Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ"— Zapis prezentacji:

1 PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
GENEZA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ WKŁAD HELENY RADLIŃSKIEJ

2 1. Definicja pedagogiki społecznej.
2. Prekursorzy pedagogiki społecznej. 3. Podział działalności Radlińskiej na 3 okresy. 4. Koncepcja pedagogiki społecznej Radlińskiej. a. wychowanie b. środowisko c. podział pedagogiki

3 PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
DEFINICJA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

4 Pedagogika społeczna jest nauka praktyczną.
Umiejscowić ją można na skrzyżowaniu biologicznych i społecznych nauk o człowieku, a także zagadnień związanych z etyka, kulturą. Pedagogika społeczna interesuje się wpływem jaki wywiera jednostka na środowisko i odwrotnie, bada oddziaływania środowiskowe na człowieka i odnosi je do różnych faz życia. Zwraca także uwagę na kulturę i tradycje, wartości, które są podtrzymywana dzięki siłom ludzkim oraz na zmienianie środowiska przez człowieka w imię światłych myśli. Helena Radlińska

5 Pedagogika społeczna jest:
- nauką praktyczną; - nauką mającą służyć ludzkim potrzebom zarówno w kategorii jednostki jak i społeczeństwa; - nauką skupiającą się na warunkach środowiska wychowawczego, z uwzględnieniem faktu, iż są to czynniki wpływające na rozwój i efekty, które mogą zostać uzyskane poprzez szereg oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych; - nauką współpracującą z naukami biologicznymi i humanistycznymi, społecznymi. Ponadto, mówiąc o definicjach pedagogiki społecznej, należy zaznaczyć, iż może być ona rozumiana w znaczeniu szerszym oraz zawężonym. W ujęciu szerszym pedagogika społeczna jest dziedziną nauki, która zajmuje się środowiskiem, jednostką oraz ich wzajemnymi oddziaływaniami na siebie. W oparciu o obserwowane oddziaływania nauka ta koncentruje się na powstających w ich wyniku czynnikach powodujących sukcesy, powodzenie, bądź porażki w oddziaływaniach wychowawczych i dydaktycznych. W ujęciu węższym pedagogika społeczna rozumiana jest jako dyscyplina naukowa zajmująca się praca socjalną. Tym samym obejmuje swymi oddziaływaniami ludzi w każdym wieku. Aleksander Kamiński

6 PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

7 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
ADOLF DIESTERWEG Pedagogika społeczna musi koncentrować się wokół społeczno - kulturowych składników procesu wychowania, kształtując nowe obszary działalności wychowawczej (szczególnie poza szkołą, czyli we własnym środowisku ucznia) oraz musi interesować się funkcjonowaniem różnych instytucji wychowawczych, kulturalnych i socjalnych w perspektywie ich celu wspomagania i rozszerzania procesów planowej działalności wychowawczej. PAUL BERGEMANN Wychowanie przebiega również poza szkołą, czyli w środowisku życia dziecka, a szczególnie w rodzinie, która jest instytucją wychowawczą. Konieczne jest nadanie publicznej kontroli nad wychowawczą funkcją rodziny oraz organizowanie pracy wychowawczej i oświatowej dla ludzi już nie uczących się, których procesy wychowawcze mają autonomiczny charakter. Takie jednostki pogłębiają i rozszerzają swoje doświadczenia w toku uczestnictwa w społecznym, kulturalnym i politycznym życiu.

8 JOHANN HEINRICH PESTALOZZI
W początkach XX wieku nastąpiło ponowne odkrycie naukowego dorobku Pestalozziego wraz z próbą nowego, innego spojrzenia na jego koncepcję szkoły elementarnej oraz koncepcję sprawowania opieki nad dziećmi i młodzieżą. Starano się wykorzystać jego idee dla wzbogacenia istniejącej teorii pedagogicznej, a dzieła te stworzyły podstawy teoretyczne dla pedagogiki społecznej. Pestalozzi był zdania, iż wychowanie stanowiące wszechstronny proces realizuje się nie tylko w toku planowej działalności nauczyciela (wychowawcy), lecz również poprzez działanie różnorodnych bodźców zarówno w rodzinie, jak i w środowisku lokalnym i rówieśniczym. Nakreślił on wzór nauczyciela, który oprócz odpowiedniego przygotowania do swojej pracy nauczycielskiej, jest również zaangażowany w pracę społeczną i wychowawczą w środowisku. Wskazał środowisko, jako główne źródło bodźców oraz wpływów determinujących skuteczność pracy szkoły. Pestalozzi zatem sformułował podstawowe tezy, rozwijane później na gruncie pedagogiki społecznej, czyli założenia dotyczące wychowawczej funkcji środowiska i potrzeby doświadczania pozytywnych bodźców rozwojowych.

9 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
STANISŁAW SZACKI Jego koncepcja szkoły środowiskowej powstała na krytyce szkoły rosyjskiej, głównie jej pasywizmu (bierność lub obojętność wobec życia), werbalizmu (przywiązywanie większej wagi do słów niż do myśli; czcze gadanie) i oderwania od życia. Program pracy szkoły Szackiego zakładał ścisły związek szkoły ze środowiskiem społecznym i jego elementami. Miała to być szkoła powiązana z życiem. Jej cele i zadania miały swoje źródło w społeczeństwie globalnym, a ich realizacja przebiegała na podstawie treści pochodzących z najbliższego środowiska. Osobiste doświadczenia uczniów wyniesione z rodziny i środowiska zamieszkania stawało się punktem wyjścia do rozumienia przez nich zjawisk ogólniejszych. Wielką zasługą szkoły środowiskowej Szackiego było to, że jej system dydaktyczno-wychowawczy stawiał na pierwszym planie organizację rzeczywistego życia i działania uczniów. Życie szkolne było autentyczną szkołą życia. Uczono dostrzegania zjawisk pozytywnych i negatywnych w swoim otoczeniu, społecznym oraz czynnego ustosunkowania się do nich.

