Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Opiekun: mgr Monika Małecka Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "Opiekun: mgr Monika Małecka Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza"— Zapis prezentacji:

1

2 Opiekun: mgr Monika Małecka Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza
Nazwa szkoły: Publiczne Gimnazjum w Stawkach ID grupy: 96/49_MP_G1 Opiekun: mgr Monika Małecka Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza Temat projektowy: Czy wiem co jem? Semestr/rok szkolny: IV / 2011/12

3 Czy wiem co jem ???

4 Składniki odżywcze

5 Składnikami odżywczymi nazywamy substancje, które są niezbędne dla życia, prawidłowego wzrostu i rozwoju oraz dla zapewnienia zdrowia organizmu. Są one zawarte w pożywieniu. Po spożyciu i trawieniu pokarmów w przewodzie pokarmowym, składniki odżywcze mogą być wchłonięte i zmetabolizowane w organizmie.

6 Każdy ze składników odżywczych pełni określoną rolę, której nie jest w stanie spełnić inny składnik. Dieta niedoborowa w poszczególne składniki odżywcze prowadzi z czasem do niezaspokojenia potrzeb ustroju i naruszenia jego rezerw. Efektem tego stanu jest nadmierny rozpad tkanek, postępujące wyniszczenie, niedobory witamin lub minerałów - a w skrajnych przypadkach - zgon.

7 Główne składniki odżywcze
Podstawowymi składnikami odżywczymi niezbędnymi dla życia i dobrego zdrowia są: białka tłuszcze węglowodany witaminy sole mineralne woda

8 Białko Białko jest najważniejszym składnikiem pokarmowym i jest niezbędne do utrzymania życia. Nie może być zastąpione żadnym innym składnikiem. Białko stanowi zasadniczy element budowy wszystkich tkanek, a odpowiedni jego dowóz decyduje o stanie zdrowia. Wyróżniamy białka: pełnowartościowe niepełnowartościowe

9 Białka pełnowartościowe
Białko to zawiera wszystkie 8 niezbędnych (egzogennych) aminokwasów w odpowiednich ilościach oraz w odpowiednim wzajemnym stosunku. Białko najlepszej jakości występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, w mięsie zwierząt, ryb, drobiu, w mleku i jego przetworach, w jajach.

10 Białka niepełnowartościowe
To białka, które zawierają mało lub nie zawierają wcale aminokwasów egzogennych i dlatego nie mogą być wykorzystane jako jedyne źródło białka w diecie. Białka niepełnowartościowe znajdziemy w żywności pochodzenia roślinnego jak np. zboża, nasiona, orzechy, groch lub fasola.

11 Funkcje białek Organizm wykorzystuje zarówno w pełni wykształcone skomplikowane białka i wieloelementowe cząsteczki, jak i pojedyncze aminokwasy i małe związki chemiczne. Oto niektóre funkcje białek: budulcowa – tworzenie elementów strukturalnych komórek (keratyna, elastyna, kolagen) hormonalna – wytwarzanie hormonów mających wpływ na przebieg procesów biochemicznych (hormon wzrostu, insulina) energetyczna – białko używane jest jako źródło energii w ostateczności w sytuacji niedoboru tłuszczu i węglowodanów w celu zbilansowania strat energetycznych.

12 Zapotrzebowanie na białko
Białko u dorosłego człowieka powinno stanowić % energii uzyskiwanej z przyjmowanego pożywienia w ciągu doby. Wartości te mogą się zwiększać w przypadku stanów związanych z intensywną syntezą komórek i wzmożoną produkcją związków, takich jak czas wzrastania oraz ciąża i czas laktacji u kobiet.

13 Niedobór białka Niedobór białka w organizmie ludzkim powoduje upośledzenie ogólnego stanu zdrowia, poprzez zmniejszenie odporności, a u dzieci i młodzieży opóźnienie wzrostu, spadek masy ciała , wątłość, osłabienie i opóźnienie ogólnego rozwoju fizycznego i umysłowego Prowadzi do wychudzenia, wycieńczenia a w skrajnych przypadkach do śmierci. Niedobór białka prowadzi również do kwashiorkor: poważnej choroby, która objawia się apatią, brakiem łaknienia, zmianami skórnymi, a u dzieci powoduje zahamowanie rozwoju fizycznego i umysłowego.

14 Nadmiar białka Częste spożywanie nadmiernych ilości białek może powodować zaburzenia w metabolizmie organizmu, doprowadzając do chorób wątroby i nerek z powodu ich przeciążenia. Nadmiar białka w organizmie może powodować także osteoporozę (czyli osłabienie struktury przestrzennej kości oraz zwiększoną podatność na złamania).

15 Nadmiar białka cd. Udowodniono, że nadmiar białka (mięsa szczególnie) przyczynia się do powstawania chorób serca, raka jelita grubego i choroby zwyrodnieniowej stawów, sprzyja również zaparciom. Cywilizowany człowiek spożywa białko w nadmiarze, co sprawia, że wzrasta liczba zachorowań na miażdżycę, alergię, choroby nerwowe, stawów, infekcje i nowotwory.

16 Tłuszcze Obok węglowodanów i białek są trzecią podstawową grupą składników pokarmowych spełniającą w organizmie głównie funkcję energetyczną. Wchodzą w skład tkanek organizmu, są nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) i ważnym składnikiem błon komórkowych i złożonych białek; Ze względu na pochodzenie dzielimy tłuszcze na : -roślinne -zwierzęce

17 Tłuszcze roślinne To ciekłe tłuszcze otrzymywane z nasion, owoców, kiełków roślin oleistych. Po wydobyciu ich z roślin są oczyszczane, utwardzane lub odwadniane. Do najczęściej spożywanych tłuszczów pochodzenia roślinnego zalicza się m.in.: olej słonecznikowy, olej rzepakowy, olej sojowy, oliwę, olej kokosowy, olej arachidonowy, olej bawełniany. Tłuszcze roślinne z racji swojej płynnej konsystencji nazywane są olejami. Nazwa ta nie zawsze uzasadnia stan faktyczny, ponieważ stan skupienia niektórych nienasyco-nych kwasów tłuszczowych jest zależny w przeważającej mierze od strefy klimatycznej. Olej palmowy w temperaturze pokojowej przyjmuje postać stałą.

