Wydarzenia poznańskie 1956r.

Prezentacja na temat: "Wydarzenia poznańskie 1956r."— Zapis prezentacji:

1 Wydarzenia poznańskie 1956r.
kryzys reżimu komunistycznego- potępienie stalinizmu w tajnym referacie Nikity Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR ( Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego) 14 II 1956 r. krytyka „okresu błędów i wypaczeń” niezadowolenie z warunków pracy i życia: „chleba i wolności” brutalne zetknięcie wielkopolskiej rzetelności i gospodarności z warunkami realnego socjalizmu propaganda i ideologizacja życia codziennego, narastający konflikt w dużych zakładach pracy ( niskie pensje, socjalistyczne normy pracy, ignorowanie związków zawodowych

2 Pierwszym miejscem, gdzie konflikt społeczny przybrał formę strajku, a później zamieszek ulicznych, był Poznań. Stało się tak nie bez przyczyny. Gdy wszędzie w Polsce budowano dziesiątki nowych wielkich obiektów przemysłowych, zaś przy nich nowe osiedla mieszkaniowe, gdy odbudowano z ruin Warszawę i postawiono nowe spore miasto Nową Hutę - Poznań, ongiś świetne i bogate miasto, został zapomniany przez rząd.

3 Powolnie odbudowywane centrum miasta, wielka fabryka metalurgiczna im
Powolnie odbudowywane centrum miasta, wielka fabryka metalurgiczna im. J.Stalina (Cegielskiego) bez szerszych perspektyw, bo na lokomotywy już wtedy spadło zapotrzebowanie, a o budowie silników do statków nie było jeszcze mowy. Tę mizerię przerywały jedynie Międzynarodowe Targi Poznańskie, ale zaledwie na kilka targowych tygodni

4 Bezpośrednia przyczyna:
nieprawidłowości w naliczaniu wynagrodzenia, nierealne wskaźniki produkcji i wydajności złe warunki pracy w Zakładzie Hipolita Cegielskiego ( po wojnie ZASPO- Zakłady Przemysłu Metalowego im. Józefa Stalina w Poznaniu) pobieranie podatku od więcej zarabiających, braki surowców, zła kooperacja,

5     Ponieważ dyrekcja nie była w stanie spełnić postulatów wysuwanych przez załogę, próbowano kontaktować się z Ministerstwem Przemysłu Maszynowego i KC PZPR. Do Warszawy wysyłano petycje, listy i delegacje. W tej sytuacji w dniach 23 i 25 czerwca załoga wybrała 17 swoich przedstawicieli, do których przyłączyło się 10 osób reprezentujących dyrekcję, Komitet Zakładowy PZPR i Radę Przedsiębiorstwa. Delegacja ta 26 czerwca udała się do Warszawy w celu przedstawienia postulatów załogi zakładów Cegielskiego w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego i Centralnej Radzie Związków Zawodowych.

6 Delegaci ZISPO 26 czerwca 1956 roku w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego w Warszawie przedstawili ministrowi Romanowi Fidelskiemu następujące żądania: zwrotu niesłusznie potrąconego podatku (ok. 11 mln zł), cofnięcia zawyżonych norm pracy, przestrzegania 8- godzinnego dnia pracy i zlikwidowania godzin nadliczbowych, poprawy kooperacji, wprowadzenia wolnej soboty, skrócenia czasu pracy, dla kobiet: 6-godzinny dzień pracy i dla kobiet wielodzietnych jeden dzień w miesiącu wolny „na przepierki”, poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy, przywrócenia cen artykułów żywnościowych sprzed ukrytej podwyżki cen, realizowanie deputatu węglowego w dobrym gatunku węgla lub ekwiwalentu gotówkowego według aktualnych cen węgla, uwzględniania stanowiska załóg w sprawach dotyczących fabryki. W sprawie najważniejszych postulatów delegacja uzyskała aprobatę ministra tj. zwrot niesłusznie potrącanego podatku oraz podwyżkę 29 procentową. Minister odrzucił postulaty nie wchodzące w zakres jego kompetencji tj. skrócenie czasu pracy kobiet oraz przywrócenie cen artykułów żywnościowych sprzed cichej podwyżki

7 W nocy z 26 na 27 czerwca delegacja z poczuciem zadowolenia powróciła do Poznania. Następnego dnia rano przybył do zakładów Cegielskiego minister Przemysłu Maszynowego, działając zgodnie z decyzjami kierownictwa partyjnego (PZPR), wycofał się częściowo z warszawskich uzgodnień z robotnikami. Sytuacja stawała się napięta, niepokój powstawał i w innych zakładach poznańskich, gdzie robotnicy, którzy na skutek podwyższenia planu stracili w czerwcu premię stanowiącą 20–30% ich zarobków.