10 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
ALEKSANDER KAMIŃSKI Główną problematykę jego pracy i działalności stanowił człowiek i możliwości jego rozwoju w warunkach społeczno – ustrojowych. Wypowiadał się żywo w kwestiach społeczno – - pedagogicznych, jakie dostrzegał w rzeczywistości wychowawczej. Ogromną wagę przywiązywał do rozpoznania zróżni- cowań indywidualnych i środowiskowych młodzieży w systemie edukacyjnym i tworzenia w związku z tym w ramach szkół i środowiska optymalnych warunków rozwoju każdego dziecka. W zakres jego szerokich zainteresowań wchodzą też m.in.: procesy wychowawcze i środowiskowe, wpływ różnych czynników na kształtowanie się osobowości człowieka, zagadnienia wartościowego spędzania wolnego czasu, problemy pracy socjalnej i opiekuńczej, funkcjonowanie organizacji młodzieżowych, zagadnienia zw. z edukacją permanentną i polityką oświatową, problem nałogu i innych zagrożeń rozwoju, wychowanie dla starości i wiele innych.

11 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
JÓZEF CZESŁAW BABICKI – System wychowania opiekuńczego. Jego twórczość cechuje entuzjazm i gorliwość. Chciał on torować drogę dla postępu ludzkości w różnych dziedzinach życia społecznego. Był bardzo dobrze wykształcony, szczególnie z zakresu psychologii i pedagogiki. W swych pracach zawarł cenne wskazówki dla wychowawców dotyczące pracy z dzieckiem i instrukcje z zakresu organizacji pracy wychowawczej. Troszczył się o sposoby kształcenia kadr wychowawców i chciał walki z niekompetencją w pracy z dzieckiem osieroconym. Chciał stworzenia dla dzieci dobrych warunków rozwoju, aby mogły one wzrastać szczęśliwe, bez kompleksów. Chciał aby metody wychowania wychodziły z zasad rozwoju psychiki dziecka. Pisał artykuły i książki. Te pierwsze publikował w "Opiekunie Społecznym", "Opiece nad dzieckiem", Wychowawcy" i wielu innych czasopismach. Najbardziej znana jego książka to "Opuszczone" z roku 1929.

12 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
ZYGMUNT MYSŁAKOWSKI Jako autor prac pedagogicznych przywiązywał duże znaczenie do roli nauczyciela. Twierdził, że w okresie kształtowania się zamiłowań szkolnych, a więc w wieku lat, nauczyciel staje się dla ucznia autorytetem. Był przeciwnikiem naturalizmu pedagogicznego. Sens wychowania widział w świecie kultury. Uważał bowiem, „jest to jedyny rodzaj świata, w którym odnajdujemy czy stwarzamy samych siebie; świat najgłębszej tęsknoty, ostatecznej miłości, czułości, świat w którym żyje on, umiera i odradza się”. Proces wychowania musi iść w dwóch kierunkach: po pierwsze – przekazywania kultury, po drugie – wzbudzania i kształcenia zdolności jej rozumienia. Jednostka musi być nie tylko wprowadzona w świat tradycji kulturowej, ale także przygotowania do postawy czynnej, do przekształcania i dalszego rozwijania kultury. Osoba jest wartością społeczną, dlatego za najwyższy cel wychowania stawiał kształcenie osobowości, jako zorganizowanej, sensownej całości.

13 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
Ludwik Krzywicki – wskazywał na potrzebę zbudowania systemu oświatowego, który będzie umożliwiał młodzieży ciągłe uczestnictwo w kulturze i samokształceniu. Przewidywał, że ponad szkołą wrastać będzie coraz szerszy krąg instytucji, które umożliwiają realizację zadań samokształceniowych i uczestnictwo w rozwoju kulturalnym. Opracowana przez niego koncepcja, była ideą prekursorską, dla idei koncepcji kształcenia przez życie: kształcenia ustawicznego. Wprowadzając pojęcie kształcenia ustawicznego wyprzedził o 20 lat ideę, która później pojawiła się w USA.

14 HELENA RADLIŃSKA ŻYCIE I PRACA

15 PREKURSORZY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
Helena Radlińska (pseudonimy H. Orsza, J. Strumiński, Warszawianin) urodziła się 2 maja 1879 r. w Warszawie. RODZINA Ojciec – Aleksander Rajchman – był współzałoży- cielem i pierwszym dyrektorem Filharmonii Naro- dowej oraz wydawcą pisma „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”. Matka – Melania Hirszfeld była pisarką i publicystką. Brat Ludwik – bakteriolog, prezes Rady Zarządza- jącej UNICEF. Drugi brat Aleksander Michał – matematyk – zamordowany przez hitlerowców w czasie wojny. Rodzina Radlińskiej posiadała wysoką kulturę, wiedzę i była zaangażowana w działalność artystyczno-społeczną. Dzięki temu oraz dzięki sporemu majątkowi, należała do elity warszawskiej. Młoda Helena Radlińska spotykała w swoim domu takie postacie jak: Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka, Ignacy Paderewski, Stefan Żeromski, Stanisław Kasprowicz, Władysław Reymont i wielu innych. Z wieloma z nich utrzymywała kontakt później i współpracowała w „sprawach publicznych”.