18 Tłuszcze roślinne

19 Tłuszcze zwierzęce Zaliczane do grupy tłuszczów nasyconych, są uzyskiwane z tkanki tłuszczowej zwierząt i z mleka. Przykłady tłuszczów zwierzęcych: masło, smalec, słonina, tran, olej kostny

20 Funkcje tłuszczów Tłuszcze pełnią w naszym organizmie następujące funkcje: -chronią ciało prze utratą ciepła -umożliwiają utrzymywanie narządów wewnętrznych w prawidłowym położeniu -ochraniają narządy przed urazami mechanicznymi -zapewniają energię powstającą w wyniku spalenia tkanki tłuszczowej (bez uszczerbku na zdrowiu) przy niedoborze innych składników energetycznych

21 Zapotrzebowanie na tłuszcze
Ustalenie optymalnego zapotrzebowania na tłuszcze jest bardzo trudne, ponieważ organizm człowieka posiada możliwość ich wytwarzania z innych składników pożywienia, głównie węglowodanów. Zapotrzebowanie na tłuszcze uzależnione jest od potrzeb energetycznych organizmu, które z kolei wiąże się z wiekiem, płcią, rodzajem wykonywanej pracy czy dodatkową aktywnością fizyczną. Jednak za optymalną ilość spożycia tłuszczów przez dorosłego człowieka przyjmuje się 25-30% dziennej racji pokarmowej.

22 Nadmiar tłuszczów Tłuszcze w umiarkowanych ilościach są niezbędnym składnikiem pokarmowym ludzi. Spożywanie nadmiaru tłuszczów – zwłaszcza nasyconych – sprzyja jednak chorobom układu krążenia i powoduje nadwagę.

23 Węglowodany Węglowodany są źródłem energii i ciepła, i są niezbędne do metabolizowania innych składników odżywczych, takich jak białka i tłuszcze. Węglowodany, ze względu na budowę, możemy podzielić na: - monosacharydy ( cukry proste) zbudowane z jednej jednostki cukrowej; - disacharydy ( dwucukry) zbudowane z dwóch jednostek cukrowych - polisacharydy ( wielocukry) zbudowane z wielu jednostek cukrowych.

24 Monosacharydy Występuje bardzo dużo nazw tej grupy związków, takie jak: monocukry, cukry proste, monozy. Podczas hydrolizy nie tworzą prostszych cząsteczek sacharydowych. Cząsteczka monosacharydu zawiera od 3 do 7 atomów węgla. Do cukrów prostych zaliczamy m.in. glukozę (występującą w owocach, miodzie, częściach wegetatywnych roślin), fruktozę i galaktozę.

25 Disacharydy Disacharydy (dwucukry) Powstają w wyniku kondensacji dwóch cząsteczek cukrów prostych, które łączą się ze sobą. Mają właściwości zbliżone do właściwości cukrów prostych. Ulegają hydrolizie. Powszechnie występującymi disacharydami są: sacharoza (występująca np. w burakach cukrowych, trzcinie cukrowej),maltoza, laktoza.

26 Polisacharydy Pod wpływem kwasów lub enzymów ulegają hydrolizie z ostatecznym wydzieleniem monosacharydów , z których były zbudowane. W przyrodzie polisacharydy pełnią rolę budulcową oraz zapasową. Do wielocukrów należą m.in. skrobia ( szczególnie bogate w skrobię są ziarna zbóż i bulwy ziemniaka), celuloza, glikogen.

27 Podział dietetyczny węglowodanów:
1) Węglowodany przyswajalne - stanowią one realne źródło energii i są potoczne nazywane właśnie cukrami; należą do nich: glukoza, fruktoza, sacharoza, maltoza, laktoza, skrobia, glikogen. 2) Węglowodany nieprzyswajalne (błonnik pokarmowy, włókno pokarmowe) – nie są w umysłach konsumentów wiązane z cukrami; nie są wykorzystywane w organizmie, a jedynie swobodnie przechodzą przez przewód pokarmowy i zostają w całości wydalone; należą do nich: celuloza, hemiceluloza, pektyny.

28 Funkcje węglowodanów przyswajalnych:
- funkcja energetyczna – cukry są podstawowym źródłem energii bez którego nie mogą funkcjonować tkanki; energia produkowana w przebiegu spalania glukozy wykorzystywana jest przede wszystkim do utrzymania termoregulacji i stałocieplności, ciągłej pracy narządów wewnętrznych oraz do pokrycia energii potrzebnej do wykonywania pracy fizycznej, - funkcja budulcowa - węglowodany zarówno zewnętrzne, jak i syntetyzowane w ustroju, stanowią substrat do wytwarzania elementów strukturalnych komórek (głównie błon komórkowych) lub substancji biologicznie czynnych (galaktoza, ryboza,celuloza, hemiceluloza).

29 Funkcje węglowodanów przyswajalnych cd.
- regulacyjna – węglowodany wchodzą w skład DNA i RNA, przez co uczestniczą w ekspresji genów,  modyfikacji białek i regulacji metabolizmu komórkowego, - regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej - węglowodany nieoczyszczone wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową poprzez zmniejszanie wydalania wielu jonów; w nerce glukoza stanowi podstawowy element wielu pomp jonowych, - funkcja zapasowa - u ludzi energia magazynowana jest w postaci glikogenu, - funkcja transportowa - u ludzi funkcję transportową stanowi glukoza.

30 Funkcje błonnika pokarmowego:
poprawa gospodarki węglowodanowej, - zwalczanie otyłości, - poprawa profilu lipidowego: obniżenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL oraz podwyższenie cholesterolu HDL, -wspomaganie pracy przewodu pokarmowego: przyspieszanie pasażu jelitowego i zapobieganie zaleganiu treści pokarmowej, -naturalna detoksykacja organizmu z związków szkodliwych i zbędnych metabolitów.

31 Zapotrzebowanie na węglowodany
Optymalnie zaleca się, aby cukry zaspokajały 55-65% dziennego zapotrzebowania na energię. Większość spożywanych cukrów powinny stanowić węglowodany złożone, nie mniej niż 130 g dziennie. Należy pamiętać, że nawet przy silnej chęci odchudzania nie powinno schodzić się poniżej określonego minimum, ponieważ węglowodany są podstawowym źródłem energii, bez którego niektóre komórki nie są w stanie żyć. Powinniśmy przyjmować od 20 do 40 g błonnika dziennie, który reguluje pracę jelit, stabilizuje naturalną florę bakteryjną i odpowiada za uczucie sytości.

32 Nadmiar węglowodanów Nadmiar węglowodanów przyswajalnych, a szczególnie przewaga cukrów prostych prowadzi do znanych wszystkim schorzeń, jak otyłość i cukrzyca typu 2. W dalszej kolejności hiperglikemia i hiperinsulinemia zwiększają ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe, miażdżycę, nadciśnienie i wiele innych Nadmiar błonnika pokarmowego, szczególnie lignin, może powodować trwałe wiązanie takich pierwiastków (lub ich jonów), jak: Ca, Fe, Cu i Zn. Może dojść w takiej sytuacji do niedoboru wymienionych związków.

33 Niedobór węglowodanów
Niedobór przyswajalnych węglowodanów: - rozpad białek, - utrata jonów, w szczególności kationów sodu, - odwodnienie organizmu. Niedobór błonnika pokarmowego: - zaparcia, - miażdżyca, - otyłość, - zwiększone ryzyko kamicy żółciowej, - powstawanie uchyłkowatości jelita, - prawdopodobnie polipy i nowotwory jelita grubego

34 Uchyłkowatość jelita Kamica żółciowa

35 Sole mineralne To związki nieorganiczne, pochodne kwasów lub zasad, niezbędne do funkcjonowania organizmów żywych. Występują zarówno w płynach wewnątrzkomórkowych, jak i zewnątrzkomórkowych. Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową Można je podzielić na dwie klasy: makroelementy (potrzebne w dużych ilościach) mikroelementy (potrzebne w ilościach śladowych) (pierwiastki biogenne).

