, lorazepam, klorazepam Kontrolować RR, temperaturę ciała

Zaburzenia histeryczne (dysocjacyjne i konwersyjne) - Częściowa lub zupełna utrata integracji pomiędzy wspomnieniami z przeszłości, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi, kontrolą ruchów dowolnych ciała; wyparcie ze świadomości myśli, obrazów, wrażeń, uczuć, potrzeb (elementów przeżywania) Zwykle objawy pojawiają się w odpowiedzi na trudne sytuacje życiowe, problemy wewnętrzne Brak chorób somatycznych (konwersja), neurologicznych (dysocjacja)

Postaci zaburzeń dysocjacyjnych (konwersyjnych) Amnezja dysocjacyjna Utrata pamięci, najczęściej selektywnie dot. traumatycznego przeżycia Fuga dysocjacyjna Współwystępowanie amnezji i podejmowanie podróży, dla postronnych zachowanie prawidłowe Osłupienie dysocjacyjne Głębokie ograniczenie lub spowolnienie aktywności ruchowej, poprzedzone traumatycznym wydarzeniem Zaburzenia transowe Czasowa utrata poczucia własnej torżsamości i rozpoznawania otoczenia, niezależne od woli, niechciane

Dysocjacyjne zaburzenia ruchu Utrata zdolności do poruszania kończyną, częścią ciała Drgawki dysocjacyjne Przypominają napady padaczkowe, ale bez przygryzienia języka, bez urazów, bez oddania moczu Dysocjacyjne znieczulenie i utrata czucia zmysłowego Brak czucia, czasem parestezje, niedowidzenie, niedosłyszenie Zespół depresonalizacji – derealizacji Poczucie obcości otoczenia, własnego ciała, myślenie oderwane od odczuć, bez zaburzeń świadomości, zachowanie adekwatne do sytuacji

Inne zaburzenia dysocjacyjne Zespół Gansera Chory sprawia wrażenie zdezorientowanego, ma zdziwiony wyraz twarzy, udziela jaskrawo błędnych odpowiedzi, nie reaguje na polecenia lub wykonuje je na opak; po ustąpieniu chory zwykle nie pamięta swoich przeżyć Otępienie rzekome Zaburzenia orientacji, pamięci, utrata posiadanej wiedzy, chorzy nie udzielają odpowiedzi lub odpowiadają błędnie na najprostsze pytania, mimika żywa Puerylizm Zachowanie jak u małego dziecka, mówienie zdrobniale o sobie i otoczeniu, demonstrowanie niewiedzy jak u dziecka

i inne substancje psychoaktywne Alkohol i inne substancje psychoaktywne

Objawy psychiczne na podłożu zaburzeń somatycznych Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi Otępienie Majaczenie

1. Zapalenie opon mózgowych lub mózgu Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi 1. Zapalenie opon mózgowych lub mózgu Obj.: gorączka, drgawki, ból głowy, sztywnośc karku bad. lab.: leukocytoza 2. Majaczenie Działanie leków nasennych lub uspokajających Zespół abstynencyjny Hipoglikemia Tyreotoksykoza Zatrucie subst. psychostymulującymi Tachykardia, nadciśnienie, nadmierne pocenie, drżenie, rozszerzone ale reagujące źrenice Bad. Lab.: bad. Toksykologiczne, glikemia, elektrolity, mocznik, kreatynina

3. Encefalopatia nadciśnieniowa lub krwotok wewnątrzczaszkowy nadciśnienie, ból głowy, sztywność karku, badanie dna oka 4. Niedotlenienie mózgu z powodu niewydolności układu krążenia lub oddechowego sinica, zaburzenia oddychania, obj. zastoinowej niewydolności serca, gazometria 5. Zatrucie środkami antycholinergicznymi Sztywne, rozszerzone źrenice, tachykardia, gorączka, suche błony śluzowe

Encefalopatia Wernickego Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi Encefalopatia Wernickego Obj.: oczopląs, ostre zaburzenia świadomości, wywiad alkoholowy Stan po napadzie padaczkowym Obj. padaczkowe w wywiadzie, zab. świadomości, często odchylenia w bad. neurologicznym, przygryziony język, mimowolne oddanie moczu Ocenić poziom leków p/padaczkowych Krwiak pourazowy Niedawny uraz głowy w wywiadzie, neurologiczne obj. ogniskowe, tarcza zastoinowa

Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia Hipo- lub hipertermia Temperatura ciała Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia Obj.: nowe szmery nad sercem Niewydolność wątroby Obj.:żółtaczka, palpacyjne wyczuwalne zmiany wątroby Bad. Lab.: próby wątrobowe Mocznica obj.: zaburzenia oddychania, obrzęki Bad. Lab.: zwiększone stężenie mocznika, zab. elektrolitowe

Choroby bezpośrednio zagrażające życiu manifestujące się zaburzeniami psychicznymi Hipoglikemia Obj.: Hipoglikemia: zaburzenia wzrokowe, szerokie źrenice, drgawki, blada, zimna, spocona skóra Bad.lab.: zmniejszone stęż. glukozy Kwasica ketonowa Obj.:polinuria, zab. oddychania, nudności, bóle brzucha, zapach acetonu, odwodnienie tachykardia Bad. Lab.: zwiększone stężenie glukozy, kwasica metaboliczna, ketonuria

