Współczesne systemy partyjne

Współczesne systemy partyjne

System partyjny Wielkiej Brytanii
Początki sięgają końca XVII w. partie klubowe: torysi (1678r.) i whigowie (lata 1680 – te); Partia Konserwatywna powstała formalnie w 1831r. (Carlton Club) jednak bazując na środowiskach torysów, pierwszy program opublikowany w 1832r.(The Tamworth Manifesto); - przywiązanie do idei silnego państwa, o znaczącej pozycji międzynarodowej, ostrożnie podchodzącego do integracji europejskiej, aktywnie uczestniczący w strukturach bezpieczeństwa międzynarodowego (np. NATO) - przywiązanie do tradycyjnych wartości rodzinnych, kulturowych i religijnych, - przywiązanie do klasycznych praw i wolności jednostki (wolność, równość własność), - ograniczenie elementów państwa socjalnego, cięcia wydatków publicznych, ekonomiczny liberalizm z elementami reprywatyzacji, pochwała gospodarki wolnorynkowej.

Struktura organizacyjna, pozwalająca z jednej strony zaistnieć silnemu przywództwu (np. M. Thacher) z drugiej jednak ujawniająca skłonności frakcyjne (np. w pierwszym dzisięcioleciu XXI w. i kontestacja pozycji D.Camerona). Szczególna pozycja frakcji parlamentarnej w Izbie Gmin Doroczne Konferencje Krajowe (Blackpool, Brighton), Rada Centralna

Partia Pracy powstała w 1900r. jako forma zjednoczenia różnych brytyjskich ruchów robotniczych, stąd też dość szeroka i niejednolita podstawa programowa zawierająca odniesienia zarówno do marksizmu jak i trade unionizmu, Przez niemal cały XX w. Partia Pracy głosiła program uspołecznienia środków produkcji, wprowadzenia systemu publicznej opieki zdrowotnej i szkolnictwa, interwencjonizmu państwa w gospodarkę, państwa dobrobytu i zwiększonego udziału robotników w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Przełom programowy nastąpił w połowie lat 1990 – tych za sprawą T. Blaira, który zainicjował tzw. trzecią drogę, w ramach której Partia zaakceptowała formalnie odejście od haseł uspołecznienia środków produkcji, uznała gospodarkę rynkową jako podstawę funkcjonowania gospodarki państwa oraz korektę idei państwa dobrobytu. Jednocześnie w polityce zagranicznej Partia Pracy jednoznacznie opowiedziała się za utrzymaniem szczególnych związków współpracy transatlantyckiej co znalazło wyraz w inwazji na Irak.

Partia Pracy jest ugrupowaniem podwójnego członkostwa: zbiorowego (np. związki zawodowe, stowarzyszenia) i indywidualnego – osób fizycznych Formalnymi organami Partii Pracy są: Krajowy Komitet Wykonawczy, Konferencja Partii Pracy i Krajowe Forum Polityczne, ale zasadniczą rolę spełnia frakcja w Izbie Gmin i jej przywódca.

Partia Liberalna powstała formalnie w 1868r. Na bazie środowiska whigów, wspierana programowo przez ośrodek Reform Club, przeprowadziła szereg reform politycznych i społecznych w Wielkiej Brytanii w II poł. XIX w. (np. reforma systemu wyborczego), jednak paradoksalnie prowadziły one do zmniejszających się wpływów wyborczych (obok walk frakcyjnych), od 1922r. przestaje być „partią drugą” i - jak dotąd – trwale zajmuje pozycję partii trzeciej, pozbawionej szansy na samodzielne rządy (od maja 2010r pozostaje w koalicji z Partią Konserwatywną, a jej przywódca Nick Clegg jest wicepremierem) W I połowie lat 1980 –tych Partia Liberalna weszła w koalicję wyborczą a następnie utworzyła partię z rozłamowcami (prawym skrzydłem) Partii Pracy w efekcie czego powstała Partia Liberalno – Demokratyczna.

Partia Liberalno Demokratyczna opowiada się za społecznym liberalizmem, w którym mechanizmy gospodarki rynkowej korygowane są przez reguły sprawiedliwości społecznej; Partia akcentuje swoje przywiązanie do reform politycznych (np. zmiany systemu wyborczego – referendum w dniu 5 maja 2011r.), integracji europejskiej, Do istotnych elementów programu należy troska o prawa człowieka, zarówno polityczne jak i ekonomiczne W polityce zagranicznej są dość niekonsekwentni, występując z jednej strony przeciwko interwencji w Iraku w 2003r. a z drugiej wspierając interwencję w Libii w 2011r. Partia jest federacją struktur regionalnych, ponadto szczególne znaczenie mają frakcje parlamentarne w Izbie Gmin i Izbie Lordów, Parlamencie Szkockim i Zgromadzeniu Walijskim.

