Wprowadzenie do modlitwy

Prezentacja na temat: "Wprowadzenie do modlitwy"— Zapis prezentacji:

1 Wprowadzenie do modlitwy
Non quis, sed quid dictatur attende! czyli: Nie tego kto, ale co mówi pilnuj! © modlitwa.pl Zezwala się na kopiowanie i rozpowszechnianie pod warunkiem nie dokonywania zmian w prezentacji. Wprowadzenie do modlitwy „Wiara znajduje swój najszczerszy wyraz w modlitwie, gdyż tylko ten zwraca się z błaganiem do Boga, kto wierzy w Niego i w Jego wolę pomagania swoim stworzeniom”. Wersja 1.0

2 Źródła:

3 Szkic prezentacji Znaczenie modlitwy Służba serca Modlitwa społeczna
Modlitwa wstawiennicza Błogosławieństwa Postawa modlitewna Wzorce (przykłady) do naśladowania

4 Czy jest coś ważniejszego niż modlitwa?
„Kto ciemięży ubogiego, lży jego Stwórcę, czci Go ten, kto się nad biednym lituje” (Prz 14:31 BT). „Jeśliby ktoś mówił: Miłuję Boga, a brata swego nienawidził, jest kłamcą, albowiem kto nie miłuje brata swego, którego widzi, nie może miłować Boga, którego nie widzi. (1 Jn 4:20 BT)

5 Znaczenie „Znaczenie modlitwy podkreśla następujące stwierdzenie: Modlitwa przewyższa ofiary, przewyższa też dobre uczynki. Nikt bowiem nie prześcignął w dobrych uczynkach naszego mistrza Mojżesza; a przecież i on jedynie na swe modlitwy otrzymał odpowiedź, jako, że jest powiedziane: «Nie mów mi więcej o tej sprawie» (Pwt 3,26), a zaraz po tym «Wejdź na szczyt Pisga» (tamże, 27) (Ber. 32b). Stąd wysnuto wniosek, że dzięki modlitwie Mojżesz uzyskał zezwolenie obejrzenia przed śmiercią Ziemi Obiecanej”. /Abraham Cohen, Talmud, s. 105 , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2002/.

6 Służba serca „Prawdziwa modlitwa jest czymś więcej niż słowem wydobywającym się z ust; musi wypływać z serca. Modlitwa wypowiadana przez człowieka bywa wysłuchana dopiero wtedy, gdy włoży on serce w swe dłonie, powiedziano bowiem «Wznieśmy nasze serca i nasze dłonie do Boga w niebiesiech!» (Lm 3,41) (Taan. 8a), a zatem modląc się nie powinniśmy wznosić jedynie rąk, lecz również serca. Talmud podaje zwięzłą i precyzyjną definicję modlitwy: Miłujcie Pana, Waszego Boga, i służcie Mu z całego serca (Pwt 11, 13): Czym jest służba sercem? Modlitwą (Taan. 2b)”. /Abraham Cohen, Talmud, s. 105 , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2002/.

7 Służba serca „Werset będziecie Mu służyli całym waszym sercem (Dewarim 11:13) odnosi się do micwy modlitwy. […] będziecie Mu służyli znaczy: będziecie się modlić. Rambam uczy, iż obowiązek modlitwy wynika bezpośrednio, jako przykazanie, z Tory: «Codzienna modlitwa jest pozytywną micwą (ase), jak zostało powiedziane: Powinieneś służyć Haszem, Bogu twemu. Ta służba odnosi się do modlitwy, ponieważ mówi oraz, by służyć Mu całym swoim sercem. Czymże jednak jest służba serca? Modlitwą. Człowiek wypełnia owo przykazanie, błagając oraz modląc się do Boga każdego dnia. Po pierwsze, powinien on wychwalać Świętego, błogosławione Jego imię. Powinien także błagać i usilnie prosić Go o spełnienie swoich potrzeb. Wreszcie powinien podziękować oraz wyrazić wdzięczność Bogu za wszelkie dobra, jakie On mu zesłał» (Hilchot tefila 1:1,2)”. /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie , s. 39, Pardes Lauder, Kraków 2005/

