Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

POLSCY LAUREACI NAGRODY NOBLA

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "POLSCY LAUREACI NAGRODY NOBLA"— Zapis prezentacji:

1 POLSCY LAUREACI NAGRODY NOBLA

2 NAGRODA NOBLA - prestiżowe międzynarodowe
wyróżnienie, ustanowione w 1895, wręczane corocznie 10 grudnia (w rocznicę śmierci fundatora), od 1901 (z przerwą w latach ), za najwybitniejsze osiągnięcia w każdej z pięciu dziedzin: z fizyki oraz z chemii, (przyznaje Szwedzka Królewska Akademia Nauk w Sztokholmie), - fizjologii lub medycyny, (przyznaje Instytut Karoliński w Sztokholmie), - literatury, (decyduje Szwedzka Akademia Literatury), - osobom lub instytucjom najlepiej działającym na rzecz pokoju i braterstwa narodów, (przyznaje komitet składający się z 5 osób, wybierany przez norweski Storting). ekonomii, (ufundowana przez Szwedzki Bank Centralny, przyznawana od 1969 r.) Nagrody Nobla są realizowane na bazie Fundacji Nobla. Statut Nagród Nobla i przepisy regulujące działalność instytucji powołanych do ich przyznawania (tzw. Komitetów Nobla), które oficjalnie zatwierdził król szwedzki Oskar II w 1900. Wartość Nagród Nobla zmienia się w zależności od zysków osiąganych przez Fundację Nobla w danym roku: wysokość Nagród Nobla z 1901 wynosiła 150 tys. ówczesnych koron szwedzkich, czyli ok. 40 tys. ówczesnych dolarów USA, w następnych zaś latach spadała, uwzględniając inflację walut, dopiero od lat 50. zaczęła ponownie ustawicznie wzrastać, przekraczając w latach 90. kwotę 1 mln dolarów USA. Obecnie wartość nagrody wynosi 10 milionów koron szwedzkich (ok. 1,3 mln dolarów).

3 KIM BYŁ ALFRED NOBEL? Fundator Nagrody Nobla - inżynier i wynalazca Alfred Bernhard Nobel to postać nietuzinkowa. Swoimi talentami mógłby obdzielić kilka osób. Doskonale wykształcony poliglota i podróżnik, miłośnik literatury, a przy tym naukowiec i autor wynalazków, które przyniosły mu fortunę. Alfred Bernhard Nobel urodził się w 1833 roku w Sztokholmie. Jego ojciec Immanuel Nobel był inżynierem i wynalazcą, matka Andrietta Ahlsell pochodziła z dobrze sytuowanej rodziny. W roku narodzin Alfreda jego rodzice zbankrutowali i wyemigrowali do Finlandii, a gdy Alfred miał 9 lat zamieszkali w Rosji. Ojciec wkrótce stał się bogatym człowiekiem - produkował broń dla armii rosyjskiej oraz zajmował się wynalazkami, które wykorzystywał w swych fabrykach. W 1842 roku Noblowie przenieśli się do Sankt Petersburga. Staranna edukacja we Francji, Szwecji, Niemczech i Stanach Zjednoczonych oraz liczne podróże po świecie sprawiły, że już w wieku 17 lat Alfred biegle mówił po szwedzku, rosyjsku, angielsku, francusku i niemiecku. Od najwcześniejszej młodości był także miłośnikiem literatury, pisywał wiersze, z których większość pod koniec życia zniszczył. W celu poszerzenia horyzontów syna i jego dalszej edukacji ojciec wysłał Alfreda za granicę. W ciągu dwóch lat młody Nobel odwiedził Szwecję, Niemcy, Francję, Stany Zjednoczone. W Paryżu pracował w prywatnym laboratorium słynnego chemika prof. T.J. Pelouze. Tam właśnie spotkał młodego chemika Ascanio Sobrero, który trzy lata wcześniej wynalazł nitroglicerynę.

4 Uważano wtedy, że jest to wynalazek zbyt niebezpieczny, aby mógł znaleźć praktyczne zastosowanie. Nobel zaczął pracować nad praktycznym i bezpiecznym wykorzystaniem nitrogliceryny. Największy rozgłos i duże pieniądze przyniosło Alfredowi Noblowi wynalezienie dynamitu - materiału wybuchowego stanowiącego mieszankę nitrogliceryny (75 proc.) i ziemi okrzemkowej (25 proc.). Swoje odkrycie okupił rodzinną tragedią. Podczas prac laboratoryjnych doszło do eksplozji, w której zginął m.in. młodszy brat Alfreda - Emil. Tragedia ta nie odwiodła jednak Nobla od dalszych prac. W efekcie w 1867 roku opatentował dynamit. Zapotrzebowanie na dynamit w industrializującym się gwałtownie świecie było olbrzymie i przyniosło wynalazcy fortunę. Powiększał ją, wykorzystując inne swoje wynalazki, m.in. sztuczny jedwab, sztuczną skórę, syntetyczny kauczuk. Ogółem opatentował ich 355. W jego posiadaniu było ponad 90 fabryk i laboratoriów w 20 krajach, m.in. w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji. Niektóre założone przez niego spółki rozrosły się w przemysłowe imperia. Chociaż na stałe Nobel mieszkał w Paryżu, bardzo dużo podróżował. Victor Hugo napisał kiedyś o nim, że jest "najbogatszym wagabundą Europy". Kiedy nie podróżował, zamykał się w jednym ze swoich laboratoriów i pracował Za swoje osiągnięcia Alfred Nobel został wybrany na członka Instytutu Królewskiego w Londynie, Towarzystwa Inżynierów Cywilnych w Paryżu i Szwedzkiej Królewskiej AN w Sztokholmie, a także otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Uppsali.

5 Nobel przypuszczał, że poprzez rozpowszechnianie dynamitu zapobiegnie wojnom, bo śmiercionośna broń zniechęci do nich. Jego kalkulacje okazały się błędne, dynamit wykorzystywano do zabijania i niszczenia. Odczuwając z tego powodu ogromne wyrzuty sumienia ufundował potem m.in. Pokojową Nagrodę Nobla. Chciał w ten sposób, chociażby po części, wynagrodzić ludzkości szkody wyrządzone zastosowaniem dynamitu. Zainteresowania naukowe Nobla były bardzo szerokie - znał się nie tylko na chemii i fizyce, ale także na medycynie i fizjologii. Podobno zainteresował się tymi specjalnościami z powodu słabego zdrowia. Wierzył, że medycyna uleczy w przyszłości dolegliwości, które nękały jego i współczesnych, a jedną z zachęt do nowych odkryć miała być ustanowiona przez niego Nagroda Nobla. Pod koniec życia Alfreda Nobla jego majątek wynosił 31,5 mln koron szwedzkich (9,2 mln ówczesnych dolarów USA). Ostatnią wolą, złożoną 27 listopada 1895 roku w szwedzko-norweskim klubie w Paryżu, przeznaczył cały swój majątek na nagrody. Zarządził w testamencie, by co roku dochód ze spadku dzielić na pięć równych części pomiędzy tych, którzy szczególnie zasłużyli się ludzkości - fizyków, chemików, medyków, pisarzy i krzewiących pokój. Alfred Nobel zmarł na atak serca 10 grudnia 1896 roku w swoim domu w San Remo. Kłopoty z egzekucją testamentu sprawiły, że nagrody po raz pierwszy przyznano dopiero w 1901 roku, w piątą rocznicę śmierci fundatora. Rok wcześniej wykonawcy testamentu Nobla - dwaj młodzi inżynierowie Ragnar Sohlman i Rudolf Lilljequist - powołali Fundację Nobla, która miała administrować pieniędzmi.