36 Makroelementy występują w większych ilościach w organizmie
Makroelementy występują w większych ilościach w organizmie. Spełniają funkcję budulcową dla tkanek zębów, kości, skóry, włosów. Do makroelementów zaliczamy: węgiel, tlen, wodór, azot, sód, potas, siarkę, magnez, fosfor, wapń i chlor. Mikroelementy występują w mniejszych ilościach w organizmie, są jednak niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Regulują wiele procesów zachodzących w komórkach. W skład mikroelementów wchodzą: żelazo, cynk, mangan, miedź, jod, fluor, molibden, kobalt, bor, chrom i selen.

37 Funkcje soli mineralnych w organizmie człowieka:
Funkcje soli mineralnych w organizmie człowieka: * sole mineralne są materiałem budulcowym (kości, zębów, skóry, włosów); * wchodzą w skład: hemoglobiny, mioglobiny, tyroksyny, witaminy B12, ATP, ADP, enzymów; * stanowią podstawę w gospodarce wodno- elektrolitowej; * odgrywają podstawową rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej; * są podwaliną pobudliwości nerwowo-mięśniowej.

38 Niedobór soli mineralnych w organizmie
Przyczyny niedoboru soli mineralnych: nieprawidłowe, nieurozmaicone odżywianie duża potliwość (np. utrata soli w trakcie uprawiania sportu) biegunka, nudności i wymioty nadmierne wydalanie lub zmniejszone przyjmowanie płynów Skutki niedoboru niektórych pierwiastków Brak wapnia (Ca) w  organizmie prowadzi do: demineralizacji  kości, zaburzeń ze strony układu nerwowego, tężyczki, u dzieci powoduje krzywicę, a u dorosłych osteomalację, w wyniku starzenia się ustroju - osteoporozę.

39 Skutki niedoboru niektórych pierwiastków cd.
Niedobór potasu (K) prowadzi do hipokaliemii, czyli zbyt małego stężenia potasu w surowicy krwi (mniejszego niż 3,6 mmol/l). Objawami hipokaliemii są: adynamia mięśniowo-opukowa (mięśnie tworzą "wałek)", która prowadzi, zależnie od nasilenia do bolesnych skurczów mięśni (zwłaszcza łydek), zaparć, porażenia mięśni. Niedobór żelaza (Fe) prowadzi do niedokrwistości, zmęczenia, bólów i zawrotów głowy, uczucia zimna, nudności, braku łaknienia, wzdęć, zmniejszonej odporności, sprawności mięśniowej i intelektualnej. Niedobór jodu (I) powoduje niedoczynność tarczycy, wole endemiczne, opóźnienie rozwoju fizycznego  i psychicznego, zaburzenia rozrodczości (poronienia).

40 Skutki nadmiaru niektórych pierw. chem.
Nadmiar wapnia – kamienie wapniowe w nerkach, zwapnienia stawów, Nadmiar magnezu – wymioty, nudności, senność, mrowienie kończyn, Nadmiar potasu – mrowienie okolic ust i języka, mrowienie w rękach, osłabienie i skurcze mięśni, zaburzenia pracy serca, Nadmiar sodu – nadciśnienie tętnicze, choroby naczyniowe, udar mózgu, cukrzyca, podwyższony poziom cholesterolu, uczucie zmęczenia, obrzęki, uszkodzenie nerek, dolegliwości wątroby

41 Witaminy Organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć). Z punktu widzenia chemicznego witaminy należą do różnych grup związków organicznych, a jedynie ich znaczenie dla organizmów żywych pozwala opisywać je pod wspólną nazwą. Tradycyjnie witaminy dzieli się na: -rozpuszczalne w wodzie -rozpuszczalne w tłuszczach

42 Witaminy rozpuszczalne w wodzie
witamina C (kwas askorbinowy) witamina B1 (tiamina) witamina B2 (ryboflawina) witamina B3 (niacyna, witamina PP, kwas nikotynowy) witamina B5 (kwas pantotenowy) witamina B6 (pirydoksyna, pirydoksal, adermina) Witamina B7 (biotyna, witamina H) witamina B9/B11 (kwas foliowy) witamina B12 (cyjanokobalamina) witamina P (mieszanina pochodnych flawonoidowych np. hesperydyna, rutyna)

43 Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witamina A (retinol i jego pochodne) Witamina D (cholekalcyferol i pochodne) Witamina E (tokoferol) Witamina K (fitochinon, menadion)

44 E  prawidłowy przebieg procesów rozmnażania,
Rola witamin: A  warunkuje normalny stan skóry i nabłonków, siatkówki oka, prawidłowy wzrost. Występowanie: Tran, wątroba, mleko, masło; prowitamina (karoten)w korzeniach marchwi, liściach szpinaku, owocach, w tym pomidorów i papryki. D  prawidłowy rozwój kości; wchłanianie jonów wapnia Występowanie: tran rybi; jaja; mleko; jej prowitaminy w drożdżach, nowalijkach i w tkankach zwierzęcych. E  prawidłowy przebieg procesów rozmnażania, przebieg ciąży. Występowanie: olej lniany; sałata; kiełki pszenicy; wołowina; jaja; mleko; wątroba.

45 Rola witamin cd. K  krzepnięcie krwi; utlenianie biologiczne. Występowanie :szpinak; lecerna; kapusta; mięso; wątroba. C  aktywator wielu enzymów, wzmaga odporność organizmu; uczestniczy w procesach utleniania biologicznego. Występowanie: owoce porzeczki, cytryny, pomarańczy; kapusta kiszona, ogórki, liście pietruszki, sałaty. H  biotyna(należy do grupy B) składnik niektórych enzymów; wpływa na stan skóry i włosów. Występowanie: w wątrobie, orzechach włoskich i ziemnych, mące sojowej, żółtku jaj

46 Objaw Możliwy niedobór Sucha, łuszcząca się skóra Witamina A, B, E
Podkrążone oczy Witamina B, K Małe, żółte grudki na białku oka Witamina A, E Kurza ślepota, suchość oka Witamina A Przetłuszczenie włosów Cholina (witamina B4) Stany zapalne skóry Witaminy z grupy B Wypadanie włosów, łupież Afty, nieświeży oddech, pęknięcia w kącikach ust Fioletowy nalot na języku Witaminy z grupy B (zwłaszcza B12), K Biały nalot na języku Witaminy z grupy B (zwłaszcza B6 i cholina), C Białe plamki na języku Witamina A, witaminy z grupy B