8 Przygotowanie do modlitwy
„W czasie modlitwy, człowiek stoi przed Bogiem, Królem Królów. Do takiego spotkania należy się odpowiednio przygotować, jak powiedział prorok: Przygotuj się, żeby wyjść naprzeciw twojemu Bogu, Jisraelu (Amos 4:12). Spotkanie z Bogiem wymaga przygotowań oraz kontemplacji. Człowiek przygotowujący się do modlitwy powinien czuć się tak, jak gdyby szedł na spotkanie z królem lub ważnym ministrem. […] Zaleca się gorąco, by dawać cedakę (jałmużnę) przed modlitwą. Wnioskuje się to na podstawie wersetu: I ja w sprawiedliwości [cedek] ujrzę Twoje oblicze (Psalm 17:15)”. „Nie należy modlić się czy też odmawiać błogosławieństw, jeśli ma się brudne ręce, tzn. jeśli dotykało się butów lub części ciała, które powinny pozostawać zakryte, jak również jeśli drapało się po głowie. Części ciała, które należy zakryć, obejmują tułów, ramiona powyżej łokci, nogi oraz stopy”. /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie , ss. 46, 49, Pardes Lauder, Kraków 2005/

9 Miejsce do modlitwy „Zarówno pozycja ciała jak również miejsce, w którym odmawia się modlitwy oraz błogosławieństwa, powinny odpowiadać świętości modlitwy. Nakaz ten wywodzi się z pierwszego wersetu Psalmu 103: Duszo moja, błogosław Boga, wszystko, co znajduje się we mnie, niech błogosławi Jego Święte Imię!”. „Należy modlić się w ustalonym miejscu […] Wiemy na podstawie wersetu: Wstał Awraham wcześnie rano [i poszedł] do miejsca, w którym modlił się przez Bogiem (Bereszit 19:27), iż Awraham ustalił dla siebie miejsce modlitw”. „Należy dołożyć wszelkich starań, by móc modlić się wraz ze zgromadzeniem w synagodze. Bóg akceptuje nasze modlitwy, kiedy modlimy się w samotności, jednakże modlitwa zbiorowa jest znacznie chętniej przez Niego przyjmowana i ma większą wartość. Nasi mędrcy w następujących słowach komentują werset: A ja – oby moja modlitwa dotarła do Ciebie, Boże, w czasie łaski (Psalm 69:14). Kiedy jest czas łaski? Kiedy modli się zgromadzenie (Berachot 7a)”. /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie , ss.47,52,49, Pardes Lauder, Kraków 2005/

10 Znaczenie modlitwy społecznej
„Oprócz indywidualnych aktów pobożności, kiedy wierny przedstawia własne prośby, istnieje także wspólna, gromadna adoracja, w której każdy człowiek powinien uczestniczyć. Jej znaczenie podkreślają następujące wypowiedzi: «Modlitwa człowieka bywa wysłuchana przez Boga jedynie wtedy, gdy odmawiana jest w synagodze» (Ber. 6a). […] Kiedy Święty Jedyny (niech będzie błogosławiony!) wkracza do synagogi i nie znajduje w niej kworum dziesięciu obecnych [minianu], wpada w gniew, jako, że jest powiedziane: «Dlaczego, gdy przybyłem, nie było nikogo? Gdy wołałem, nikt mi nie odpowiedział» (Iz 50,2) (Ber. 6b). […]” /Abraham Cohen, Talmud, s. 106 , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2002/. „…w szabbat wyszliśmy za bramę, nad rzekę, gdzie – jak mniemaliśmy – zbierał się minjan” „Jednego razu, kiedyśmy szli do miejsca, gdzie zbierał się minjan…” (Dz. Ap. 16: 13, 16 NTPŻ).

11 Znaczenie modlitwy społecznej
„…Szechina jest obecna, kiedy obecny jest minjan. Kiedy zaś Ona jest obecna, nawet mur żelazny nie jest w stanie oddzielić Jisraela od ich Ojca w niebie (Pesachim 85b).” „Chwała króla jest większa, gdy szacunek swój wyrażają mu tłumy (Przysłowia 14:28). Znaczy to, iż król jest bardziej czczony, gdy większa liczba ludzi naraz uczestniczy w odmawianiu błogosławieństwa, niż wówczas, gdy każda z osób obecnych odmawia swoje błogosławieństwo osobno. [...]” /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie, ss. 50, 198, Pardes Lauder, Kraków 2005/

12 Znaczenie modlitwy społecznej
„Odnośnie obrządku synagogalnego tekst głosi dalej: «Kto ma do dyspozycji synagogę w swoim mieście i nie wchodzi do niej na modlitwę, zwany jest złym sąsiadem, jako, że jest powiedziane: Tak mówi Pan o wszystkich złych sąsiadach naruszających dziedzictwo, które dałem na własność mojemu ludowi izraelskiemu (Jr 12, 14). […] Powiedziano palestyńskiemu rabinowi Jochananowi: W Babilonie pozostało dwóch starców. To go zdziwiło i zawołał: Napisane jest: aby pomnożyły się dni wasze i dni waszych synów w tym kraju (Pwt 11, 21), w ziemi Izraela, lecz nie gdzie indziej! Kiedy poinformowano go, że owi starcy rano i wieczorem przebywali w synagodze, oświadczył: Oto co pozwala im długo żyć. […]»” /Abraham Cohen, Talmud, s. 106 , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2002/.