16 POGLĄDY Nadrzędnymi wartościami wyznawanymi przez Radlińską, a które ukształtowały się w niej pod wpływem środowiska działaczy tamtych czasów, były patriotyzm, wrażliwość społeczna, praca oświatowa. Był to swoisty kodeks zwany kodeksem etycznym niepokornych (Bogdan Cywiński). Była to etyka zgodności słów i czynów, nonkonformizmu, odwagi cywilnej i wspólnej pracy dla dobra ogółu. Na poglądy polityczne i społeczne mieli wpływ przede wszystkim Bolesław Hirszfeld, wuj Radlińskiej oraz Mieczysław Brzeziński, z którym współpracowała w Kole Oświaty Ludowej, gdzie walczono z nędzą i zacofaniem wsi, głoszono hasło wyzwolenia narodowego, a praca oświatowa była główną dziedziną jego działania. Bolesław Hirszfeld, współzałożyciel Ligi Polskiej, uczył Radlińska bezkompromisowości i bezgranicznego oddania wykonywanej pracy. Świadectwem tego jak bardzo jego słowa i czyny były zgodne, było jego samobójstwo, popełnione jako protest przeciwko uwstecznianiu się programu Ligi.

17 SYTUACJA SPOŁECZNO-POLITYCZNA W KRAJU
Rok 1863 to upadek powstania styczniowego, który oddalił nadzieje Polaków na niepodległość oraz wzmógł politykę rusyfikacyjną caratu. Zadania ratowania bytu narodowego podjęli się najpierw pozytywiści, chcący ratować rozwój gospodarczy i kulturalny kraju, a także demokratyzację stosunków społeczno-obyczajowych. Później walką o niepodległość zajął się ruch bardziej radykalny zwany „nową wiarą” o charakterze narodowym i socjalistycznym, głoszący potrzebę walki o wolność i niepodległość. Uznawał on ideę prometeizmu, który szansę na zbawienie świata widział w cierpieniu i wysiłku jednostek, ale głosił również ideę pracy z ludem i wiarę w znaczenie nauki dla rozwoju człowieka.

18 OKRESY ŻYCIA I DZIAŁALNOŚCI RADLIŃSKIEJ
Działalność naukowo-dydaktyczną Radlińskiej można podzielić na kilka okresów, które przebiegają zgodnie z głównymi fazami jej życia. Były to: 1. okres warszawski – lata 1897 – 1905 2. okres krakowski – lata 1905 – 1918 3. drugi okres warszawski – 1918 – 1939 4. okres łódzki – lata 1945 – 1954

19 OKRES WARSZAWSKI 1897–1905 W tym okresie Radlińska rozpoczyna pracę w Czytelniach Bezpłatnych Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, gdzie uczy się technik prowadzenia księgozbioru, opracowywania katalogów i oceny dokumentów. Później pracuje w ambulatoriach Towarzystwa. Robi to nie tylko z pobudek humanitarnych, Chce także poznać środowiska pozostające w nędzy jako skutków istniejących stosunków społecznych. W między czasie uczy w kompletach, również tajnych. W 1905 r. stanęła w szeregu ludzi kierujących bojkotem zarządzeń carskich, przeciwko wzmagającej się rusyfikacji szkół. Rok później wyjeżdża wraz z mężem – skazanym na zesłanie za działalność polityczną – na Syberię. W tym czasie działalność naukowa Radlińskiej ma na celu kształtowanie świadomości narodowej i ogranicza się do twórczości popularyzatorskiej, adresowanej do szerokiego odbiorcy, mające na celu pogłębienie świadomości narodowej społeczeństwa poprzez upowszechnienie tradycji kulturowej i historii Polski. Opracowała w tym czasie liczne biografie królów i władców, pisarzy, uczonych, zbiory wierszy oraz opisywała wydarzenia z dziejów kultury polskiej. Od literatury przeszła do metodyki popularyzacji historii. W tym okresie powstały „Pogadanki historyczne” oraz trzy wydania „Rozwoju społecznego:. Nauczanie historii według Radlińskiej ma kształtować myślenie historyczne, ujmować zjawiska z punktu widzenia ich rozwoju i związku z całością życia.

20 OKRES KRAKOWSKI 1905 – 1918 Radlińscy uciekli z zesłania pod koniec 1906 r. i osiedlili się w Krakowie. Radlińska rozpoczyna pracę w bibliotece Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza. Pracuje przy archiwach, prowadzi wykłady i odczyty w robotniczych kółkach oświatowych oraz seminaria dla pracowników kultury. W działalności publicystycznej zajmuje się problemami dzieci miejskiego i wiejskiego proletariatu, dzieci krzywdzonych, wyzyskiwanych, poniżanych przez złe warunki życia i braku dostępu do oświaty. Jest także działaczką Polskiego Związku Ludowego, gdzie redaguje pierwsze numery Chłopskiej Sprawy, a także przygotowuje projekty rozwiązań szkolno-oświatowych niepodległej Polski. Jednakże w tym czasie Radlińska jest już nie tylko działaczem społecznym. Stała się politykiem, a nawet żołnierzem podejmującym walkę zbrojną o wolność. Była gotowa dla tego celu porzucić pracę naukową. Pracowała m.in: w zarządzie Polskiego Skarbu Wojskowego, który subwencjonował działalność niepodległościowych organizacji paramilitarnych działających na terenie Galicji, a także w Departamencie Wojskowym NKN, a później w Polskiej Organizacji Wojskowej, tajnym zgrupowaniu militarnym, będącym agendą najwyższego szczebla konspiracji piłsudczykowskiej. Jej pogląd ewoluował od cierpienia i poświęcenia jednostki dla dobra ogółu do organizowania siły „gdyż tylko one, a nie ofiary i skargi liczą się dla życia”.