Etapy rozwoju współczesnego systemu partyjnego 1900 – 1918 dwie duże partie i dwie małe (nacjonaliści irlandzcy i Partia Pracy) 1918 – 1931 – kryzys systemu dwupartyjnego – dominacja Partii Konseratywnej

Zasadnicza rola podziału klasowego dla wyznaczenia dwóch biegunów systemu partyjnego: prawicowego - Partii Konserwatywnej (Conservative Party), która zagospodarowała klasę średnią i wyższe i lewicowego - Partii Pracy (Labour Party), która zagospodarowała klasę robotniczą. Podjęcie walki o klasę średnią przez Partię Pracy w latach 1970 – tych, a szczególnie w II połowie lat 1990 – tych, stawia na porządku dziennym pytanie o dalsze oddziaływanie podziałów klasowych na preferencje wyborcze Brytyjczyków. Rola systemy wyborczego większości względnej (winner takes all) Tzw. partia trzecia (Partia Liberalno – Demokratyczna – Liberal Democrats)

Wyniki wyborów 1945r. – 1974r. 1945r. PP 395 m. (48%) PK 215 m. (40%) Lib 12 m. (9%) 1950r. PP 315 m. (46%) PK 298 m. (43%) Lib 9 m. (9%) 1951r. PK 321 m. (48%) PP 295 m. (48%) Lib 6 m. (2.6%) 1955r. PK 345 m. (49%) PP 277 m. (46%) Lib 6 m. (2.7%) 1959r. PK 365 m. (49%) PP 258 m. (43%) Lib 6 m. (5.9%) 1964r. PP 317 m. (44%) PK 303 m. (43%) Lib. 9 m. (11%) 1966r. PP 363 m. (47%) PK 253 m. (41%) Lib. 12 m. (8.6%) 1970r. PK 330 m. (46%) PP 287 m (42.7%) Lib. 6 m. (7.5%) 1974r. PP 301 m. (37.2%) PK 296 m. (37.8%) Lib. 14 m. (19.3% 1974r. PP 319 m. (39%) PK 276 m. (35%) Lib. 6 m. (5.9%)

1979r. PK 339 m. (43.9%) PP 268 m. (36.9%), inne 27 m. 1983r. PK 397 m. (42.4%) PP 209 m. (27.6%), inne 23 m. 1987r PK 375 m. (42.2%) PP 229 m. (30.8%), inne 22 m. 1992r. PK 336 m. (41.9%) PP 271 m. (34.4%), inne 44/20 1997r. PP 418 m. (43.2%) PK 165 m. (30.7 %), inne 75/46 2001r. PP 412 m. (40.7%) PK 166 m. (31.7%), inne 80/52 2005r. PP 355 m. ( 35.2%) PK 198 m. (32.4%), inne 92/62 2010r. PK 306 m. (36.1%) PP 258 m. (29%), inne 85/57

Specyfika brytyjskiego systemu partyjnego: tzw. celtyckie systemy partyjne (Szkocji, Walii i Irlandii Północnej: podziały klasowe ale również narodowościowe (Szkocja, Walia) i religijne (Irlandia Północna) znaczenie proporcjonalnego systemu wyborczego w wyborach lokalnych Odwrócenie układu krajowego w Szkocji: dwie partie duże (Partia Pracy i Szkocka Partia Narodowa) oraz dwie średnie (Partia Liberalno Demokratyczna, Partia Konserwatywna)

System partyjny USA Wśród twórców konstytucji panowała generalnie niechęć do partii politycznych, utożsamianych z brutalną, pełną zachowań korupcyjnych polityką stronnictw w brytyjskim życiu politycznych. Mieli oni nadzieję, że ustrój zaprojektowany w konstytucji będzie przeciwdziałał negatywnym skutkom działania partii, które nazywali fakcjami. Charakterystyczny jest tu esej nr 10 z Federalisty, autorstwa J.Madisona, który pisał m.in.:” Wśród licznych korzyści dobrze zorganizowanej Unii na rozwinięcie w najwyższym stopniu zasługuje jej zdolność do łamania i kontrolowania gwałtowności działania fakcji”