8 Rankiem 28 czerwca ok. 100 tys. osób wyszło na ulice, demonstrując pod hasłem Chleba i wolności.
Zajmowano gmachy publiczne, rozbito więzienie, podjęto próbę opanowania siedziby Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie najpierw obrońcy, a później atakujący użyli broni.

9 Chronologia wydarzeń 28 czerwca doszło w Poznaniu do wystąpień robotniczych, które przebiegały w dwóch etapach.

10 Pierwszy etap trwał od godziny 6:00 do 10:30.
W tym czasie robotnicy zorganizowali strajk w największych zakładach miasta. Następnie wyszli na ulice formując pochód, który przekształcił się z demonstracji robotniczej w manifestację społeczeństwa, czego wyrazem było zgromadzenie się około 100 tysięcy mieszkańców przed poznańskim ratuszem.

11 Drugi etap. Po godzinie 10 nastąpił wzrost napięcia wśród demonstrantów. Z opanowanego radiowozu podano informację o aresztowaniu delegacji robotniczej, która przebywała 26 czerwca w Warszawie. Spowodowało to marsz kilku tysięcy demonstrantów pod więzienie, rozbicie go i wypuszczenie na wolność ponad dwustu więźniów- czasem zwykłych kryminalistów.

12 Część demonstrantów przystąpiła do niszczenia akt więziennych
Część demonstrantów przystąpiła do niszczenia akt więziennych. Inni opanowali budynki prokuratury i sądu. Akta wyrzucano na ulicę i palono, a sprzęty zdemolowano. Dokonano też kradzieży broni palnej. Zamieszki w rejonie więzienia, sądu i prokuratury trwały do godziny 12:00.

13 Po ich zakończeniu grupa demonstrantów ruszyła pod budynek Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Kochanowskiego, do którego w tym czasie przybyła grupa operacyjna UBP. Około 10:40 z tego budynku padły pierwsze strzały.

14 Po południu władze skierowały do miasta regularne jednostki wojskowe, którymi na miejscu miał dowodzić wiceminister Obrony Narodowej gen. Stanisław Popławski. Początkowo 19 Dywizję Pancerną, później jeszcze 10 Dywizję Pancerną oraz 4 i 5 Dywizję Pancerną. Łącznie skierowano do pacyfikacji miasta ponad 10 tysięcy żołnierzy, około 400 czołgów, ponad 30 transporterów opancerzonych.

15 Siły te prowadziły walki uliczne z grupami cywilów, przeważnie młodymi wiekiem, uzbrojonymi tylko w 188 sztuk broni, oraz butelki z benzyną. Wymiana ognia trwała w różnych punktach miasta do godzin południowych 29 czerwca, a sporadycznie strzały padały do 30 czerwca.

16 Teraz w tym miejscu jest pomnik Poznańskiego czerwca 1956 - oraz pomnik Mickiewicza.

17   Poznański czerwiec 1956. To zwyczajowe określenie pierwszego w PRL- u strajku generalnego niezaprzeczalnie przeszło do historii polski jako bunt przeciwko narzuconemu systemowi. Wszyscy uczestnicy pamiętnych demonstracji poznańskich z 28 czerwca 1956, robotnicy i ludność cywilna, bez wątpienia przeszli do historii jako bojownicy o sprawę polską i dziejową sprawiedliwość.

18 Poznań `56 - ZGINĘLI W WALCE POD HASŁEM "CHLEBA I WOLNOŚCI"
W toku walk i pacyfikacji miasta zginęły przynajmniej 63 osoby cywilne oraz 10 osób spośród żołnierzy i aparatu bezpieczeństwa, około tysiąca osób zostało rannych.

19 Roman Strzałkowski (ur. 20 marca 1943, zm. 28 czerwca 1956 w Poznaniu) – absolwent Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Karola Kurpińskiego w Poznaniu, uczeń VII klasy Szkoły Podstawowej nr 40 w Poznaniu, który zginął w wieku 13 lat od kuli w czasie szturmu robotników na gmach Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego podczas Poznańskiego Czerwca 1956. Śmierć Strzałkowskiego urosła do rangi symbolu Poznańskiego Czerwca 1956.

