Witamy rodziców i uczniów

Prezentacja na temat: "Witamy rodziców i uczniów"— Zapis prezentacji:

1 Witamy rodziców i uczniów
Dzień otwarty Witamy rodziców i uczniów Lekcja historii

2 Odpowiedz na pytanie: Śmierć gen. Sikorskiego: wypadek czy zamach?
Zadanie dla grupy: Odpowiedz na pytanie: Śmierć gen. Sikorskiego: wypadek czy zamach?

3 Temat: Śmierć gen. Sikorskiego
Okoliczności śmierci gen. Władysława Sikorskiego w Gibraltarze 4 lipca roku pozostają jedną z najważniejszych zagadek najnowszej historii Polski.

4 Władze brytyjskie nie ujawniły wszystkich dokumentów związanych ze śmiercią Sikorskiego.
Spróbujemy zrekonstruować przygotowania do startu, lot i jego tragiczne zakończenie.

5 4 lipca 1943 rok Ok godz gen Sikorski ze swą świtą odjechał na lotnisko. O do samolotu wsiadło 17 osób. Przez kwadrans oczekiwano na zgodę na start. Punktualnie o pilot przeprowadził próbę silników, a o rozpoczął się start.

6 Pasażerowie pierwszy pilot, Czech, kpt. Eduard Prchal,
drugi pilot mjr W.S. Herring (akurat wracał do Londynu) gen. Sikorski jego córka Zofia Lesniowska szef sztabu polskich sił zbrojnych gen. Klimecki dwóch posłów parlamentu brytyjskiego i pięciu pasażerów

7 Tuż przed startem... Od zamknięcia luku pasażerskiego do startu upłynęło od 22 do 37 min. Po wejściu pasażerów wniesiono bagaże i załadowano worek (worki?) z pocztą. Samolot odkołował na początek pasa startowego. Jeden z worków został znaleziony na wschodnim skraju lotniska.

8 Samolot wystartował z lotniska, po ok 16 sekundach utracił wysokość i spadł do morza.
Uratował się tylko pilot.

9 Analiza zeznania kpt Prhala
Zamknąłem przepustnice. Ppłk Stevens (badał wrak) stwierdził, iż były otwarte. Wbrew zeznaniom Prchal aż do wodowania kontrolował maszynę. Samolot pikował z szybkością 150 mil na godzinę. Samolot roztrzaskałby się o powierzchnię morza. Symulacja prof. Maryniaka udowadnia, że samolot łagodnie wodował. Ster wysokości był uszkodzony, wykorzystując sprawne silniki, fletnery i ster kierunkowy, z pułapu 300 stóp Prhal mógł posadzić maszynę łagodnie na wodzie lub zawrócić na lotnisko (nienaruszony stan fletnerów i steru kierunkowego- ustalenia ppłk. Stevensa).

10 Zeznania pilota kpt Prchala
Maszyna wzbiła się na wysokość 300 stóp, mechanik zameldował: podwozie wciągnięte, a Prhal wyrównał samolot. Chwilę potem poczuł wstrząs i stwierdził, że ster jest zablokowany. Usiłowali go odblokować. Prchal zawołał: "Uwaga, kraksa!" (okrzyk usłyszano na wieży kontroli), zamknął przepustnice paliwa i rozkazał Herringowi wyłączyć iskrowniki silników. Samolot pikował do morza z szybkością 150 mil na godzinę. Po upływie 6 do 8 minut i opadł na dno na głębokość 30 stóp, rozpadając się na trzy luźno złączone części.

11 Analiza faktów: Prhal: samolot osiągnął pułap 300 stóp, wysokość tę podaje też oficer kontroli lotów. Bezpośrednio po katastrofie zeznał, że było to 150 stóp. Katastrofa wydarzyła się w nocy i w dużej odległości od wieży Ekspert od budowy liberatorów: w ciągu 16 sekund samolot tego typu nie mógł wznieść się wyżej niż na 100 stóp.