System partyjny USA Na tle praktyki interpretacji konstytucji USA i podziału kompetencji między federację a stany zaczęły powoli kształtować się dwa obozy polityczne. Pierwszy, zwany federalistami, posądzany przez swoich oponentów o chęć centralizacji władzy kosztem stanów, pragnął wykorzystać aparat federalny do politycznej i ekonomicznej unifikacji państwa. Stojący na jej czele A.Hamilton, sekretarz skarbu w administracji G.Washingtona, utożsamiany z interesami finansowymi stanów północnych, forsował rozwiązania ekonomiczne, traktowane przez przeciwników jak zagrożenie dla interesów stanów, głównie farmerskiego południa. Plany A.Hamiltona dotyczące m.in. utworzenia Banku Stanów Zjednoczonych, o którym konstytucja nie wspominała jak i przejęcia przez federację długów stanowych zaczęły powoli konsolidować opozycję na czele której stanęli równie wpływowi i znaczący politycy jak Th. Jefferson, będący sekretarzem stanu w administracji G.Washingtona czy wpływowy członek Izby Reprezentantów J.Madison. Oczekiwali oni ścisłej interpretacji postanowień konstytucji i powściągliwości w egzekwowaniu kompetencji przez organy federacji. Kongres okazał się dogodnym forum prezentacji poglądów przez oba obozy, a warunki organizacyjne jego działania sprzyjały instytucjonalizacji tych obozów w dwie partie. Tak ok. 1792r. rozpoczął się okres określany mianem pierwszego systemu partyjnego, trwający do 1824r.

System partyjny USA Th. Jefferson, zorganizował kluby i stowarzyszenia tworzące zaplecze dla tworzonej przez niego Partii Demokratyczno – Republikańskiej, utożsamianej ze stanami południowymi i środowiskiem farmerskim. Po okresie dominacji federalistów, od roku 1800 i zwycięstwa Th. Jeffersona w wyborach prezydenckich, a Partii Demokratyczno – Republikańskiej w wyborach do Kongresu rozpoczęła się epoka jej dominacji na scenie partyjnej. Jedynym organem federacji gdzie utrzymały się wpływy federalistów okazał się Sąd Najwyższy, którego Prezes J.Marshall zainicjował kierunek interpretacji konstytucji, w kierunku rozbudowy uprawnień federacji. Już w trakcie trwania pierwszego systemu partyjnego dały o sobie znać pewne trwałe cechy funkcjonowania partii w Stanach Zjednoczonych. Zaliczyć do nich należy: 1) istotny wpływ 2) czynników geograficznych na rozbudowę wpływów przez partie, niewielkie znaczenie czynników ideologicznych w kształtowaniu program partii czy 3) poszukiwanie poparcia wyborców bez względu na reprezentowane przez nich środowiska.

System partyjny USA Wewnętrznie podzielona przez różnice interesów stanowych, które próbowała reprezentować jak i spory wśród jej przywódców rozpadła się na dwa ogólnokrajowe stronnictwa: Partię Demokratyczną i Whigów, rozpoczynając okres drugiego systemu partyjnego (1824 – 1854). Partia Demokratyczna wprowadziła istotne zmiany w funkcjonowaniu partii. Rozbudowała struktury lokalne partii, upowszechniła system wynagradzania członków i zwolenników partii za ich lojalne oddanie partii poprzez tzw. system łupów (the spoils system, polegający nagradzaniem stanowiskami publicznymi za aktywność na rzecz partii). Partia Whigów, oparta dotąd na wzorcach partii „gabinetowej”, czyli opierająca swe funkcjonowanie na niejawnych decyzjach podejmowanych przez wąskie grono zaufanych przywódców partyjnych została zmuszona do modernizacji metod swego działania. Najlepszym tego dowodem było wprowadzenie przez Demokratów (1835), a następnie Whigów (1839) metody wyłaniania kandydata partii na stanowisko prezydenta w drodze krajowej konwencji.

System partyjny USA Drugi system partyjny otworzył się na wyborcę, o którego udział w życiu politycznym, a szczególnie w wyborach walczono, organizując liczne wiece, manifestacje, zebrania, uroczystości i parady. Spory wokół których początkowo organizowały się obie partie dotyczyły przede wizji federacji. Whigowie pragnęli modernizacji kraju poprzez inwestycje w infrastrukturę techniczną jak drogi, koleje czy kanały w powiązaniu z rozwojem systemu bankowego, uznając, że sprzyja to wzrostowi gospodarczemu. Whigowie oczekiwali od prezydentury większej aktywności i głosili jej prymat wśród organów federacji Demokraci wykazywali ostrożność w podejściu do polityki modernizacyjnej, generalnie wyrażając niechęć do gospodarczej aktywności państwa i opowiadając się za tradycjonalizmem gdy chodzi o rozwój gospodarczy jak i styl życia. Demokraci uznawali Kongres za centrum życia politycznego. Z biegiem czasu spory te zaczęły jednak blednąć, szczególnie wobec zmian następujących w Partii Demokratycznej, przejmującej stopniowo program Whigów.