21 OKRES KRAKOWSKI 1905 – 1918 Na łamach „Wiadomości Polskich” i „Kultury Polski” nawoływała do popierania wysiłku zbrojnego i wyrażała zaniepokojenie obojętnością szerszych mas na ten jedyny – według niej – prawdziwy wyraz zaangażowania w sprawy Polski. Twórczość Radlińskiej w tym okresie obejmuje publicystykę społeczną oraz prace naukowe. Jej celem jest agitowanie do walki o oświatę, do czynu wyzwoleńczego. Efektem tego czynu ma być wolne społeczeństwo. Wolne nie tylko od okupanta, ale od uprzedzeń kastowych i ucisku kapitalistycznego. W cyklu Ze spraw wychowania i oświaty ostro krytykuje politykę wynarodowienia ludności polskiej i nawołuje do zerwania z postawa bierną i ugodową. W swoich publikacjach i wystąpieniach przedstawia projekty rozwiązań. Na II Ogólnopolskim Kongresie Pedagogicznym we Lwowie w 1909 r. wystąpiła z seminarium, w którym zwróciła uwagę, na fakt, że wychowanie ma odpowiadać potrzebom narodu i ideałom Polski. Nie może być więc skrępowane tradycją ani realizowane jedynie przez system szkolny, lecz przez ogół instytucji oświatowych. Jednakże niezbędnym wymogiem jest tu wolność narodowa oraz demokratyzacja społeczeństwa. Podstawą takiego wychowania jest „pedagogika społeczna”, która w każdej jednostce widzi dziecię swego narodu i czasu, spadkobiercę całej kultury i współtwórcę jej przyszłości. Były to pierwsze próby formułowania pedagogiki społecznej.

22 OKRES KRAKOWSKI 1905 – 1918 W 1913 r. jest współautorką pracy zbiorowej Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja, w której określa przedmiot i zadania pracy pozaszkolnej, formułuje opinię o społecznych i socjalnych determinantach działalności kulturalnej. W tym okresie dużo pracowała również nad zagadnieniem pracy społecznej. W Istocie i zakresie służby społecznej (1928) określiła ją jako dyscyplinę naukową z pogranicza psychologii, etyki, socjologii, ekonomii oraz innych nauk, a do jej głównych problemów zaliczyła opiekę nad dzieckiem oraz pomoc wychowawczą rodzinie. W swych poglądach sprzeciwia się panującemu wówczas założeniu, że praca społeczna powinna opierać się na działalności dobroczynnej i filantropijnej. Twierdziła, że winna to być pomoc dostarczana matce i dziecku, a źródłem jej ma być planowo organizowany zasób samorządu społecznego. W tej dziedzinie Radlińska prowadziła badania wpływu środowiska na losy szkolne dzieci i młodzieży. Wnioski z tych badań zawarła w Podstawach walki z drugorocznością (1932) oraz Potrzebie reorganizacji zapisów szkolnych (1935). Spisała szereg uwag metodycznych i metodologicznych, a także formułowana prawa rządzące procesem wychowawczym (Planowanie pracy wychowawczej na tle środowiska, Rola badań społeczno-pedagogicznych, metody i wyniki badań nad wpływem środowiska na losy szkolne – ). Najgłośniejszą pracę w tej dziedzinie była praca zbiorowa Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych (1937). Badania Radlińskiej oraz opracowana przez nią metodologia badań środowiskowych wykorzystywane są do dziś.

23 DRUGI OKRES WARSZAWSKI 1918 – 1939
W 1919 r. podjęła próbę naszkicowania kształtu i charakteru społecznego Polski Ludowej. Pisała: Chcemy tylko obalić przesąd, że rolnik musi być ciemny, robotnik – ma szukać rozrywki w szynku, a „inteligent” czy „pan” mieć prawo do wszystkich zdobyczy kultury choćby ich nie był w stanie odczuć. Chcemy, by wychowanie młodzieży wydobywało z dzieci całego narodu zdolności i kształciło jak najlepiej człowieka, który sam potrafi postanowić, jaką drogą pójdzie w życie (…) Chcemy, żeby człowiek dorosły, mężczyzna czy kobieta, ubogi czy bogaty, mógł w chwilach wolnych od swych zajęć zawodowych, pracować umysłowo i doznawać duchowych radości (…) Państwo ludowe musi udostępnić każdemu obywatelowi: książki, obrazy, wiedzę i muzykę. Trzeba całą Polskę pokryć siecią bibliotek powszechnych, zakładać piękne domy ludowe, urządzać wystawy, odczyty i koncerty. Trzeba założyć dla młodzieży dorosłej szereg uniwersytetów ludowych, w których zapoznawać się będą ze słonecznym światem kultury. Trzeba by obok instruktorów rolnictwa, ogrodnictwa itp., szli przez Polskę organizatorzy czytelń, chórów, teatrów, związków samokształcenia.