12 Podwozie Oficjalna wersja: przyczyną katastrofy była blokada sterów spowodowana przez chlebak, zostawiony przypadkowo przez angielskiego mechanika, przygotowującego maszynę Mało prawdopodobne aby wciągnięto podwozie, choć to nie ma (?) nic wspólnego z przebiegiem tragedii. Na zdjęciach wraku widać wyraźnie, że nie zostało wciągnięte. - Samolot utrzymywał się na powierzchni ok. 10 minut. W punkcie wodowania wypłynęły zwłoki, które nie miały wody w płucach,

13 “Rewizja nadzwyczajna
Redakcja programu "Rewizja nadzwyczajna" otrzymała list, którego autor, "Człowiek stamtąd", twierdził: Czeski pilot był informowany o możliwości awarii samolotu i został zapewniony, że z wypadku wyjdzie cało. Udziału w locie nie mógł odmówić - grożono ujawnieniem szczegółów z jego prywatnego życia. Gen. Sikorski poniósł śmierć w chwili, gdy samolot rozpoczynał rozbieg na pasie startowym. Kres życiu generała położyły dwie kule rewolwerowe. Pasażerów zabiła detonacja.

14 Kim był nadawca listu? Wiarygodnośc autora: wiedział, że rezydentem Abwehry w Gibraltarze była kobieta- miał dostęp do informacji o najwyższym stopniu tajności. Twierdzenia "Człowieka stamtąd": pilot mogł miec świadomość, że samolot zakończy swój lot tuż po starcie. Manewr wodowania przy spokojnym morzu nie był trudny. Pilot opisywał katastrofe, dramatyzując upadek samolotu, to że sam przeżył jest cudem i nie przyczynił się do śmierci pasażerów.

15 Co się wydarzyło na płycie lotniska?
Komisja badajaca okoliczności katastrofy w 1943: Brak porządku na lotnisku w Gibraltarze. Wbrew przepisom ochrony VIP-ów wpuszczono na pokład liberatora wartownika. Samolot powinien być opieczętowany po wylądowaniu i chroniony. Zamachowcy (lub zamachowiec) mogli dostać się do maszyny udając wartowników, mechaników, obsługę lotniska etc.

16 Pasażerowie 11 pasażerów i 6 członków załogi. Wyklucza to obecność zamachowca na pokładzie. Sikorski zaprosił na pokład kuriera z Warszawy Jana Gralewskiego i innego oficera. Jeżeli obydwaj byli na pokładzie, to pasażerów było dwunastu. Natomiast szef polskiej misji wojskowej w Gibraltarze ppor. Ludwik Łubieński nie wspominał, aby przy ceremonii pożegnania zauważył dwunastego pasażera.

17 Zamachowiec mógł czekac w samolocie i być jedną z dwóch osób zaproszonych przez Sikorskiego.
Mógł dostać się na pokład z pozostałymi osobami albo później, kiedy do samolotu wrzucano worek (worki?) z pocztą. Czy zamachowiec działał samotnie? To możliwe przy założeniu, że jego zadanie polegało na zainstalowaniu ładunku wybuchowego. Zamachowiec nie miałby pewności, że Sikorski zginie.

18 Zwłoki Jana Gralewskiego z przestrzeloną głową znaleziono na pasie startowym.
Załoga i pasażerowie zauważyliby śmierć Gralewskiego, co mogłoby wstrzymać odlot. Do zamachu potrzebnych było kilka osób. Do samolotu mógł je wpuścić znany Sikorskiemu oficer, osoba występująca jako Gralewski (na jego obecność wskazują niektóre źródła).

19 Zamach nastąpiłby na początku pasa startowego.
Mogli podłożyc w luku bagażowym ładunek wybuchowy, opuścili pokład, pozostawiając otwarty luk albo niedbale go zamykając. Kiedy samolot zadarł dziób, jeden z worków z pocztą, leżący w pobliżu luku, wypadł na zewnątrz.

20 Drugi pilot - zamachowiec czy ofiara
Bezpieczne miejsce - kabina pilotów, nie ma miejsca dla dodatkowych osób. Kpt. Prhal mógłby przerwać start i zawrócić maszynę. Zadanie musiałaby nadzorować jeszcze jedna osoba, która mogłaby przejąć samolot i zakończyć misję. Taką osobą był drugi pilot.

21 Plotki... Sierżant z wieży kontrolnej widział podobno przez lornetkę postać idącą po skrzydle unoszącego się na wodzie samolotu. Ciała mjr. Herringa nie odnaleziono, podobno widziano go w gibraltarskim szpitalu, skąd go ewakuowano. Oficer RAF twierdził, że w 1943 roku proponowano mu udział w zamachu na gen. Sikorskiego. Odrzucił ofertę, Przyjął ją por. Johnson, którego dwa tygodnie później (przed zamachem?) awansowano do stopnia pułkownika.

