Feliks Nowowiejski życie i twórczość

Prezentacja na temat: "Feliks Nowowiejski życie i twórczość"— Zapis prezentacji:

1 Feliks Nowowiejski 1877-1946 życie i twórczość
opracowała Jolanta Stefańska

2 Rodzina i dzieciństwo W XIX wieku miasteczko Barczewo na Warmii (niedaleko Olsztyna) nazywało się Wartembork i należało do Prus. Ród Nowowiejskich był związany z Warmią co najmniej od przełomu XVII i XVIII wieku. Ojciec kompozytora, Franciszek, krawiec z zawodu, był wspominany jako bardzo uczciwy człowiek, wielki patriota, prowadził też polską księgarnię i bibliotekę (w ramach Towarzystwa Czytelni Ludowych). Jego druga żona, Katarzyna z domu Falkówna, pochodziła z Butryn. Katarzyna i Franciszek Nowowiejscy wychowali ośmioro wspólnych dzieci (plus trójkę potomstwa owdowiałego Franciszka). Feliks urodził się 7 lutego 1877 r., jako piąte z kolei dziecko. Widokówka z 1904 r. - najmniejszy budynek należał do rodziny Nowowiejskich

3 Rodzina i dzieciństwo Rodzice bardzo dbali o  wykształcenie dzieci, w tym również edukację muzyczną.W domu stał fortepian. Oprócz Feliksa nieprzeciętnymi zdolnościami muzycznymi wykazywał się jego najmłodszy brat, Edward (pianista) i siostra Maria (śpiewaczka). Starszy brat, Rudolf, był wirtuozem cytry (zrezygnował z kapłaństwa i osiadł we Francji.

4 Nauka w Świętej Lipce Ponieważ Feliks od najmłodszych lat nie tylko grał, ale i komponował, został wysłany do sławnej szkoły przy klasztorze w Świętej Lipce, 40 km na północny wschód od Barczewa (Wartemborku). Działalność szkoły była nastawiona na kształcenie przyszłych organistów i nauczycieli muzyki. W Świętej Lipce, prócz teorii i podstaw kompozycji, Feliks uczył się gry na skrzypcach, waltorni, fortepianie i organach. Wtedy właśnie objawił się jego wielki organowy talent improwizacyjny. Kościół w św. Lipce

5 Kościół św. Jakuba w Olsztynie
Praca w Olsztynie Po przerwaniu nauki w Świętej Lipce F. Nowowiejski musiał zarabiać na utrzymanie rodziny. Ojciec zbankrutował i wraz z żoną i dziećmi przeniósł się w 1893 r. do Olsztyna. Feliks wstąpił do orkiestry wojskowej pułku grenadierów. Skomponowany przez siebie marsz - "Pod flagą pokoju" -wysłał na konkurs do Anglii i zdobył pierwszą nagrodę. Wyjechał również na krótkie studia do Konserwatorium Sterna w Berlinie  (1898), po czym otrzymał posadę organisty w kościele św. Jakuba w Olsztynie. W 1900 r. był słuchaczem kursu w Szkole Muzyki Kościelnej w Ratyzbonie. Pracował jako organista zaledwie dwa lata. Kościół św. Jakuba w Olsztynie Widok Ratyzbony

6 Studia w Berlinie i podróże zagraniczne
W 1901, a więc stosunkowo późno, bo w wieku 24 lat, Nowowiejski rozpoczął studia muzyczne: kompozycji w Szkole Mistrzów przy Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych; historię muzyki i estetyki na Królewskim Uniwersytecie im. Fryderyka Wilhelma. Zarobkował dyrygenturą chóralną - utrzymywał rodziców, których sprowadził do Berlina oraz wspierał też młodsze rodzeństwo. Dzięki talentowi i pracowitości już po roku zdobył za swoje prestiżową nagrodę im. Meyerbeera - stypendium na podróż po centrach kultury europejskiej. Laureat musiał też napisać nowe utwory. Ponowne zdobycie nagrody umożliwiło mu ukończenie studiów w szkole mistrzów (1906 r.). Berlin (Alexanderplatz) 1900 r.

