Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

SKARBCZYK METOD I FORM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "SKARBCZYK METOD I FORM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM"— Zapis prezentacji:

1 SKARBCZYK METOD I FORM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
Pozytywnie zaopiniowany na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dn r. SKARBCZYK METOD I FORM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM Opracowały: Marianna Gołębiewska Alicja Przesław Beata Porzezińska Ewa Wróblewska

2 Istnieje coś bardziej niespotykanego, coś o wiele lepszego niż zdolności. To jest zdolność rozpoznawania zdolności.” /Albert Humbart/ Spis treści Charakterystyka programu Cele programu Sposób realizacji Charakterystyka ucznia zdolnego Metody i narzędzia identyfikacji ucznia zdolnego Skarbczyk metod i form pracy z uczniem zdolnym Ewaluacja Bibliografia

3 CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program pracy z uczniem zdolnym został opracowany z myślą o uczniach, uwzględniając rozwijanie ich zdolności. Są to działania umożliwiające szybszy rozwój ucznia zdolnego. Wyposażają go w większy zakres wiedzy, zgodnie z poziomem rozwoju intelektualnego, poziomem zdolności i uzdolnień, kształtują myślenie twórcze i rozwijają oryginalność. CELE PROGRAMU Celem nadrzędnym jest doskonalenie jakości pracy szkoły poprzez wspieranie ucznia zdolnego w jego rozwoju, motywowanie go do systematycznej pracy oraz do osiągania coraz wyższych celów.

4 Cele ogólne: rozbudzanie i rozwijanie uzdolnień ucznia, jego ciekawości poznawczej, pogłębianie wiadomości z różnych dziedzin, rozwijanie kompetencji komunikacyjnej i językowej, zachęcanie do wykazywania inicjatywy i realizowania własnych pomysłów, kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowanego wysiłku intelektualnego, aktywizowanie ucznia do twórczego działania, wdrażanie do systematycznego, celowego działania oraz dobrej organizacji pracy, uczenie umiejętności pokonywania trudności, systematycznej i konsekwentnej pracy, rozwijania problemów od początku do końca.

5 Cele szczegółowe: przygotowanie do konkursów przedmiotowych,
zachęcanie do udziału w innych konkursach (np. recytatorskich, literackich...), przygotowanie do prowadzenia fragmentu lekcji, roli asystenta, kształcenie umiejętności zapamiętywania, zdobycie umiejętności zastosowania wiedzy w praktyce, wdrażanie do umiejętnego wykorzystania różnych źródeł informacji, niesienie pomocy uczniom mającym trudności w nauce, spowodowanie takiej atmosfery w klasie, by uczeń uzdolniony czuł się w pełni akceptowany, uczulenie uczniów utalentowanych na bycie skromnym, przyjaznym, a nie popisującym się swoją wiedzą i umiejętnościami

6 SPOSÓB REALIZACJI: Program powinien być realizowany systematycznie w ciągu edukacji szkolnej ucznia, uwzględniając poszczególne etapy edukacyjne. Praca z uczniem zdolnym odbywać się będzie na każdej lekcji, ale głównie na zajęciach pozalekcyjnych. Taka forma zajęć rozwija u ucznia jego zdolności, a zajęcia pozalekcyjne pozwalają nauczycielowi lepiej poznać uczniów i ich predyspozycje. W pracy należy skupić uwagę na zagadnieniach mających związek tematyczny z materiałem programowym oraz problemach dotyczących różnych i ciekawych pojęć oraz doświadczeń, z którymi uczniowie nie zetkną się w normalnym toku lekcji. Program realizowany będzie przez: krótkie, kilkuminutowe rozmowy nauczyciela z uczniem, mające na celu rozszerzenie bieżącego materiału, zadawanie dodatkowych zadań podczas prac klasowych i domowych, przygotowanie przez uczniów referatów po przeczytaniu odpowiedniej literatury, prowadzenie przez uczniów fragmentu lekcji, zachęcanie do czytania fachowych czasopism, zwiększenie wymagań, co do ścisłości i precyzji ich wypowiedzi, stworzenie uczniom najzdolniejszym okazji do swobodnego wyboru zadań trudniejszych, organizowanie konkursów. Innymi formami pracy z uczniem zdolnym będą prace w grupach o podobnym poziomie uzdolnień (koła o zainteresowaniach humanistycznych lub matematyczno-przyrodniczych).