6 KLIKNIJ I SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ!
POLSCY NOBLIŚCI 1924 WŁADYSŁAW STANISŁAW REYMONT 1905 HENRYK SIENKIEWICZ 1911 MARIA CURIE - SKŁODOWSKA KLIKNIJ I SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ! Powrót do strony głównej 1996 WISŁAWA SZYMBORSKA 1983 LECH WAŁĘSA 1980 CZESŁAW MIŁOSZ

7 HENRYK SIENKIEWICZ polski powieściopisarz i nowelista
HENRYK SIENKIEWICZ polski powieściopisarz i nowelista. Urodzony 7 maja 1846 r. (Wola Okrzejska - Podlasie), zmarł 15 listopada 1916 (Vevey -Szwajcaria). NAGRODZONY LITERACKĄ NAGRODĄ NOBLA W 1905 roku za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu" i - jak podkreślił jeden z jurorów - "rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu". Henryk Sienkiewicz urodził się w 1846 r. na  Podlasiu (Wola Okrzejska) w rodzinie drobno-ziemiańskiej, która po stracie majątku przeniosła się do Warszawy. W szkole interesował się historią i literaturą. Wielkie wrażenie wywarły na nim lektury Homera, Mickiewicza, Słowackiego, Waltera Scotta i Aleksandra Dumasa, Jego młodzieńcza powieść z tych czasów - "Ofiara" - nie zachowała się do dziś. Sienkiewicz próbował swoich sił jako nauczyciel domowy, a następnie student Szkoły Głównej, najpierw na wydziałach prawa i medycyny, później historii i polonistyki. Naukę przerwał w 1871 r. i rozpoczął pracę dziennikarską dla czołowych pism pozytywistów warszawskich: "Przeglądu Tygodniowego" i "Niwy", zaś od 1873 r. prowadził stałą rubrykę w "Gazecie Polskiej". Dał się wówczas poznać jako wybitny dziennikarz, który pisał też korespondencje z Wiednia, Paryża czy Ostendy.

8 Oblęgorka. Dworek Henryka Sienkiewicza
Debiut beletrystyczny Henryka Sienkiewicza nastąpił w 1872 r., kiedy opublikował powieść "Na marne" – utwór atakujący powierzchowny romantyzm młodzieży polskiej i pokazujący wyższość pracy organicznej nad patriotycznym i mrzonkami. W latach Sienkiewicz przebywał na kontynencie północno-amerykańskim jako korespondent "Gazety Polskiej", a jego podróż związana była z nieudaną próbą założenia kolonii polskiej w Kalifornii przez grupę rodaków, którzy nie mogli znieść ucisku narodowościowego zaborców. Korespondencje publikowane na łamach gazety pod pseudonimem Litwos, zdobyły sobie uznanie wśród czytelników i złożyły się na tom "Listy z podróży do Ameryki". Po powrocie do Europy Sienkiewicz przez rok przebywał we Francji i Włoszech, gdzie poznał Marię Szatkiewicz, z którą ożenił się w Polsce dwa lata później. Wróciwszy do Warszawy pisarz został redaktorem w nowo założonym dzienniku "Słowo" i kontynuował pisanie krótkich form prozatorskich. Jego utwory z tego okresu, m.in. "Szkice węglem", "Za chlebem", "Bartek Zwycięzca", "Janko Muzykant" czy "Latarnik" zaliczane są do arcydzieł polskiej nowelistyki. Oblęgorka. Dworek Henryka Sienkiewicza Wnętrza dworku

9 W latach Sienkiewicz pracował nad trylogią historyczną, z XVII w., której pierwsza część - "Ogniem i mieczem" - ukazała się w 1884 r. i odniosła niebywały sukces czytelniczy, choć pozytywiści nie szczędzili autorowi krytyki, już sam gatunek powieści historycznej nazywając anachronizmem. Nie zważając na te głosy pisarz wydał w 1886 r. "Potop", a dwa lata później "Pana Wołodyjowskiego" i tym samym dokończył swe wielkie epickie malowidło dziejowe, porównywane ze względu na rozmach i doniosłość dla narodu polskiego z obrazami Jana Matejki. W 1885 r. zmarła żona pisarza, Maria, pozostawiając dwoje małych dzieci. Sienkiewicz wiele podróżował, m.in. w 1891 r. odbył wyprawę do Afryki. W tym samym roku ukazała się jego powieść "Bez dogmatu", będąca analizą zjawiska dekadentyzmu. Problematyka ta bardziej zainteresowała czytelników w Europie Zachodniej niż w Polsce. W 1896 r. ukazało się najgłośniejsze dzieło Sienkiewicza - "Quo vadis" - inspiracją dla napisania którego była książka Ernesta Renana "Antychryst" oraz płótna Henryka Siemiradzkiego. Powieść opowiadała o prześladowaniu pierwszych chrześcijan w Rzymie za czasów Nerona i szybko zrobiła niewiarygodną karierę na całym świecie. Tuż po wydaniu głośno chwalił ją papież Leon III, doczekała się kilku wielkich ekranizacji, a w 1916 r. - kiedy Sienkiewicz umarł - jej nakład w samych tylko Stanach Zjednoczonych przekroczył półtora miliona egzemplarzy. Za swoje najbardziej udane dzieło twórca uważał jednak inną powieść historyczną - "Krzyżacy" - opublikowaną w 1900 r. W 1905 r. Henryk Sienkiewicz uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu" i - jak podkreślił jeden z jurorów - "rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu". W swoim odczycie noblowskim laureat powiedział, że choć Polska uważana jest za martwą i pogrzebaną, to jednak dzięki jego nagrodzie dała ona świadectwo swej sile przetrwania i woli zwycięstwa.

10 Kolejna planowana trylogia historyczna z czasów Jana III Sobieskiego zakończyła się na jednym tylko odcinku: "Na polu chwały" (1905). Nie wzbudziła też większego zainteresowania powieść polityczna "Wiry" z 1910 r.; dopiero wydana rok później powieść dla młodzieży "W pustyni i w puszczy", opowiadająca o przygodach dwojga dzieci porwanych w Afryce, znów przyniosła twórcy rozgłos i uznanie. Dzieło to, obok lektur Marka Twaina i Julesa Verne'a, zaliczane jest dziś do światowej klasyki literatury młodzieżowej. 1 sierpnia 1914 r. - w dniu, w którym wybuchła I wojna światowa - w "Tygodniku Ilustrowanym" ukazał się ostatni odcinek ostatniej powieści Sienkiewicza "Legiony". Zaplanowana na kilka ksiąg urwała się już na pierwszym tomie. Sam pisarz wyjechał do Szwajcarii, gdzie zajmował się działalnością polityczną, publicystyczną i charytatywną. Wspólnie z Ignacym Paderewskim organizował m.in. Komitet Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł w 1916 r., a osiem lat później jego ciało przewieziono do Polski. Powrót do strony głównej Pomnik Henryka Sienkiewicza w Kielcach Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