24 DRUGI OKRES WARSZAWSKI 1918 – 1939
W 1920 r. po nieudanej próbie utrzymania Rządu Ludowego Jędrzeja Moraczewskiego, Radlińska obejmuje kierownictwo Działu Oświaty Centralnego Związku Kółek Rolniczych kształcącego organizatorów życia i pracy w środowisku wiejskim. Do elementów programu należała walka o przyznanie praw obywatelskich wszystkim ludziom, bez względu na majątek, wyznanie czy narodowość, uznanie bogactw naturalnych za własność całego narodu, postulowanie reformy rolnej, rozwoju przemysłu i elektryfikacji, dostępu społeczeństwa do oświaty i kultury. W latach Radlińska jest zaliczana do grona „radykalnych profesorów szkół wyższych”, „wybitnych naukowców-społeczników o obliczu postępowym”. Należy do Towarzystwa Oświaty Demokratycznej „Nowe Tory”. Program Towarzystwa przewidywał przygotowanie dobrego, twórczo pracującego obywatela, walczącego o sprawiedliwość społeczną, przygotowanego do walki przeciwko formalnemu zrównywaniu obywateli, z równymi prawami społecznymi i politycznymi, z pełnym dostępem do kultury. W tym czasie Radlińska pracowała bardzo ciężko. Nawet po 16 godzin na dobę. Efektem tego są coraz to nowe choroby (w tym gruźlica kręgów szyjnych), a także rozpad jej małżeństwa. W czasie wojny nie przerwała pracy naukowej i społecznej. Prowadziła tajne zajęcia Sekcji Społeczno-oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej, kształciła kadry administracji pedagogiczno-wychowawczej, prowadziła nauczanie na poziomie szkół średnich, a także zajmowała się pisaniem ulotek, artykułów publicystycznych oraz publikacji zwartych.

25 DRUGI OKRES WARSZAWSKI 1918 – 1939
Już jako 60-letnia kobieta zaczęła chorować na serce. Zamieszkała w domu zakonnych urszulanek, gdzie miała dobra opiekę, ale miejsce to również wykorzystywała do tajnych spotkań z uczniami i współpracownikami. To okres najbardziej bogaty w efekty pracy naukowej Radlińskiej. Okres wykształcenia się pedagogiki społecznej. Dominują wątki pracy społecznej i oświatowej. Podstawowym narzędziem działalności oświatowej jest książka i miejsce jej gromadzenia – biblioteka. Książka informuje, wychowuje, zespala i pogłębia, służy pracy indywidualnej i zbiorowej. Dzięki niej człowiek nawiązuje kontakt z kulturą. W studium „Książka wśród ludzi” zajmuje się Radlińska oświatą dorosłych. Dorośli posiadają zdolność plastyczności psychicznej i fizycznej. Oświata dorosłych opóźnia starzenie. Poglądy te nie były przyjmowane przychylnie, jednak podejście autorki do problemu, postrzeganie go w kontekście związków międzypokoleniowych, pracy zawodowej i wypoczynku, jak również nasycenie go przekonaniem o twórczych możliwościach wychowania, wniosło istotne wartości do istniejącego dorobku naukowego. Zadania pracy oświatowej sformułowała w kilku publikacjach o charakterze metodycznym. Część z nich adresowana jest do organizatorów życia kulturalnego, społecznego i gospodarczego w środowisku wiejskim. Uwagi dotyczą działalności uniwersytetu ludowego, szkoły rolniczej, muzeum oświaty rolniczej, popularyzowania postępu gospodarczego i rozwijania aktywności obywatelskiej młodzieży wiejskiej.

26 OKRES ŁÓDZKI 1945 – 1954 Wojna zabrała Radlińskiej wielu bliskich uczniów, mieszkanie, bibliotekę, wyniki wielu prac i badań. Mimo to nie zaprzestała pracy. Uczestniczyła w tym czasie w tworzeniu na nowo warsztatu pracy Katedry Pedagogiki Społecznej w Uniwersytecie Łódzkim, Polskiego Instytutu Służby Społecznej oraz Wydziału Społecznego Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi. W latach 50-tych rozpoczęły się kłopoty związane z odbiorem dorobku i intencji działalności Radlińskiej. Dotyczyły głównie postaw ideowych i konsekwencji twórczych. To jednak nie powstrzymało jej od włączania się do reaktywowanego ruchu uniwer- sytetów ludowych oraz robotniczych, robotniczych także zabierania głosu w sprawach samokształcenia i czytelnictwa. W 1950 r. otrzymała przymusowy urlop płatny, który położył kres prowadzonym badaniom. Dzia- łalność Polskiego Towarzystwa Służby Społecznej została wstrzymana, a zaraz potem również Zakładu Pedagogiki Społecznej UŁ. Zmarła 10 października 1954 r. Spoczywa na cmentarzu powązkowskim w Warszawie.

27 PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
KONCEPCJA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

28 PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Helena Radlińska należy do grona prekursorów polskiej pedagogiki społecznej. Jej teoria i poglądy były prężne i oryginalne, a ponadto odegrały znaczącą rolę w myśli i praktyce pedagogicznej. Według Radlińskiej - pedagogika społeczna jest nauką praktyczną, rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem ( teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.

29 PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Przymiotnik społeczny oznacza działalność oświatowo-wychowawczą prowadzoną dla społeczeństwa i przez społeczeństwo. Pedagogika to zaangażowanie w proces przebudowy społecznej i wykracza poza obszar tradycyjnego stosunku wychowawczego typu nauczyciel – uczeń. Wychowanie odbywa się przez społeczeństwo, w gronie rodziny, rówieśników, społeczności lokalnych, miejscu pracy itp. Szkoła nie jest jedyną, lecz jedną z wielu instytucji wychowawczych. Nauka przecież nie może odbywać się w izolacji od rzeczywistości. Człowiek jest najwyższą wartością. Należy stworzyć mu jak najlepsze warunki bytu i rozwoju. Stanowisko Radlińskiej wyróżnia głęboki humanizm, wrażliwość na krzywdy ludzkie, dostrzeganie źródeł nieprawidłowości i poszukiwanie rozwiązań konfliktów międzyludzkich. Poglądy Radlińskiej były określane przez współczesnych jej działaczy i twórców jako pedagogika przeżywana. Pedagogika, która angażuje całą osobowość człowieka, obejmuje umysł, uczucia, działania. Pedagog musi wciąż na nowo się stawać, odrzucając sztywną konstrukcję teorii.