Majaczenie 1. zaburzenia świadomości 2 Majaczenie 1. zaburzenia świadomości 2. zmiana funkcjonowania procesów psychicznych, zab. spostrzegania 3. zaburzenia rozwijają się w krótkim czasie, zmieniają nasilenie w ciągu dnia 4.są konsekwencją:

Przyczyn somatycznych Hipoglikemia Hipoksja Infekcje (zap. płuc, zom-r, posocznica) Ch. kardiologiczne Awitaminozy Przyczyny mózgowe (zator, krwotok, niedokrwienie), padaczka Urazy głowy Mocznica Niewydolność wątroby Zatrucia Zab. endokrynologiczne oparzenia Wynik nasilonej reakcji abstynencyjnej na odstawienie/zmniejszenie ilości przyjmowanej substancji psychoaktywnej Alkohol Narkotyki Leki podział wg DSM IV

Majaczenie alkoholowe Zespół odstawienia Majaczenie alkoholowe Związek przyczynowy i czasowy między przerwaniem picia a wystąpieniem zaburzeń Obj. abstynecyjne oraz: Zaburzenia świadomości (dezorientacja w czasie i miejscu) Drżenie mięśniowe Lęk Omamy i złudzenia, gł. Wzrokowe, dotykowe, słuchowe Urojenia (dziania się, prześladowcze) Podniecenie psychoruchowe Odwrócony rytm sen-czuwanie Nadaktywnośc ukł. autonomicznego Wykluczenie innej choroby somatycznej lub psychicznej Pojawia się kilka godzin po ostatnim spożyciu alkoholu Potliwość, tachykardia, nadciśnienie drżenie rąk, bezsenność, nudności, wymioty, lęk, napady drgawkowe Podniecenie psychomotoryczne Złe samopoczucie Bóle głowy Zwiewne omamy

Majaczenie Leczenie Diagnostyka Z przyczyn somatycznych: Przyczynowe! Wywiad Bad. przedmiotowe Bad. Lab OB. Morfologia Bad. ogólne i toksykologiczne moczu Elektrolity, mocznik, kreatynina, kw. moczowy Próby wątrobowe EKG RTG klatki piersiowej TK głowy Badanie pł. m-r Leczenie Z przyczyn somatycznych: Przyczynowe! Alkoholowe: objawowe Nawadnianie Tiamina, cocarboksylaza, vit. C Wyrównanie elektrolitów Obniżenie temperatury ciała Zwolnienie HR, obniżenie RR Benzodiazepiny, hemineuryna, neuroleptyki?

C. Inne stany nagłe w psychiatrii Ostra reakcja na stres Stany wyjątkowe Objawy uboczne po lekach psychotropowych

Ostra reakcja na stres Rozwija się u osoby bez żadnych innych wyraźnych zaburzeń psychicznych Jest to reakcja na wyjątkowo silny, fizyczny lub psychiczny uraz Ustępuje w ciągu kilku godzin lub dni Objawy mają mieszany i zmieniający się w czasie obraz: Stan oszołomienia Wycofanie (osłupienie) bądź pobudzenie, hiperaktywność (fuga) Objawy wegetatywne (jak w lęku panicznym): tachykardia, potliwość, czerwienienie się Objawy pojawiają się kilka minut po zadziałaniu bodźca, znikają po krótkim czasie Może wystąpić częściowa lub pełna amnezja

Ostra reakcja na stres - zasady postępowania Zapewnić spokój, możliwie komfortowe warunki Nie pozostawiać chorego samego sobie, zapewnić możliwość kontaktu, nie narzucać się, być do dyspozycji Jeśli kilka osób dotknęła tragedia pozwolić im być razem Istotne: zadbać by było takim osobom ciepło, dać pić, jeść Pozwolić na wyrażanie uczuć związanych z trudną sytuacją

Umożliwić kontakt (telefoniczny) z bliskimi Zaproponować pomoc w rozwiązaniu problemów wynikających z niespodziewanej zmiany sytuacji Podawanie leków ograniczone do sytuacji bardzo silnego pobudzenia – stłumienie uczuć odwleka jedynie w czasie adaptację psychiczną do przeżytego urazu Konsultacja psychiatryczna, gdy podejrzenie poważniejszych zaburzeń Pozwolić na wyrażenie bardzo silnych, czasem nieuzasadnionych i trudnych uczuć dla słuchaczy: Zaprzeczania oczywistym faktom, poczucie winy, poczucie zagrożenia, pretensje do nieżyjących osób

Stany wyjątkowe w psychiatrii Nagłe, krótkotrwałe, ostre zaburzenia psychiczne związane zwykle z zaburzeniami świadomości, niekiedy z urojeniami i omamami Zwykle kończą się snem terminalnym Objęte są częściową lub całkowitą niepamięcią