11 Maria Curie Skłodowska jako nauczycielka
Maria Curie Skłodowska (ur. 7 listopada 1867 r. w Warszawie, zm. 4 lipca 1934 r. w Passy) – fizyk i chemik polskiego pochodzenia. Większość życia spędziła we Francji, tam też rozwinęła swoją karierę naukową. Prekursorka nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Pod jej osobistym kierunkiem prowadzono też pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe, po raz pierwszy w 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 z chemii za wydzielenie czystego radu. Do dziś pozostaje jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych Maria Curie Skłodowska jako nauczycielka

12 Maria Skłodowska urodziła się jako piąte dziecko w znanej rodzinie nauczycielskiej, wywodzącej się z drobnej szlachty. Jej rodzina miała prawo do posługiwania się herbem Dołęga. Jej dziadek Józef Skłodowski był szanowanym lubelskim pedagogiem. Ojciec Władysław Skłodowski był nauczycielem matematyki i fizyki oraz dyrektorem kolejno dwóch warszawskich gimnazjów męskich, prowadził również w domu stancję dla chłopców. Matka zaś, Bronisława Boguska, była dyrektorką prestiżowej warszawskiej pensji dla dziewcząt z dobrych domów. Chorowała na gruźlicę i zmarła, gdy Maria Skłodowska-Curie miała 11 lat. Gdy miała 10 lat, Maria Skłodowska rozpoczęła naukę na pensji dla dziewcząt, którą wcześniej prowadziła jej matka, gdy była jeszcze zdrowa; następnie kształciła się w gimnazjum dla dziewcząt, które ukończyła 12 czerwca 1882 r otrzymując złoty medal. Kolejny rok spędziła dość beztrosko na wsi u ziemiańskiej rodziny jej ojca, a następnie przy boku ojca w Warszawie, gdzie trudniła się okazjonalnym udzielaniem korepetycji. W tym czasie zawarła ze swoją starszą siostrą Bronisławą umowę, że będzie ją wspierać finansowo w trakcie jej studiów medycznych w Paryżu, w zamian za podobne wsparcie za 2 lata. W związku z tym została guwernantką najpierw w prawniczej rodzinie z Krakowa, a następnie u ziemiańskiej rodziny Żórawskich, krewnych jej ojca, z którą to rodziną związała się na 2 lata. Maria Curie Skłodowska i Piotr Curie Dyplom Nagrody Nobla z 1911r.

13 W trakcie pracy u rodziny Żórawskich zakochała się z wzajemnością w Kazimierzu Żórawskim, przyszłym wybitnym matematyku, jednak jego rodzice stanowczo odrzucili pomysł ślubu ich syna z ubogą krewną, a sam Kazimierz nie potrafił się im przeciwstawić, co skończyło się dla Marii Skłodowskiej utratą pracy[. Maria Skłodowska znalazła pracę u rodziny Fuchsów w Sopocie, gdzie spędziła kolejny rok, stale wspierając finansowo siostrę Bronisławę. Na początku 1890 r., zgodnie z wcześniejszą umową, Bronisława, która kilka miesięcy wcześniej poślubiła Kazimierza Dłuskiego, zaprosiła ją do swojego paryskiego mieszkania, oferując wikt i opierunek. Marii Skłodowskiej nie było jednak stać na czesne, poza tym liczyła wciąż na ślub z Kazimierzem Żórawskim, z którym widywała się w Warszawie. Z obu względów wróciła do ojca, u którego przebywała do jesieni 1891 r., dorabiając sobie korepetycjami. Wreszcie, po ustawicznych naleganiach siostry i otrzymaniu listu od Kazimierza, w którym stanowczo z nią zerwał, zdecydowała się w październiku tego roku na wyjazd do Francji. W Paryżu w 1891 r. Maria Skłodowska zdała jako pierwsza kobieta w historii egzaminy wstępne na wydział fizyki i chemii Sorbony. W dzień studiowała, a wieczorami pracowała jako korepetytorka, z trudem zarabiając na utrzymanie. W 1893 r. uzyskała licencjat z fizyki i zaczęła pracować jako laborantka w przemysłowym laboratorium zakładów Lippmana. W tym czasie dalej studiowała na Sorbonie, uzyskując drugi licencjat z matematyki w 1894 r. Również w 1894 r. poznała swojego przyszłego męża, Francuza Pierre'a (Piotra) Curie, który był w tym czasie doktorantem w laboratorium Becquerela. Po zrobieniu doktoratu przez Pierre'a Curie, Maria Skłodowska poślubiła go w 1895 r.

14 Pierre Curie zarekomendował Marię Skłodowską H
Pierre Curie zarekomendował Marię Skłodowską H. Becquerelowi, który zaproponował jej podjęcie studiów doktoranckich pod jego opieką. Becquerel zaproponował jej pozornie mało atrakcyjny i pracochłonny temat zbadania, dlaczego radioaktywność niektórych rodzajów rudy uranowej jest znacznie wyższa, niż wynikałoby to z udziału w niej czystego uranu. Maria Skłodowska, początkowo z pomocą robiącego licencjat młodego chemika André-Louis Debierne'a, rozpoczęła żmudną pracę rozdzielania rudy uranowej na pojedyncze związki chemiczne i poszukiwanie związku powodującego jej wysoką radioaktywność. Do zespołu tego dołączył później Pierre Curie. Badania te po 4 latach doprowadziły do odkrycia najpierw polonu, następnie dużo bardziej radioaktywnego radu, a także do wyjaśnienia prawdopodobnych przyczyn zjawiska radioaktywności jako efektu rozpadu jąder atomów. W 1903 r. Maria Skłodowska-Curie jako pierwsza kobieta w historii otrzymała stopień doktora fizyki i w tym samym roku przyznano jej też Nagrodę Nobla. Po otrzymaniu Nagrody Nobla Maria i Pierre Curie stali się nagle bardzo sławni. Pierre'owi Curie władze Sorbony przyznały stanowisko profesora i zezwoliły na założenie własnego laboratorium, w którym Maria Skłodowska-Curie została kierownikiem badań. W tym też czasie urodziła dwie córki Eve i Irène. 19 kwietnia 1906 r. Pierre Curie zginął, przejechany przez konny wóz ciężarowy. Maria Skłodowska-Curie straciła towarzysza życia i pracy. 13 maja tego samego roku rada wydziałowa postanowiła utrzymać katedrę, stworzoną dla Pierre'a Curie, i powierzyła ją Marii Skłodowskiej-Curie wraz z pełnią władzy nad laboratorium. Umożliwiło to wyjście Marii Skłodowskiej-Curie z cienia. Stała się w ten sposób pierwszą kobietą profesorem Sorbony. Parę lat później, w 1911 r., tylko dwóch głosów zabrakło jej do tego, aby stała się jednym z czterdziestu członków Académie française i jedynym płci żeńskiej. Według niektórych ocen zadziałała ksenofobiczna postawa wobec cudzoziemców.