22 Drugi pilot Czy obecność mjr. Herringa - drugiego pilota była przypadkiem, czy należał on do spisku? Czy mjr Herring i por. Johnson to ta sama osoba?

23 Poszlaki Czy Prhal i Herring mieli zostać zlikwidowani?
Cel ładunku wybuchowego: zatarcie śladów morderstwa i usunięcie świadków. Ładunek, może zabił Herringa, a u Prhala spowodował szok (utratą mowy po uratowaniu).

24 Odtajnienie akt... rok 2050! Władze brytyjskie odmawiają ujawnienia wszystkich materiałów związanych z tragedią w Gibraltarze. Rząd JKM odmawia zwrotu dokumentów państwowych odnalezionych przy gen. Sikorskim, nie tłumacząc dlaczego.

25 Hipoteza Gen. Sikorski był przeszkodą w realizacji czyichś planów.
Winnych zbrodni należy szukać wśród tych, którzy odnieśli korzyść, mogli to być Niemcy, Brytyjczycy, Rosjanie oraz opozycyjnie nastawieni do Naczelnego Wodza Polacy.

26 Niemcy?... Śmierć generała mogła zachwiać morale polskiego społeczeństwa. Brak śladów, a takie wyszłyby na jaw po spenetrowaniu przez aliantów niemieckich archiwów. Lato 1943 roku: strona polska prosi Czerwony Krzyż o zbadanie sprawy Katynia Zerwanie przez ZSRR stosunków z polskim rządem w Londynie.

27 Brytyjczycy?... Dobre stosunki z ZSRR były dla Wielkiej Brytanii priorytetem. Czy Churchillowi mogło zależeć na usunięciu generała? W 1943 roku Churchill był zaniepokojony możliwością odsunięcia Sikorskiego od władzy przez opozycję.

28 ZSRR?... Sprawy Katynia: Stalin miał argument propagandowy. 25 kwietnia 1943 zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską bez potępienia Zachodu. Polska zaczęła łagodzić konflikt. 25 maja podróż Sikorskiego na Bliski Wschód. Cel: inspekcja 2. Korpusu i spacyfikowanie "buntu" Andersa i nawiązanie kontaktów z Kremlem. Sikorski miał autorytet w obozie alianckim, odrzucenie jego ofert poprawy stosunków byłoby dla ZSRR niewygodne.

29 Bunt w armii?... Ambicje gen. Andersa jako motyw buntu, jednak materiał źródłowy nie pozwala na wyciągnięcie żadnych konkretnych wniosków. Żona generała Helena Sikorska: gen. Anders był główną przyczyną śmierci męża, trudno interpretować jako zarzut zabójstwa.

30 KURIER Z WARSZAWY Jan Gralewski (ps Paweł Pankowski, Jerzy vel Paweł Nowakowski), 8 lutego 1943 wysłany przez AK, cel: przetarcie drogi do Hiszpanii. Według jego dziennika, przybył do Gibraltaru 22 lub 23 czerwca. Szef Polskiej Misji Morskiej ppor. Ludwik Łubieński: w nocy z 3 na 4 lipca przybył kurier Gralewski. 4 lipca rano Łubieński zaprowadził Gralewskiego do Sikorskiego, ten oświadczył, że ma dokumenty zaszyfrowane kodem AK. Zadanie kuriera: wyłącznie "przetrasowanie" szlaku do Hiszpanii, na rozkaz dowódcy AK gen. Roweckiego w depeszy do Londynu z 14 czerwca 1943. Na Gibraltarze nikt nie potrafił odszyfrować listow, Sikorski chciał przewieźć Gralewskiego do Londynu w miejsce Łubieńskiego. Dlaczego generał zabrał kuriera, zamiast przejąć jego dokumenty?

31 24 czerwca do Gibraltaru przybyło 95 polskich żołnierzy, internowanych z hiszpańskiego obozu Miranda de Ebro. Był tam mężczyzna podający się za Jerzego Nowakowskiego - tak jak przybyły z Polski kurier. 4 lipca wizytujący uwolnionych żołnierzy Sikorski rozpoznał go: O, dobrze, że jesteś, że cię tu widzę, pojedziesz ze mną, zabiorę cię ze sobą. Czy na pokładzie samolotu znaleźli się Gralewski i podszywający się pod niego "mirandczyk"? Kilkanaście minut po starcie liberatora na płycie lotniska znaleziono ciało Gralewskiego z kulą w głowie. Jego rzeczy osobiste, zidentyfikowane przez żonę, wyłowiono z wraku samolotu - był na pokładzie lub miał się tam znaleźć.

