Program Wzmacniania Rodziny dla rodziców i młodzieży w wieku 10 – 14 lat Fundacja Na Rzecz Zapobiegania Narkomanii MARATON Warszawa 16. 11. 2012.

Prezentacja na temat: "Program Wzmacniania Rodziny dla rodziców i młodzieży w wieku 10 – 14 lat Fundacja Na Rzecz Zapobiegania Narkomanii MARATON Warszawa 16. 11. 2012."— Zapis prezentacji:

1 Program Wzmacniania Rodziny dla rodziców i młodzieży w wieku 10 – 14 lat Fundacja Na Rzecz Zapobiegania Narkomanii MARATON Warszawa 16. 11. 2012

2 Honorowy patronat nad programem PWR 10-14 sprawuje Dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Dodatkowo wspiera nas także PARPA. Program Wzmacniania Rodziny

3 Strengthening Families Program (SFP) Autorzy: prof. Karol Kumpfer, Utah University (1983) prof. Virginia Molgaard, Iowa State University (1992) prof. Virginia Molgaard, Iowa State University (1992)

4 Program Wzmacniania Rodziny CEL Ograniczenie używania środków psychoaktywnych oraz innych zachowań problemowych w okresie dojrzewania rozwijanie umiejętności wychowawczych i sprawowania kontroli przez rodziców; rozwijanie umiejętności wychowawczych i sprawowania kontroli przez rodziców; rozwijanie umiejętności interpersonalnych i indywidualnych wśród nastolatków; rozwijanie umiejętności interpersonalnych i indywidualnych wśród nastolatków; wzmacnianie więzi w rodzinie; wzmacnianie więzi w rodzinie;

5 Czynniki ryzyka: Rodzice: Wymagające i odrzucające zachowania Wymagające i odrzucające zachowania Słaba kontrola dziecka Słaba kontrola dziecka Surowa i nieadekwatna dyscyplina Surowa i nieadekwatna dyscyplina Słaby przekaz na temat zasad rodzinnych Słaby przekaz na temat zasad rodzinnych Program Wzmacniania Rodziny

6 Czynniki ryzyka: Młodzież: Agresywne i odrzucające zachowania Agresywne i odrzucające zachowania Negatywne wpływy rówieśnicze Negatywne wpływy rówieśnicze Słabe wyniki w nauce Słabe wyniki w nauce Brak pozytywnych celów Brak pozytywnych celów Zła relacja z rodzicami Zła relacja z rodzicami Program Wzmacniania Rodziny

7 Czynniki chroniące: Rodzice: Pozytywne uczucia wobec dziecka Pozytywne uczucia wobec dziecka Wspierające zaangażowanie rodziny Wspierające zaangażowanie rodziny Oczekiwania odpowiednie do wieku dziecka Oczekiwania odpowiednie do wieku dziecka Odpowiedni nadzór nad dzieckiem Odpowiedni nadzór nad dzieckiem Jasne oczekiwania dotyczące używania substancji psychoaktywnych Jasne oczekiwania dotyczące używania substancji psychoaktywnych Program Wzmacniania Rodziny

8 Czynniki chroniące: Młodzież: Pozytywna orientacja na przyszłość Pozytywna orientacja na przyszłość Umiejętność odpierania presji rówieśniczej Umiejętność odpierania presji rówieśniczej Związek z pozytywną grupą młodzieży Związek z pozytywną grupą młodzieży Umiejętność radzenia sobie z emocjami Umiejętność radzenia sobie z emocjami Empatia wobec rodziców Empatia wobec rodziców Program Wzmacniania Rodziny

9 Cechy programu: rodzice i dzieci uczą się razem rodzice i dzieci uczą się razem w jednej realizacji bierze udział 7 do 10 rodzin w jednej realizacji bierze udział 7 do 10 rodzin cykl podstawowy tworzy siedem dwugodzinnych sesji cykl podstawowy tworzy siedem dwugodzinnych sesji spotkania raz w tygodniu, przez pierwszą godzinę zajęć grupy dzieci i rodziców pracują osobno, druga godzina jest wspólna dla obu grup spotkania raz w tygodniu, przez pierwszą godzinę zajęć grupy dzieci i rodziców pracują osobno, druga godzina jest wspólna dla obu grup cztery przypominające sesje do zrealizowania 3 do 12 miesięcy po zakończeniu właściwego programu cztery przypominające sesje do zrealizowania 3 do 12 miesięcy po zakończeniu właściwego programu