System partyjny USA W połowie lat 50 – tych XIX w. na pierwszym planie sporów politycznych wysunęła się kwestia niewolnictwa, od dawna dzieląca społeczeństwo amerykańskie. Partia Whigów, wewnętrznie w tej sprawie podzielona, zaczęła stopniowo ulegać dezintegracji, a jej członkowie zasiadający w Kongresie wyraźnie odmiennie głosowali w sprawach dzielących proniewolnicze Południe od wolnej od tej instytucji Północy. Podobne podziały nastąpiły w Partii Demokratycznej tyle, że znacząca część jej członków mieszkających w stanach północnych oraz dawni whigowie z tego regionu utworzyli Partię Republikańską. Przeciwstawiali się niewolnictwu ze względów etycznych oraz sądzili, że przedsiębiorczość i zaradność charakteryzująca wolne społeczeństwo stanowić będzie motor rozwoju ekonomicznego i społecznego państwa. Partia Demokratyczna, nadal działała, choć obszarem jej najbardziej rozbudowanych wpływów były stany południowe, gdzie dodatkowo została wzmocniona przez byłych Whigów. W ten sposób, z utrwalonymi dwiema głównymi partiami o charakterze ogólnonarodowym oraz partiami trzecimi wyraźnie odstającymi skalą i wielkością poparcia rozpoczął się okres tzw. trzeciego systemu partyjnego (1854 – 1896).

System partyjny USA Okres ten został początkowo zdominowany przez Partię Republikańską, której przedstawiciel A.Lincoln w 1860r. został prezydentem. Republikanie wspierający zwycięską wojną secesyjna z Południem i związane z tym reformy społeczne jak zniesienie niewolnictwa czy postępujące uprzemysłowienie spotykali się z defensywną postawą Demokratów, w dużym stopniu kojarzonych z plantatorami i farmerami z Południa. W okresie tym przyjęto poprawki do konstytucji istotne dla praw obywatelskich (w tym zniesienie niewolnictwa i prawa wyborcze byłych niewolników). Między obiema partiami trwała rywalizacja, jednak obie partie, były raczej luźną federacją lokalnych komórek partyjnych o różniącym je często obliczu programowym. Po okresie wychodzenia z kryzysu politycznego spowodowanego wojną secesyjną obie partie zwycięsko konkurowały o miejsca w Kongresie, a także o urząd prezydenta. Mimo identyfikowania Demokratów z interesami przegranego Południa, partia ta nadal pozostała partią ogólnonarodową, a okres trzeciego systemu partyjnego utrwalił pozycję obu partii jako dominujących mimo wielokrotnego powstawania partii trzecich, próbujących podjąć z nimi rywalizację. Z reguły jednak albo przegrywały rywalizację z Demokratami i Republikanami i ulegały marginalizacji, albo też ich środowiska i programy były „przechwytywane” przez obie duże partie.

System partyjny USA Rozszerzanie się w ten sposób bazy programowej obu partii skutkowało m.in. coraz wyraźniejszymi wewnętrznymi podziałami frakcyjnymi. W obu partiach oblicze programowe zróżnicowane było geograficznie, w zależności od środowisk, które w danym regionie traktowały jako swoje podstawowe zaplecze. Czwarty system partyjny (1896 – 1932) rozpoczął się konfrontacyjną kampanią wyborczą na urząd prezydenta, dla której pretekstem były spory w kwestiach monetarnych, lecz kandydat demokratów w licznych populistycznych wystąpieniach kreował się w roli obrońcy obywateli wyzyskiwanych przez wielki kapitał, chroniony przez Republikanów. Zwycięstwo republikańskiego kandydata na prezydenta W.McKinleya otworzyło czwarty system partyjny trwający do 1932r. . W tym czasie, w latach 1900 – 1917 w Stanach Zjednoczonych panowała m.in. era progresywistów – zwycięskiego w łonie Republikanów nurtu, który przeforsował szereg kluczowych reform w zakresie regulacji gospodarki (m.in. trustów), walki z korupcją, regulacji praw pracowniczych i socjalnych, zwalczania szeregu plag społecznych jak przestępczość czy prostytucja. Republikanie zdominowali scenę polityczną, utrzymując w swych rękach inicjatywę programową, z wyjątkiem okresu lat 1912 – 20, gdy prezydentem był przedstawiciel konserwatywnego nurty Partii Demokratycznej W.Wilson.