47 Ranki po bokach języka witamina B6, B12, kwas foliowy Krwawienie dziąseł witamina C, B-Complex Powiększona wątroba witaminy z grupy B Nudności Witamina A, B3, B6 Hemoroidy Witamina B6, C Wzdęcia (gazy) Witaminy z grupy B Infekcje dróg oddechowych Witamina A, witaminy z grupy B, C Przyspieszony puls Witaminy z grupy B, C, E Podwyższone ciśnienie tętnicze Cholina, witamina K Osłabienie mięśni Witaminy z grupy B, witamina K Skurcze mięśni Witamina D, B5 (kwas pantotenowy)

48 Woda Woda jest jednym z najważniejszych składników środowiska, w którym żyjemy. Jest ona, oprócz powietrza, podstawowym elementem potrzebnym do życia. Jak ogromne znaczenie ma w naszym życiu niech świadczy fakt, że jej zawartość w organizmie wynosi od 70 do 90% i zmienia się z wiekiem. Woda występuje we wszystkich tkankach naszego ustroju, chociaż jej rozmieszczenie w nim jest nierównomierne.

49 Głównymi zadaniami wody są:
1.Rozpuszczanie pokarmu oraz jego transport. 2. Wchłanianie pożywienia z jelit i odżywianie komórek. 3. Usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii. 4. Udział w reakcjach biochemicznych. 5. Regulacja temperatury ciała 6. Zwilżanie błony śluzowej, stawów, gałki ocznej.

50 Zapotrzebowanie na wodę
Dzienne zapotrzebowanie człowieka wynosi średnio 2,5 litra wody, co oznacza od 3% do 6% wody ustrojowej. Całość wody znajdującej się w naszym organizmie wymieniana jest w ciągu 20 dni. Ilość wody potrzebna do uzupełnienia bilansu wodnego zależna jest od wielu czynników, przede wszystkim od wieku, aktywności fizycznej, temperatury otoczenia i wilgotności powietrza. Jest rzeczą oczywistą, że przy tak olbrzymim znaczeniu wody dla życia ludzkiego niebagatelną sprawą jest jej odpowiednia jakość.

51 Przewód pokarmowy (kał)
Bilans wody (porównanie ilości wody dostarczanej do organizmu z ilością wody wydalanej) w organizmie człowieka powinien być zerowy. Poniższa  tabela przedstawia zarówno źródła wody jak i drogi wydalania. Źródło wody Ilość ( ml) Drogi wydalania Ilość (ml) Pożywienie 1000 Nerki (mocz) 1500 Napoje Płuca 550 Procesy metaboliczne 300 Skóra 600 Przewód pokarmowy (kał) 150 RAZEM 2800

52 Jakie mogą objawy niedoboru i nadmiaru wody w organizmie?
Konsekwencje ograniczonej podaży płynów lub dużych strat wody z organizmu człowieka są poważne. W wyniku niedoboru wody dochodzi do wzmożonego pragnienia, wysychania jamy ustnej, rozdrażnienia, spadku apetytu, osłabienia fizycznego, ciągłego zmęczenia. Dochodzi także do zmniejszenia wydalania produktów przemiany materii co przyczynia się do zatrucia organizmu. Bardzo duża utrata wody i odwodnienie (około 20% wody ustrojowej) może prowadzić do śmierci.

53 Budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego

54 Układ trawienny obejmuje narządy przewodu pokarmowego służące do odżywiania organizmu.
Odżywianie polega na pobieraniu pokarmu z zewnątrz, jego trawieniu czyli rozkładaniu substancji pokarmowych na cząsteczki elementarne, a następnie na wchłanianiu tych cząstek do krwi i chłonki. Odżywianie ma na celu zaopatrzenie organizmu w materiał budulcowy potrzebny do wzrostu i odtwarzania zużytych elementów komórkowych lub tkankowych oraz dostarczenie organizmowi materiału energetycznego, koniecznego do różnorodnych procesów życiowych. Energia uzyskana ze spalania tego materiału jest konieczna do podtrzymywania pracy narządów wewnętrznych i utrzymywania stałej temperatury ciała, a przede wszystkim do wykonywania pracy fizycznej.

55 Układ trawienny człowieka ma kształt kanału, którego długość dochodzi do 8 m. Rozpoczyna się on jamą ustną, a kończy odbytem. Przewód pokarmowy składa się z jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i jelita grubego.

56 Ściana przewodu pokarmowego ma 3 warstwy (wymieniając od środka): błonę śluzową z tkanką podśluzową, błonę mięśniową i błonę surowiczą. Błona surowicza zwana otrzewną stanowi "worek" wyścielający od wewnątrz ściany jamy brzusznej i miednicy małej (otrzewna ścienna). Pozostała część otrzewnej (otrzewna trzewna) pokrywa narządy zawarte w jamie brzusznej i miednicy małej. Błona ta oraz niewielka ilość płynu surowiczego przez nią wyprodukowana umożliwia wzajemne przesuwanie się narządów jamy brzusznej np. przy zmianie pozycji ciała, oddychaniu, a także umożliwia ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego (przesuwające treść pokarmową).

57

58 JAMA USTNA Jama ustna jest miejscem, w którym pokarm podlega rozdrobnieniu, nawilżeniu przez ślinę oraz uformowaniu w kęsy. Kęsy za pośrednictwem języka przesuwane są do gardła, a stąd wędrują do przełyku.

59 PRZEŁYK Przełyk jest to elastyczny przewód o gładkich ścianach, zbudowanych z mięśni i wyścielonych od wnętrza błoną śluzową. Znajduje się on na tylnej ścianie klatki piersiowej i po przejściu przez przeponę wpada do żołądka. Łączy gardło z żołądkiem. W przełyku panuje ciśnienie niższe od atmosferycznego. Nie zachodzi w nim wchłanianie pokarmów. Kęs pokarmowy po połknięciu jest przesuwany do żołądka dzięki synchronicznym ruchom mięśniówki przełyku zwanym falą perystaltyczną. Dlatego czynność transportowa przełyku odbywa się nawet wtedy, gdy gardło jest położone niżej niż żołądek, np. przy zwisaniu do góry nogami. Długość przełyku u dorosłego człowieka wynosi średnio cm.

60 Żołądek stanowi najszerszą część przewodu pokarmowego o workowatym kształcie. Łączy przełyk z jelitem cienkim. Składa się z części wpustowej (wpustu), dna trzonu i części odźwiernikowej. Powierzchnia (ściana) przednia i tylna żołądka jest oddzielona krzywizną małą i dużą. Najniżej położny punkt krzywizny mniejszej - dzielący trzon żołądka od części odźwiernikowej nazywa się wcięciem żołądkowym. Dalej ku dołowi, trzon żołądka zagina się w prawą stronę i ku górze przechodzi w część przedodźwiernikową. Miejsce zagięcia tworzy kąt żołądka. Otworem końcowym żołądka jest odźwiernik (ujście odźwiernikowe) łączący żołądek z początkiem dwunastnicy.

