w malarstwie i literaturze Symbolizm w malarstwie i literaturze

Symbolizm [gr. sýmbolon ‘znak umowny’] kierunek w poezji i sztukach plastycznych, powstały we Francji i Belgii w drugiej połowie XIX wieku. Zakładał, że świat poznawany zmysłami (materialny) jest złudą skrywającą prawdziwy, idealny świat, którego zmysłami i rozumem nie można zinterpretować. Pojęć ze świata prawdziwego nie da się opisać za pomocą zwykłego języka, może to zrobić tylko symbol, czyli motyw, który prócz własnego posiada jeszcze znaczenie przenośne. Malarstwo symboliczne nawiązuje do wierzeń zawartych w biblii, mitologii, folklorze ludowym. Symbol budzi pewne skojarzenia, wyraża stan duszy, przedstawia jakieś idealne pojęcie, mówi coś, czego nie można powiedzieć dosłownie.

Charles Pierre Baudelaire „Poeci przeklęci” Poeta wyklęty to poeta zbuntowany przeciw społeczeństwu, outsider przekraczający normy obyczajowe. Typowe elementy biografii poety wyklętego to nadużywanie bądź uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, obłęd, popadanie w konflikty z prawem, wczesna, często samobójcza śmierć. Charles Pierre Baudelaire Paul Verlaine

Charles Pierre Baudelaire Urodził się w 1821 roku w Paryżu. Zmarł na syfilis w 1867 roku. Żyjąc całkiem dostatnio, zajął się miedzy innymi pisaniem. Trwonił pieniądze i prowadził życie hulaki ("poeta przeklęty") Długo musiał czekać na uznanie. Jego "Kwiaty zła" nie zostały dobrze przyjęte przez francuską publiczność. Oskarżono go o obrazę moralności, gdyż krytykował w tym zbiorze Kościół , rodzinę i inne niepodważalne wartości.

Paul Verlaine Urodzony 30 marca 1844r. w Metzu (Francja). Zmarł 7 stycznia 1896 roku. Verlaine`a , podobnie jak Baudelaire`a zaliczano do " poetów przeklętych", na co podobnie jak Baudelaire, zasłużył sobie skandalicznym trybem życia. Verlaine należał do pierwszych zwolenników nie uznawanej ogólnie poezji Baudelaire`a. Jeden z największych i najbardziej uznanych poetów francuskich. Założenia jakie przyjmuje Verlaine to poezja wolna od ograniczeń formalnych, lekka, swobodna, pozornie niedbała. Wiersz nie może być dosadny, trzeba unikać dosłownego formułowania przekaz. Interpretacja wiersza nie może się narzucać ani być jednoznaczna.

Polscy twórcy Józef Mehoffer Stanisław Wyspiański Jacek Malczewski Władysław Podkowiński Stefan Żeromski Leopold Staff Kazimierz Przerwa-Tetmajer Jan Kasprowicz Tadeusz Miciński

Józef Mehoffer Urodził się 19 marca 1869 roku w Ropczycach, zmarł 8 lipca 1946 roku w Wadowicach.  Jeden z najbardziej wyrazistych przedstawicieli Młodej Polski.  Studiował w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejkiw Krakowie oraz na uczelniach wiedeńskich i paryskich. Uznawany jest za mistrza secesyjnej dekoracyjności. Uprawiał m. in. grafikę artystyczną, malarstwo sztalugowe, portret kredkowy. Jednen z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" .

Przykłady dzieł Mehoffera Czerwona parasolka 1917 Dziwny ogród 1903 Wisła pod Niepołomicami 1894

Stanisław Wyspiański Polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uczęszczał na wykłady z historii, historii sztuki i literatury; rozpoczął studia malarskie w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, której dyrektorem był w tym czasie Jan Matejko; W twórczości malarskiej, realizowanej głównie techniką pastelu (portrety, pejzaże, kwiaty), dominował symbolizm i stylizacja secesyjna. W dziedzinie literatury jeden z największych twórców dramatu, zwłaszcza tragedii. Znane dramty Wyspiańskiego to m.in.: Noc Listopadowa (1904),Wesele (1901), Warszawianka(1898).

Przykłady dzieł Wyspiańskiego Śpiący Staś 1904 Macierzyństwo 1905 Planty o świcie 1894

Jacek Malczewski Urodził się w  15 lipca 1854w  Radomiu, zmarł 8 października 1929 w Krakowie. W wielku 17 lat został wolnym słuchaczem Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Od momentu śmierci ojca, w malarstwie Malczewskiego pojawił się powracający motyw śmierci. Był artystą znanym, cenionym i nagradzanym. Jeden z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka".