30 ZADANIA 1. Zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych oraz ulepszanie wpływów pozytywnych. 2. Przygotowanie człowieka do twórczego udziału w życiu narodu. Realizacja zadań pedagogiki społecznej dokonuje się w różnych obszarach działalności wychowawczej i naukowej: Teorii pracy oświatowej, która jest określana także jako teoria oświaty dorosłych, obejmuje zagadnienia potrzeb w zakresie kultury duchowej i możliwości dopomagania jednostkom i grupom w wykonaniu zadań, które życie stawia przed nimi. Teorii pracy społecznej, która zajmuje się rozpoznawaniem warunków, w których zachodzi potrzeba ratownictwa, opieki i pomocy. Historii pracy społecznej, która zajmuje się poszukiwaniem czynników ewolucji urządzeń społecznych i ich powiązań, trwałości i zmienności dążeń i form, skutków celowych oddziaływań i roli samorzutnych zjawisk.

31 FUNKCJE Funkcje czynności podejmowanych przez pedagogikę społeczną w celu przeobrażania środowiska i kształtowania postaw czynnych jest kompensacja, profilaktyka i doskonalenie. Kompensacja – wyrównywanie braków utrudniających prawidłowy rozwój. Wprowadzanie określonych wartości, wspomaganie słabych stron silnymi, zawiązywanie nowych więzi społecznych. Profilaktyka – zapobieganie powstawaniu niekorzystnych dla życia stanów i zjawisk. Hamowanie aktywności niekorzystnych ognisk bądź wzmacnianie pozytywnych wpływów. Doskonalenie – rozwijanie prac własnych, podejmowanych przez ludzi w celu doskonalenia siebie i swego otoczenia. To działanie samodzielne, przynoszące efekty zarówno po stronie umysłowej, jak i wolicjonalnej, rozwijającym umiejętności wyboru celu i kontrolowania działań prowadzących do niego.

32 PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Nie sposób pominąć tu złączoną z pojęciem środowiska koncepcję osobowości i człowieka, która jest oparta na kategoriach „czynu”. W każdej epoce czyn ten ma inne znaczenie. W epoce walki o niepodległość „czyn” jest walką narodowowyzwoleńczą. U progu niepodległości – sięganiem po niezbywalne prawa do pełnienia władzy i korzystania z dóbr kultury. W dwudziestoleciu międzywojennym – polepszanie warunków bytowych i pracy warstw nie posiadających. Punktem wspólnym jest tu stosunek do rzeczywistości: postawa działania, zmieniania, ulepszania. Jest to jedyna postawa, która powinna być rezultatem wychowania. Wychowanie powinno kształtować zachowania, których główną cechą jest nie uleganie wpływom otoczenia (postawa bierna) i przeciwstawianie się odrzucaniu określonych bodźców środowiska (postawa obronna).

33 ŚRODOWISKO

34 ŚRODOWISKO To zespół warunków, wśród których bytuje jednostka i czynników, kształtujących jej osobowość, oddziałujących stale lub przez czas dłuższy. Jest to zespół zjawisk społecznych, kulturowych, naturalnych. Środowisko to nie to samo co otoczenie, które jest chwilowe, zmienne, nie wywiera zasadniczych wpływów. Radlińska wyróżniła 3 grupy środowisk: 1. środowisko bezpośrednie, które obejmuje „to, co najbliższe” oraz środowisko dalsze, o szerszych granicach zasięgu; 2. środowisko obiektywne, oznaczające „to, po co człowiek sięgnąć może” oraz środowisko subiektywne, które zawiera elementy oddziałujące w danej chwili na człowieka; 3. środowisko materialne, składające się z realnych wytworów człowieka i przyrody oraz środowisko niewidzialne, psychiczne, obejmujące m.in. idee, wierzenie, zwyczaje, więź moralną;

35 ŚRODOWISKO Pomiędzy tymi parami środowisk zachodzą różne relacje. Oddziaływanie środowiska niewidzialnego przebiega m.in. przez kontakty z wybitnymi ludźmi, których poglądy ukształtowały się pod wpływem różnych wartości i którzy sami są twórcami nowych idei. Czynniki środowiska niewidzialnego decydują o strukturze hierarchii wartości, umożliwiają ocenę i wybór określonych dróg postępowania, wpływają na motywy postępowania i pośrednio – na przekształcanie życia. Środowisko niewidzialne jest „rodnikiem nowego życia” w tym sensie, iż rozbudza potrzeby, unaocznia wartość jednostek i ich prawa, pozwala dostrzec rozwiązania lepsze od istniejących. Źródłem wiedzy o środowisku jest obserwacja konkretnych ludzi, zjawisk i procesów, czyli empiria.