61

62 Wielkość żołądka jest bardzo zmienna
Wielkość żołądka jest bardzo zmienna. Jego pojemność waha się od 1000 do 3000 ml. Żołądek leży w lewej okolicy podżebrowej i lewej okolicy nadbrzusznej. Tylko cześć odźwiernikowa przekracza linię pośrodkową ciała i znajduje się w prawym nadbrzuszu. Mięśniówka żołądka powoduje ruchy jego ścian - w ten sposób treść pokarmowa miesza się z sokiem żołądkowym. Na krzywiźnie większej w 1/3 górnej jej długości znajduje się rozrusznik, sterujący czynnością perystaltyczną żołądka. Gruczoły żołądka wydzielają śluz i sok żołądkowy zawierający enzymy to jest pepsynę, katepsynę, podpuszczkę i kwas solny. Przy udziale enzymów odbywa się w żołądku trawienie białek. Kontynuowane jest także trawienie cukrów rozpoczęte w jamie ustnej przez enzym - ptialinę. Komórki okładzinowe żołądka wydzielają oprócz kwasu solnego tzw. czynnik wewnętrzny Castle'a, który wiąże się z witaminą B12 i umożliwia jej wchłanianie w jelicie krętym.

63 DWUNASTNICA jest początkowym odcinkiem jelita cienkiego o długości 25-30 cm.
Cześć górna dwunastnicy, zwana opuszką, jest pozbawiona okrężnych fałdów charakterystycznych dla jelita cienkiego. Występują one w dalszym odcinku (części zstępującej, części dolnej i części wstępującej dwunastnicy). W części zstępującej dwunastnicy znajduje się brodawka większa dwunastnicy, na której znajduje się ujście dróg trzustkowych i żółciowych. Często 2-3 cm powyżej tej brodawki znajduje się także brodawka mniejsza dwunastnicy z uchodzącym na niej dodatkowym przewodem trzustkowym.

64 Wypełniający światło dwunastnicy sok dwunastnicy o odczynie słabo zasadowym zawiera enzymy trawiące węglowodany, białka i tłuszcze. Enzymy te wydzielane są głównie przez trzustkę (sok trzustkowy jest wydzielany w ilości 1 l na dobę). Do dwunastnicy przez drogi żółciowe wątroba wydziela około 1,5l żółci na dobę. Emulguje tłuszcze i uczynnia enzym trawienny (lipazę trzustkową) oraz wzmaga czynność perystaltyczną jelit (czynność ruchowa jelit przesuwająca treść pokarmową) Jelito czcze przechodzi w jelito kręte, które uchodzi do jelita grubego. Ujście jelita krętego jest zaopatrzone w zastawkę uniemożliwiającą cofanie się treści pokarmowej z obszaru jelita grubego. Dwa ostatnie odcinki nazywa się jelitem cienkim krezkowym, ponieważ jest zawieszone na krezce, co pozwala na dużą ruchomość pętli jelit.

65 JELITO CIENKIE stanowi najdłuższą część przewodu pokarmowego ciągnącą się od żołądka do jelita grubego. Składa się z dwunastnicy, jelita czczego i jelita krętego. Długość jelita cienkiego jest zmienna od 2,5 do 11 m (przeciętnie 4-5 m). Światło jelita ma średnicę od 2,5 do 5 cm W jelicie odbywa się dalszy proces trawienia węglowodanów, tłuszczów i białka. Powierzchnię chłonną w jelicie zwiększają fałdy okrężne (brak ich w jelicie krętym i opuszce dwunastnicy) oraz kosmki jelitowe.

66 Budowa kosmka jelitowego

67 Kosmki jelitowe kurcząc się rytmicznie "wpychają" limfę (płyn wypełniający naczynia chłonne, składający się z osocza i komórek głównie limfocytów) do układu chłonnego. W ten sposób tłuszcze wchłonięte przez kosmki przedostają się do układu chłonnego, a potem dopiero do układu żylnego. Białka i węglowodany po wchłonięciu przez kosmki transportowane są do wątroby przez układ krążenia wrotnego. Wchłanianie ułatwia skomplikowana czynność ruchowa jelita (perystaltyka).

68 KREZKA Krezką nazywa się dwie złączone blaszki otrzewnej, pomiędzy którymi przebiegają naczynia i nerwy zaopatrujące dany narząd. Blaszki te są przedłużeniem otrzewnej otaczającej dany narząd.

69 WĄTROBA Wątroba jest największym gruczołem ciała ludzkiego, który leży tuż pod przeponą (mięśniem oddzielającym klatkę piersiową od jamy brzusznej), po prawej stronie jamy brzusznej. U dorosłego człowieka waga tego gruczołu dochodzi do 1500 g. Jest ona zbudowana prawie wyłącznie z komórek wątrobowych, czyli hepatocytów. Jest to narząd miękki, a jednocześnie kruchy i łatwo pękający przy silnym urazie.

70

71 TRZUSTKA Trzustka jest narządem gruczołowatym o zrazikowatej budowie, leży na tylnej ścianie jamy brzusznej na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego. Jej długość wynosi cm, średnia wysokość 4-5 cm, grubość 2-3 cm, a waga ok. 90 g. Wyróżnia się następujące części trzustki: głowę, trzon i ogon. Ma ona kształt ryby, której głowę otacza dwunastnica, a ogon sięga w okolicę lewego podżebrza.

72

73 Jelito grube rozciąga się na długości około 1,5 m od ujścia jelita cienkiego do odbytu.
Dzieli się na jelito ślepe (wraz z wyrostkiem robaczkowym), okrężnicę i odbytnicę. Jelito ślepe zwane kątnicą jest "ślepym" uwypukleniem jelita położonym poniżej ujścia jelita cienkiego. Jego długość i średnica wynoszą 7-8 cm. Wyrostek robaczkowy jest zwężoną częścią jelita ślepego o długości 8-9 cm i grubości około 0,5 cm, z dużą ilością tkanki limfatycznej biorącej udział w procesach odpornościowych i powstawania niektórych ciałek krwi.

74

75 Ściany przewodu pokarmowego są zbudowane z trzech warstw.
Wnętrze kanału pokarmowego pokrywa błona śluzowa, w której znajdują się bardzo liczne gruczoły wydzielające specyficzne dla poszczególnych jego odcinków soki trawienne. W tej błonie znajduje się duża liczba komórek wydzielających śluz. Śluz przylega ściśle do nabłonka błony śluzowej i chroni go przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz chemicznymi. Ponadto ułatwia przemieszczanie trawionych tam pokarmów przesuwanych wzdłuż kanału pokarmowego. Na zewnątrz od błony śluzowej znajduje się błona mięśniowa. Jest to dość gruba warstwa gładkich włókien mięśniowych, ułożonych podłużnie i okrężnie.