13 Przykład Jakuba, brata Pana
„Kiedy Paweł przybył do Jerozolimy, wówczas Jakub, przywódca tamtejszej wspólnoty mesjanistycznej, powiedział: Widzisz bracie, ile to tysięcy Żydów uwierzyło, a wszyscy gorliwie trzymają się Zakonu [Tory] (Dz. Apostolskie 21:20b). Żydowscy wyznawcy Jeszui prowadzili gorliwe życie pobożnych Żydów, uznając to za całkowicie zgodne ze swoją wiarą w Jeszuę. Jakub, (przyrodni brat Jeszui) znany był jako Jakub sprawiedliwy. Hegezyp, cytowany przez Euzebiusza pisze: Rządy w kościele objął razem z apostołami brat Pański, Jakub, ten sam, którego od czasów Chrystusowych aż do dni naszych wszyscy zwali Sprawiedliwym, jako że wielu innych nosiło imię Jakuba. (…). Sam wchodził do świątyni i znajdywano go na klęczkach, modlącego się za lud o przebaczenie. Kolana jego zgrubiały jak u wielbłąda, dlatego że tak zawsze był na klęczkach przed Bogiem, i o przebaczenie modlił się dla ludu. Dla nadzwyczajnej jego sprawiedliwości dano mu przydomek: Sprawiedliwy”. /Dr Michael Schiffman, Resztka Izraela powraca, Odrodzenie judaizmu mesjanistycznego, ss , Wydawnictwo „Sofer”, Kraków 1998/

14 Przykład Jeszui Przed sceną w Getsemane (Łuk. 22), ewangelista Łukasz napisał, że Jezus mówi do Piotra: Szymonie, Szymonie, oto szatan wyprosił sobie, żeby was przesiać jak pszenicę. Ja zaś prosiłem za tobą, aby nie ustała wiara twoja – tak więc Jezus już wcześniej modlił się za swoich uczniów, a teraz sam prosi ich o wspólną modlitwę (wspólne czuwanie). Łukasz opisujący te chwile z życia Jezusa użył następujących słów: w śmiertelnym boju jeszcze gorliwiej się modlił. ... bój toczymy nie z krwią i z ciałem, lecz z nadziemskimi władzami, ze zwierzchnościami, z władcami tego świata ciemności, ze złymi duchami w okręgach niebieskich (Efez. 6:12).

15 Przykład Jeszui Potem wyszedł i udał się, według zwyczaju, na Górę Oliwną: towarzyszyli Mu także uczniowie. Gdy przyszedł na miejsce, rzekł do nich: Módlcie się, abyście nie ulegli pokusie. A sam oddalił się od nich na odległość jakby rzutu kamieniem, upadł na kolana i modlił się (Łk 22: BT). Dlaczego ewanglista wraca uwagę na taki szczegół: na odległość rzutu kamieniem? Na co chce zwrócić uwagę czytających? „…w sytuacji szczególnej, jeśli część mężczyzn w każdym pomieszczeniu może widzieć mężczyzn znajdujących się w drugim pomieszczeniu, wówczas grupy te mogą być liczone jako jeden minjan”. /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie, s. 50, Pardes Lauder, Kraków 2005/ Chodziło o kontakt wzrokowy – to miała być ich wspólna modlitwa!