36 WYCHOWANIE

37 WYCHOWANIE W pojmowaniu wychowania Radlińska łączy różne punkty widzenia: indywidualistyczny, społeczny oraz kulturowy. Uznaje człowieka za istotę bio-socjo-kulturową. Zgodnie z tą charakterystyką postępuje wychowanie, w wymiarze wzrostu, wzrastania i wprowadzenia. Wzrost jest naturalnym autonomicznym rozwojem psychofizycznym. Stymulując wzrost wychowanie organizuje warunki oddajające groźbę zahamowań, uzupełnia braki, koryguje zaburzenia. Wzrastanie również przebiega samorzutnie. Jest to wzrastanie w środowisko, chłonięcie wpływów ludzi kultury i przyrody. Wprowadzenie polega na uprzystępowaniu wiedzy, ukazywaniu wartości kultury, kształtowaniu zachowań, dochodzi do uzyskania zawodu, zajęcia określonego miejsca w strukturze społecznej, podjęcia samodzielnej działalności. Wzrastanie i wprowadzenie są równoznaczne z socjalizacją, uspołecznieniem.

38 WYCHOWANIE Wychowanie pojmuje Radlińska w wymiarze przestrzennym i czasowym. Wymiar przestrzenny oznacza, że wychowanie nie ogranicza się do procesu kształtowania osobowości, ale obejmuje też warunki, w których przebiega rozwój człowieka. Chodzi tu o dostrzeganie zarówno przeszkód, jak i wykorzystywanie możliwości wychowawczych. Wymiar czasowy wskazuje na fakt, iż wychowanie trwa przez całe życie. Wychowankami są wszyscy, w każdym wieku. Ogół wpływów oddziałujących na jednostkę ze strony środowiska Radlińska nazwała wychowaniem pozaszkolnym. Prowadzą je placówki specjalnie do tego celu powołane: uniwersytety ludowe, kursy oświatowe, biblioteki, również inne instytucje, których głównym celem nie jest wychowywanie, takie jak instytucje państwowe, samorządowe, prywatne, placówki o charakterze gospodarczym, społecznym, politycznym. (wychowanie intencjonalne) Obok wpływów instytucjonalnych wychowanie pozaszkolne przebiega w takich środowiskach jak rodzina, grupa rówieśnicza, społeczności lokalne. (wychowanie naturalne)

39 WYCHOWAWCA Wychowawca powinien przemawiać do uczuć, woli i intelektu. Jako pożądaną postawę wychowawcy Radlińska uznaje eros pedagogiczny, co tłumaczy jako miłość opiekuńczą, bezinteresowną, radosną, zbliżoną do miłości rodzicielskiej. Wychowawca obdarzający nią wychowanków osiągnie poczucie łączności z nimi. Miłość ta podobna jest do natchnienia, jest miłością oświeconą, nie przysłania rozumienia procesów zachodzących w jednostce, ale wymaga pełnej ich znajomości. Wymaga też rozumienia świata, tych jego wartości, które wychowawca chce przekazać uczniom, przygotowując ich do samodzielnego i aktywnego życia. Wychowawca powinien pracować nad sobą, wciąż na nowo uświadamiać sobie jakie zadania i odpowiedzialność na nim ciąży. Powinien odnajdować własne siły i wartości i wcielać je w życie. Wychowawca wychowuje przykładem, pokazując jak wybiera się i stosuje dobro.

40 WZORZEC WYCHOWANIA We wzorcu tym mieszczą się właściwości, które uwzględniają z jednej strony indywidualny rozwój człowieka (cele naturalistyczno-psychologiczne), z drugiej zaś aktywność społeczną (cele socjologiczno-psychologiczne). Miał to być człowiek rozwinięty wielostronnie, zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym. Powinna być to jednostka o wysokim poczuciu świadomości narodowej, zaangażowana w sprawę dokonujących się przemian, kierująca się zasadami dobra ogólnospołecznego, demokracji i sprawiedliwości społecznej. Wychowanie powinno sprzyjać budowaniu naczelnej zasady życia społecznego – demokracji, ponieważ jedynie wprowadzenie praw demokratycznych, współdziałania, równości, sprawiedliwości stwarza wszystkim warunki niezbędne dla indywidualnego, swobodnego rozwoju.

41 Przedmiotem wychowania są zjawiska i procesy występujące w środowisku.
WYCHOWANIE Przedmiotem wychowania są zjawiska i procesy występujące w środowisku. W środowisku jako części szerszej struktury otaczającej jednostkę. W środowisku, które jest źródłem treści wychowawczych. Podsumowując: Wychowanie jest procesem przeobrażania środowiska. Należy odszukać i zaktywizować utajone możliwości ludzkie oraz ukształtować postawy czynne. Cel ten można osiągnąć poprzez zapoznawanie jednostek z określonymi treściami (wartościami kultury) oraz dostarczanie narzędzi dla przyjęcia tych treści (np. techniki pracy umysłowej). Realizatorem tych zadań jest twórczy wychowawca.

42 PODZIAŁ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
HELENA RADLIŃSKA PODZIAŁ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

43 PODZIAŁ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
Dokonała podziału pedagogiki społecznej na trzy podstawowe działy: - teoria pracy oświatowej i kulturowej - teoria działalności pozaszkolnej dzieci i młodzieży - historia pracy kulturalno - oświatowej i działalności pozaszkolnej

44 PRACA OŚWIATOWA I KULTUROWA
Praca oświatowa to udostępnianie wartości kultury, sztuki i nauki najszerszym kręgom społeczeństwa. W pracy oświatowej wyodrębnia się: oświatę pozaszkolną oświatę dorosłych. Oświata pozaszkolna oznacza pracę oświatową i kulturalną organizowaną poza systemem szkolnym, obejmującą ludzi wszystkich generacji. W jej ramach Radlińska wyróżnia jeszcze ruch oświatowy jako samorzutny proces skupiania się ludzi w celu zdobywania i szerzenia wiedzy. Oświata dorosłych to praca z dorosłymi.