76 Ponieważ ich długość jest mniejsza od długości okrężnicy, jelito wykazuje ciąg workowatych rozszerzeń (haustracje). Błona mięśniowa przewodu pokarmowego spełnia podstawową rolę w motoryce, czyli w mieszaniu i przesuwaniu treści pokarmowej. Mięśnie w ścianie przewodu pokarmowego nieustannie kurczą się i rozkurczają, mieszając treść pokarmową z sokami trawiennymi. Dzięki ruchom robaczkowym czyli perystaltycznym, treść pokarmowa przesuwa się w kierunku odbytu. Odbytnica ma długość cm

77 OTRZEWNA Jest to błona surowicza stanowiąca "worek" wyścielający od wewnątrz ściany jamy brzusznej i miednicy małej (otrzewna ścienna). Pozostała częśc otrzewnej (otrzewna trzewna) pokrywa narządy zawarte w jamie brzusznej i miednicy małej. łona ta oraz niewielka ilość płynu surowiczego przez nią produkowana umożliwia wzajemne przesuwanie się narządów jamy brzusznej np. przy zmianie pozycji ciała, oddychaniu, a także umożliwia ruchy perystaltyczne przewodu pokarmowego (przesuwjące treść pokarmową).

78 WYDZIELANIE SOKÓW TRAWIENNYCH I ICH ROLA.
Soki trawienne są wydzieliną licznych gruczołów przewodu pokarmowego. W ich skład poza wodą wchodzą enzymy, elektrolity i różne składniki organiczne oraz nieorganiczne. Przewód pokarmowy wydziela w ciągu doby ok. 9 l soku.

79 Zasady zdrowego trybu życia
Współczesna żywność została prawie pozbawiona wartości odżywczych w wyniku nadużywania nawozów sztucznych i innych chemicznych środków. Ile faktycznie jest marchewki w marchewce, którą kupuję, czy też jabłka we współczesnym jabłku? Zamiast zdrowej żywności z witaminami, mikroelementami i wszystkim, czego organizm potrzebuje, kupujemy produkty naszpikowane szkodliwą chemią.

80 Żywieniowy „dekalog” zdrowego człowieka

81 Dbaj o różnorodność spożywanych produktów.
Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej Produkty zbożowe powinny być dla Ciebie głównym źródłem energii (kalorii). Spożywaj codziennie co najmniej dwie duże szklanki mleka. Mleko można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem. Mięso spożywaj z umiarem.

82 Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców.
Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także produktów zawierających dużo cholesterolu i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy. Ograniczaj spożycie soli. Pij wystarczającą ilość wody. Nie pij alkoholu.

83 Przestrzeganie zasad zdrowego żywienia pozwala utrzymać optymalną dla organizmu wagę bez potrzeby odwoływania się do specjalnych diet. Wyeliminowanie złych nawyków żywieniowych prowadzi do utraty wagi u osób otyłych, ale także poprawia samopoczucie u ludzi o prawidłowej masie ciała.

84 Piramida zdrowego żywienia

85 Ryby i rośliny strączkowe zamiast mięsa
Należy wybierać chude gatunki mięs. Jak najczęściej zastępować mięso roślinami strączkowymi i rybami (zaleca się spożywanie 2-3 porcji po 150g tygodniowo). Rośliny strączkowe, ryby i jaja są dobrym źródłem pełnowartościowego białka. Mięso jest źródłem: pełnowartościowego białka, witamin z grupy B, szczególnie B1, B12, PP łatwo przyswajalnego żelaza. Jaja zawierają: prawie wszystkie składniki odżywcze potrzebne organizmowi, żółtko jaja zawiera dużą ilość cholesterolu(limit dwa jaja tygodniowo).

86 Ryby w porównaniu z mięsem zawierają:
więcej składników mineralnych, jod oraz fluor, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (zwłaszcza ryby morskie), które wpływają na zmniejszenie poziomu we krwi cholesterolu i triacylogliceroli, wykazują działanie hamujące rozwój nowotworów, osłabiają reakcje alergiczne i zapalne. Do ryb najbardziej bogatych w tłuszcz należą łosoś i węgorz.

87 Cukry i słodycze poza codzienną dietą
Cukier prosty jest źródłem pustych kalorii. Nie dostarcza żadnych niezbędnych składników odżywczych, a jedynie kalorii. Spożycie cukrów prostych prowadzić m.in. do otyłości i przyczynia się do powstawania próchnicy zębów. Cukry proste, to nie tylko cukier biały, którym słodzimy herbatę. W celu poprawy smaku dosładzane cukrem są chleby, chipsy, jogurty owocowe, muesli, dżemy, „tanie” miody i wiele innych produktów.

88 Uwaga na produkty bez cukru
Uwaga na produkty bez cukru. Nie należy sugerować się tym co jest napisane na froncie opakowania, ale sprawdzać dokładnie skład. Wybierać te produkty, które nie są dosładzane cukrem. Zwykły cukier można zastąpić m.in. melasą, fruktozą, naturalnymi sokami owocowymi (bez cukru), miodem naturalnym.

89 Sól – spożycie ograniczone do minimum
WHO zaleca ograniczenie spożycia soli do 6g dziennie (1 płaska łyżeczka do herbaty). Organizmowi do procesów fizjologicznych wystarcza 1g soli dziennie. Sól i składniki (sód i chlor) niekorzystnie wpływają na: ciśnienie tętnicze krwi, procesy miażdżycowe (przyspieszają), chorobę niedokrwienną serca, ryzyko udarów mózgu (zwiększają), pracę nerek, zapadalności na raka żołądka (zwiększają ryzyko).

90 Sól jest czynnikiem ograniczającym rozwój niepożądanej mikroflory, np
Sól jest czynnikiem ograniczającym rozwój niepożądanej mikroflory, np. w przetworach mięsnych, kiszonkach czy serach. W piekarnictwie jest niezbędna dla prawidłowej fermentacji ciasta i uzyskania odpowiedniej konsystencji sera. W codziennej diecie sól można zastąpić solami niskosodowymi, bez sodowymi lub mieszankami ziołowymi i przyprawami: bazylią, estragonem, tymiankiem czy imbirem.

91 Warzywa i owoce w codziennej diecie
Warzywa i owoce to produkty niskoenergetyczne (główny składnik węglowodany; 1g = 4kcal). To główne źródło witamin dla organizmu. Powinny stanowić 1/3 naszej codziennej diety. Ze względu na wysoką zawartość wody (80- 90%) posiadają niską wartość kaloryczną. Najbardziej kaloryczne spośród owoców są banany, winogrona i daktyle.

92 Kontrola masy ciała

93 Kontrola masy ciała Dbaj o zachowanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga i otyłość przyczyniają się do rozwoju m.in.: cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, chorób układu krążenia, celulitu, rozstępów, a także mają wpływ na jakość cery, samopoczucie, kondycje.