System partyjny USA Dogmatyczne przywiązanie Republikanów do leseferyzmu gospodarczego w konfrontacji z Wielkim Kryzysem sprawiły, że program Nowego Ładu (New Deal) umożliwił demokratom dominację w okresie nazywanym piątym systemem partyjnym (1933 – połowa lat 1960 – tych). Nowy Ład, identyfikowany z liberalnym skrzydłem Demokratów i osobą demokratycznego kandydata na prezydenta F.D.Roosvelta, który wokół tego programu zbudował dużą koalicję związków zawodowych, mniejszości religijnych i etnicznych, środowisk intelektualnych miał początkowo oparcie zarówno w Kongresie jak i prezydenturze Nowy Ład przez program likwidacji bezrobocia, wspierania bezrobotnych i najuboższych, państwowej ingerencji w stosunki pracy, ustawowe ceny minimalne reformy finansowej wywołał duże poparcie społeczne i entuzjazm, spychając początkowo Republikanów do defensywy.

System partyjny USA Jednak obawy przed zbyt daleko idącymi reformami socjalnymi sprawiły, iż łonie Partii Demokratycznej zachowawcze jej skrzydło od końca lat 1930 – tych wspólnie z Partią Republikańską tworzyło w Kongresie tzw. koalicję konserwatywną, często skutecznie występującą przeciwko przedłożeniom F.D. Roosvelta, blokując zbyt jej zdaniem prosocjalne rozwiązania ustawodawcze. Podziały w Partii Demokratycznej na skrzydło liberalno – lewicowe oraz konserwatywne często ją osłabiały, umożliwiając m.in. wybór republikańskiego kandydata na prezydenta R. Nixona w 1968r. Mimo to Partii Demokratycznej udało się przeforsować także w latach tych szereg istotnych reform, z ustawodawstwem antysegregacyjnym na czele, choć osłabiło to czasowo jej wpływy w południowych stanach. Generalnie jednak w latach 1960 – 1980 walka o prawa człowieka zarówno w samych Stanach Zjednoczonych jak i na arenie międzynarodowej oraz ustawodawstwo prosocjalne stały się znakiem firmowym tej partii.

System partyjny USA Współczesny amerykański system partyjny ma nadal charakter dwupartyjny, charakteryzujący się wyraźną dominacją sceny politycznej przez obie duże partie: Republikanów i Demokratów. Jest to wynikiem szeregu czynników, takich m.in. jak: - zdecentralizowana struktura partii i jej otwartość na przyjmowanie nowych środowisk, bliski partii wyborczej mechanizm budowania szerokiej podstawy programowej, wielowątkowej i otwartej na zapotrzebowanie różnych grup i środowisk. W ten sposób duże partie przejmują postulaty mniejszych ugrupowań, a dodatkowo fakt, iż sprawdziły swą skuteczność w ponad wiekowej egzystencji na scenie politycznej daje wyborcom nadzieję na bardziej skuteczną realizację ich oczekiwań niż ugrupowania nowe. Z drugiej wszakże strony sprawia to, iż żadna z dużych patii nie jest homogeniczna programowo i można w niej wyróżnić bardziej zwarte ideowo frakcje, tworzące tzw. skrzydła partii.

System partyjny USA - obie duże partie wprowadziły z reguły otwarty system wyłaniania swoich kandydatów na wybieralne urzędy publiczne. System tzw. primaries pozwala zdominować życie publiczne i media przez partyjne wydarzenie, skupiając zainteresowanie wyborców i umożliwiając im uczestnictwo w wyłanianiu kandydata partii, - czynnikiem faworyzującym obie duże partie jest mechanizm działania systemu wyborczego, generalnie oparty na zasadzie wyborów większościowych a nie proporcjonalnych; system większościowy działa na zasadzie „zwycięzca bierze wszystko”, zgodnie z którym wybory wygrywa ten kandydat, który uzyskał największą liczbę głosów, choćby była to większość względna. Kandydaci, uzyskujący mniej głosów nie uzyskują szansy na partycypację we władzach. W ten sposób szansę na zwycięstwo mają z reguły przedstawiciele obu dużych partii, szczególnie gdy wyborca kalkuluje swój głos i nie chce ryzykować oddania go na ugrupowanie mające mniejsze szanse na zwycięstwo wyborcze.

System partyjny USA - historia i współczesność Stanów Zjednoczonych pełna jest licznych prób budowania nowych ugrupowań, to jednak z reguły są one marginalizowane przez obie duże partie. Tzw. partie trzecie są z reguły partiami ideologicznymi lub budującymi swój program wokół kontrowersyjnych społecznie zagadnień – one issue party (np. walka z aborcją). Udaje się im co prawda skupić zaciekawienie społeczne, lecz nie przekłada się ono na zdecydowane poparcie, zagrażające pozycji obu dużych partii. Do „partii trzecich” współcześnie działających zaliczyć należy m.in. Partię Reform, utworzoną przez dwukrotnego niezależnego kandydata w wyborach prezydenckich R.Perota, Partię Zielonych, czy Partię Prawa Naturalnego.