7 CHARAKTERYSTYKA UCZNIA ZDOLNEGO
Na świecie dominują dwie koncepcje uzdolnień. Jedna przyjmuje, iż uzdolnienia są zdeterminowane biologicznie, a druga uznaje, że są uwarunkowane środowiskowo. Obecnie wzrasta liczba badan naukowych wskazujących na to, iż potencjalne zdolności i talenty mogą być uwarunkowane genetycznie, ale do ich wyzwolenia konieczne jest oddziaływanie ze strony środowiska. Pojęciem „zdolny” posługujemy się bardzo często. Najczęściej jednak wtedy, gdy szukamy wyjaśnienia, dlaczego poszczególne osoby osiągają przy jednakowych staraniach lepsze lub gorsze rezultaty w nauce lub innych dziedzinach aktywności. W języku potocznym, słowa „zdolny” i „utalentowany” używane są często zamiennie. W niektórych definicjach terminu „zdolny” używa się dla określenia dzieci o wyjątkowych zdolnościach w wielu dziedzinach, zaś termin utalentowany odnosi się do dzieci wykazujących szczególne predyspozycje w jednym lub dwóch spokrewnionych ze sobą kierunkach. Zdolność – to pojęcie oznaczające kompetencje, biegłość, sprawność, zręczność czy talent, dzięki którym ktoś może dokonać określonego czynu w danym czasie bez jakiegokolwiek treningu. Rozumiane też jest jako łatwość odbierania i przetwarzania informacji o świecie. Uzdolnienie – związane jest z możliwościami potencjalnymi, czyli takimi, jakie dana osoba osiągnie dzięki wyuczeniu się. Talent – to ponadprzeciętna zdolność, całkowicie zintegrowane funkcjonowanie ludzkiego mózgu. Ludzi utalentowanych wyróżnia kreatywność i sposób myślenia prowadzący do stworzenia dzieła. Twórczość – to aktywność, która przynosi wytwory nieznane, ale wartościowe społecznie, to procesy umysłowe, które prowadzą do rozwiązań, powstania idei, teorii, form artystycznych, które są wyjątkowe i nowe. Zdolne dzieci zadają mnóstwo pytań, maja bogata wyobraźnie, szybko się uczą. Są pełne ciekawości świata, potrafią długo skupiać uwagę na pasjonujących zajęciach, mają szerokie zainteresowania, samodzielnie myślą. Te cechy osobowości powinny im umożliwiać bardzo dobre funkcjonowanie w roli ucznia oraz uzyskanie wsparcia nauczycieli. Często tak się jednak nie dzieje. Wiele tych dzieci uczy się poniżej swoich możliwości i rzadko ma szansę na rozwinięcie zdolności. Charakteryzując ucznia zdolnego należy zwrócić uwagę na jego rozwój poznawczy, emocjonalny i zachowanie. W rozumieniu psychologicznym uczeń zdolny to taki, który ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia, odczuwa niepokój poznawczy, umie oderwać się od utartych schematów, potrafi znaleźć się w nowej sytuacji, ma pomysły nowych rozwiązań starych problemów, nie boi się nowych rzeczy.

8 Rozwój poznawczy ucznia zdolnego:
ciekawość, dociekliwość, aktywność poznawcza, samodzielność sądów, umiejętność ich obrony, bardzo dobra pamięć, bystrość (myślenie analityczne, zdolność abstrahowania), spostrzegawczość, trafność obserwacji, logiczne myślenie, kojarzenie, przerzutność uwagi, rozwinięte myślenie intuicyjne, twórczość, oryginalność, pomysłowość, wysoki, ponadprzeciętny rozwój intelektualny, łatwość uczenia się dużej ilości materiału, szeroki wachlarz zainteresowań, dużo wiadomości pozaszkolnych, odczuwanie przyjemności w czasie wykonywania zadań umysłowych, bogata wyobraźnia.

9 Rozwój emocjonalny ucznia zdolnego:
wrażliwość, często nadwrażliwość, empatia, częste stany niepokoju, poczucia winy, samokrytycyzm, poczucie humoru, duże poczucie sprawiedliwości, większa odporność na stres.

10 Zachowanie ucznia zdolnego:
miewają „dziwne” pomysły, które bezwzględnie starają się realizować, tolerancyjni wobec sprzeczności i wieloznaczności, niecierpliwi, przerywają lekcje pytaniami, ucząc się szybko, skracają tok rozumowania, nie zawsze potrafią wyjaśnić rezultat, preferują pracę w samotności, nie boją się nowych wyzwań, mają szerokie zainteresowania.

11 METODY I NARZĘDZIA IDENTYFIKACJI UCZNIA ZDOLNEGO
Najbardziej znanymi metodami identyfikacji ucznia zdolnego są: a) nominacja przyznana przez nauczyciela- fachowa opinia nauczyciela dysponującego znacznym dorobkiem w pracy z uczniami zdolnymi oraz wysokimi umiejętnościami zawodowymi b) wyniki sprawdzianów wiadomości- uzyskuje się je przede wszystkim w testach c) współczynnik ilorazu inteligencji d) zwycięstwo w konkursach na wyższych szczeblach e) nominacja przyznana przez eksperta z danej dziedziny, rodziców (może być nieadekwatna, obciążona emocjonalnymi relacjami), grupę rówieśników. Psychologia nie posiada jednoznacznych metod i aparatury służącej do jednoznacznego pomiaru i rozpatrywania zdolności i uzdolnień. Powinien się on odbywać rożnymi narzędziami i przez różne osoby. Wskazane jest stosowanie do pomiaru i badań: testu inteligencji obserwacji wywiadu ankiety skali oceny Sprawdzonymi narzędziami identyfikacji uczniów zdolnych są: testy inteligencji kwestionariusze i ankiety badawcze Testy stosowane są w wersji indywidualnej i grupowej. Stosuje się też testy werbalne i niewerbalne (wykonaniowe).

12 METODY I NARZĘDZIA IDENTYFIKACJI UCZNIA ZDOLNEGO
Najbardziej znany kwestionariusz zawiera listę wskaźników, do których zalicza się między innymi: sprawności językowe na wysokim poziomie wyjątkową umiejętność wnioskowania szybkie temp0 procesów myślowych bogatą wyobraźnie znakomita pamięć zainteresowanie prowadzeniem obserwacji niezwykła zdolność koncentracji uwagi stawianie wielu oryginalnych pytań wysuwanie niezwykłych sugestii umiejętność dostrzegania i rozwiązywania problemów szeroki zakres zainteresowań czytelniczych brak wytrwałości w wykonywaniu zajęć rutynowych Nauczyciele podają dodatkowe wskaźniki rozpoznawania uczniów zdolnych: szybkie zapamiętywanie z jednoczesnym kojarzeniem i rozumowaniem dar bystrej obserwacji otoczenia-ciekawość świata i ludzi szerokie zainteresowania przyjemność w wykonywaniu zadań umysłowych ciekawe oryginalne pomysły niezależna postawa- obrona swoich poglądów poczucie humoru Każdą cechę określa się osobno na pięciostopniowej skali o wartościach: słabo, dostatecznie, przeciętnie, dobrze, wyjątkowo dobrze. Powstają w ten sposób profile zdolności poszczególnych dzieci. Kwestionariusz umiejętności ucznia o wybitnych zdolnościach znacznie wyróżnia się od pozostałych.