94 Bilans energetyczny Kontrola bilansu energetycznego jest podstawowym założeniem diety odchudzającej. Jest tak dlatego, że jednym z głównych powodów dla których ludzie tyją jest dodatni bilans energetyczny organizmu. Dodatni bilans energetyczny występuje, gdy w ciągu dnia spożywamy więcej kalorii niż zużywamy. Powstała wtedy nadwyżka magazynowana jest w organizmie w postaci tkanki tłuszczowej.

95 Aby móc kontrolować swój bilans energetyczny musisz znać swoje dzienne zapotrzebowanie energetyczne oraz musisz kontrolować ile kalorii zjadasz.

96 Dziennego zużycia kalorii nie da się ustalić dokładnie.
Wartość ta jest specyficzna dla każdej osoby i zależy od trybu życia, wagi, płci, wzrostu, wieku oraz warunków genetycznych każdej indywidualnej osoby. Najlepsze przybliżenie ilości kalorii, które zużywasz możesz osiągnąć przy wykorzystaniu wzoru na zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Jest to opracowana naukowo formuła, dzięki której możesz z pewnym przybliżeniem ocenić ile kalorii dziennie zużywasz

97 BMI - Body Mass Index BMI jest skrótem angielskiego Body Mass Index, a więc oznacza współczynnik prawidłowej masy ciała. BMI jest prostym rozwiązaniem matematycznym, które rozwiewa wszelkie wątpliwości. Na jego podstawie możemy ocenić, czy osoba ma nadwagę, niedowagę lub czy jej masa ciała jest w normie.

98 Jak to się liczy? Do obliczenia BMI potrzebne są nam dwie dane: masa ciała i wzrost. Masę (w kilogramach) dzielimy przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu. Czyli dla przykładowej osoby o masie 65kg i wzroście 170 cm, BMI wynosi 65/1,70/1,70, czyli 22,5.

99 Interpretacja BMI Jako wagę w normie dla dorosłej osoby przyjmujemy BMI od 18,5 do 24,9. Jeśli Twoje BMI znajduje się w tym zakresie, powinnaś utrzymywać taką masę ciała, pamiętając jednak, by jeść regularnie i zdrowo. Jeśli Twoje BMI jest niższe niż 18,5, masz niedowagę i powinnaś przybrać na wadze. Osoby z wynikiem między 25 a 29,9kg zaliczają się już do osób z nadwagą. Powinny się skupić na ograniczeniu spożywania pokarmów bogato energetycznych oraz na zwiększeniu aktywności fizycznej.

100 Otyłość według BMI Osoby z wynikiem powyżej 30 powinny jak najszybciej zrzucić zbędne kilogramy, najlepiej pod okiem fachowców. Otyłość może być przyczyną chorób cywilizacyjnych, takich jak nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca, które prowadzą do zawału serca i udaru mózgu.

101 Choroby związane z odżywianiem

102 Anoreksja To zaburzenie odżywiania, polegające na celowej utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Lęk przybiera postać uporczywej idei nadwartościowej, w związku z czym pacjent wyznacza sobie niski limit wagi. Największe zagrożenie zachorowaniem dotyczy wieku między 14 a 18 rokiem życia. Po raz pierwszy opisał to zaburzenie w XVII wieku Richard Morton. Anoreksję cechuje szybko postępujące wyniszczenie organizmu, które pozostawia często już nieodwracalne zmiany. Nieleczona prowadzi do śmierci w około 10% przypadków. Zwykle, w 75% przypadków, rozpoczyna się przed 25 rokiem życia.

103 Kiedy możemy podejrzewać anoreksję?
Anoreksję możemy podejrzewać, gdy osoba : przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet jeśli ma niedowagę; jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5; nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę; lekceważy skutki nagłego spadku wagi; w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania) cierpi na wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy; spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi); uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne; kłamie o ilości zjedzonych posiłków; główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie, zawartość tłuszczu w produktach i diety.

104 Objawy niskie ciśnienie krwi wzdęcia i zaparcia obrzęki dłoni i stóp
znaczna utrata włosów niedokrwistość (anemia) brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami (kobiety) nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena) bezsenność krótki oddech i częste bóle głowy zawroty głowy, omdlenia podkrążone oczy, bladość skóry

105 Leczenie Podstawowym leczeniem anoreksji jest leczenie psychoterapeutyczne. Jednakże w sytuacjach znacznego pogorszenia stanu somatycznego związanego z powikłaniem spadków wagi wymagane jest leczenie szpitalne. W ostrych stanach somatycznych odpowiednie oddziały internistyczne lub OIOM'y, w w innych przypadkach - oddziały psychiatryczne.

106 Bulimia To zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne. Do najczęstszych zachowań należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków, środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne.

107 Przyczyny brak samoakceptacji konflikty rodzinne
zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu Emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska)

108 Objawy zmęczenie, ospałość, zły nastrój, niepokój zaparcia
nieregularne miesiączki lub ich brak zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk (od prowokowania wymiotów) uszkodzenie szkliwa zębów opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek) rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów osłabienie serca, wątroby i układu pokarmowego podrażnienie przełyku, zgaga, refluks w skrajnych przypadkach – pęknięcie przełyku lub przepony niechęć do samego siebie, stany depresyjne, poczucie wstydu i upokorzenia psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających

109 Leczenie Leczenie psychoterapeutyczne pozostaje najważniejszym elementem terapii, wykazano jednak przydatność pomocy farmakologicznej, która u pewnej grupy pacjentów potrafi zredukować częstość napadów objadania się. Wśród podejść psychoterapeutycznych wykazano skuteczność terapii behawioralnej, która polega na nauczaniu pacjentów zwalczania myśli i eksperymentów behawioralnych (np. spożywanie posiłku składającego się z "zakazanych środków spożywczych") w połączeniu lub bez leczenia przeciwdepresyjnego. Niektórzy badacze stwierdzili również pozytywne rezultaty w wyniku leczenia hipnoterapią

110 Cukrzyca To grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się podwyższonym poziomem cukru we krwi. Wynika to z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła cukrzyca wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne.

111 Typy cukrzycy Najczęstszą postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 2, polegająca na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność). Stan ten wymaga produkcji nadmiernej ilości insuliny, co w dalszym przebiegu choroby przekracza zdolności wydzielnicze trzustki. W cukrzycy typu 2, dochodzi do uszkodzenia komórek beta w wyspach trzustki i upośledzenia, a później zaprzestania wydzielania insuliny. Cukrzyca typu 1 polega na pierwotnym, niedostatecznym wydzielaniu insuliny, przy zachowaniu normalnej wrażliwości tkanek na ten hormon. Cukrzyca ciężarnych jest wynikiem zmian hormonalnych związanych z okresem ciąży.

112

113 Leczenie Stężenie glukozy we krwi zmienia się bardzo dynamicznie. W związku z tym we wszystkich typach cukrzycy najlepsze wyniki leczenia osiąga się przy aktywnym udziale chorego w leczeniu. Wyedukowany chory, prowadzący odpowiedni tryb życia i dostosowujący samodzielnie terapię do zapotrzebowania ma dużą szansę uniknięcia powikłań. Liście stewii od stuleci wykorzystuje się w Ameryce Południowej w tradycyjnej medycynie indiańskiej do terapii cukrzycy. Mechanizm stewii jest niejasny i występuje wyłącznie przy podwyższonym stężeniu glukozy w surowicy.