45 PRACA OŚWIATOWA I KULTUROWA
Głównym celem pracy oświatowej staje się wspieranie szkoły, łączenie działalności wychowawczej z życiem społeczeństwa i kraju. Terenem tej aktywności mają być biblioteki, warsztaty robót ręcznych dla młodzieży, kursy dla dorosłych, poradnie dla samouków, harcerstwo. Radlińska uważała, że wychowanie dorosłych nie jest prywatną sprawą generacji ludzi dojrzałych, decyduje bowiem o ich roli w pokoleniu historycznym. Dorosły biorą na siebie obowiązek wychowania dzieci, podejmuje tym samym zobowiązanie pracy nad sobą. Innym zadaniem edukacji dorosłych jest łączenie sfery pracy, nauki i wypoczynku. (m.in.: poznania planu przedsiębiorstwa i zasad organizacji produkcji, rozwijania wiedzy o człowieku i społeczeństwie, rozwijania umiejętności zawodowych, umiejętnego wykorzystania czasu wolnego od pracy i in.)

46 PRACA OŚWIATOWA I KULTUROWA
Ruch oświatowy łączy oświatę pozaszkolną z zakresem oświaty dorosłych. Występują tu dwa nurty: realizowany przez organizacje, stowarzyszenia polityczne, społeczne, kulturalne, gospodarcze, religijne, przeznaczone dla ludu, dla młodzieży, dla szerokich mas; szerzą one idee oraz zwalczają określone poglądy; członkostwo w nich jest bierne, sprzyja kształtowaniu żarliwych i posłusznych członków; organizacje realizujące swe cele przez członków; skupiają jednostki czynne, podejmujące zadanie przygotowania samodzielnych twórców nowego życia; tworzą je organizacje robotnicze, związkowe, spółdzielcze; jest jeszcze forma pośrednia – praca wśród – polegająca na aktywizowaniu jednostek, prowadzona przez miejscowych działaczy bądź osoby cieszące się autorytetem;

47 PRACA OŚWIATOWA I KULTUROWA
Instytucje oświaty pozaszkolnej Radlińska dzieli na urządzenia i placówki. Urządzenie oświatowe to instytucja o trwałych podstawach organizacyjnych, gromadząca dobra kultury w celu powszechnego ich udostępnienia (np.: zbiory muzealne, biblioteczne). Placówka to instytucja, w której przebiega planowa realizacja zadań pozaszkolnej pracy oświatowej, dysponująca narzędziami, strukturą organizacyjną. Zespół placówek nazywa ogniskiem oświatowym. W ścisłym powiązaniu z charakterem placówek i urządzeń pozostają metody pracy kulturalnej. Tu Radlińska wyróżnia grupę metod słownych i oglądowych. Podział ten zaś wynika ze zróżnicowania języka wewnętrznego. Radlińska pisze o różnych sposobach percepcji, które są innego u różnych typów psychologicznych oraz zależne doświadczenia życiowego, w tym wykształcenia człowieka. Stąd konieczność dobrania odpowiednich metod i prawidłowego ich stosowania.

48 HISTORIA PRACY KULTURALNO-OŚWIATOWEJ
Poznawanie historii pracy kulturalno-oświatowej służy nie tylko poznawaniu minionych czasów, czy ukazywaniu genealogii bieżących prac. Wyniki badań historycznych oraz ustaleń etyczno-moralnych składają się na obraz stanów pożądanych, są ważnym składnikiem wzorca przyszłych rozwiązań. Ogół studiów Radlińskiej na ten temat dzieli się na: badania o celach stricte historycznych badania quasi-historyczne Badania stricte historyczne to rekonstrukcja, opis i wyjaśnianie faktów historycznych występujących na terenie pedagogiki społecznej, tj. przede wszystkim w dziedzinie pracy społecznej i kulturalno-oświatowej. Jest to więc związek: historia – pedagogika społeczna. Głównym pytaniem, na które udziela się tutaj odpowiedzi jest: jak było i dlaczego? Radlińska pisała prace na temat działań oświatowych w Królestwie Kongresowym, analizy postępowych akcji oświatowych w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, również studia biograficzne.

49 HISTORIA PRACY KULTURALNO-OŚWIATOWEJ
Badania quasi-historyczne mają dać odpowiedź na pytania ogólne. W nich Radlińska śledzi prawa rządzące rzeczywistością, wyjaśnia badane fakty w kategoriach pedagogicznych oraz formułuje nowe twierdzenia. Poszukiwania te mają służyć rozwiązywaniu problemów pedagogicznych, a dokładnie wykorzystywaniu w pracy pedagogicznej, pedagogicznej historii. Dla pedagogiki społecznej szczególne znaczenie ma metoda monografii i biografii. Badanie jednostki lub instytucji wymaga pokazania ogólnego tła, sił danego środowiska i panujących w nim stosunków. Uwidaczniają się przy tym uwarunkowania oraz wzajemne wpływy, mechanizmy i funkcjonujące wzorce. Ogół tego rodzaju wiadomości może być podstawą do sformułowania wniosków o prawach rządzących środowiskiem, mechanizmach jego wpływu na jednostkę. To wszystko może być – zdaniem Radlińskiej - wkładem jaki wnosi pedagogika społeczna do nauki historycznej.

50 Dziękuję za uwagę. Bibliografia: 1. Wiesław Theiss, Radlińska, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984. 2. Wiesław Kawula, Studia z pedagogiki społecznej, WSP, Olsztyn 1998. 3. Ewa Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna, PWN, Warszawa 2006.


Pobierz ppt "PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ"

Podobne prezentacje


Reklamy Google