7 Pobyt w Berlinie W Berlinie powstały jego dwa najbardziej znane oratoria: "Quo vadis" i"Znalezienie św. Krzyża". Pobyt w Berlinie stał się dla artysty okresem, w którym zbudziła się jego świadomość narodowa. Jako chłopiec F. Nowowiejski nie potrafił wysławiać się w polszczyźnie pisanej, chociaż w domu artysty mówiono tylko po polsku. Korespondencję z rodzicami i rodzeństwem prowadził po niemiecku. Pisać po polsku do znajomych nauczył się dopiero w Berlinie, przebywając w kręgach wykształconych rodaków. Wtedy również zmienił pisownię swego nazwiska - z gwarowej "Nowowieski" na poprawną -"Nowowiejski". Partytura oratorium

8 Budynek Starego Teatru w Krakowie, siedziba Towarzystwa Muzycznego
W 1909 r. F. Nowowiejski wygrał konkurs na dyrektora krakowskiego Towarzystwa Muzycznego. Przez pięć sezonów  poprowadził setki koncertów z udziałem orkiestry Towarzystwa, złożonej z kadry pedagogicznej i studentów konserwatorium, muzyków orkiestr wojskowych oraz muzykujących amatorów. Udzielał też prywatnych lekcji kontrapunktu i kompozycji. Z czasów krakowskich pochodzi kompozycja, która unieśmiertelniła Nowowiejskiego - "Rota". Budynek Starego Teatru w Krakowie, siedziba Towarzystwa Muzycznego

9 W Berlinie - I wojna światowa
W 1914 F. Nowowiejski wyjechał do Berlina, aby objąć klasę kompozycji w konserwatorium. Ponieważ był poddanym króla pruskiego, wraz z wybuchem I wojny światowej dostał powołanie do wojska. Na komisji poborowej lekarz uznał go za niezdolnego do służby czynnej i wystawił skierowanie do orkiestry wojskowej. I tak Nowowiejski przetrwał wojnę. W 1918 r. Kompozytor nie przyjął propozycji objęcia stanowiska profesora konserwatorium w Lipsku. Zdecydował się na powrót do niepodległej Polski - na miejsce osiedlenia wybrał Poznań. Parada w Berlinie 1914 r.

10 Plebiscyt na Warmii – lipiec 1919
W roku 1920 na Warmii i Mazurach, a więc rodzinnej ziemi Nowowiejskiego, odbywał się plebiscyt na temat przynależności państwowej. Kompozytor nawiązał kontakt z Warmińskim Komitetem Plebiscytowym. W listopadzie 1919 r. zorganizował w Filharmonii Warszawskiej koncert kompozytorski, z którego dochód przeznaczył na cele komitetu. W 1920 r. występował jako mówca i muzyk przede wszystkim w Barczewie i Olsztynie. Po przegranym plebiscycie ( r.) wspierał krajan - kształcił muzyków, którzy wracali na Warmię i prowadzili polskie zespoły amatorskie. Tematyka warmińska przewijała się przez całą jego działalność kompozytorską. Punkt meldunkowy dla głosujących w Olsztynie

11 W Poznaniu Wielkopolska, przez ponad sto lat pod zaborem pruskim, odznaczała się wysoką kulturą muzyczną. Istniały tu liczne chóry i orkiestry wojskowe, kolejarskie etc. Po osiedleniu się w Poznaniu F. Nowowiejski założył  500-osobowy Chór Narodowy, współpracował też z innymi zespołami (np. chór męski "Echo"), przez co szybko zyskał w mieście wielką popularność. Skomponował wiele utworów dla amatorskiego ruchu muzycznego, wydanych w  śpiewnikach. Punktem kulminacyjnym tej działalności był I Wszechsłowiański Zjazd Śpiewaczy. W 1938 r. artysta był organizatorem Tygodnia Muzyki Polskiej. 15. lecie korporacji Surma w Poznaniu Koncert w wykonaniu uczestników Święta Pieśni Polskiej 1831 w Gdyni