System partyjny USA Partia Demokratyczna współcześnie zajmuje centro - lewicowy obszar sceny politycznej. Opowiada się za silną pozycją władz federalnych, jest rzeczniczką państwowej ingerencji w gospodarkę i wspierania programami socjalnymi najuboższych (współcześnie program Prezydenta Obamy powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych). Opowiada się za wyraźnym rozdziałem państwa od kościołów i związków wyznaniowych. W niektórych sprawach partia nie posiada jednolitego stanowiska jak np. w kwestii regulacji posiadania broni.

System partyjny USA Najważniejszym organem Partii Demokratycznej jest ogólnokrajowa konwencja, w której uczestniczy ok delegatów wybieranych w całych Stanach Zjednoczonych oraz wchodzący w jej skład tzw, superdelegaci. Konwencje odbywają się co cztery lata, w roku wyborów prezydenckich, a sama konwencja służy głównie wyborowi kandydata partii na prezydenta. Delegaci wybierani są w stanach, w trybie tzw. primaries lub przez caucus. Delegaci wybrani w stanach odzwierciedlają poparcie dla poszczególnych kandydatów partii na prezydenta, a więc ich wspólna decyzja na konwencji krajowej jest formalnością, gdyż już wcześniej wiadomo na jakie poparcie delegatów mogą liczyć poszczególni kandydaci. Rolą konwencji krajowej jest także określenie platformy wyborczej oraz wybór Krajowego Komitetu Partii Demokratycznej, czyli organu partii w okresie między konwencjami. Komitet liczy ok. 400 osób i ma niewielki wpływ na działania kongresmenów i prezydenta. Przewodniczącego wybieranego przez Krajowy Komitet proponuje kandydat na prezydenta. Kongresmeni z obu izb Kongresu wywodzący się z Partii Demokratycznej tworzą w nich odrębne caucus, wybierając swoje władze. Dla potrzeb wyborczych organizują w obu izbach Kongresu komitety wyborcze. Struktury partyjne zbudowane są oczywiście także na szczeblu stanowym i lokalnym.

System partyjny USA Partia Republikańska reprezentuje profil centro – prawicowy. Opowiada się za respektowaniem samodzielności stanów i ograniczeniem regulacji federalnych wkraczających w obszar działania władz lokalnych. Jest przeciwna ingerencji państwa w gospodarkę, opowiadając się za wspieraniem indywidualnej przedsiębiorczości m.in. poprzez redukcję obciążeń podatkowych. Republikanie uważają, iż ich misją jest przywrócenie ładu moralnego w społeczeństwie i oparcie polityki na fundamentalnych wartościach; z reguły opowiadają się za zakazem aborcji, są przeciwnikami równouprawnienia mniejszości seksualnych w prawie rodzinnym. Partia Republikańska jest zwolenniczą wzmacniania pozycji militarnej i międzynarodowej Stanów Zjednoczonych. Po ataku na World Trade Center 11 września 2001r. opowiedziała się za zdecydowaną walką z terroryzmem, podporządkowując temu celowi zmiany w aparacie państwowym (utworzenie departamentu bezpieczeństwa wewnętrznego) oraz wprowadzając rozwiązania prawne ograniczające wolności jednostki.

System partyjny USA Organem Partii Republikańskiej zbierającym się co cztery lata z okazji wyborów prezydenckich jest Konwencja Krajowa, na którą delegatów ( ok ) wybiera się w stanach, najczęściej w trybie primaries. Poza nominacją, Konwencja ustala platformę wyborczą, dokonuje wyboru Krajowego Komitetu Republikańskiego, którego zadaniem będzie kierowanie partią oraz organizacja następnej konwencji. Przewodniczący Krajowego Komitetu liczącego ok. 150 partyjnych liderów z całych Stanów Zjednoczonych wybierany jest w podobny sposób jak jego odpowiednik u Demokratów. Republikańscy kongresmeni zrzeszają się w odrębnych dla każdej izby Kongresu konferencjach oraz powołują oddzielne komitety wyborcze, których celem jest pozyskiwanie i dystrybucja środków na potrzeby kampanii wyborczej do Senatu i Izby Reprezentantów. Partia Republikańska jest partią zdecentralizowaną i relacje między strukturami partyjnymi w Kongresie a Krajowym Komitetem są luźne i wykluczają wzajemne podporządkowanie. Podobnie kształtują się relacje między Krajowym Komitetem a stanowymi organizacjami partyjnymi.