15 Wkrótce po porażce w Akademii ujawniony został romans Marii Skłodowskiej-Curie z fizykiem francuskim Paulem Langevinem, który trwał około roku, w l. 1910/11. Langevin był żonaty i porzucił swoją rodzinę. Maria Skłodowska-Curie w oczach prasy, zwłaszcza brukowej, była osobą rozbijającą rodzinę Langevinów, w dodatku była od Paula o 4 lata starsza, a poza tym była cudzoziemką. Jako że była zadeklarowaną ateistką i pochodziła z Polski, która dla większości Francuzów była utożsamiana z bliżej nieokreślonym terytorium pod berłem rosyjskiego cara, gdzie znaczny procent ludności stanowili Żydzi — snuto przypuszczenia, że jest Żydówką (co w tamtych czasach było w ksenofobicznych kręgach Francji uważane za mocno podejrzane — nie ucichły bowiem jeszcze resentymenty, które kilkanaście lat wcześniej doprowadziły do sprawy Dreyfusa), pomimo że w rzeczywistości pochodziła ze szlacheckiego polskiego rodu Dołęga-Skłodowskich, a w dzieciństwie została ochrzczona w wierze katolickiej. Domniemania paryskich brukowców oparte były na tym, że Maria Skłodowska-Curie nosiła po babce drugie imię Salomea, które w Polsce było popularnym imieniem chrześcijańskim, zaś we Francji kojarzyło się z Salomé, używanym przez Żydówki. Maria Skłodowska-Curie wśród największych uczonych początku XX wieku podczas I konferencji Solvayowskiej w Brukseli w 1911 r.

16 Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”
Pod koniec 1911 r. otrzymała drugą Nagrodę Nobla, dzięki której przekonała rząd Francji do przeznaczenia środków na budowę prywatnego Instytutu Radowego – Institut du radium (obecnie Institut Curie), który został zbudowany w 1914 r. i w którym prowadzono badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny. Instytut ten stał się kuźnią noblistów — wyszło z niego jeszcze czterech laureatów nagrody Nobla, w tym córka Marii Skłodowskiej-Curie, Irène, i jej zięć Fryderyk Joliot. W czasie I wojny światowej Maria Skłodowska-Curie została szefem wojskowej komórki medycznej zajmującej się organizowaniem polowych stacji rentgenograficznych, które w sumie obsłużyły ponad trzy miliony przypadków urazów wśród francuskich żołnierzy. Po wojnie uczona nadal szefowała Instytutowi Radowemu w Paryżu i jednocześnie jeździła po świecie, gdzie pomagała poprzez swoją fundację zakładać medyczne instytuty leczenia chorób nowotworowych. W 1932 r. z pomocą Prezydenta RP Ignacego Mościckiego jeden z pierwszych takich instytutów został założony w Warszawie (obecnie Centrum Onkologii — Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie). Jego pierwszym szefem została siostra Marii Skłodowskiej-Curie, Bronisława. Maria ofiarowała nowej placówce gram radu, będący jej własnością. Był on podstawą rozpoczęcia działalności Instytutu. Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 lipca 1934 roku w alpejskiej klinice Sancellemoz w Passy na białaczkę spowodowaną najprawdopodobniej wysokimi dawkami promieniowania pochłoniętymi podczas badań nad promieniotwórczością. W roku 1995 Maria Skłodowska-Curie została pierwszą kobietą pochowaną pod kopułą paryskiego Panteonu w uznaniu jej zasług. Odznaczona została Legią Honorową. Profesor Skłodowska-Curie została uhonorowana doktoratami honorowymi: Politechniki Lwowskiej 1912, Uniwersytetu Poznańskiego 1922, Uniwersytetu Jagiellońskiego 1924 i Politechniki Warszawskiej 1926. Powrót do strony głównej Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

17 Portret Władysława Stanisława Reymonta pędzla Jana Malczewskiego
Władysław Stanisław Reymont (prawdziwe nazwisko: Rejment) - polski powieściopisarz i nowelista. Urodzony 6 maja 1867 roku (Kobiele Wielkie - gubernia piotrkowska), zmarł 5 grudnia 1925 roku (Warszawa). W 1924 roku otrzymał LITERACKĄ NAGRODĘ NOBLA za wybitny epos narodowy, powieść "Chłopi". Reymont urodził się w 1867 r. w zdeklasowanej rodzinie szlacheckiej, jego ojciec - wiejski organista z trudem wykarmić mógł dziewięcioro dzieci. Chłopiec wysłany został wcześnie do Warszawy, by terminować tam u mistrza krawieckiego. W 1884 r. otrzymał tytuł czeladnika i na tym skończyło się jego oficjalne wykształcenie. Władysław, który uwielbiał czytać książki nie chciał się jednak pogodzić z losem rzemieślnika. Opuścił dom, w którym drażniła go dyscyplina ojca i pobożność matki, aby pod zmyślonym nazwiskiem Urbański - wybrać życie wędrownego aktora w objazdowej trupie teatralnej. Później przez kilka miesięcy przebywał jako nowicjat u paulinów w Częstochowie, ale przed złożeniem ślubów zakonnych opuścił klasztor. Wiadomo też, że uczestniczył jako medium w zagranicznej wyprawie niemieckiego spirytysty Puszowa. W tym czasie przeżył również wiele przygód i skandali miłosnych. Portret Władysława Stanisława Reymonta pędzla Jana Malczewskiego Dyplom Noblowski Władysława Stanisława Reymonta

18 W końcu zatrudnił się jako pomocnik dróżnika linii Warszawsko-Wiedeńskiej, pracując najczęściej na odcinku Koluszki-Skierniewice - we wsi i przy stacji kolejowej Krosnowa, niedaleko wioski Lipce (nazywającej się dzisiaj Lipce Reymontowskie). W 1892 r. Władysław Reymont pod nieco zmienionym nazwiskiem Reymont (ze względu na niechęć ojca do jego "eksperymentów" literackich) opublikował swoją pierwszą nowelę "Wigilia Bożego Narodzenia", a rok później - mając za jedyny kapitał 3 ruble 50 kopiejek oraz teczkę rękopisów - ruszył do Warszawy "zdobywać świat". Z wydaniem pierwszych nowel miał kłopoty, dopiero jego reportaż "Pielgrzymka do Jasnej Góry", napisany w 1894 r. otworzył przed nim drogę do literackiej kariery. Wkrótce potem Reymont otrzymał pierwsze zamówienie na książkę i w 1896 r. została wydana powieść "Komediantka", w której wykorzystał swoje doświadczenia z pracy aktorskiej. W 1899 r. Reymont wydał powieść, która przyniosła mu z czasem olbrzymią popularność - "Ziemię obiecaną". W 1900 r. we Włochach pod Warszawą Reymont uległ wypadkowi kolejowemu, z którego wyszedł z licznymi obrażeniami. Wypadek miał jednak i swoje dobre strony: dzięki odszkodowaniu uzyskanemu od kolei pisarz mógł zabezpieczyć finansowo swoją przyszłość oraz unieważnić poprzednie małżeństwo swojej ukochanej, Aurelii Szacnajder, z którą pobrał się w 1902 r. Późniejsze lata spędzał na przemian w Polsce, we Włoszech i we Francji, pisząc swoje największe dzieło, powieść "Chłopi", którego kolejne cztery tomy wydał w latach Nikt w literaturze polskiej nie przedstawił prawdziwiej życia wiejskiego, wpisanego w cykliczność pór roku i porządek ludowych świąt oraz obrzędów. Dzieło nie wymagało od pisarza specjalistycznych studiów, sam bowiem znał doskonale życie wsi i chłopów, a za pierwowzór do powieści posłużyły mu owe Lipce w Łowickiem, niedaleko których pracował jako dróżnik. Nie na darmo "Chłopi" nazywani są "wielkim malowidłem epickim", bowiem Reymont-prozaik nie był ani psychologiem, ani socjologiem, ale malarzem.