13 METODY I NARZĘDZIA IDENTYFIKACJI UCZNIA ZDOLNEGO
Ankiety badawcze. Ankietami zazwyczaj bada się obszary uzdolnień małych dzieci: zdolności poznawcze: wskaźniki- spostrzegawczość i ożywienie, bogaty zasób słów jak na wiek dziecka, wczesne zainteresowania książkami i czytaniem, szybkość uczenia się, duża ciekawość otaczającej rzeczywistości, przebywanie z dziećmi starszymi od siebie, szeroki zakres pamięci krótkotrwałej, nad wiek rozwinięte poczucie humoru, wysoki poziom planowania oraz rozwiązywania problemów i abstrakcyjnego myślenia; zdolności twórcze: wskaźniki - zadawanie wielu pytań, własna kreatywność i eksperymentowanie w podejmowaniu różnych działań, samodzielne wykonywanie prac, wymyślanie wielu sposobów na osiągnięcie celu, udzielanie przemądrzałych nieoczekiwanych odpowiedzi, oryginalne pomysły; zdolności przywódcze: wskaźniki- łatwość kontaktowania się z rówieśnikami i dorosłymi, łatwość adaptacji, umiejętność wpływania na innych, inicjatywa w działaniu, wysuwana przez rówieśników kandydatura dziecka zdolnego; zdolności muzyczne: wskaźniki- wymyślanie oryginalnych melodii, przejawiana pamięć tonalna, zainteresowanie zajęciami muzycznymi, wrażliwość na muzykę, łatwość powtarzania wzorców rytmicznych oraz odróżniania dźwięków, melodii, rytmów; zdolności plastyczne: wskaźniki- wypełnianie wolnego czasu rysowaniem, malowaniem różnych przedmiotów, zapamiętywanie ich szczegółów, poważne traktowanie zajęć plastycznych i czerpanie z nich przyjemności oraz skupienie na nich uwagi. Skala ocen, zwana także skalą szacunkową, jest szczególnym rodzajem zestawu kategorii, cech lub zachowań. Występowanie zjawiska ujmowanego w danej kategorii winno być odnotowane nie tylko ilościowo- a więc na zasadzie oceny, czy zjawisko ma miejsce, czy też nie, ale również pod względem nasilenia jakościowego. Oznacza to, że za pomocą skali oceny możemy określić poziom zdolności, rodzaj uzdolnień i zainteresowań.

14 METODY I NARZĘDZIA IDENTYFIKACJI UCZNIA ZDOLNEGO
Uczniów zainteresowanych przedmiotem, z którymi nauczyciel pracuje można podzielić na trzy grupy: GRUPA I - uczniowie postrzegani jako zdolni lub szczególnie utalentowani w zakresie jakiegoś przedmiotu. Wskazuje na to ich wiedza, wyniki testów, osiągnięcia pozaszkolne, ich wyobrażenie o dalszej drodze edukacyjnej, a nawet zawodowej. GRUPA II - uczniowie, których zdolności lub talenty poznajemy przez ich zachowania, działania i ujawniane zainteresowania. Nie potrafią oni odnaleźć, powiązać swoich zainteresowań i przedmiotami nauczania i wykorzystać ich do wyboru dalszej drogi edukacyjnej. GRUPA III - uczniowie, których zainteresowania nie są ujawnione dlatego, że nie została im stworzona w szkole taka okazja lub ich zainteresowania wydaja się bardzo odległe od szkolnych przedmiotów nauczania. Uczniowie ci być może posiadają pewne zdolności, jednak sytuacje szkolne tego nie wykazały. Uczniowie z w/w grup potrzebują obserwacji i wsparcia, a z grupy III- dodatkowej, szczególnej pracy, tworzenia warunków, które pozwolą im samym i nauczycielom odkryć to, co może stać się dalszym obszarem ich rozwoju. Nauczyciel może odkryć zainteresowania i talenty uczniów, wspomagać i ukierunkowywać rozwój zgodnie z ich potencjałem, a także wspierać szczególnie uzdolnionych. Warto, by nauczyciel odpowiedział sobie również na pytania, które kompetencje z nauczanego przez niego przedmiotu: warto rozwijać, choć ich brak na danym etapie nie przekreśla szans ucznia na uzyskanie wysokich osiągnięć.

15 Oczekiwania ucznia zdolnego w stosunku do nauczyciela:
U - uczyń szkołę miejscem fascynującej przygody C - ceń moja pracę Z - zauważ moje zainteresowania, wskaż dodatkowe źródło wiedzy N - nie lekceważ mnie i moich potrzeb I - ignorancja nie sprzyja rozwojowi O - oczekuj ode mnie więcej W - wspieraj mnie i wykorzystuj moje uzdolnienia I - inicjatywy podejmowane przeze mnie doceniaj E - elokwentnie i mądrze pokieruj moim rozwojem Z - zaangażuj mnie do dodatkowych, ciekawych prac D - dostrzegaj moje pomysły i wskazuj nowe O - otocz mnie profesjonalną opieka L - licz się z moimi uczuciami N - nie zadawalaj się tym, co wiesz, bądź poszukiwaczem I - i mądrym przewodnikiem ...wtedy uczeń zdolny stanie się prawdziwym: M - moralna wrażliwość, wyobraźnia I - indywidualność i autorytet S - samowiedza, samoocena T - talent R - refleksyjność, rozwój Z - zmyślność, pomysłowość w działaniu E - elokwencja, gruntowna wiedza M - myślenie płynne, giętkie, elastyczne