16 Modlitwa „po raz pierwszy”
Teraz więc zwróć żonę temu człowiekowi, bo jest on prorokiem i będzie się modlił za ciebie, abyś pozostał przy życiu. Jeżeli zaś nie zwrócisz, wiedz, że na pewno nie minie śmierć ciebie i wszystkich twoich bliskich. (Rdz 20:7 BT) Powyższe słowa, skierowane do króla Abimelecha, a mówiące o Abrahamie: „on będzie modlił się za ciebie”, powinny stanowić wzorzec dla każdej modlitwy skierowanej do Stwórcy, nie tylko z tego powodu, że to sam Bóg wypowiada te słowa, ale głównie dlatego, że pokazują one altruistyczny wymiar modlitwy. Także na Aarona rozgniewał się Pan bardzo i chciał go zgładzić. Modliłem się wtedy także za Aarona. (5 Moj. 9:20 BW)

17 Modlitwa wstawiennicza
Modląc się nie należy myśleć wyłącznie o sobie; trzeba również dbać o potrzeby bliźnich. Ktokolwiek jest w stanie modlić się za swojego bliźniego i tego nie czyni, uznany będzie za grzesznika, albowiem powiedziane jest: «Również i ja daleki jestem od tego, aby zgrzeszyć przeciwko Panu przez zaniechanie modlitwy za wami» (1 Sm. 12, 23) (Ber. 12b) Ktokolwiek modli się za towarzysza, sam będąc w podobnej potrzebie, zostanie wysłuchany jako pierwszy (B. k. 92 a). /Abraham Cohen, Talmud, s. 104 , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2002/. Weźcie teraz siedem młodych cielców i siedem baranów, idźcie do sługi mego, Hioba, i złóżcie ofiarę całopalną za siebie. Mój sługa, Hiob, będzie się za was modlił. Ze względu na niego nic złego wam nie zrobię, choć nie mówiliście prawdy o Mnie, jak sługa mój, Hiob. (Hiob 42:8 BT) I Pan przywrócił Hioba do dawnego stanu, gdyż modlił się on za swych przyjaciół. Pan oddał mu całą majętność w dwójnasób. (Hiob 42:10 BT) Wielką moc posiada wytrwała modlitwa sprawiedliwego (Jk 5:16 BT)

18 Pory modlitwy „Trzech Praojców ustanowiło czas modlitwy:
Awraham zapoczątkował odmawiamie Szacharitu rano. Jicchak zapoczątkował Minchę po południu, zaś Jaakow dał początek odmawianiu Maariw (Arawit) wieczorem. »I niech słowa płynące z naszych ust stanowią zamianę za byki« (Hoszea [Ozeasz] 14:3). Modlitwy, które odmawiamy, są zastępstwem oddań składanych w Świątyni: Szacharit, modlitwa poranna, odpowiada oddaniu tamid składanemu rano, Mincha, modlitwa popołudniowa, odpowiada oddaniu tamid składanemu po południu, Maariw, modlitwa wieczorna, odpowiada nocnemu paleniu części oddań, Musaf jest odmawiany po Szacharicie w Szabat, podczas jom tow (świąt) oraz Rosz Chodesz (w pierwszy dzień żydowskiego miesiąca), odpowiada zaś on dodatkowemu tamid, które było składane w tych właśnie dniach. Modlitwy nasze zawierają prośbę o szybką odbudowę Świątyni, byśmy znowu mogli składać oddania przed Bogiem. Służba w Świątyni wyniesie cały nasz naród na wyżyny życia duchowego oraz przybliży do Boga”. /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie , s. 40, Pardes Lauder, Kraków 2005/

19 Spontaniczna, czy ułożona?
„Jednego razu Jeszua był w pewnym miejscu i modlił się. Kiedy skończył, jeden z talmidim powiedział Mu: «Panie, naucz nas się modlić, tak jak Jochanan nauczył swoich talmidim». Powiedział im: «Kiedy się modlicie, mówcie:… »” (Łuk. 11: 1-2 NTPŻ). „Historycznie rzecz ujmując, żydowski styl uwielbienia Boga oparty jest na tradycyjnym modlitewniku zwanym sidur. Najwcześniejsze wskazówki talmudyczne zalecają jednak również modlitwę spontaniczną. Talmud odradza «odklepywanie» modlitw, kładąc nacisk na ich przeżywanie podczas kontemplacji. […] Uwielbienie biblijne daje miejsce tańcowi i spontaniczności, lecz również zachęca do cichej radości, refleksji i odczytywania zapisanych modlitw. […] /Daniel Juster, Powrót do korzeni, ss , Wydawnictwo „Sofer”, Kraków 1999/