19 Kolejne utwory, napisane po 1909 r
Kolejne utwory, napisane po 1909 r., nie dorównywały już artystycznie 'Chłopom". Do najbardziej udanych należą powieści: "Marzyciel" (1910) i "Wampir" (1911). Podczas I wojny światowej Reymont przebywał w Warszawie, gdzie pełnił dość wysokie funkcje, pisząc jednocześnie trylogię historyczną pt. "Rok 1794" poświęconą insurekcji kościuszkowskiej. Rękopis powieści „Chłopi” Oprócz powieści, które stanowią niemal połowę jego dorobku, Reymont tworzył również nowele, które wydał w kilkunastu tomach. W wielu z nich dał się poznać i jako wnikliwy psycholog, czego zawsze brakowało jego powieściom. Pisał również reportaże, z których sporą popularnością cieszył się utwór "Z ziemi chełmskiej", opublikowany pierwotnie w 1909 r. w "Tygodniku Ilustrowanym" i wydawany kilkakrotnie w okresie międzywojennym, opowiadający o prześladowaniu przez władze carskie grekokatolików na Chełmszczyźnie. Pomnik W. Reymonta na ul. Piotrkowskiej w Łodzi

20 Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”
W 1924 r. Władysław Reymont wyróżniony został literacką Nagrodą Nobla za wybitny epos narodowy, powieść "Chłopi". Jak napisał jeden ze złośliwych publicystów amerykańskich: "było dwóch głównych kandydatów do nagrody - Stefan Żeromski i Władysław Reymont, ponieważ jednak większość Polaków wolała Żeromskiego, jurorzy wybrali Reymonta". Z powodu ciężkiej choroby laureat nie mógł przybyć na uroczystość. Zmarł w roku następnym w wieku 58 lat, do czego w znacznym stopniu przyczynił się jego alkoholizm. Pomnik z 1977r przedstawiający Reymonta z głównymi bohaterami powieści „Chłopi” - Jagną i Maciejem Boryną. Powrót do strony głównej Pałac w Kołaczkowie zwany też dworkiem Reymonta pochodzi z XIX wieku. Władysław Reymont był jego właścicielem w latach r Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

21 Miłosz odbiera. Nagrodę Nobla z rąk. Karola XVI Gustawa
Czesław Miłosz otrzymał LITERACKĄ NAGRODĘ NOBLA w 1980 roku ZA CAŁOKSZTAŁT TWÓRCZOŚCI Czesław Miłosz urodził się w 1911 r. na Litwie, w powiecie kiejdańskim, jako syn Weroniki z Kunatów i Aleksandra Miłosza, inżyniera drogowego. Okres I wojny światowej spędził na nieustannych podróżach po Rosji, towarzysząc razem z matką ojcu, który zmobilizowany do armii carskiej jako oficer saperów budował mosty i umocnienia w strefach przyfrontowych. W 1921 r. - trzy lata po powrocie Miłoszów na Litwę - Czesław rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta, a następnie na wydziale prawa Uniwersyteiu Stefana Batorego w Wilnie, gdzie działał w Sekcji Twórczości Oryginalnej Koła Polonistów. Debiut poetycki Miłosza nastąpił w 1930 r., kiedy na łamach pisma "Alma Mater Vilnensis" opublikował wiersze: "Kompozycja" i "Podróż". Rok później był jednym z założycieli grupy literackiej "Żagary", prezentującej katastroficzny pogląd na rzeczywistość i przekonanie o nieuchronności zbliżającego się kataklizmu. Miłosz odbiera. Nagrodę Nobla z rąk. Karola XVI Gustawa

22 Po roku akademickim spędzonym na Uniwersytecie Warszawskim i nieudanych egzaminach poeta wrócił do Wilna, gdzie w 1933 r. nakładem uniwersyteckiego Koła Polonistów ukazał się jego pierwszy tomik poetycki "Poemat o czasie zastygłym". W tym samym roku wspólnie ze Zbigniewem Folejewskim wydał "Antologię poezji społecznej", co po latach określił jako próbę ucieczki od spraw istotnych - czyli podszytych metafizyką. Po ukończeniu studiów w r otrzymał za swoje poezje główną nagrodę literacką imienia Filomatów przyznaną przez Związek Zawodowy Literatów Polskich, a następnie stypendium Funduszu Kultury Narodowej, dzięki czemu mógł wyjechać na rok do Paryża, gdzie poznawał język francuski w Alliance Française. W Paryżu uczęszczał na wykłady tomizmu do L'Institut Catholique, ale największy wpływ wywarł nań jego krewny, Oskar Miłosz - dyplomata litewski i poeta francuski, przejawiający w swej twórczości skłonności mistyczne i porównywany często z Rilkem. - On nauczył mnie, jak nie poddawać się w obliczu katastrofy - wspomni Czesław Miłosz po latach. W 1936 r. poeta wrócił do Wilna, rozpoczął pracę w miejscowej rozgłośni radiowej i opublikował zbiór poetycki "Trzy zimy", w którym dał wyraz swoim doznaniom o charakterze metafizycznym, opartym na przeczuciu bliżej nie określonej klęski i świadomości zagrożenia. W roku następnym usunięty został z pracy za lewicowe poglądy i przeniósł się do rozgłośni warszawskiej. Wiele wówczas publikował w prasie literackiej, a za nowelę "Obrachunki" otrzymał nagrodę w konkursie literackim pisma "Pion".