10 Cechy programu: nagrania DVD prezentujące scenki z życia rodziny nagrania DVD prezentujące scenki z życia rodziny przyjazne materiały dla uczestników programu przyjazne materiały dla uczestników programu zajęcia prowadzone metodami aktywnymi (odgrywanie ról, dyskusje, gry i zabawy edukacyjne, zadania dla grup) zajęcia prowadzone metodami aktywnymi (odgrywanie ról, dyskusje, gry i zabawy edukacyjne, zadania dla grup) rygorystyczna ewaluacja rygorystyczna ewaluacja

11 Zakres tematyczny sesji dla rodziców cykl podstawowy Miłość i granice Miłość i granice Ustalanie zasad domowych Ustalanie zasad domowych Promowanie dobrego zachowania Promowanie dobrego zachowania Wyciąganie konsekwencji Wyciąganie konsekwencji Budowanie mostów Budowanie mostów Ochrona przed używaniem substancji psychoaktywnych Ochrona przed używaniem substancji psychoaktywnych Zapewnienie pomocy rodzinie w wyjątkowych sytuacjach Zapewnienie pomocy rodzinie w wyjątkowych sytuacjach

12 Zakres tematyczny dla młodzieży cykl podstawowy Cele i marzenia Cele i marzenia Docenić rodziców Docenić rodziców Radzenie sobie ze stresem Radzenie sobie ze stresem Przestrzeganie zasad Przestrzeganie zasad Radzenie sobie z presją rówieśniczą Radzenie sobie z presją rówieśniczą Presja rówieśnicza i prawdziwi przyjaciele Presja rówieśnicza i prawdziwi przyjaciele Prosząc o pomoc innych Prosząc o pomoc innych

13 Zakres tematyczny sesji rodzinnych cykl podstawowy Wspieranie celów i marzeń Wspieranie celów i marzeń Docenić członków rodziny Docenić członków rodziny Narady rodzinne Narady rodzinne Zrozumieć wartości rodzinne Zrozumieć wartości rodzinne Rozwijanie komunikacji wewnątrz rodziny Rozwijanie komunikacji wewnątrz rodziny Rodzina a presja rówieśnicza Rodzina a presja rówieśnicza Podsumowanie Podsumowanie

14 Skuteczność programu

15 Ewaluacja amerykańska - 1 Miejsce: Miejsce: 33 szkoły z rejonu o wysokim odsetku rodzin w trudnej sytuacji ekonomicznej w stanie Iowa 33 szkoły z rejonu o wysokim odsetku rodzin w trudnej sytuacji ekonomicznej w stanie Iowa Porównywane grupy rodzin (dobrane losowo): Porównywane grupy rodzin (dobrane losowo): (1) uczestnicy Strengthening Families Program (SFP10-14); (2) uczestnicy programu Preparing for Drug-Free Years (Hawkins i wsp., 1992) (3) nie objęci żadnym programem

16 Ewaluacja amerykańska - 1 Wyniki po 6 latach u młodzieży objętej SFP 10-14 w porównaniu z grupami kontrolnymi (Spoth i wsp., 2001): Wyniki po 6 latach u młodzieży objętej SFP 10-14 w porównaniu z grupami kontrolnymi (Spoth i wsp., 2001): niższy poziom używania narkotyków i picia alkoholu niższy poziom używania narkotyków i picia alkoholu 0% użytkowników amfetaminy (w pozostałych grupach >3%) 0% użytkowników amfetaminy (w pozostałych grupach >3%) różnice między grupami pogłębiały się wraz z upływem czasu różnice między grupami pogłębiały się wraz z upływem czasu mniej problemów z zachowaniem w szkole mniej problemów z zachowaniem w szkole Wyniki wśród rodziców (Molgaard i wsp., 2000): Wyniki wśród rodziców (Molgaard i wsp., 2000): poprawa umiejętności wychowawczych (ustalanie granic, budowanie pozytywnych więzi z dzieckiem, określanie zasad obowiązujących dziecko i konsekwentne ich przestrzeganie) poprawa umiejętności wychowawczych (ustalanie granic, budowanie pozytywnych więzi z dzieckiem, określanie zasad obowiązujących dziecko i konsekwentne ich przestrzeganie) wzrost pozytywnych uczuć wobec dziecka wzrost pozytywnych uczuć wobec dziecka

17 Ewaluacja amerykańska - 2 Porównywane grupy rodzin (dobrane losowo): Porównywane grupy rodzin (dobrane losowo): (1) SFP10-14 + Life Skills Training (LST); (2) Life Skills Training (LST); (3) nie objęci żadnym programem