20 Spontaniczna, czy ułożona?
„Choć słowa modlitwy przychodzą całkiem naturalnie każdemu człowiekowi, wymaga ona jednak pewnej struktury oraz określonego tekstu. Człowiek potrzebuje środków wyrazu, w których będzie mógł zawrzeć wszelkie pragnienia swego serca, zarówno te zupełnie oczywiste, jak i te ukryte. Człowiek potrzebuje struktury, według której będzie mógł modlić się za swoją rodzinę, swoich krewnych, jak również za cały świat, struktury, która pozwoli mu stanąć przed Królem wszechświata i wyrazić swoje najskrytsze myśli. […] Tekst modlitw, ustalony przez mędrców w zgodzie z zasadami przekazanymi przez Wszechmocnego na górze Synaj, składa się na służbę serca. Kiedy modlimy się zgodnie z tym, jak zostało to określone, spełniamy obowiązek codziennej modlitwy. W tym samym czasie mamy jednocześnie możliwość wyrażenia wobec Boga naszych myśli oraz najskrytszych uczuć, jakie żywimy”. /rabin Zew Greenwald, Bramy Halachy, Religijne prawo żydowskie , s. 38, Pardes Lauder, Kraków 2005/

21 Spontaniczna, czy spisana?
„Bóg dał nam pierwszy modlitewnik, zwany Księgą Psalmów. Dlaczego modlitwy tam zawarte powinny być recytowane, nucone i śpiewane? Po to, byśmy umieli modlić się głębiej i z większą pasją uwielbiać Boga oraz wstawiać się za innymi! Psalmy są dla nas wielką lekcją, napisaną w większości przez jednego z gigantów modlitwy – króla Dawida. Najwyraźniej Bóg akceptuje modlitwę pisaną i sam nadaje jej wartość. Nie ma nic bardziej nudnego niż «spontaniczna modlitwa» pozbawiona głębi, powtarzana bezmyślnie tydzień po tygodniu. Tak więc, jeden i drugi sposób modlitwy można uczynić nudnym i płytkim, a wszystko zależy od stanu naszego serca przed Bogiem”. /Daniel Juster, Powrót do korzeni, s. 314, Wydawnictwo „Sofer”, Kraków 1999/

22 Błogosławieństwa Powiedział Raw Jehuda: „Kto chce być pobożny niech spełnia prawa dotyczące błogosławieństw” (Bawa Kama 30a).

23 Błogosławieństwa „B’racha (‘błogosłąwieństwo’; l.mn. b'rachot) to w judaizmie wypowiedź mająca chwalić Boga, zwykle rozpoczynająca się od słów: Baruch atta, Adonai (‘Chwała Tobie, Adonai’, cyt. z Psalmu 119,12) a następnie opisująca konkretną przyczynę chwalenia Boga w danym momencie”. /David Stern, Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu, s. 49, Wydawnictwo Vocatio, Warszawa 2002, s. 49/

24 Błogosławieństwa Rabbi Szaul z Tarsu: „…czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie” (1 Kor 10:31 BT). Tymi słowami Paweł zaleca przestrzeganie szóstego z siedmiu przykazań rabinicznych: „Przykazania odmawiania błogosławieństwa nad każdą rzeczą”. Tak, chrześcijanie, czy chcą tego, czy nie, gdy odmawiają modlitwę przed jedzeniem, zachowują przykazanie rabiniczne. Modlitwa po jedzeniu jest przykazaniem biblijnym (Najesz się, nasycisz i będziesz błogosławił Pana, Boga twego, za piękną ziemię, którą ci dał. Pwt 8:10 BT), ale obowiązek błogosławieństwa przed jedzeniem ustanowili rabini. Oczywiście chrześcijanie czynią to naśladując swojego nauczyciela, Jeszuę, o którym czytamy wielokrotnie, że czynił brachę, np. przed spożywaniem chleba. To jest dowód, że stosował się do zaleceń rabinów.

25 Błogosławieństwa „Uczynił b’rachę. Czyli ‘wypowiedział błogosławieństwo’. […] Zwróćmy uwagę na dwie sprawy związane z żydowskimi błogosławieństwami przed posiłkami. Po pierwsze, błogosławieństwo przed posiłkiem jest krótkie. Dłuższą modlitwę-dziękczynienie (Birkat ha-Mazon) wypowiada się po posiłku. Wydaje się to rozsądne: dziękuje się Bogu za coś otrzymanego, ponadto z pełnym żołądkiem łatwiej się odprężyć i wypowiedzieć dłuższe dziękczynienie; z pustym żołądkiem, przy rozwlekłych modlitwach umysł łatwo zstępuje z niebios na stół. Po drugie, przedmiotem błogosławieństwa jest Bóg, nie zaś pokarm. Zbędne jest mówienie, jak czyni to wielu chrześcijan: «Panie, pobłogosław ten pokarm nam na zdrowie.», bo pokarm sam w sobie jest Bożym błogosławieństwem dla nas (Rodzaju 1,29; 9,3-4)”. David Stern, Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu, s. 49, Wydawnictwo Vocatio, Warszawa 2002, ss /