Przykłady dzieł Malczewskiego Autoportret z paletą 1892 Błędne koło 1895-1897 Melancholia 1890-1894

Władysław Podkowiński Pseudonim Andrzej Ansgary. Urodzony 4 lutego 1866 w Warszawie, zmarł 5 stycznia 1895 tamże. Prekursor polskiego impresjonizmu.  Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, następnie w Akademii Petersburskiej. Ku symbolizmowi skłonił się pod koniec życia w wyniku przeżyć osobistych- nieuleczalna choroba. Malował pejzaże, sceny figuralne, portrety, obrazy symboliczne. Pośmiertna legenda uczyniła go polskim artiste maudit- artystą przeklętym. Najbardziej znany obraz- "Szał uniesień" uważany jest za pierwsze znaczące dzieło nurtu symbolizmu.

Przykłady dzieł Podkowińskiego Plac św. Aleksandra 1887 Szał uniesień 1884 Wyjazd na polowanie 1888

Stefan Żeromski Polski prozaik, publicysta, dramaturg, nazwany „sumieniem polskiej literatury”. Inicjator projektu Akademii Literatury, współzałożyciel i prezes (1920) Związku Zawodowego Literatów Polskich. Podejmując tematykę historyczną, Żeromski nawiązywał do problemów współczesności, np. w utworach: Powieść o Udałym Walgierzu (Chimera 1905), Sen o szpadzie (1905). Ważniejsze dzieła: Doktor Piotr Duma o hetmanie Dzieje grzechu.

Leopold Staff Ur. 14 listopada 1878 we Lwowie, zm. 31 maja 1957. Polski poeta, tłumacz i eseista. Jeden z najwybitniejszych twórców literatury XX wieku. Zaliczany do czołowych poetów młodopolskich, w okresie międzywojennym stał się duchowym przywódcą skamandrytów. Już za życia nazywany "pomnikiem polskiej poezji ". W latach 1897-1901 studiował na uniwersytecie we Lwowie prawo, filozofię i romanistykę.Uhonorowany tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Staff generacyjnie przynależał do trzech epok literackich, w każdej z nich odnajdywał się jako autorytet i wzór dla młodych pisarzy. Utwory: Uśmiechy godzin (1910) Tęcza z łez i krwi (1918) Szumiąca muszla (1921)

Kazimierz Przerwa-Tetmajer Ur. 12 lutego 1865 r. zm. 18 stycznia 1940 r. Polski poeta, nowelista, powieściopisarz, przedstawiciel Młodej Polski. Jako pierwszy tak dosadnie dał wyraz młodopolskiemu kryzysowi światopoglądowemu oraz nastrojom mu towarzyszącym. Inspiracje folklorem, nastrojowe opisy Tatr i Podhala Symbolizm okazał się doskonałym narzędziem do oddania niepokojów jednostki cierpiącej na „chorobę wieku”. Budując obrazy przesycone ponurą nastrojowością takie, jak „Na Anioł Pański”, mnożył powtórzenia, powracał wciąż do tych samych motywów: skargi, rozpaczy, przygnębienia, samotności. Wiersze symbolistyczne ukazują Tetmajera również jako metafizyka („Na szczycie”). Ukoronowaniem sławy poety było uwiecznienie go w „Weselu” Wyspiańskiego.

Jan Kasprowicz Ur. 12 grudnia 1860 w Szymborzu, zm. 1 sierpnia 1926 w Zakopanem. Polski poeta, dramaturg, krytyk literacki,Przedstawiciel Młodej Polski, związany z kilkoma głównymi nurtami ówczesnej liryki. Uważany za jednego z najwybitniejszych poetów w dziejach literatury polskiej, stawianego na równi z Adamem Mickiewiczem. Kasprowicz zachował właściwą sobie indywidualność stylu, nie porównywalną ze stylem żadnego innego twórcy tego okresu. Był zawsze na wskroś oryginalny i nigdy nie był niczyim naśladowcą. Utwory poety: Poezje (1889) Chrystus (1890) Z chłopskiego zagonu (1891) Świat się kończy (1891)

Tadeusz Miciński Ur. 9 listopada 1873 w Łodzi, zginął w lutym 1918. Pisarz i poeta polski okresu Młodej Polski. Autor mistycznych powieści, poematów prozą i wierszy kontemplacyjnych. Miciński był przeciwnikiem teorii przypadkowości; świat i wszystkie jego elementy istnieją z konieczności, choć są do końca niepoznawalne. Napisał kilka dramatów, które łączą w sobie idee filozofii dziejów z przyszłymi technikami nowoczesnych mediów - filmu, projekcji. Do jego najbardziej znanych utworów należą: Łazarze (1896) - poemat Nauczycielka (1896) - opowiadanie W mroku gwiazd (1902) - tomik poezji Kniaź Patiomkin (1906) - dramat

PROJEKT „FIN DE SIECLE W KRAKOWIE I DĄBROWIE” Klasa IIb Dziękujemy za uwagę!