Objawy uboczne po lekach psychotropowych Objawy pozapiramidowe Ostra reakcja dystoniczna Akatyzja – poneuroleptyczny zespół pobudzeniowy Późna dyskineza Złośliwy zespół poneuroleptyczny Letalny zespół katatoniczny Zespół serotoninergiczny Zespół antycholinergiczny

Objawy pozapiramidowe Najczęstsze odwracalne objawy uboczne przyjmowania neuroleptyków, Objawy: zaburzenia napięcia i funkcji mieśni: Drżenie (zamiarowe, spoczynkowe, gł. kkg, żuchwy, języka) Sztywność (obj. koła zębatego, ołowianej rury) Bradykineza ( powolność ruchów, maskowata twarz, mikrografia, przygarbiona sylwetka, zab. koordynacji ruchowej) Leczenie: Leki przeciwparkinsonowskie (Akineton, Pridinol)

Ostra reakcja dystoniczna Niekontrolowany kurcz pewnych grup mięśni Pojawia się nagle, zwykle kilka dni po rozpoczęciu leczenia neuroleptykami Głównie pojawia się u młodych mężczyzn Objawy: kurcz mięśni : - gałek ocznych - twarzy i szyi, opadnięta, ‘zablokowana’ żuchwa, wysunięty język, przekręcona głowa - mięśni tułowia, kończyn - rzadziej, ale stwarza potencjalne zagrożenie: kurcz mięśni krtani Różnicowanie: napad padaczkowy, tężęc, kręcz szyi, reakcja histeryczna Leczenie: - nieleczone ustępuje w ciągu kilku godzin lub dni - farmakologiczne daje natychmiastową poprawę - stosuje się: leki przeciwparkinsonowskie i.m., diazepam (Relanium) i.m., następnie leki przeciwparkinsonowskie p.o.

Akatyzja Objawy: znaczny niepokój, wewnętrzna potrzeba ruchu, niemożność ustania w miejscu, bezustanne zmienianie pozycji Leczenie: - leki antycholinergiczne (przeciwparkinsonowskie) - benzodiazepiny - beta-blokery

Późne dyskinezy Mimowolne ruchy warg, żuchwy, języka, znacznie rzadziej tułowia i kończyn Efekt długotrwałego leczenia neuroleptykami Najczęściej przy zmniejszaniu dawki lub odstawianiu Częściej u kobiet Ustępują tylko w 5 – 40% Leczenie: - jeśli to możliwe zmniejszyć dawkę, odstawic dany neuroleptyk, zamienic na inny - karbamazepiny, lit, benzodiazepiny - nie stosować leków antycholinergicznych (przeciwparkinsonowskich), bo pogarszają obraz kliniczny nasilając ruchy

Złośliwy zespół poneuroleptyczny Poważna, potencjalnie śmiertelna komplikacja leczenia neuroleptykami Występuje rzadko: 0,2 – 1,0%, najczęściej w pierwszym m-cu leczenia Mechanizm patofizjologiczny: blokada receptorów dopaminowych w mózgu, gł. w podwzgórzu i jądrach podstawy Wywoływany przez leki o mechanizmie antydopaminowym Śmiertelność 9 – 25% Zgon następuje jako etap zzpn lub w wyniku powikłań sercowych, krążeniowych, oddechowych, nerkowych Czynniki ryzyka: podawanie neuroleptyków o znacznej sile działania, szczególnie w formie depot, płeć męska, ogólne osłabienie, odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, wyczerpanie fizyczne, inne choroby, polifarmakoterapia (lit) Etiologia do końca nie jest poznana

Przebieg kliniczny zzpn Wysoka temperatura Objawy pozapiramidowe Objawy wegetatywne (tachykardia, ślinotok) Zaburzenia świadomości (dezorientacja, zamącenie) Drgawki, sztywność mięśni Rozwija się w ciągi 1-3 dni, trwa ok. tygodnia od odstawienia neuroleptyku Bad. lab.: Zwiekszona aktywnośc fosfokinazy kreatyninowej Leukocytoza Kwasica metaboliczna Zaburzenia funkcji wątroby mioglobinuria Różnicowanie: ch. zakaźne gorączkowe, stan katatoniczny, udar cieplny, hipertermia złośliwa

Postępowanie w zzpn - Odstawić podejrzany lek - Monitorować podstawowe czynności życiowe - Nawadniać - Obniżyć temperaturę farmakologicznie i metodami zewn. - podawać leki dopaminergiczne (bromokryptyna 2,5-6,0mg/d, amantadyna 100-400mg/d) - miorelaksanty: benzodiazepiny Alternatywne metody leczenia: EW, klozapina, benzodiazepiny, karbamazepina, pochodne kw walproinowego, sole litu, fenytoina, klonidyna tlen, gospodarki wodno-elektrolitowej i RKZ Możliwe powikłanie: DIC

Letalny zespół katatoniczny Rzadki zespół, który może wystąpić u pacjentów długo leczonych neuroleptykami Objawy prodromalne: narastający niepokój, pobudzenie ruchowe (dni, tygodnie, miesiące) Okres kulminacyjny: stupor, śpiączka, zgon