Kolonializm europejski teksty źródłowe

Benjamin Disraeli, fragment przemówienia z 1872 r. [w:] P. Ziółek, Idea imperium, Warszawa 1997, s. 156 Benjamin Disraeli (1804-1881) - brytyjski mąż stanu, premier w latach 1868, 1874-1880 To imperium, które zostało stworzone przedsiębiorczością i energią poddanych waszej królewskiej mości (Wiktoria, królowa Wielkiej Brytanii 1837-1901, od 1876 cesarzowa Indii], jest bardzo szczególne. Nie znam podobnego przykładu, ani w starożytnej, ani w nowożytnej historii. Nigdy żaden Cezar albo Karol Wielki nie stał na czele tak szczególnej domeny. Jego flagi łopoczą nad wieloma wodami, posiada prowincje w każdej strefie geograficznej, jest zamieszkane przez ludzi różnych ras, religii i zwyczajów. Niektóre z tych prowincji związane są z nami więzami wolności, w pełni świadome, że bez związku z metropolią nie cieszyłyby się bezpieczeństwem [...], inni są z nami związani ciałem i krwią, a także względami moralnymi i materialnymi. Miliony [...] poddają się tej władzy, ponieważ zawdzięczają jej porządek. Wszystkie te społeczności zgadzają się na uznanie władczego ducha tych wysp, który uformował znaczną część globu.

Cecil John Rhodes, fragment przemówienia z 1895 r. [w:] P. Ziółek, op. cit., s. 145 Cecil John Rhodes (1853-1902) - polityk brytyjski i finansista, autor koncepcji połączenia brytyjskich posiadłości w Afryce od Kairu do Kapsztadu Słuchałem szaleńczych mów, które były tylko krzykiem o chleb, rozmyślałem o tej scenie i byłem bardziej niż kiedykolwiek wcześniej przekonany o doniosłości imperializmu [...], pielęgnowana przeze mnie idea jest rozwiązaniem problemu społecznego: aby uchronić czterdzieści milionów mieszkańców Zjednoczonego Królestwa przed krwawą wojną domową, my, kolonialni politycy, musimy uzyskać nowe ziemie, by osiedlić na nich nadwyżkę ludności, by znaleźć nowe rynki zbytu dla towarów produkowanych przez nich w fabrykach i kopalniach. Imperium. jak zawsze mówiłem, jest kwestią chleba i masła. Jeśli chcecie uniknąć wojny domowej, musicie zostać imperialistami.

którą mamy do wypełnienia. [...] Joseph Chamberlain: fragment przemówienia z 1897 r. [w:] P. Ziółek, op. cit., s: 157 Joseph Chamberlain (1836-1914)- polityk brytyjski, minister kolonii w latach 1886-1903 Nie twierdzę, że osiągnęliśmy całkowity sukces w każdym przypadku, nie twierdzę, że wszystkie nasze metody były bez zarzutu, ale twierdzę, że nieomal wszędzie, gdzie była ustanowiona władza królowej i narzucony wspaniały Pax Britannica, zwiększyło się bezpieczeństwo życia i własności, i nastąpiła materialna poprawa bytu większej części ludności. Bez wątpienia na początku podboju doszło do rozlewu krwi [...]. Należy jednak pamiętać, że jest to warunek misji, którą mamy do wypełnienia. [...] Nie można zrobić omletu bez rozbicia jaj, nie można zniszczyć praktyki barbarzyństwa, niewolnictwa, przesądu, które przez wieki pustoszyły Afrykę, bez użycia siły [...], albowiem za jedno stracone życie zyskamy sto i wygramy sprawę cywilizacji i dobrobytu ludzi w dłuższej perspektywie.

John Meynard Keynes „The Economic Consequences of the Peace”, 1919 Cóż za niezwykły rozwój gospodarczy dokonał się w epoce, która zakończyła się w sierpniu 1914 roku! To prawda, że ludzie w większości ciężko pracowali i żyli w trudnych warunkach, choć było wielu słusznie na pozór zadowolonych z sytuacji. Każdy człowiek uzdolniony lub z charakterem miał możliwość wznieść się ponad przeciętność, wejść do klasy średniej lub wyższej, gdzie oferowano mu – niewielkim kosztem i takimże wysiłkiem – wszelkie wygody i uroki, w dawnych czasach niedostępne nawet najbogatszym i najpotężniejszym monarchom. Mieszkaniec Londynu mógł zamówić przez telefon, popijając w łóżku poranną herbatę, towary z całego świata w dowolnej ilości i słusznie oczekiwać, że w niedługim czasie zostaną mu dostarczone do domu. W tym samym czasie i w ten sam sposób mógł zainwestować swoje zasoby w kopalnie czy nowe przedsięwzięcia w każdym zakątku świata i bez wysiłku zapewnić sobie udział w przewidywanych zyskach […] Polityka, militaryzm i imperializm, problemy rasowe i rywalizacja różnych kultur, monopole, restrykcje i ekskluzje, wkradające się jak wąż do tego raju, były niewiele więcej niż ciekawostkami z codziennej gazety ….

Robert Clive Cecil Rhodes Benjamin Disraeli