32 DEPESZA Z LIZBONY Depesza polskiego wywiadu, Lizbona z 25 czerwca 1943 do centrali w Londynie: Gralewski Jan, pseudonim Pankracy wyjechał 23. Odwołany z puczu na Gibraltar celem ewakuacji do Londynu pod nazwiskiem Nowakowski Jerzy. Gen. Anders lub jego otoczenie szykowali w Iraku pucz przeciwko Sikorskiemu, do czego nie doszło. Gralewski może miał odegrać w puczu ważną rolę, został odwołany z Bliskiego Wschodu. Oficerowie polskiego wywiadu, w większości byli wrodzy premierowi Gralewski 23 czerwca wyjechał na Gibraltar i miał być wkrótce przerzucony do Londynu. Nie chodziło zatem o jakiś "pucz gibraltarski” - depesza mówiłaby o odwołaniu z "puczu na Gibraltarze".

33 Szpieg... Czy możliwe, aby gen. Sikorski nie zdziwił sie, spotykając wśród byłych jeńców oficera, którego widział na Bliskim Wschodzie? Wśród 95 "miranczyków" było ok. 20 oficerów wywiadu, którzy przybyli z Bliskiego Wschodu lub Algierii. Wskazywałoby to na powiązania fałszywego Gralewskiego z polskim II Oddziałem (Wywiad).

34 Sikorski nie zdziwił na podobieństwo kuriera z Warszawy i przybyłego z Bliskiego Wschodu oficera.
Depesza z 25 czerwca mówi o człowieku podszywającym się pod Gralewskiego. Lista pasażerow transportu z Gibraltaru do Afryki Północnej: koniec lipca strzelec piechoty Jerzy Nowakowski, pseudonim Paweł Pankowski. Tymi nazwiskami posługiwał się zastrzelony Gralewski.

35 Kim był sobowtór kuriera z Polski?
Nieudane próby ustalenia tożsamości Gralewskiego W sierpniu 1943 roku tajny rozkaz: zastrzelić Wiktora Suchego, oficera Polskiego. Raport o trzech kurierach na Gibraltarze: Stanisław vel Franciszek Izdebski (ps Pantaleon Drzewicki), emisariusz z Warszawy pojawił się 24 czerwca; Tadeusz Miodoński ps "Aris" z Krakowa oraz Józef Dunin- Borkowski ze Skarżyska-Kamiennej. Wszyscy posługiwali się pseudonimami i ich nazwiska nie były prawdziwe. Takich kurierów nikt z Polski nie wysyłał.

36 WCIĄŻ TAJEMNICA Nie jesteśmy w stanie ustalić, kto dokonał zamachu i kto wydał jego rozkaz. Teoretycznie jest co najmniej kilka możliwych sytuacji.

37 Teza 1 Zamachowcy - Polacy działający na rozkaz wrogów generała.
26 marca Sikorski leciał z Gibraltaru do Kairu, wicepremier i minister spraw wewnętrznych Stanisław Mikołajczyk, minister Karol Popiel i wiceminister spraw wojskowych gen. Modelski odebrali telefony w języku polskim: samolot Sikorskiego uległ katastrofie, a wszyscy pasażerowie zginęli.

38 Teza 2 ZSRR: mogł wykonać zadanie samodzielnie lub cudzymi rękami.
Zamachowcami mogli być Polacy świadomi lub nie, że wykonują rozkaz Kremla. Mogli sądzić, że realizują wolę polskich przeciwników Sikorskiego, lub byli agentami spośród oficerów polskich.

39 Teza 3 Brytyjczycy mogli działać nieświadomie zakładając, że wykonują rozkaz swego rządu. Szefem Secret Service na obszar Morza Śródziemnego był Kim Philby. Sprawa byłaby znana w kręgach MI-5 oraz MI-6 i jakieś informacje przeciekłyby do publikacji na temat brytyjskiego wywiadu.

40 Teza 4 Brytyjczycy: motyw zatuszowanie sprawy, z obawy przed kompromitacją (odpowiadali za bezpieczeństwo Sikorskiego), lub chcąc uniknąć zadrażnień z Rosjanami. Uczestnikiem zamachu mógł być mężczyzna podszywający się pod Gralewskiego, a być może będący jego sobowtór.

41 Majski na Gibraltarze Obok liberatora Sikorskiego na Gigraltarze stał samolot Iwana Majskiego, ambasadora ZSSR w Londynie.