18 Ewaluacja amerykańska - 2 Wyniki po roku u młodzieży objętej SFP10-14 w porównaniu z grupami kontrolnymi (Spoth i wsp., 2002): Wyniki po roku u młodzieży objętej SFP10-14 w porównaniu z grupami kontrolnymi (Spoth i wsp., 2002): liczba nowych użytkowników alkoholu była w grupie 1 (SFP + LST) o 30% niższa a w grupie 2 (LST) o 4% niższa niż w grupie kontrolnej (3) liczba nowych użytkowników alkoholu była w grupie 1 (SFP + LST) o 30% niższa a w grupie 2 (LST) o 4% niższa niż w grupie kontrolnej (3) Wyniki po 4 latach (Spoth i wsp., 2006): Wyniki po 4 latach (Spoth i wsp., 2006): ograniczenie używania amfetaminy ograniczenie używania amfetaminy Wyniki po 10 latach, (Spoth i wsp., 2008): ograniczenie używania: Wyniki po 10 latach, (Spoth i wsp., 2008): ograniczenie używania: narkotyków narkotyków leków psychoaktywnych leków psychoaktywnych

19 Ewaluacja amerykańska - 3 Wyniki po 10 latach (Trudeau i wsp., 2007) Wyniki po 10 latach (Trudeau i wsp., 2007) 22-latkowie (którzy jako 12-latkowie wraz z rodzicami uczestniczyli w SFP10-14) mieli znacząco mniej problemów ze zdrowiem psychicznym (depresji, lęku, fobii, zaburzeń osobowości), niż ich rówieśnicy 22-latkowie (którzy jako 12-latkowie wraz z rodzicami uczestniczyli w SFP10-14) mieli znacząco mniej problemów ze zdrowiem psychicznym (depresji, lęku, fobii, zaburzeń osobowości), niż ich rówieśnicy

20 Wyniki przeglądu Cochrane (dla WHO) 6000 badań ewaluacyjnych programów profilaktyki alkoholowej dla osób poniżej 25 roku życia 6000 badań ewaluacyjnych programów profilaktyki alkoholowej dla osób poniżej 25 roku życia 56 programów zakwalifikowanych do przeglądu 56 programów zakwalifikowanych do przeglądu 12 programów, których ewaluacja spełniała założone wymogi metodologiczne 12 programów, których ewaluacja spełniała założone wymogi metodologiczne 3 programy o udowodnionej skuteczności 3 programy o udowodnionej skuteczności SFP 10-14 – najbardziej skuteczny SFP 10-14 – najbardziej skuteczny

21 Etapy adaptacji programu w Polsce Analiza materiału oryginalnego dokonana przez trzech ekspertów IPN Analiza materiału oryginalnego dokonana przez trzech ekspertów IPN Zmiany wprowadzone po przeprowadzeniu grup fokusowych (Olsztynek, Głogów, Warszawa). Zmiany wprowadzone po przeprowadzeniu grup fokusowych (Olsztynek, Głogów, Warszawa). Zmiany wprowadzone po realizacji zajęć grupowych w sesji wiosennej i jesiennej (Olsztynek, Olsztyn, Głogów, Warszawa). Zmiany wprowadzone po realizacji zajęć grupowych w sesji wiosennej i jesiennej (Olsztynek, Olsztyn, Głogów, Warszawa).

22 Wprowadzone zmiany Zmiany w zakresie czynności organizacyjnych i przygotowawczych do realizacji programu oraz samego przebiegu zajęć. Zmiany w zakresie czynności organizacyjnych i przygotowawczych do realizacji programu oraz samego przebiegu zajęć. Zmiany dotyczące zawartości merytorycznej podręcznika. Zmiany dotyczące zawartości merytorycznej podręcznika.

23 Materiały edukacyjne

24 Strengthening Families Program SFP 10 – 14 Program Wzmacniania Rodziny PWR 10 - 14

25 Ewaluacja w Polsce I etap – sesje pilotażowe: 2008 - 2009: program realizowano w 4 miastach program realizowano w 4 miastach zajęcia przeprowadzono w 6 grupach a udział w nich wzięło 120 osób zajęcia przeprowadzono w 6 grupach a udział w nich wzięło 120 osób

26 Ewaluacja w Polsce II etap – ewaluacja ogólnopolska: 2010 – 2012 Grupę eksperymentalną tworzy 13 ośrodków Grupę eksperymentalną tworzy 13 ośrodków Łącznie program jest realizowany w 36 grupach Łącznie program jest realizowany w 36 grupach Działaniami zostało objętych 521 rodzin Działaniami zostało objętych 521 rodzin Grupę kontrolną tworzy 7 ośrodków, które realizują procedurę badawczą z 18 grupach Grupę kontrolną tworzy 7 ośrodków, które realizują procedurę badawczą z 18 grupach Działaniami zostało objętych 235 rodzin Działaniami zostało objętych 235 rodzin