16 SKARBCZYK METOD I FORM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
Planując zajęcia nauczyciel powinien przemyśleć kilka rzeczy, a mianowicie: jak rozbudzić wyobraźnie dziecka, co jest najważniejsze w materiale, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę, czy to, o czym mamy mówić, można narysować, dotknąć, posmakować, a może zobaczyć w szkole, za oknem lub w pobliżu. Większość z omawianych przez nas metod aktywizuje uczniów. Aktywizujące metody nauczania maja decydujący wpływ na zdobywanie i rozwijanie przez uczniów umiejętności uniwersalnych oraz powodują wzrost ich czynnego udziału w procesie nauczania. Należy również podkreślić, że wszyscy pamiętamy: Metoda - to taki sposób pracy z uczniami, podczas którego osiąga się zaplanowane cele nauczania. Do metod, które pobudzają uczniów do aktywnego udziału w zajęciach należą:

17 ANALIZA SWOT (strenghts- mocne strony; weaknesses- słabe strony; opportunities- szanse, możliwości; threats- zagrożenia). Metoda zespołowej analizy i oceny określonego problemu lub wydarzenia pomaga w podejmowaniu decyzji. Etapy postępowania: określenie problemu przez nauczyciela praca nad problemem (wypełnianie karty) ustalenie wspólnego stanowiska Problem może analizować cała klasa. Można też podzielić uczniów na zespoły, które będą analizowały problem. Po dyskusji następuje ustalenie wspólnego stanowiska oraz porównanie wyników pracy zespołów na forum klasy.

18 BURZA MÓZGÓW Polega na zebraniu jak największej liczby pomysłów w celu rozwiązania określonego problemu. Etapy postępowania: 1.Etap wstępny: a) podanie problemu przez nauczyciela, b) uzasadnienie zajęcia się tym problemem 2.Etap zasadniczy: a) sesja, podczas której następuje zgłaszanie pomysłów dotyczących rozwiązania problemu: sesję prowadzimy do momentu, w którym wyczerpią się pomysły lub uczniowie zapisują pomysły na kartkach i przyklejają je do tablicy (planszy); jest to tzw. sesja milcząca, b) zapisywanie pomysłów, c) ustalenie zasady kryteriów oceny pomysłów, d) porządkowanie pomysłów, e) analiza i ocena pomysłów. 3. Etap końcowy: wybór najlepszego pomysłu, dotyczącego rozwiązania problemu Burzę mózgów można przeprowadzić w parach, w grupach lub w klasie. Zasady zachowania: głosu udziela nauczyciel, wszystkie pomysły są zapisywane, nie krytykuje się ucznia, każdy uczeń może zgłaszać dowolną liczbę pomysłów,

19 DEBATA KORESPONDENCYJNA (za i przeciw)
Polega na analizie problemu i podejmowaniu decyzji. Etapy postępowania: 1.Etap wstępny: a) określenie tematu debaty, b) podział klasy na dwie grupy: uczniowie dzielą się dobrowolnie lub podziału dokonuje nauczyciel c) klasy można nie dzielić na grupy, uczniowie podają wtedy wspólnie argumenty za i przeciw, d) określenie czasu debaty. 2.Etap właściwy: debata - wnioski mogą być notowana na plakacie lub na tablicy 3.Etap końcowy: a) podsumowanie wyników debaty: dokonanie oceny „jakości” argumentów przez nauczyciela, ustalenie, które argumenty były najbardziej przekonujące. W sytuacji, gdy podziału na grupy dokonał nauczyciel, można zapytać uczniów o ich odczucia, gdy podawali argumenty niezgodne z ich faktycznymi przekonaniami. Jeśli nauczyciel chce, aby grupy osiągnęły porozumienie, może poprosić uczniów o wyszukanie u strony przeciwnej argumentu, który mógłby ich przekonać.

20 DRAMA Polega na przyswajaniu treści kształcenia poprzez przeżycie, doświadczenie i zabawę. Jest zatem metodą i nauczania i wychowania, zakładającą holistyczny rozwój osobowości ucznia. Podczas dramy uczniowie tworzą fikcję. 1. Etap wstępny: wybór tematu (problemu), dobór techniki służącej realizacji tematu (problemu). 2. Etap zasadniczy: drama 3. Etap końcowy: omówienie pracy uczniów W dramie: nie ma scenariusza nie ma prób gra odbywa się tylko raz nie ma aktorów - każdy uczestnik jest sobą w określonej, wcześniej nieznanej sytuacji zasadniczy temat (problem) stanowiący treść lekcji jest działaniem spontanicznym W czasie dramy możemy stosować różne środki dydaktyczne, np. ilustracje, mapy...

21

22 DRZEWO DECYZYJNE Metoda, która polega na graficznym zapisie procesu podejmowania decyzji. Stosując tą metodę: znajduje się różne rozwiązania danego problemu zauważa się różne związki między rozwiązaniami dostrzega się skutki przyjętego rozwiązania 1. Etap wstępny: przygotowanie schematu drzewa podanie problemu w taki sposób, aby uczniowie mieli możliwość wyboru (wpisanie go w pień drzewa) określenie celów i wartości branych pod uwagę przez podejmujących decyzje 2.Etap zasadniczy: podanie rozwiązań ( wpisywanie ich w gałęzie drzewa, gałęzi jest tyle, ile jest rozwiązań) określenie pozytywnych i negatywnych skutków każdego rozwiązania 3. Etap końcowy: podjecie decyzji

23 DYSKUSJA Polega na wymianie poglądów między nauczycielem a uczniami na temat określonego problemu. 1. Etap wstępny (czynności nauczyciela): a) ustalenie celu dyskusji, b) wybór tematu dyskusji- warunkiem rozpoczęcia dyskusji jest takie sformułowanie problemu, który spowoduje: zaangażowanie emocjonalne uczniów, naturalne powstanie dwóch (lub więcej) stanowisk c) określenie efektów dyskusji, czyli wiadomości, umiejętności i wartości, które mają stać się elementem wiedzy uczniów, d) określenie przewidywanych stanowisk uczniów w dyskusji e) opracowanie roboczego scenariusza dyskusji. 2.Etap zasadniczy: a) wprowadzenie do dyskusji, b) podanie tematu dyskusji, c) rozpoczęcie i utrzymanie dyskusji, 3. Etap końcowy: a) podsumowanie dyskusji, b) ocena przebiegu dyskusji, c) ocena uczniów biorących udział w dyskusji. Przed rozpoczęciem dyskusji ustalamy z uczniami jej zasady: Wypowiadaj się tylko na temat. Wysłuchaj argumentów kolegi. Używaj tylko konkretnych argumentów. Mów w swoim imieniu. Nie mów jednocześnie z kolegą. Nie przeszkadzaj. Nie obrażaj się. Nie ośmieszaj kolegi.