26 Postawa podczas modlitwy
„Rabini podkreślali z naciskiem, że modlitwę należy odmawiać ze czcią. Kto się modli, powinien kierować serce ku Niebu (Ber. 31a). Podczas modlitwy należy zwrócić wzrok w dół, a serce w górę (Jew. 105b). Kto się modli powinien wyobrazić sobie, że Szechina stoi przed nim, jako, że jest powiedziane «Mam zawsze Pana przed sobą (Ps 16,8)» (Sanh. 22a). Kiedy się modlisz, wiedz, przed kim stoisz (Ber. 28b) ”. „Ten, którego głos jest słyszalny podczas modlitwy, jest małej wiary; ten, kto podnosi głos podczas modlitwy należy do fałszywych proroków (tamże, 24b), ponieważ przypomina proroków Baala, którzy głośno wołali (1 Krl 18, 28)”. /Abraham Cohen, Talmud, s. 105 , Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2002/.

27 Postawa podczas modlitwy
„Wszystkie te modlitwy i błogosławieństwa należy odmawiać z nakrytą głową. Zwyczaj ten pochodzi od rabina z czasów talmudycznych, który zwykł nakrywać głowę, mówiąc: Boża Obecność jest nade mną. Ten akt indywidualnej pobożności rozpowszechnił się, chociaż prawo wcale nie stawiało takiego wymogu”. /Josy Eisenberg, Judaizm, s. 103, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 1999/

28 Myśli końcowe „Dlatego i my od tego dnia, kiedy to usłyszeliśmy (‘o miłości waszej w Duchu’ – werset wyżej), nie przestajemy się za was modlić i prosić, abyście doszli do pełnego poznania woli jego we wszelkiej mądrości i duchowym zrozumieniu” (Kol. 1:9). „Wiedząc, że doświadczenie wiary waszej sprawia wytrwałość” (Kol. 4:2), dlatego „w każdej modlitwie i prośbie zanoście o każdym czasie modły w Duchu i tak czuwajcie z całą wytrwałością i błaganiem za wszystkich świętych” (Efez. 6:18).

29 Myśli końcowe „Pozdrawia was Epafras, który pochodzi spośród was, sługa Chrystusa Jezusa, który nieustannie toczy za was bój w modlitwach, abyście byli doskonali i trwali we wszystkim, co jest wolą Bożą. Wystawiam mu bowiem świadectwo, że ponosi wielki trud za was i za tych, którzy są w Laodycei i w Hierapolis” (Kol. 4:12-13). „Chcę bowiem, abyście wiedzieli, jak wielki bój toczę za was i za tych, którzy są w Laodycei, i za tych wszystkich, którzy osobiście mnie nie poznali” (Kol. 2:1). „Jego to [Chrystusa] zwiastujemy, napominając i nauczając każdego człowieka we wszelkiej mądrości, aby stawić go doskonałym w Chrystusie Jezusie; Nad tym też pracuję, walcząc w mocy jego, która skutecznie we mnie działa” (Kol. 1:28-29).

30 Myśli końcowe „Prosimy przeto Boga, abyście nie czynili nic złego. Nie o to chodzi, byśmy się sami okazali wypróbowani, lecz byście wy czynili co dobre, a my - żebyśmy byli jakby odrzuceni. Nie możemy niczego dokonać przeciwko prawdzie, lecz /wszystko/ dla prawdy. Cieszymy się bowiem, gdy my słabi jesteśmy, wy zaś - mocni, i modlimy się o wasze udoskonalenie” (2 Kor 13:7-9 BT). „Nie przestaję dziękować za was i wspominać was w modlitwach moich, Aby Bóg Pana naszego Jezusa Chrystusa, Ojciec chwały, dał wam Ducha mądrości i objawienia ku poznaniu jego, I oświecił oczy serca waszego, abyście wiedzieli, jaka jest nadzieja, do której was powołał, i jakie bogactwo chwały jest udziałem świętych w dziedzictwie jego” (Efez. 1:16-18). „Wyznawajcie tedy grzechy jedni drugim i módlcie się jedni za drugich, abyście byli uzdrowieni” (Jak. 5:16).