20 Koszula Romka Strzałkowskiego należy dziś do księży Marianów w Anglii
Koszula Romka Strzałkowskiego należy dziś do księży Marianów w Anglii. Można ją oglądać w muzeum, które jest ich własnością w Fowley Court. Koszula nosi ślady krwi Romka. Z kieszonki wystaje 10-złotowy zakrwawiony banknot, który chłopiec miał przy sobie w chwili śmierci. Chciał za te pieniądze kupić chorej matce szynkę. Jak koszula znalazła się w Fowley Court?

21 Joachimiak Zbigniew Lat 28, technik kreślarz, do marca 1955 r. zatrudniony w Poznańskiej Fabryce Maszyn Żniwnych. Zmarł w Szpitalu Miejskim im. Józefa Strusia r. o godz Przyczyna zgonu: rana postrzałowa klatki piersiowej

22 Błażejek Henryk Lat 16, uczeń tokarski Zasadniczej Szkoły Zawodowej Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego przy ul. Inżynierskiej. Zmarł w 111 Wojskowym Szpitalu Rejonowym r. o godz Przyczyna zgonu: postrzał klatki piersiowej brzucha i kończyn dolnych, rana postrzałowa uda i podudzia.

23 Gliński Andrzej Lat 15, uczeń Technikum Łączności.
Zmarł w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 2 Akademii Medycznej im. Heliodora Święcickiego r. godz Przyczyna zgonu: postrzał twarzowo-czaszkowy

24 Aresztowania uczestników rozpoczęły się już 28 czerwca, nasiliły się w dniach następnych, obchodzono się z nimi brutalnie. Śledztwo połączone z torturowaniem podejrzanych, prowadzone przez grupę funkcjonariuszy z Warszawy, miało potwierdzić tezę władz, że sprawcami wydarzeń 28 czerwca byli prowokatorzy z opozycyjnych organizacji i obca agentura.

25 O wszystkich tych dramatycznych wydarzeniach poza Poznaniem właściwie nic nie wiedziano, gdyż miasto zostało odizolowane od reszty kraju. Tymczasem o godzinie 10:00 zebrało się w Warszawie Biuro Polityczne. Zatwierdzono treść oficjalnego komunikatu, z którego można było dowiedzieć się, iż sprawcami zajść w Poznaniu była "agentura imperialistyczna i reakcyjne podziemie", którym udało się sprowokować zamieszki uliczne.

26 Procesy Najsłynniejsze pokazowe procesy, tzw. "proces trzech", "proces dziewięciu" oraz "proces dziesięciu" rozpoczęły się we wrześniu i w październiku 1956 r.

27 Początek: 27 września 1956. Oskarżeni: Józef Foltynowicz,
Proces trzech Początek: 27 września Oskarżeni: Józef Foltynowicz, Kazimierz Żurek, Jerzy Sroka, Akt oskarżenia zarzucał bestialskie zamordowanie wraz z innymi sprawcami, idącego bez broni kaprala Zygmunta Izdebnego, funkcjonariusza UB. Ponadto w akcie oskarżenia zawarto wobec wszystkich oskarżonych zarzut ograbienia kiosków z winem, papierosami i słodyczami, a K. Żurkowi i J. Sroce demolowanie urządzeń w gmachach publicznych i palenie akt urzędowych. Wyrok zapadł 8 października - orzeczono kary 4 i 4,5 roku pozbawienia wolności.

28 Autor: Kinga Przyborowska
Wydawnictwo: Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych data wydania: 2009 (data przybliżona) kategoria: historyczna Książka opowiadająca o procesie trzech, czyli proces ludzi z czerwca '56. Autorka dedykuje publikację nieżyjącym już: Józefowi Foltynowiczowi, Jerzemu Sroce i Kazimierzowi Sroce. "Foltynowicz, Sroka i Żurek mieli tego pecha, że znaleźli się w niewłaściwym miejscu o nie- właściwym czasie. Skazanych w „procesie trzech” powinno się uznać za ofiary systemu" – uważa Przyborowska.

29 Proces dziewięciu Początek: 27 września Oskarżeni: Zenon Urbanek Józef Pocztowy, Stanisław Jaworek, Ludwik Wierzbicki, Łukasz Piotrowski, Stanisław Kaufmann, Leon Olejniczak, Jan Suwart, Janusz Biegański Akt oskarżenia zarzucał udział w demonstracji, a następnie w walkach zbrojnych. Wyrok wydano 12 października 1956, 7 oskarżonych skazano na kary od 2 do 6 lat pozbawienia wolności, a 2 uniewinniono.