24 DYSKUSJA PUNKTOWANA Polega na sprawdzeniu wiedzy uczniów.
1. Etap wstępny: a) opracowanie systemu punktowania- określenie: za co przyznawane się punkty dodatnie, za co przyznawane są punkty ujemne, b) ustalenie punktacji wymaganej do uzyskania poszczególnych ocen c) podanie tematu dyskusji d) ustalenie planu dyskusji e) ustalenie czasu dyskusji 2.Etap zasadniczy: a) dyskusja 3. Etap końcowy: a) podsumowanie dyskusji b) przyznanie punktów (może być dokonane razem z uczniami) c) ocena uczniów

25 GRY DYDAKTYCZNE Metoda oparta na zabawie wg ściśle określonych reguł opracowanych przez dorosłych. Jest to celowo organizowana sytuacja oparta na opisie faktów i procesów, w której osoby uczące się rywalizują ze sobą w ramach określonych reguł. Termin „ gry dydaktyczne” obejmuje inscenizacje operacyjne będące ćwiczeniami. Ich wspólną cechą jest współzawodnictwo i zabawa. Wyróżniamy gry: quizowo- turniejowe planszowe sytuacyjne symulacyjne inscenizacje Inscenizacja - polega na przedstawieniu pewnego zdarzenia. Część uczestników przyjmuje na siebie role osób występujących w zdarzeniu, pozostali są obserwatorami. Po inscenizacji dyskusja i ocena zainscenizowanego problemu.

26 KOSZ I WALIZKA LINIA CZASU
Metoda, którą możemy wykorzystać przy ocenie postaci, sytuacji, zdarzenia. Potrzebne są dwa plakaty, na jednym kosz, na drugim walizka oraz karteczki samoprzylepne np. żółte i czerwone. 1. To, co dobre, pozytywne, wartościowe uczniowie wpisują na kartki i przyklejają na walizkę. 2. To, co złe, negatywne, do wyrzucenia- na plakacie z koszem. LINIA CZASU Metoda wizualnego przedstawienia problemu, ukazującą linearnie następstwo czasowe. Polega na zaznaczaniu wydarzeń w ujęciu chronologicznym na długim arkuszu papieru. Dobrze jest dodać krótkie opisy tych wydarzeń lub też zdjęcia z podpisami, względnie zaprezentować je w innej krótkiej formie. Największym walorem tej metody jest ukazanie w atrakcyjny sposób efektu poszukiwań i wysiłku ucznia, co daje mu poczucie satysfakcji i rozbudza wewnętrzną motywacje do działań. Można ją stosować w nauce wielu przedmiotów, np: historii, przyrody, języka polskiego...

27 MAPA POJĘCIOWA - (mentalna)
Metoda wizualnego przedstawiania problemu, rodzaj schematu pojęciowego ilustrującego nasz sposób myślenia za pomocą słów, obrazów, zdjęć, rysunków, itp. Aby stworzyć mapę pojęciową, należy wyjść od interesującego nas pojęcia, problemu, a następnie stworzyć wokół niego sieć logicznych połączeń. MAPA SEMANTYCZNA Jest graficzną formą zapisu informacji, która może być zastosowana zarówno podczas lekcji rozpoczynającej nowy materiał, jaki i powtórzeniowych. Jej zaletą jest prosty, semantyczny sposób zapisu informacji, przez co stają się one czytelne i łatwiejsze dla ucznia. Mapa semantyczna zastosowana równocześnie z dyskusją pozwala na usystematyzowanie informacji i ukazanie związków pomiędzy nimi. Metoda ta może być stosowana indywidualnie przez każdego ucznia oraz jako element pracy zespołowej.

28 METAPLAN Polega na graficznym zapisie przebiegu dyskusji. Umożliwia przedstawienie diagnozy (oceny) określonej sytuacji. Wskazuje możliwości rozwiązania określonego problemu. Graficznym obrazem dyskusji jest plakat. Etapy postępowania: 1. Etap wstępny: a) przygotowanie plakatu, b) określenie czasu dyskusji, c) podział klasy na grupy, d) przedstawienie problemu. 2. Etap zasadniczy: a) tworzenie plakatu - uczniowie zapisują na kartkach: Jak było?, jak być powinno?, dlaczego nie było tak, jak być powinno?, wnioski b) zapisane kartki są umieszczane w wyznaczonych miejscach plakatu. 3. Etap końcowy: a) prezentacja plakatów przez poszczególne grupy, b) zebranie wniosków ze wszystkich plakatów i wypracowanie wspólnych rozwiązań, których realizacja doprowadzi do poprawy sytuacji.