23 Rok po wybuchu II wojny światowej Miłosz uciekł z zajętego przez Armię Czerwoną Wilna do Warszawy, gdzie pracował jako wożny w uniwersyteckiej bibliotece. Wydał wówczas na powielaczu tomik poezji "Wiersze" pod pseudonimem Jan Syruć. Podczas okupacji zajmował się pisaniem, tłumaczeniem, m.in. Maritaina i Szekspira, oraz wydał antologię poezji antyfaszystowskiej "Pieśń niepodległa" (1942). W 1945 r. przeniósł się do Krakowa, sporo publikował w prasie literackiej i doczekał się druku swoich poezji w tomie "Ocalenie". Znalazły się w nim wiersze pisane podczas wojny, obrazujące przeżycia okupacji, jak np. zagłada getta w "Campo di Fiori", ale tym razem twórca nie poddał się katastrofizmowi - jego poezja "cała z nabożeństw majowych, z Biblii, z rytuału, z tradycji, z dziecięcych lektur", jak przede wszystkim w cyklu "Świat (poema naiwne)", była próbą stworzenia sztucznego świata jako ochrony przed koszmarem realnego. W grudniu 1945 r. Miłosz wyjechał na placówkę dyplomatyczną do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w konsulacie w Nowym Jorku i ambasadzie w Waszyngtonie. Napisał wówczas "Traktat moralny", wydrukowany w miesięczniku "Twórczość" (1947). W 1950 r. przeniesiony został do Paryża na stanowisko I sekretarza ambasady. Podczas krótkiego pobytu w Polsce przeżył wstrząs psychiczny, widząc ogrom spustoszeń dokonanych przez komunistyczne władze. Pod koniec 1950 r. wezwany został do Warszawy, gdzie odebrano mu paszport. Zwrócono go dopiero po osobistej interwencji Zygmunta Modzelewskiego u Bolesława Bieruta. W 1951 r. poeta wyjechał do Paryża, gdzie zwrócił się do władz francuskich o azyl polityczny. Pierwszy okres emigracji był dla Miłosza bardzo trudny - uważał, że poeta, aby tworzyć, musi żyć we własnym kraju. W dodatku atakowany był przez środowiska emigracyjne, które miały mu za złe pracę dyplomatyczną dla rządu komunistycznego (m.in. Sergiusz Piasecki, Jan Lechoń) oraz przez twórców krajowych, którzy oskarżali go o zdradę ojczyzny (m.in. Konstanty Ildefons Gałczyński czy Antoni Słonimski

24 Poeta przetrzymał ten ciężki okres głównie dzięki pomocy paryskiej "Kultury", której stałym współpracownikiem pozostanie na wiele lat. Właśnie w związanym z "Kulturą" Instytucie Literackim wydał w 1953 r. głośną książkę "Zniewolony umysł", gdzie analizował przyczyny flirtu pisarzy polskich z komunizmem. W tymże roku opublikował też powieść "Zdobycie władzy" (wyróżnioną nagrodą księgarzy europejskich - Prix Litteraine Européen) oraz zbiór poetycki "Światło dzienne", w którym znalazł się m.in. głośny wiersz "Który skrzywdziłeś". Po publikacji tych utworów Miłoszowi groziło przypięcie etykiety twórcy zaangażowanego, antykomunistycznego, a tego bał się najbardziej, ponieważ nigdy sprawy społeczne nie stanowiły sedna dla jego twórczości. Postanowił więc napisać powieść z czasów swojego dzieciństwa na Wileńszczyżnie pt. "Dolina Issy", o której jej amerykański tłumacz powiedział, że są to jakby "przygody Tomka Sawyera opowiedziane przez Thomasa Mertona".     W 1957 r. otrzymał nagrodę miesięcznika "Kultura", a w roku następnym nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyżnie. W 1960 r. poeta przeniósł się na stałe do USA, gdzie został profesorem na wydziale literatur i języków słowiańskich na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Whitmana i Robinsona Jeffersa Miłosza uważa się za tego, który dokonał zmiany paradygmatu w XX-wiecznej literaturze polskiej, przesuwając punkt ciężkości z zainteresowania literaturą francuską na literaturę anglo-amerykańską. W 1967 r. wyróżniony został nagrodą literacką im. Mariana Kistera w Nowym Jorku, a w roku następnym nagrodą Fundacji Jurzykowskich.. W 1969 r. poeta opublikował zbiór esejów o tematyce amerykańskiej "Widzenia nad Zatoką San Francisco" oraz tom poezji "Miasto bez imienia", w którym odchodzi od klasyczno-romantycznej wersyfikacji na rzecz wiersza biblijnego.    

25 W zbiorze tym znalazł się programowy wiersz pt. "Ars poetica
W zbiorze tym znalazł się programowy wiersz pt. "Ars poetica?", gdzie poeta przyznaje: "Zawsze tęskniłem do formy pojemnej, która nie byłaby zanadto poezją ani zanadto prozą". Trzy lata póżniej wydał tom szkiców literackich "Prywatne obowiązki", uznany przez Radio Wolna Europa za najlepszą książkę polską 1972 r. za granicą. W 1974 r. Miłosz opublikował tom wierszy "Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada". Tytułowy poemat zbioru przez wielu krytyków uznawany jest za jego szczytowe osiągnięcie. W 1978 roku opublikował "Księgę psalmów" w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oraz zbiór esejów i przekładów poezji "Ogród nauk". W 1980 r. kontynuował pracę translatorską nad Biblią i ogłosił tłumaczenie "Księgi Hioba" z hebrajskiego. W tym samym roku uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla. Podczas bankietu urządzonego na jego cześć w sztokholmskim ratuszu powiedział m.in. "Jestem częścią polskiej literatury, która jest względnie mało znana w świecie, gdyż jest niemal nieprzetłumaczalna. Porównując ją z innymi literaturami mogłem ocenić jej niezrównaną dziwaczność. Jest to rodzaj tajnego bractwa mającego własne obrzędy obcowania z umarłymi, gdzie płacz i śmiech, patos i ironia współistnieją na równych prawach". W 1980 r. po wielu latach przerwy utwory Miłosza znów pojawiły się w Polsce oficjalnie. W roku następnym przyjechał on do ojczyzny, gdzie otrzymał m.in. tytuł doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W roku akademickim objął katedrę Eliota Nortona na Uniwersytecie Harvardzkim w Cambridge.    

26 Czesław Miłosz z papieżem Janem Pawłem II
Po uzyskaniu Nagrody Nobla aktywność twórcza poety wcale nie zmalała. W dalszym ciągu pracował nad przekładami ksiąg Starego Testatnentu, wydawał nowe tomiki poetyckie, takie jak "Hymn o perle" (1982), "Nieobjęta ziemia° (1984), "Kroniki" (1987), czy "Dalsze okolice" (1991). Wynikiem jego działalności eseistycznej były zbiory: "Zaczynając od moich ulic" (1985), "Metafizyczna pauza" (1989), "Poszukiwanie ojczyzny" (199I). W ślad za nim przyszły liczne przekłady dzieł poety na języki obce oraz wyróżnienia, takie jak m.in. nagroda polskiego PEN-Clubu za tłumaczenia (1974), Guggenheim Fellowship (1976), doktorat honoris causa uniwersytetu Ann Arbor (1977), Międzynarodowa Nagroda Literacka Neustadt, zwana "Małym Noblem" (1978), Berkeley Citation (1978), czy nagroda literacka im. Zygmunta Hertza (1979). Czesław Miłosz z papieżem Janem Pawłem II

27 Zmarł 14 sierpnia 2004 w Krakowie.
Poeta opublikował też swój dziennik z lat : "Rok myśliwego" (1991). W latach 90-tych Miłosz kontynuował swoje pisanie. Wydał tomiki poetyckie: "Na brzegu rzeki" (1994) oraz "To" (2000) a także kilka utworów prozatorskich: "Szukanie ojczyzny" (1992), "Legendy nowoczesności" (1996), "Życie na wyspach" (1997), "Piesek przydrożny" (1997), "Abecadło Miłosza" (1997), "Inne Abecadło" (1998) i "Wyprawa w dwudziestolecie" (1999). Uzyskał też tytuły doktora honoris causa uniwersytetów, m.in. w Nowym Jorku, Krakowie, Bolonii czy też na Uniwersytecie Harvarda, gdzie scharakteryzowano go jako "artystę języka, który w życiu pełnym prób i zawiedzionych nadziei użył swoich wyjątkowych talentów i moralnej odwagi, aby przedstawić wymowny komentarz na temat naszej epoki". Profesor Helen Vendler z uniwersytelu Harvarda nazwała zbiór jego wierszy w tłumaczeniu na angielski "Collected Poems " - "być może najlepszą książką poetycką wydaną na Zachodzie po II wojnie światowej". Zmarł 14 sierpnia 2004 w Krakowie. Powrót do strony głównej Pomnik Czesława Miłosza w Krypcie Zasłużonych Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