30 Proces dziesięciu Początek: 5 października 1956. Oskarżeni:
Janusz Kulas, Mikołaj Pac-Pomarnacki, Roman Bulczyński,i Władysław Kaczkowski, Hieronim Zielonacki, Marian Joachimiak, Antoni Klimecki, Jan Łuczak, Zygmunt Majcher, Zbigniew Błaszczyk, Akt oskarżenia stwierdzał m. in., że: "w czasie strajku i demonstracji, grupy awanturników i elementy kryminalne rozpoczęły wrogą akcję, w wyniku której dopuszczono się aktów gwałtu i terroru. W rezultacie tej przestępczej działalności padli zabici i ranni oraz wynikły poważne straty materialne. Aktywnymi uczestnikami wystąpień antypaństwowych byli między innymi wszyscy oskarżeni". Do wydania wyroku jednak nie doszło. Sąd Wojewódzki w Poznaniu zwrócił akta prokuraturze celem uzupełnienia śledztwa.

31 Bilans Poznańskiego czerwca 1956 r.:
pierwszy masowy bunt przeciw narzuconemu systemowi komunistycznemu, Poznański czerwiec 1956 przyczynił się do odwilży październikowej 1956 roku, zginęło 75 osób, 800 rannych, pierwsza ofiara: 13-letni Romek Strzałkowski procesy uczestników manifestacji rok 1956 był rokiem przełomu w stosunkach między władzą a społeczeństwem. Partia zrezygnowała z władzy ideologicznej ograniczając się do obrony systemu politycznego, pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR wybrano Władysława Gomułkę, byłego więźnia stalinowskiego.

32 Dla upamiętnienia historycznych wydarzeń z 28 czerwca 1956 roku, w Poznaniu powstało Muzeum Powstania Czerwcowego   Muzeum Powstania Poznańskiego - Czerwiec 1956 kierownik - Krzysztof Głyda ul. Św. Marcin 80/82 (Zamek) Poznań tel./fax +48 (61) mail: muzeum[AT]czerwiec1956.pl

33 W roku 2011 z okazji 55. rocznicy Poznańskiego Czerwca MPK uruchomi specjalny tramwaj, który we wtorek, 28 czerwca, będzie jeździł trasą tamtych wydarzeń. W tramwaju będzie można wysłuchać słuchowiska radiowego „Czarny czwartek” opisującego wydarzenia sprzed 55 lat oraz obejrzeć niepublikowane dotąd zdjęcia z archiwum IPN przedstawiające udział pracowników MPK Poznań w wydarzeniach Czerwca ’56.

34 Uczczono pamięć studentów, którzy zginęli w wydarzeniach Poznańskiego Czerwca
W budynku Politechniki Poznańskiej przy placu Marii Skłodowskiej Curie delegacje złożyły kwiaty, by uczcić pamięć trójki studentów – ofiar strajku sprzed 55 lat. Michał Dąbrowicz, Czesław Milanowski i Leszek Raś. Młodzi mężczyźni, którzy przypadkowo wpadli w wir wydarzeń czerwcowych. Wszyscy trzej niewinni studenci Politechniki Poznańskiej, zostali zastrzeleni 28 czerwca 1956 r. Właśnie ich pamięć uczczono w przeddzień 55. rocznicy strajku.

35 Pomnik Ofiar Czerwca 1956 (Poznańskie Krzyże)
pomnik na placu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, upamiętniający wydarzenia Poznańskiego Czerwca 56, oraz późniejszych wystąpień w PRL, który stanął 19 czerwca, a został oficjalnie odsłonięty 28 czerwca 1981 roku, w 25. rocznicę wydarzeń czerwcowych. Pomnik składa się z dwóch 21-metrowych stalowych krzyży (symbole śmierci i zmartwychwstania) połączonych razem ze sobą, oraz monumentu z głową orła. Na lewym krzyżu widnieje data 1956, nawiązująca do Poznańskiego Czerwca 56, zaś na prawym umieszczone są daty 1968, 1970, 1976, 1980 i 1981Po prawej stronie pomnika znajdują się główne hasła protestujących robotników: "O Boga, Za wolność, prawo i chleb.", oraz podpis "Czerwiec 1956".