29 SCHEMAT METAPLANU

30 METODA BIOGRAFICZNA Polega na wykorzystaniu biografii postaci, która pełni rolę opisu sytuacyjnego. Wnioski natomiast wykorzystuje się w rozwiązywaniu fikcyjnych problemów. Metodę te stosuje się w celu opanowania określonego materiału nauczania. Istotne są jej aspekty wychowawcze. Analizowana jest bowiem postać będąca wzorcem osobowym. 1. Etap wstępny: a) wybór postaci (na podstawie życiorysu poznaje się określony problem) b) zbieranie i opracowywanie materiałów dotyczących wybranej postaci (biografia, informacje dotyczące tych spraw z jej życia, które są istotne ze względu na cel gry), c) określenie tematu (problemu) gry, d) przygotowanie zestawu pytań, na które gra ma przynieść odpowiedzi, e) opracowanie scenariusza gry, f) przygotowanie zadań dla uczniów na podstawie scenariusza. 2. Etap zasadniczy: a) „wejście w rolę” przez uczniów- odegranie roli postaci, 3. Etap końcowy: a) omówienie gry b) zebranie najistotniejszych wiadomości, c) ocena uczniów

31 METODA PROJEKTU Polega na samodzielnej i aktywnej pracy uczniów przy wykonywaniu zadania obejmującego określoną część materiału. Projekt ma charakter interdyscyplinarny. 1. Etap wstępny: a) wybór materiału realizowanego metodą projektu, b) określenie tematu projektu, c) ustalenie celów, d) podział tematu projektu na zadania, e) podział uczniów na grupy zadaniowe, f) przygotowanie instrukcji dla każdej grupy zadaniowej (instrukcja zawiera: zadanie do wykonania, materiały i źródła, terminy konsultacji z nauczycielem) g) określenie czasu, miejsca i sposobu (formy) realizacji projektu, 2. Etap zasadniczy: a) zbieranie i opracowywanie materiałów przez uczniów. 3. Etap końcowy: a) prezentacja projektu, b) ocena projektu z uwzględnieniem kryteriów: - wykorzystanie dodatkowych źródeł informacji, - pomysłowość ( wizualizacje), - wkład pracy poszczególnych członków grupy.

32 METODA SYMULACJI Polega na inscenizacji wydarzeń, które: miały miejsce w przeszłości, mogą się dziać w teraźniejszości, mogą mieć miejsce w przyszłości. Uczniowie uczestniczą w symulowanym wydarzeniu, ale odgrywają role autentycznych postaci historycznych. 1. Etap wstępny: a) wybór tematu, b) ustalenie podstawowego konfliktu, zawartego w symulowanym wydarzeniu, wokół niego będzie rozwijać się akcja, c) opracowanie scenariusza (nie ma reżysera, w ramach scenariusza następuje improwizacja) d) opis kolejnych etapów symulacji, e) przygotowanie rekwizytów, miejsca gry i ról 2. Etap zasadniczy: a) lekcja (lub jej fragment) przeprowadzona metodą symulacji, 3. Etap końcowy: a) zakończenie gry, b) podsumowanie: utrwalenie wiadomości, samoocena uczestników, ocena uczniów, analiza symulowanego wydarzenia - wyciągnięcie wniosków. Podczas trwania gry nauczyciel pełni rolę obserwatora.

33 METODA PRZYPADKÓW OPIS OPOWIADANIE
Istota tej metody polega na analizie i dyskusji nad zdarzeniem zaprezentowanym przez nauczyciela na piśmie, taśmie magnetofonowej, magnetowidowej i znalezienie odpowiedzi na pytania typu: - Jakie jest inne, możliwie najlepsze rozwiązanie problemu? - Co należy zrobić, aby zapobiec zaistniałym skutkom? - Jaką decyzję podjąłbyś na miejscu bohatera przypadku? Nie podajemy nowego materiału, lecz przedstawiamy sytuację problemową w taki sposób, aby uczniowie musieli wykorzystać wiedzę i doświadczenie w nowych warunkach lub przy podejmowaniu trafnych decyzji. O sukcesie tej metody, oprócz dobrego opisu przypadku, decydować będzie dokładne zapoznanie uczniów z elementami pracy, jak i czuwanie nad sprawnym przebiegiem dyskusji. OPIS Polega na słownym przedstawieniu elementów określonego wydarzenia. Opis charakteryzuje również określone rzeczy, np. budowle. Pomocne są schematy i wykresy. Przy opisie eksponatu może wystąpić pokaz. OPOWIADANIE Słowne przedstawienie przez nauczyciela nowych wiadomości dotyczących zjawisk, wydarzeń, procesów. Opowiadając, należy położyć nacisk na dynamizm akcji oraz można wykorzystać różne pomoce dydaktyczne: foliogramy, przeźrocza, okazy, teksty.

34 POKER KRYTERIALNY Polega na rywalizacji uczniów w ramach ustalonych wcześniej reguł gry. Może stanowić wprowadzenie do lekcji lub jej podsumowanie. 1. Etap wstępny: a) ustalenie tematu gry, b) przygotowanie plansz do gry c) przygotowanie zestawu kart , na których umieszczone są hasła dotyczące tematu gry, d) ustalenie reguł, e) podział klasy na grupy, f) rozdanie graczom kart (każda grupa otrzymuje wszystkie karty). 2.Etap zasadniczy: a) uczeń rozpoczynający grę wybiera ze swojego zestawu kartę z hasłem, które według niego jest najważniejsze i kładzie ją na planszy z kryteriami pierwszorzędnymi, b) kolejni uczniowie postępują tak samo, c) podobna procedura obowiązuje przy ustalaniu kryteriów drugorzędnych i trzeciorzędnych, d) podczas gry może nastąpić uzasadniona wymiana kart na poszczególnych polach planszy, e) grupa musi zatwierdzić argumenty gracza, dokonującego wymiany kart, f) grę wygrywa ten uczeń, którego wszystkie karty, jako pierwsze znajdą się na planszy. 3. Etap końcowy: a) przedstawiciele grup podają kryteria, które grupa uznała za pierwszorzędne (z uzasadnieniami), b) zapis kryteriów pierwszorzędnych na tablicy. Plansza do gry może mieć tylko dwa pola - kryteria pierwszorzędne i kryteria drugorzędne.