27 W badaniach wykorzystano skale i pytania dotyczące: 1. relacji rodzic – dziecko /bliskość, złość i agresja, spójność i wsparcie/ 2. praktyk wychowawczych rodziców /monitorowanie dziecka, wprowadzanie zasad/ 3. zachowań problemowych dziecka Ewaluacja w Polsce po roku od jego realizacji

28 1. Używanie substancji psychoaktywnych przez młodzież: - wskaźnik różnicy między pomiarami w roku 2010 a 2011 informujący o zaprzestaniu używania poszczególnych substancji /papierosy, alkohol, marihuana/ Ewaluacja w Polsce po roku od jego realizacji - wyniki

29

30 2. Relacje między rodzicami a dziećmi wzrost częstości wspólnego spędzania czasu wzrost częstości wspólnego spędzania czasu poprawa jakości życia rodzinnego, w tym spójności, wzajemnego wsparcia, ograniczenia złości i agresji poprawa jakości życia rodzinnego, w tym spójności, wzajemnego wsparcia, ograniczenia złości i agresji Ewaluacja w Polsce po roku od jego realizacji - wyniki

31 3. Praktyki wychowawcze rodziców Wzrost poziomu egzekwowania zasad przez matki i ojców Wzrost poziomu egzekwowania zasad przez matki i ojców Ewaluacja w Polsce po roku od jego realizacji - wyniki

32 86% rodziców i 76% dzieci 86% rodziców i 76% dzieci – zadowolonych i bardzo zadowolonych – zadowolonych i bardzo zadowolonych 1% rodziców i 6 % dzieci – niezadowolonych 1% rodziców i 6 % dzieci – niezadowolonych 86% rodziców i 65% dzieci – poleciłoby ten program innym 86% rodziców i 65% dzieci – poleciłoby ten program innym 73% rodziców i 51 % dzieci – chcieliby jeszcze raz wziąć udział w podobnych zajęciach 73% rodziców i 51 % dzieci – chcieliby jeszcze raz wziąć udział w podobnych zajęciach Ocena programu przez dzieci i rodziców uczestniczących w zajęciach

33 Program Wzmacniania Rodziny 10-14 spełnia standardy jakości poziomu II – Dobra praktyka zgodnie z kryteriami oceny przyjętymi w ramach Systemu rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. KBPN, PARPA, ORE Rekomendacja

34 Zasoby kadrowe Obecnie w Polsce przygotowano: Obecnie w Polsce przygotowano: 6 trenerów programu PWR 6 trenerów programu PWR 155 realizatorów zajęć 155 realizatorów zajęć

35 Pilotażowa realizacja programu w Olsztynku sesja 1

36 Pilotażowa realizacja programu w Olsztynku sesja 3

37 II etap ewaluacji – Ciechanów sesja 3

38 Pilotażowa realizacja programu w Warszawie sesja 2

39 II etap ewaluacji – Ciechanów sesja 2

40 Pilotażowa realizacja programu w Warszawie sesja 1

41 KONTAKT Fundacja Na Rzecz Zapobiegania Narkomanii MARATON Placówka koordynująca : Poradnia Profilaktyki Środowiskowej MARATON ul. Elektoralna 26 Warszawa Tel: (22) 620 64 35 Fax: (22) 620 28 31 www.rodzina.fundacja-maraton.org.pl www.fundacja-maraton.pl email: grazynamaraton@o2.pl

42 REMEDIUM NR 12 2009 – REMEDIUM NR 12 2009 – str 8 Program Wzmacniania Rodziny A. Rustecka - Krawczyk Serwis Informacyjny NARKOMANIA NR 3 2011 – Serwis Informacyjny NARKOMANIA NR 3 2011 – str. 25 Ewaluacja Programu Wzmacniania Rodziny K. Kocoń, K. Okulicz – Kozaryn str. 25 Ewaluacja Programu Wzmacniania Rodziny K. Kocoń, K. Okulicz – Kozaryn MERITUM NR 2 2011 – MERITUM NR 2 2011 – str. 18 Program Wzmacniania Rodziny G. Piotrkowska TERAPIA UZALEŻNIENIA I WSPÓŁUZALEŻNIENIA NR 5 2011 – TERAPIA UZALEŻNIENIA I WSPÓŁUZALEŻNIENIA NR 5 2011 – str. 9 Program Wzmacniania Rodziny G. Piotrkowska Serwis Informacyjny NARKOMANIA NR 2 2012 Serwis Informacyjny NARKOMANIA NR 2 2012 str. 18 Skuteczność PWR po roku od jego realizacji K. Okulicz - Kozaryn, J. Raduj Dostępne artykuły prasowe

43 Program Wzmacniania Rodziny Dziękuję za uwagę. Zapraszam do obejrzenia zwiastunu programu na stronie www.fundacja-maraton.pl Grażyna Piotrkowska