114 Leczenie Stężenie glukozy we krwi zmienia się bardzo dynamicznie. W związku z tym we wszystkich typach cukrzycy najlepsze wyniki leczenia osiąga się przy aktywnym udziale chorego w leczeniu. Wyedukowany chory, prowadzący odpowiedni tryb życia i dostosowujący samodzielnie terapię do zapotrzebowania ma dużą szansę uniknięcia powikłań. Liście stewii od stuleci wykorzystuje się w Ameryce Południowej w tradycyjnej medycynie indiańskiej do terapii cukrzycy. Mechanizm stewii jest niejasny i występuje wyłącznie przy podwyższonym stężeniu glukozy w surowicy.

115 Pasożyty układu pokarmowego
Pasożytami nazywamy wszelkie organizmy, które czerpią korzyści (pokarmowe i życiowe) z innych organizmów, powodując tym samym szkody w tym organizmie. U ludzi najczęściej występują pasożyty zwierzęce. Pasożyty ludzkie, ze względu na przynależność systematyczną można podzielić na dwie grupy: pierwotniaki obleńce

116 Tasiemce, glisty. Tasiemiec kształtem przypomina taśmę. Ich ciało można podzielić na główkę z przyssawkami albo haczykami, szyjkę - miejsce powstawania kolejnych segmentów oraz taśmy (strobili).  Do zarażenia się ludzi dochodzi na skutek zjedzenia mięsa żywiciela pośredniego wraz ze znajdującymi się w nim wągrami tasiemca. Pozbycie się tasiemca z mięsa możliwe jest poprzez długotrwałe gotowanie. Typy tasiemców: uzbrojony, nieuzbrojony, karłowaty, eliptyczny Glista to pasożyt , którego długość może dochodzić do 40 cm. Przenoszenie larw glisty najczęściej zachodzi poprzez brudne ręce, jedzenie albo wodę. Po ok. 2 miesiącach larwa osiąga pełną dojrzałość płciową. Samica wytwarza wtedy kolejne jaja, które są wydalane i cały cykl się powtarza.

117

118 Owsiki, włośnica Owsiki to pasożyty, które wywołują chorobę zwaną owsicą. Są one najczęstszymi pasożytami atakującymi ludzi, a w szczególności dzieci. Bytują one w jelicie grubym, a ich długość nie przekracza centymetra (samica). Do zarażenia się dochodzi najczęściej na skutek zjedzenia jaj wraz z pokarmem. Jaja mogą się przenosić na jedzenie przez niemyte ręce oraz przez ręczniki czy brudną pościel. Bardzo łatwo dochodzi do przenoszenia się jaj między członkami rodziny lub osobami korzystającymi z wspólnej toalety. W początkowej fazie włośnicy, chory może nie odczuwać żadnych dolegliwości, poza bólami brzucha czy biegunką. Niekiedy występują nudności oraz wymioty. W miarę rozwoju choroby mogą pojawiać się bóle mięśniowe oraz gorączka i dreszcze. Objawy te można pomylić z grypą. Do zarażenia się tą chorobą dochodzi na skutek zjedzenia mięsa wieprzowego z jajami pasożyta - najczęściej surowego lub półsurowego.  Nie jest łatwo poprawnie ją zdiagnozować, natomiast jedyną metodą dającą 100% pewność jest pobranie kawałka z mięśni i znalezienie w nim larw.

119 Otyłość To patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla zdrowia. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 25% u kobiet. Otyłości towarzyszy nadwaga, czyli nadmierna masa ciała powyżej masy optymalnej.

120 Otyłość na świecie Otyłość w krajach wysokorozwiniętych stanowi problem społeczny, a w przyszłości może przyjąć rozmiary epidemii i uważana jest za jedno z zagrożeń cywilizacyjnych rozwiniętych społeczeństw. Najwięcej osób otyłych zamieszkuje USA- 20% populacji. Na drugim miejscu znajduje się Wielka Brytania- 17%.

121 Choroby i objawy związane z otyłością:
zespół metaboliczny cukrzyca typu 2 choroby układu ruchu nadciśnienie tętnicze zawał serca i mózgu wylew zatorowość zwyrodnienia kręgosłupa choroby nerek miażdżyca kamica żółciowa większe tendencje do nowotworów rozstępy

122 Nowotwory

123 Nowotwór żołądka Jest to jeden z najbardziej niebezpiecznych i najczęściej występujących nowotworów na całym świecie. Najwyższą zachorowalność odnotowuje się w krajach byłego Związku Radzieckiego i Azji. Dwa razy bardziej są na niego narażeni mężczyźni niż kobiety. Najczęściej chorują osoby między pięćdziesiątym a siedemdziesiątym rokiem życia. Stany, które wzbudzają zaniepokojenie i uznawane są za objawy przed rakowe, to między innymi: bezkwaśność niedokrwistość złośliwa zanikowe nieżyty żołądka przerostowe zapalenie żołądka polipy żołądka

124 Nowotwór trzustki U podłoża leży zazwyczaj wcześniejsze zapalenie trzustki. Nie znane są inne przyczyny jego występowania co utrudnia też wprowadzenie skutecznych działań profilaktycznych. Ryzyko zachorowania na raka trzustki rośnie wraz z wiekiem. Najwięcej przypadków odnotowano u pacjentów powyżej sześćdziesiątego roku życia. Jego wykrycie następuje najczęściej późno, w jego zaawansowanym stadium. Jest to najważniejsza przyczyna małej efektywności leczenia. Jedynie 2% pacjentów dożywa pięciu lat po zdiagnozowaniu raka trzustki. Choroba ta jest przyczyną 3% wszystkich zgonów w Polsce rocznie.

125 Nowotwór jelita grubego i odbytnicy
Ryzyko jego wystąpienia zwiększa uboga w błonnik, zbyt monotonna dieta oraz spożywanie produktów zawierających substancje szkodliwe dla organizmu ludzkiego (np.: zbyt dużą ilość konserwantów, nitrozaminy występujące w wędzonkach). Badania wykazały, że również kadm, który gromadzi się w podrobach zwierzęcych, zwłaszcza w wątrobie i nerkach, jest odpowiedzialny za powstawanie raka jelit. Pierwsze objawy nowotworu jelit są niestety często bagatelizowane. Wystąpienie długotrwałych zaparć lub biegunki, nasilone uczucie parcia na stolec i towarzyszące wiatrom wydalanie małych ilości stolca powinno być znakiem alarmowym skłaniającym do przeprowadzenia dokładnych badań.

126


Pobierz ppt "Opiekun: mgr Monika Małecka Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza"

Podobne prezentacje


Reklamy Google