35

36 PORTFOLIO Metoda polegająca na gromadzeniu przez ucznia (uczniów) materiałów w teczce, które dokumentują jego (ich) prace nad określonym tematem. 1. Etap wstępny: a) zapoznanie uczniów z zasadami tej metody, b) podanie uczniom tematu, na który będą gromadzić materiały, c) określenie przez nauczyciela rodzajów materiałów, które mogą być gromadzone, d) określenie przez nauczyciela czasu, w jakim uczniowie będą gromadzić i kompletować materiały do teczki, e) ustalenie kryteriów oceniania ( można je ustalić razem z uczniami). 2. Etap zasadniczy: a) gromadzenie, kompletowanie i porządkowanie materiałów, 3. Etap końcowy: a) ocena portfolio, b) wykorzystanie materiałów zawartych w teczce na lekcji (lub kilku lekcjach). Przy stosowaniu tej metody istotna z punktu wychowawczego jest współpraca między nauczycielem a uczniami i rodzicami. Portfolio jest pomocne w procesie oceniania uczniów i prezentacji ich dorobku.

37 PRACA W GRUPACH Metoda, która polega na aktywizacji wszystkich uczniów w pracy nad określonym zadaniem. 1. Etap wstępny: a) podział klasy na grupy o równej liczbie uczestników: o podziale decyduje nauczyciel o podziale decydują uczniowie grupy powstają w drodze losowania b) przedstawienie zadania (problemu) c) wyjaśnienie zadania (problemu) d) określenie czasu przeznaczonego na wykonanie zadania (problemu) 2. Etap zasadniczy: a) praca w grupach b) wszystkie grupy otrzymują to samo zadanie (problem) lub każda grupa otrzymuje inne zadanie c) sposób pracy: każdy uczeń opracowuje fragment zadania (problemu) uczniowie z poszczególnych grup, mający do opracowania ten sam fragment zadania (problemu), pracują nad nim razem, d) następnie przekazują grupie rezultaty pracy nad fragmentem zadania (problemu) 3. Etap końcowy: a) podsumowanie: omówienie zadania (problemu) na forum klasy Uwagi dotyczące realizacji: - wspólne ustalenie zasad pracy w grupie, - określenie przez nauczyciela oczekiwanych wyników.

38 PRACA Z MAPĄ PRACA Z PODRĘCZNIKIEM
Metoda polega na lokalizacji wydarzeń historycznych na mapie. 1. Etap wstępny: a) szczegółowa analiza legendy mapy, b) wyjaśnienie występującej tam symboliki, 2. Etap zasadniczy: a) praca z mapą 3. Etap końcowy: a) ćwiczenia utrwalające. PRACA Z PODRĘCZNIKIEM Metoda, która polega na planowanym i systematycznym wdrażaniu uczniów do pracy z książką. 1. Etap wstępny: a) nauczyciel podczas pierwszej lekcji zwraca uwagę uczniów na tekst podstawowy i teksty uzupełniające oraz na obudowę dydaktyczną podręcznika: teksty źródłowe, ilustracje, mapy, materiał ikonograficzny. 2. Etap zasadniczy: a) praca z podręcznikiem i jej formy: - sporządzanie streszczenia - układanie pytań do tekstu - rozwiązywanie części ćwiczeniowej - układanie planu tematu - analiza ilustracji 3. Etap końcowy: a) sprawdzenie nabytej wiedzy i umiejętności.

39 ROZMOWA NAUCZAJĄCA (POGADANKA)
Metoda polegająca na dialogu nauczyciela z klasą, który polega na zadawaniu pytań przez nauczyciela i otrzymywaniu na nie odpowiedzi. 1. Etap wstępny: a) posiadanie przez uczniów określonych wiadomości 2. Etap zasadniczy: a) przeprowadzenie pogadanki; jedynie pierwsze pytanie nauczyciel stawia tak, jak sobie założył, natomiast pozostałe będą wynikać z odpowiedzi uczniów. 3. Etap końcowy: a) podsumowanie zdobytych przez uczniów wiadomości. Rodzaje pogadanki: wstępna (zapoznanie uczniów z nowym materiałem), systematyzująca (porządkowanie wiadomości), utrwalająca (utrwala wiadomości), kontrolna (sprawdza stopień opanowania określonych wiadomości przez uczniów).

40 RÓŻA DIAGNOSTYCZNA Technika stosowana przy ocenie danego problemu, ułatwiając jego analizę. 1. Zagadnienie, które należy rozważyć i ocenić, podaje nauczyciel. 2. Następnie rysuje na tablicy lub dużym arkuszu papieru schemat róży diagnostycznej (według wzoru poniżej) 3. Uczniowie wymieniają argumenty realizujące postawioną tezę. Wszystkie propozycje są zapisywane. 4. Następnie nauczyciel wraz z uczniami przyznaje poszczególnym argumentom punkty w skali W ten sposób zostaną wybrane 4 najtrafniejsze rozwiązania. 5. Nauczyciel wpisuje je do schematu róży diagnostycznej i dzieli klasę na 4 zespoły. 6. Każda grupa zbiera wiadomości, zagadnienia i pojęcia związane z określonym argumentem. 7. Po wyszukaniu odpowiednich informacji przedstawiciele grup uzupełniają schemat róży, poszerzając go o ustalone elementy. Na zakończenie uczniowie pod kierunkiem nauczyciela analizują rezultaty wykonanej pracy.