42 Kwestia usuniecia Sikorkiego
Anglicy: istnieją nieporozumienia pomiędzy wojskiem a rządem. Churchill: powstrzymac Andersa od podejmowania nieobliczalnych decyzji, nie ma kto zastąpić Sikorskiego. Churchill: Wysłać dyspozycje dla attaché brytyjskiego w Iraku dotyczące uciszenia przez gen Andersa jego adiutanta kpt. Klimkowskiego i innych mówiących o zamachu na Sikorskiego. Spełniono to polecenie.

43 Korespondencja Churchilla i ministra spraw zagranicznych Anthonego Edena:
Sikorski i niektórzy z rządu powinni być zatrzymani. Jeżeli Sikorski zmieni układ swego rządu pod obcym naciskiem, należy przypuszczać, że on sam zostanie odrzucony przez swoich, a wtedy i my nie dostaniemy lepszej osoby na jego miejsce. Pożegnanie Sikorskiego z Edenem przed wylotem na Bliski Wschód 22 maja 1943 roku: Sikorski: zrobie wszystko, by wytłumaczyć rodakom, że Polska potrzebuje porozumienia z ZSRR. Raport z Kairu o spotkaniu Sikorskiego z Andersem nadszedł 26 maja Anders zdominowany przez osobowość Sikorskiego.

44 DALSZE HIPOTEZY Sikorski miał lecieć do Gibraltaru przez Afrykę na spotkanie w Algierze z gen. Giraud, aby omówić sprawę transportu polskiego złota, przetrzymywanego przez Francuzów w Dakarze. 2 lipca (na dzień przed wylotem z Kairu), Sikorski ją odwołał, nie chcąc budzić podejrzeń o mieszanie się w wewnętrzne rozgrywki francuskie.

45 Kim Philby 16 kwietnia 1943 r. przyleciał na Półwysep Iberyjski Kim Phiby, odpowiadał za operacje SIS (Wywiad) w Europie Wschodniej. W latach 60. wyszło na jaw, że był on najwyżej ulokowanym sowieckim agentemi w brytyjskich służbach specjalnych. Nie badano związku z wcześniejszą próbą spowodowania katastrofy samolotu generała Sikorskiego na lotnisku w Montrealu w styczniu r.

46 Kim Philby Philby miał plan podróży Sikorskiego. Ładunek, który spowodował katastrofę, mógł zostać zainstalowany w Kairze. Philby lub inny agent sowiecki mógł się przyczynić do zamachu na generała de Gaulle'a 21 kwietnia r. na lotnisku w Glasgow. De Gaulle był przeszkodą na drodze do opanowania władzy we Francji przez komunistów po jej wyzwoleniu. Philby zmarł w 1988 r. w Moskwie. Order Lenina, znaczek pocztowy z jego podobizną. Jego kolekcja dokumentów i pamiętnikow jest do dziś jedną z tajnych broni Kremla.

47 Sprawa Katynia Propaganda PRL: hipoteza o zamachu dokonanym przez Anglików. Premier miał zawadzać w utrzymaniu stosunków z ZSRR. Sikorski zginął po odkryciu zwłok zamordowanych polskich oficerów. Odkrycie grobów 13 kwietnia

48

49 Rothesay - Wyspa Bute Obóz dla internowanych oficerów polskich – przeciwników politycznych Sikorskiego. Przebywali tu znakomici dowódcy i stratedzy, Polskie jednostki w Wielkiej Brytanii cierpiły na brak kadry oficerskiej. Za byle krytykę poczynań rządu można było zarobić na bilet do Szkocji w jedną stronę. 1500 internowanych oficerów Obóz zamknięto po katastrofie lotniczej w Gibraltarze.

50 Raport z ekshumacji gen Sikorskiego - styczen 2009
Jak podały IPN i Instytut Ekspertyz Sądowych: śmierć nastąpiła w wyniku obrażeń wielonarządowych podczas wypadku lotniczego. Generał odniósł obrażenia typowe dla ofiar katastrof komunikacyjnych. Urazy czaszki, połamane żebra, pęknięte udo i stopa, złamana ręka w łokciu i poważny uraz kręgosłupa lędźwiowego. Wszystkie obrażenia były po prawej stronie, tylko czaszka została uszkodzona po stronie lewej. Badania toksykologiczne nie wykazały żadnych śladów substancji chemicznych.

51 Koniec prezentacji