28 Dyplom oraz medal otrzymany przez Lecha Wałęsę
POKOJOWĄ NAGRODĘ NOBLA Lech Wałęsa otrzymał w 1983 jako lider podziemnej Solidarności. Odebrała ją jego żona Danuta Wałęsa 10 grudnia 1983 roku w Oslo. Osobisty odbiór Nagrody uniemożliwiły władze PRL odmawiając Wałęsie wydania paszportu. Lech Wałęsa urodził się 29 września 1943 w Popowie, koło Lipna na Ziemi Dobrzyńskiej. Młody Lech Wałęsa uczył się w pobliskim Halinie i Lipnie. Pracę zawodową rozpoczął w Pracowniczym Ośrodku Maszynowym w Łochocimie, jako elektryk mechanik. Stamtąd trafił do jednostki Wojskowej w Koszalinie, gdzie odbył zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie z wojska i krótkiej pracy w POM-mie w Leniach, tak jak wielu innych młodych ludzi w tamtym czasie ruszył do Gdańska w poszukiwaniu lepszej pracy i perspektyw. Jako zdolny fachowiec dostał pracę w Stoczni Gdańskiej im. „Lenina", gdzie zaczął pracować na stanowisku elektryka okrętowego na wydziale W- 4 2 czerwca 1967 roku. Od tego czasu jego życie na stałe związało się z Gdańskiem. Tutaj poznał Danutę Gołoś, z którą wziął ślub 8 grudnia 1969 roku. Pierwsze wzmianki związane z jego działalnością opozycyjną sięgają 1968 roku, kiedy to miał namawiać kolegów w stoczni do odmawiania udziału w masówkach potępiających strajki studentów. Dyplom oraz medal otrzymany przez Lecha Wałęsę

29 Od tamtego czasu zaczął coraz aktywniej angażować się w sprawy społeczne. W trakcie trwania strajku w grudniu 1970 roku brał aktywny udział w pracach Komitetu Strajkowego, pojawiła się nawet propozycja, by został jego szefem. Wiele jest legend związanych z tamtym czasem. Jedno jest pewne: Lech Wałęsa już wtedy był czynnym działaczem opozycji demokratycznej i jednym z liderów strajku. Z pełną mocą włączył się w pracę Wolnych Związków Zawodowych (WZZ). Organizował stoczniowców, kolportował ulotki, wraz z innymi działaczami organizował spotkania dotyczące praw pracowniczych i samokształcenia. Jego głównym celem w tamtym czasie było godne upamiętnienie ofiar grudnia. W stoczni Został wybrany delegatem do rady oddziałowej i zaczął pełnić funkcję Społecznego Inspektora Pracy. Po roku jednak zrezygnował z ponownego kandydowania dając do zrozumienia, że funkcja ta jest tylko iluzoryczna i zmiany nie są możliwe. W kolejnych miesiącach represje zaczęły dotykać ludzi biorących aktywny udział strajku. Jednym z nich był Lech Wałęsa. Został jednak obroniony przez samorząd robotniczy. Kolejne działania Lecha Wałęsy mające na celu upamiętnienie ofiar grudnia, coroczne manifestacje i składanie wieńców pod bramą, działanie w WZZ, oraz niepokorna postawa wobec władzy doprowadziły do jego zwolnienia ze stoczni w 1976 roku. Stamtąd trafił do ZREMB-u, gdzie pracował jako elektryk, oraz gdzie kontynuował swoją misję uświadamiania pracowników o ich prawach, ciągle działając na rzecz WZZ. Niedługo i tam został zwolniony z powodów politycznych. W maju 1979 roku trafił do przedsiębiorstwa Elektromontaż, gdzie pracował zaledwie do grudnia, bowiem znów został zwolniony, tym razem z powodu udziału w obchodach rocznicy strajku. Od początku lat siedemdziesiątych Lech Wałęsa wraz z rodziną żył pod stałą kontrolą i obserwacją Służby Bezpieczeństwa. Jego telefon był „na podsłuchu", sam Lech Wałęsa był nieustannie śledzony i represjonowany.

30 Był jednym z głównych inicjatorów sierpniowego protestu i gdy tylko stoczniowcy zaczęli gromadzić się przed budynkiem dyrekcji stoczni, Lech Wałęsa wykonał swój słynny „skok przez płot" i znalazł się w sercu wydarzeń. To, co stało się w sierpniu, zapisało się złotymi zgłoskami w naszej historii a także w historii Europy i świata. Osobista postawa Lecha Wałęsy, nieustępliwe negocjacje i walka o postulaty, wsparcie i zaufanie, jakim go obdarzyli ludzie strajkujący w całej Polsce, przyczyniły się do tworzenia poczucia solidarności i wspólnoty Polaków, czego instytucjonalnym wynikiem było powstanie NSZZ „Solidarność" i pierwsza bezkrwawa wygrana w naszej historii. Reakcją totalitarnego państwa na ówczesne wydarzenia było wprowadzenie Stan Wojennego 13 grudnia 1981 roku. Lech Wałęsa był jednym z pierwszych internowanych. Trafił do Chylic, Otwocka, a na koniec do Arłamowa, gdzie był przetrzymywany do listopada 1982 roku. Rok później wrócił do pracy w Stoczni Gdańskiej na stanowisko elektryka, które formalnie zajmował do 1990 roku. Jego walka została doceniona przez społeczność w Polsce, jak i poza granicami naszego kraju. W 1983 roku został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. W obawie przed zakazem powrotu do ojczyzny, Lech Wałęsa nie zdecydował się na osobisty odbiór tego wyróżnienia. Na uroczystości w Oslo godnie zastąpiła go jego Małżonka wraz z najstarszym synem Bogdanem.