12 Willa wśród róż – dom kompozytora
W Poznaniu Willa wśród róż – dom kompozytora

13 W Poznaniu F. Nowowiejski był profesorem poznańskiej akademii muzycznej w latach Wykładał kontrapunkt, harmonię, instrumentację, grę na organach i improwizację. Był powszechnie lubiany i ceniony. Jego koncerty organowe poznańska rozgłośnia radiowa transmitowała na cały kraj. W latach między I i II wojną światową F. Nowowiejski skomponował kilka wielkich dzieł przeznaczonych na scenę operową i koncertową, m.in. operę "Legenda Bałtyku", balet "Król wichrów" oraz II symfonię "Praca i rytm". Jako osoba szczególnie zasłużona dla rozwoju muzyki kościelnej otrzymał w lutym 1935 r. nominację na szambelana papieskiego.

14 W Krakowie – II wojna światowa
Po wybuchu wojny F.Nowowiejskiemu, jako autorowi "Roty" i działaczowi na rzecz polskości Warmii, groziło aresztowanie. Zdobył przepustkę do Generalnej Guberni, a tam, pod fałszywym nazwiskiem, ukrywał się wraz z rodziną w Krakowie. Pozostał praktycznie bez źródeł utrzymania - wegetował żyjąc z zasiłku z Opieki Społecznej, zerwał wszelką korespondencję z obawy przed dekonspiracją. Nieustannie komponował, organizował domowe koncerty. Przeszedł udar mózgu i mozolną rehabilitację. Hitlerowska parada w Krakowie 1939

15 Kościół św. Wojciecha w Poznaniu
F. Nowowiejski doczekał zakończenia wojny i powrotu do Poznania. Większość rękopisów Kompozytora uległa zniszczeniu. F. Nowowiejski zmarł 18 stycznia Na koszt państwa odbył się uroczysty pogrzeb. W kondukcie szły przez miasto orkiestry, chóry, delegacje, zespoły folklorystyczne w strojach ludowych, duchowieństwo i liczni poznaniacy. Na Starym Rynku tłum zaśpiewał "Rotę". Trumnę pochowano na poznańskiej "Skałce", w kościele Św. Wojciecha, obok m.in. Karola Marcinkowskiego. Kondukt pogrzebowy Kościół św. Wojciecha w Poznaniu

16 Wybrane nagrania płytowe

17 Festiwale i konkursy Międzynarodowy Konkurs Organowy im. F. Nowowiejskiego w Poznaniu Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. F. Nowowiejskiego w Barczewie

18 Bibliografia/netografia
Boehm Jan, Feliks Nowowiejski Zarys biograficzny, wyd. II, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1977 Towarzystwo im. F. Zamojskiego     strona Filharmonii Warmińsko Mazurskiej (biografia, dokumentacja fotograficzna)      biografia      Hanna Milewska, Feliks Nowowiejski - podróż do Polski [w:] strona www Wojciecha Zenderowskiego (informacje biograficzna, zdjęcia)      muzeum kompozytora w Barczewie      salon muzyczny          informacje o nagraniach utworów: Pod sztandarem pokoju      O Warmio moja miła      Pieśni morskie na chór mieszany a cappella      Missa pro pace; Missa stella Maris      wybór utworów Feliks Nowowiejski znany i nieznany             

19 Bibliografia/netografia
Fotografie (oprócz stron powyżej) dom rodzinny w Barczewie      św. Lipka      kościół św. Jakuba w Olsztynie Berlin Ratyzbona   na Warmii siedziba Towarzystwa Muzycznego w Krakowie   Berlin 1914     Plebiscyt na Warmii      Koncert w wykonaniu uczestników Święta Pieśni Polskiej 1831      występ chóru gimnazjum św. Marii Magdaleny     15.lecie korporacji Surma      hitlerowska parada w Krakowie      fasada kościoła św. Wojciecha w Poznaniu      festiwal w Barczewie festiwal w Poznaniu okładki płyt portrety kompozytora                                                                                Prezentacja Aktualizacja stron www – r.