System partyjny Niemiec
Zadaniem nowego systemu politycznego Niemiec po II wojnie światowej było z jednej strony odcięcie się od praktyki ustrojowej III Rzeszy ( likwidacja partii opozycyjnych, system partyjny oparty na monopartii) z drugiej natomiast konieczność stworzenia systemu politycznego wolnego od destabilizacji właściwej dla systemu partyjnego Republiki Weimerskiej (niemożność stworzenia większości parlamentarnej i rządowej, permanentny kryzys rządowy, rządy mniejszościowe, rządy pozaparlamentarne). Doświadczenie okresu Republiki Weimarskiej oraz wola mocarstw okupacyjnych nakazywała poddanie działalności partii politycznych regulacjom normatywnym. Art. 21 Ustawy Zasadniczej z 1949r. podkreślał rolę partii politycznych w kształtowaniu woli politycznej narodu, jednocześnie wskazując na demokratyczne ramy ustrojowe działalności partii politycznych. W tym kierunku zmierzała także ustawa o partiach politycznych z 1967r.

Ponadto zmianami prawnymi, które znalazły odzwierciedlenie w systemie partyjnym były regulacje dotyczące systemu wyborczego, który wykluczył oparcie systemu wyborczego wyłącznie na zasadzie proporcjonalności (inaczej niż w Republice Weimarskiej, stworzono system mieszany pozwalający część mandatów obsadzać w wyborach proporcjonalnych a część w większościowych) oraz wprowadzenie tzw. klauzuli zaporowej (klauzula 5%), ograniczającej dostęp małych ugrupowań do Bundestagu.

Wpływ wewnętrznych uwarunkowań politycznych na powstanie systemu partyjnego po II wojnie światowej: podział Niemiec na strefy okupacyjne, konieczność podejmowania aktywności publicznej w uzgodnieniu z przedstawicielami mocarstw okupacyjnych, swoistość otoczenia organizacyjnego w każdej ze stref okupacyjnych i jego wpływ na próby odbudowywania systemu partyjnego, straty osobowe i podziały w środowisku politycznym, utrudniające konsolidację środowisk politycznych Wpływ zewnętrznych warunków politycznych na powstanie systemu partyjnego Niemiec: szybkie ujawnienie się konfliktu politycznego między mocarstwami zachodnimi i ZSRR i uczynienie terenu Niemiec miejscem ich rywalizacji politycznej, podjęcie przez mocarstwa okupacyjne działań na rzecz podporządkowania sobie życie partyjnego na terenach okupowanych, co prowadziło do wewnętrznego konfliktu w każdym ze środowisk politycznych, lecz następnie ich polaryzacji, a w efekcie do wytworzenia dwóch odrębnych systemów partyjnych.

W efekcie na terenie RFN w 1949 sformułował się zfragmentaryzowany system partyjny, częściowo ze względów na naturalne, środowiskowe rozbicie polityczne (odziedziczone po Republice Weimarskiej i III Rzeszy), częściowo przez niedostateczne zaawansowanie procesów integracyjnych przed wyborami z 1949r. Wybory z 1949r. wprowadziły do Bundestagu 10 partii, lecz wśród nich dwa ugrupowania o szczególnie istotnej pozycji (dominujące): chadecję (CDU – CSU – 31% ważnie oddanych głosów) oraz Socjaldemokrację (SPD – 29.2 % ważnie oddanych głosów). Trzecią co do wielkości partią była partia liberalna (FDP – 11.9%), natomiast pozostałe 7 ugrupowań uzyskało 27.9% głosów

Kolejne wybory do Bundestagu prowadzą do stopniowej konsolidacji systemu partyjnego: 1953r. CDU-CSU (45.2%) SPD (28.8%) FDP (9.5%); 1957r. CDU-CSU (50.2%) SPD (31.8%) FDP (7.7%); 1961r. CDU-CSU (45.3%) SPD (36.2%) FDP (12.8%); 1965r. CDU-CSU (47.6%) SPD (39.3%) FDP (9.5%); 1969r. CDU-CSU (46.1%) SPD (42.7%) FDP (5.8%); 1972r. CDU-CSU (44.9%) SPD (45.8%) FDP (8.4%); 1976r. CDU-CSU (48.6%) SPD (42.6%) FDP (7.9%); 1980r. CDU-CSU (44.5%) SPD (42.9%) FDP (10.6%) W okresie tym obserwujemy z jednej strony typowe cechy systemu dwuipółpartyjnego, z drugiej natomiast w partiach pojawiają się symptomy zmiany w kierunku partii wyborczej: spadek ideologizacji programu (np. zmiana programu SPD na zjeździe w Bad Godesbergu w 1959r.), rozszerzenie środowisk wobec których kierowany jest apel partii, wzmocnienie wpływu przywódców partyjnych.