31 Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”
W końcu lat osiemdziesiątych Lech Wałęsa zasiadł do rokowań z władzami komunistycznymi przy Okrągłym Stole. Te pokojowe przemiany, okrzyknięte bezkrwawą rewolucją, były fenomenem na skalę światową i przykładem dla innych, w jaki sposób można bezkrwawo dojść do porozumienia. Waleczność i odwaga Lecha Wałęsy, doprowadziła do kompromisu ze słabą, lecz jeszcze groźną władzą komunistyczną, czego wynikiem były wybory czerwca i utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu po wschodniej stronie żelaznej Kurtyny. Kolejne lata to walka o dalszą demokratyzację Polski i przemiany w stronę gospodarki rynkowej. 22 grudnia 1990 roku Lech Wałęsa został pierwszym, demokratycznie wybranym w wyborach powszechnych prezydentem Rzeczypospolitej. W trakcie swojej prezydentury i po jej zakończeniu Lech Wałęsa pozostawał rzecznikiem Polski na arenie międzynarodowej. Działał na rzecz przyjęcia naszego kraju do Struktur Paktu Północnoatlantyckiego, oraz do Unii Europejskiej. W roku 1995 ufundował Instytut Lecha Wałęsy, którego misją jest wspieranie demokracji i samorządności w Polsce i na świecie. Dziś Lech Wałęsa kontynuuje swą misję rzecznika solidarności. Podróżując po całym świecie, przypomina nasze polskie doświadczenia i bezkrwawą walkę o pokój i demokrację. Powrót do strony głównej Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

32 Wisława Szymborska otrzymała w 1996 roku LITERACKĄ NAGRODĘ NOBLA za "poezję, która z ironiczna precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości". Wisława Szymborska urodziła się 2 lipca 1923 r. w Bninie koło Poznania, jej rodzicami byli Wincenty Szymborski – zarządca zakopiańskich dóbr hrabiego Zamoyskiego i Anna Maria z d. Rottermund . Od roku 1924 rodzina Szymborskich mieszkała w Toruniu, następnie od 1929 lub 1931 w Krakowie. Wisława uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, następnie, od września 1935 r., do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5. Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy zaczęła pisywać opowiadania oraz – z rzadka – wiersze. Od roku 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa. W tymże roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła, ze względu na trudną sytuację materialną.

33 Pierwsze utwory poetyckie opublikowała w krakowskim „Dzienniku Polskim”, następnie w „Walce” i „Pokoleniu". W tych czasach Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach była sekretarzem dwutygodnika oświatowego „Świetlica Krakowska". W kwietniu 1948 r. wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Z mężem rozwiodła się w roku 1954. Debiutem książkowym został wydany w roku 1952 tomik wierszy „Dlatego żyjemy” z wierszami m.in. „Młodzieży budującej Nową Hutę" czy „Lenin". Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była członkiem PZPR do 1966. Wisława Szymborska jest nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. W latach była członkiem redakcji „Życia Literackiego", gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę „Lektury nadobowiązkowe". W latach wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika „Pismo". Uhonorowana Nagrodą Goethego w 1991 r., a później także Nagrodą Herdera (1995 r.). Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius - tłumacz literatury polskiej. W 2001 r. otrzymała dyplom honorowego członka Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury. W 1996 roku Komitet Noblowski, przyznając Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury

34 Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”
Wisława Szymborska medal Noblowski przekazała Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Bohater wierszy Szymborskiej - "Żyje, więc się myli": znacząco zmodyfikowana zasada kartezjańskiego racjonalizmu - to punkt wyjścia postawy poetki wobec świata i wobec sztuki. Tej ostatniej przypada według niej pozornie tylko skromna i mała rola, dająca się porównać z tą, jaką na dworach królewskich pełnił trefniś czy błazen, który miał przywilej nie tylko rozweselenia, ale i mówienia najbardziej nawet gorzkiej prawdy. Stąd m.in. w wierszach autorki "Stu pociech" tyle melancholijnego i wisielczego humoru, ironii, dowcipu i głębszego znaczeniowo żartu przywodzących na myśl gryzącą ironię wierszy Juliana Tuwima, groteskowe pomysły Konstantego I. Gałczyńskiego czy też błyskotliwe aforyzmy Stanisława Jerzego Leca. Szymborska nie utożsamiała się nigdy z żadnym kierunkiem poetyckim, stworzyła własną szkołę pisania, własny język - pełen dystansu do wielkich wydarzeń historycznych, do biologicznych uwarunkowań ludzkiego istnienia, do społecznej roli poety, do systemów filozoficznych, ideologii, prawd przyjmowanych na wiarę, nawyków, stereotypów, zahamowań. Był to również język współczucia dla pokrzywdzonych, język zachwytu nad urodą życia, które poraża swym pięknem, nielogicznością, tragizmem. Język wyważonych sądów i stonowanych uczuć; język liryki kontrolowanej przez umysł chłodny i świeży, język poddany intelektualnym rygorom, które nie wykluczały wrażliwości na zwyczajne atrakcje bytu. Język na ogół lojalny wobec mowy potocznej, nieznacznie poszerzający jej zasoby leksykalne. Wisława Szymborska pisze mało; obliczono, ze wydała zaledwie dwie i pół setki wierszy. Być może dzięki temu ograniczeniu są one prawie bez wyjątku arcydziełami. W każdym razie od połowy lat pięćdziesiątych należy do ścisłej czołówki polskich i europejskich poetów.  Powrót do strony głównej Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

35 SPAWDŹ SWOJĄ WIĘDZĘ NA TEMAT NAGRODY NOBLA I JEJ POLSKICH LAUREATÓW!
TEST SKŁADA SIĘ Z 10 PYTAŃ. WYBIERZ JEDNĄ POPRAWNĄ ODPOWIEDŹ. DZIECINNIE PROSTE  Powrót do strony głównej Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI” ROZPOCZNIJ TEST

36 Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”
Pytanie 1: W którym roku ustanowiono nagrodę Nobla? a) 1867 b) 1895 c) 1930 Pytanie 2: W której z dziedzin Nagroda Nobla nie jest przyznawana? a) fizyki i chemii b) matematyki c) ekonomii Pytanie 3: Ilu Polaków było laureatami Nagrody Nobla? a) 4 b) 6 c) 8 Pytanie 4: Która z poniższych postaci nie otrzymała Nagrody Nobla? a) Maria Curie – Skłodowska b) Henryk Sienkiewicz c) Zbigniew Herbert Pytanie 5: Za którą z poniższych powieści został nagrodzony Henryk Sienkiewicz? a) Potop b) Quo Vadis c) Krzyżacy Pytanie 6: Badania nad którym pierwiastkiem przyniosły sławę Marii Curie Skłodowskiej a) Radem b) Uranem c) Fosforem Pytanie 7: Z którym z polskich pisarz konkurował Władysław Reymont w walce o nagrodę Nobla? a) Bolesławem Prusem b) Stefanem Żeromskim c) Stanisławem Wyspiańskim Pytanie 8: Który z poniższych laureatów Nagrody Nobla uzyskał nagrodę za całokształt twórczości? a) Henryk Sienkiewicz b) Wisława Szymborska c) Czesław Miłosz Pytanie 9: W którym roku Lech Wałęsa otrzymał Nagrodę Nobla? a) 1983 b) 1898 c) 1995 Pytanie 10: Której uczelni wyższej Wisława Szymborska przekazała medal Noblowski: a) Uniwersytetowi Warszawskiemu b) Uniwersytetowi Jagiellońskiemu c) Uniwersytetowi Poznańskiemu Powrót do strony głównej Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

37 GRATULACJE TO JEST POPRAWNA ODPOWIEDŹ!!
Powrót do strony głównej POWRÓĆ DO TESTU Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”

38 Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”
NIESTETY NIE UDAŁO CI SIĘ UDZIELIĆ POPRAWNEJ ODPOWIEDZI, SPRÓBUJ PONOWNIE. Powrót do strony głównej POWRÓĆ DO TESTU Powrót do „POLSCY NOBLIŚCI”


Pobierz ppt "POLSCY LAUREACI NAGRODY NOBLA"

Podobne prezentacje


Reklamy Google