36 Miniatura pomnika na Wildzie – przed bramą główną do Zakładów Hipolita Cegielskiego

37 Pomnik Ofiar Czerwca 1956 (ul.Gajowa)
–upamiętniający pracowników komunikacji miejskiej z Poznania – ofiary Powstania Poznańskiego z 1956.Pomnik stoi przy głównej bramie dawnej Zajezdni Tramwajowej Gajowa i składa się z cokołu, z którego wyrastają dwie szyny tramwajowe na kształt litery V (z łaciny: Victoria – zwycięstwo) oraz żeliwnej tablicy pamiątkowej z cytatem z Kazimiery Iłłakowiczówny: ...lecz zbryzgano mózgiem bruk / i bruk się wzdyma powoli / krew nie płynie już, już tylko skrzep / rozstrzelano moje serce w Poznaniu. Cytat umieszczono tutaj nie bez przyczyny – Kazimiera Iłłakowiczówna mieszkała w domu naprzeciw zajezdni i była świadkiem wielu wydarzeń Poznańskiego Czerwca. Dziś znajduje sie w tym miejscu muzeum biograficzne poetki. Obiekt odsłonięto 27 czerwca 1981 o godzinie

38 Pomnik Poległych w Powstaniu Poznańskim – pomnik osób poległych w trakcie walk Powstania Poznańskiego w dniach czerwca 1956, zlokalizowany na narożniku ulicy Kochanowskiego i ulicy J.H. Dąbrowskiego w Poznaniu (Jeżyce). Założenie pomnikowe składa się z głazu narzutowego z pełnoplastyczną rzeźbą orła w locie na szczycie i tablic pamiątkowych. Jedna z nich głosi: Tu walczyli i ginęli w czerwcu 1956 roku bohaterscy uczestnicy robotniczego protestu za wolność, pracę i chleb. Niech pamięć o nich trwa w nas. Klub Pamięci Niepokonani 28 czerwca Na pozostałych tablicach wymieniono wszystkich poległych z imienia, nazwiska i wieku w dniu śmierci. Całość spinają masywne mury z kostek granitowych i wprowadzone w nie ciągi schodów.

39 Dzieci Czerwca 1956 (właściwie: Dzieci Czerwca 56) – niewielkie dzieło rzeźbiarskie, zlokalizowane w Poznaniu przy ul. Młyńskiej 3, w bramie starej kamienicy. Grupa rzeźbiarska przedstawia dwóch chłopców, w częściowym umundurowaniu, z karabinem, w hełmach i z biało-czerwoną opaską. Nawiązuje do warszawskiego Pomnika Małego Powstańca. Obiekt upamiętnia wielu młodych ludzi i dzieci, które uczestniczyły w walkach Powstania Poznańskiego (najbardziej rozpoznawalną postacią z tego grona jest zamordowany Romek Strzałkowski). Pomnik wykonany jest z brązu i umieszczony w specjalnie przygotowanej niszy w murze budynku. Wcześniej był ulokowany przy bramie Aresztu Śledczego (jedno z miejsc szturmu w 1956). Naprzeciw aresztu znajduje się natomiast Pomnik Ofiar Więzienia przy ul. Młyńskiej.

40 Pomnik Adwokatów Czerwca '56 – pomnik przy ulicy Stanisława Hejmowskiego w Poznaniu (przy gmachu Prokuratury Okręgowej), upamiętniający adwokatów – obrońców w procesach poznańskiego Czerwca Obelisk został oficjalnie odsłonięty 19 czerwca 2010 roku, w przededniu 54. rocznicy wydarzeń czerwcowych. Napis na pomniku, którego autorem jest Andrzej Kurzawski[ głosi: ADWOKATOM / NIEZŁOMNYM OBROŃCOM W PROCESACH CZERWCA 1956 / I PROCESACH POLITYCZNYCH.

41 Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956
– polskie święto, obchodzone 28 czerwca od 2006 roku na mocy uchwały Sejmu RP. Znaczenie daty 28 czerwca 1956 wybuchł w Poznaniu pierwszy w PRL-u strajk generalny połączony z demonstracjami ulicznymi, krwawo stłumiony przez wojsko i milicję – Poznański Czerwiec. Przez propagandę PRL bagatelizowany jako wypadki czerwcowe lub przemilczany, obecnie przez część historyków i kombatantów określany także jako poznański bunt, rewolta lub powstanie poznańskie. Uchwalenie święta Święto zostało ustanowione 21 czerwca 2006, z okazji 50. rocznicy Poznańskiego Czerwca 1956. Dzieje obchodów Pierwsze obchody święta miały miejsce w Poznaniu, w dniu 28 czerwca 2006 z okazji 50. rocznicy Poznańskiego Czerwca W uroczystościach wzięło udział pięciu prezydentów: Polski – Lech Kaczyński, Czech – Václav Klaus, Niemiec – Horst Köhler, Słowacji – Ivan Gašparovič i Węgier – László Sólyom.