41 SKRZYNKA PYTAŃ ŚNIEŻNA KULA
Metoda może być wykorzystywana do podsumowań i powtórek większych partii materiału. Zabawowa forma sprzyja utrwalaniu wiadomości, jak również zachęca uczniów do sprawdzenia poziomu zdobytej wiedzy. 1. Nauczyciel przygotowuje na kartkach pytania i polecenia wraz ze wskazówkami ich wykonania. 2. Gotowe kartki umieszcza w pudełku. 3. W trakcie lekcji uczniowie kolejno losują kartki ze skrzynki pytań. 4. Po upływie określonego czasu udzielają odpowiedzi na zadane pytania bądź wykonują polecenia. ŚNIEŻNA KULA Technika ta polega na rozwiązywaniu problemu według określonej procedury, angażującej uczniów do aktywnej pracy indywidualnej, grupowej i zbiorowej. Uczniowie rozwijają umiejętności samodzielnego wyrażania własnego zdania, słuchania opinii innych, selekcji argumentów oraz współpracy. 1. Rozpoczyna nauczyciel, podając temat dyskusji i rysując na tablicy duże koło. 2. Uczniowie otrzymują kartki samoprzylepne oraz flamastry w pięciu kolorach: zielonym, niebieskim, czerwonym, brązowym i czarnym. Na kartkach indywidualnie zapisują zielonym flamastrem wybrane przez siebie argumenty. 3. Nauczyciel zbiera kartki i umieszcza je na obwodzie koła. 4. Następnie uczniowie w parach omawiają swoje pomysły i ustalają wspólne stanowisko. Zapisują je niebieskim kolorem, na kartkach, które tym razem przyczepiane są bliżej środka koła. 5. Dalej uczniowie pracują w większych grupach: 4 - lub 8 - i 16 osobowych. W trakcie dyskusji poszczególne zespoły wybierają najlepsze rozwiązania problemu i zapisują po jednym argumencie na kartkach (najpierw czerwonym, a następnie brązowym kolorem). Kartki te przyczepiane są jeszcze bliżej środka koła. 6. Na koniec grupy wspólnie podejmują decyzję, ostatecznie rozstrzygając problem. 7. Nauczyciel zapisuje rozwiązanie na kartce czarnym flamastrem i umieszcza je w środku koła.

42 „SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY”
Metoda polegająca na twórczym rozwiązywaniu problemu. 1. Etap wstępny: a) przygotowanie na kartkach opisu kolorów, b) przygotowanie karteczek w takich ilościach, które umożliwiają podział klasy na równe zespoły (w kolorze niebieskim tylko dwie kartki), c) wykonanie 6 kapeluszy w niżej wymienionych kolorach, d) podział klasy na zespoły ( dobór następuje według wylosowanych kolorów), e) osoby, które wylosowały kapelusze „reprezentują” kolory 2. Etap zasadniczy: a) podanie problemu, b) dyskusja w zespołach - ustalenie wspólnego stanowiska, c) dyskusja „kapeluszy - reprezentantów” na forum klasy, d) uczniowie, którzy wylosowali niebieskie kartki zapisują na tablicy argumenty 3. Etap końcowy: a) podsumowanie dyskusji przez niebieski kapelusz. NIEBIESKI (analiza procesu) - szef grupy. Kieruje dyskusją. Przyznaje głosy poszczególnym rozmówcom. Zdystansowany. Podsumowuje dyskusję. BIAŁY (fakty) - Co mogę powiedzieć na podstawie konkretnych danych? Opinie wydaje na podstawie faktów i liczb. Nie poddaje się emocjom. Używa rzeczowych i konkretnych argumentów. CZERWONY (emocje) – Co czuje w związku z określoną sprawą? Kieruje się emocjami i intuicją. Wydaje opinie na podstawie tego, czy pomysł mu się podoba, czy nie. Wyraża przypuszczenia. ŻÓŁTY (optymizm) - Jakie wynikają z tego korzyści i jakie sukcesy można osiągnąć? Myśli konstruktywnie. Nastawiony pozytywnie. Optymista. Widzi zalety i korzyści danego rozwiązania.

43 ZABAWA W SKOJARZENIA Metoda mająca na celu przygotowanie opisu czy narracji, pozwala na zgromadzenie słownictwa wokół tematu, np. dom, teatr. Wprowadza atmosferę pracy, skupienia i słuchania.

44 EWALUACJA Na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych będą realizowane w pracy z uczniem zdolnym wiadomości często wykraczające poza zakres materiału programowego. Nauczyciele zastosują ocenę wspierającą i kształtującą, która ma na celu ocenienie tego, czego uczeń się nauczył. Ewaluacja może odbywać się przez: Obserwację zajęć przez dyrektora szkoły. Prezentację osiągnięć uczniów w formie informacji na stronie internetowej szkoły. Większy udział uczniów w konkursach przedmiotowych. Minikonkursy wewnątrz grupy. Widoczne postępy i osiągnięcia na zajęciach edukacyjnych. Informację zwrotną każdego ucznia po zajęciach. Rozmowy z uczniami i ich rodzicami. Potwierdzeniem atrakcyjności zajęć prowadzonych z wykorzystaniem metod i form aktywnych będzie zainteresowanie pracą oraz wysoka frekwencja. Pod koniec I semestru lub na zakończenie roku szkolnego zostanie przeprowadzona ankieta, która pozwoli ocenić dotychczasową pracę na zajęciach, a wnioski z niej wynikające posłużą do dalszej pracy lub ewentualnej jej modyfikacji.

45 Bibliografia Bandura L.- „Uczniowie zdolni i kierowanie ich kształceniem”, Nasza Ksiegarnia, Warszawa, 1974 Brudnik E.(...) - „Przewodnik po metodach aktywizujących - Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie”. Eby J., Smutny J. - „Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży”, WSiP, Warszawa, 1998 Pacholska M., Poźnikowicz R. – „Historia i społeczeństwo 6” Poradnik dla nauczyciela – ARKA, Poznań 2001 Zeszyt metodyczny pod red. J. Cieszkowskiego - „Metody aktywizujące na lekcjach języka polskiego” - Oficyna Wydawnicza „Schola”, Lublin, 1999


Pobierz ppt "SKARBCZYK METOD I FORM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM"

Podobne prezentacje


Reklamy Google