CDU-CSU 48.8% 44.3% 43.8% 41.5% 35.1% 38.5% SPD % 37.0% 33.5% 36.4% 40.9% 38.5% FDP % 9.1% 11.0% 6.9% 6.2% 7.4% G % 8.3% 3.8% 7.3% 6.7% 8.6% PDS % CDU-CSU 35.2% 33.8% SPD 34.2% 23% FDP 9.8% 14.6% G 8.1% 10.7% PDS 8.7% 11.9%

W latach 1970 – tych i 1980 – tych atrakcyjność partii słabnie na rzecz mniej zinstytucjonalizowanych ruchów obywatelskich (ochrona środowiska, sprzeciw wobec elektrowni atomowych, zbrojeniom nuklearnym, bazom amerykańskim na terenie Niemiec etc.) W okresie tym partie są zmuszone do otwierania się na zagadnienia podnoszone przez ruchy obywatelskie zarówno w debacie publicznej jak i własnym programie. Pojawiają się nowe formy aktywności politycznej obywateli, które podważają dotychczasowe sposób uprawiania polityki przez partie polityczne.

W latach 1980 –tych i następnych obserwujemy zmianę formatu systemu partyjnego z układu 2 + 0,5 do lub innego. Od lat 1980-tych obserwowana jest tendencja spadkowa głosów oddawanych na rzecz obu dużych partii: 1980 – 87.4%, 1983 – 87%, 1987 – 81.3% 1990 – 77.3%, 1994 – 77.9%, 1998 – 76% 2002 – 77%, %, 2009 – 56.8% Utrwala się pozycja ugrupowań mniejszych: FDP, Zielonych, PDS. Pytaniem pozostaje trwałość zmiany charakteru partii dużych; K. von Beyme porównał partie do autobusów, które zmieniane są przez wyborców w zależności od tego czy jadą w pożądanym przez nich kierunku Nie zmieniony jest jak dotąd mechanizm budowania koalicji rządowej i parlamentarnej, w którym zawsze uczestniczy co najmniej jedna z dużych partii.

CDU – Unia Chrześcijańskich Demokratów, ostatecznie utworzona na Zjeździe w Goslar w 1950r., federacja grup chadeckich i konserwatywnych o różnym rodowodzie z obszaru Niemiec z wyjątkiem Bawarii, zjednoczonych wspólnymi ideami antynazistowskimi (stosunek do nazistowskiej przeszłości Niemiec) i antylewicowymi (stosunek do SDP, KPD i praktyki wschodnioniemieckiego państwa); partia dość niejednolita środowiskowo (zarówno duży biznes jak i małe i średnie firmy oraz związkowcy) i wyznaniowo (katolicy, protestanci różnych odłamów)

CDU – program w sferze stosunków wewnętrznych oparty na zasadach chrześcijańskiego solidaryzmu, ustroju demokratyczno – liberalnym, o społecznej gospodarce rynkowej, akceptujący zasady interwencjonizmu państwowego w gospodarkę i ideę państwa dobrobytu; w polityce zagranicznej opowiada się konsekwentnie za integracją europejską i oparciu bezpieczeństwa narodowego na współpracy militarnej w ramach NATO, w tym na szczególnych relacjach z USA. W okresie zimnej wojny zwolenniczka twardej polityki wobec państw bloku wschodniego

CSU – Unia Chrześcijańsko – Społeczna, utworzona w Bawarii w 1946r., niemal całkowicie katolicka, pozostająca w stałej koalicji z CDU, nieco bardziej konserwatywna niż CDU, program gospodarczy podobny do CDU, nieco bardziej eurosceptyczna niż CDU, entuzjastycznie nastawiona do współpracy z USA, opowiadająca się za ochroną tradycji narodowych.

SPD – Niemiecka Partia Socjaldemokratyczna , początki sięgają 1875r., początkowo po II wojnie światowej rozwijały się niezależne ośrodki w Berlinie, Hanowerze (K. Schumacher) i Londynie. W pierwszym etapie partia była bliska marksistowskim tezom o uspołecznieniu środków produkcji i planowej gospodarce, jednak po zjeździe w Bad Godesbergu podstawy marksistowskie partii odrzucono i za filary partii uznano zasady sprawiedliwości, wolności i solidarności. Oparto się na programie gospodarczym zakładającym budowanie państwa dobrobytu i dystrybuującego sprawiedliwie produkt narodowy. W polityce zagranicznej opowiadała się za rozwojem stosunków z państwami bloku wschodniego celem normalizacji stosunków głównie z d. NRD.

FDP - Partia Wolnych Demokratów, partia o charakterze liberalnym, opowiadająca się za szerokimi gwarancjami praw jednostek, rozwojem gospodarki rynkowej i gwarancjami dla prywatnej przedsiębiorczości, rozwijaniem samorządności i wpływu pracowników na funkcjonowanie ich zakładów pracy. Partia celuje swój apel wobec środowisk biznesowych i rolniczych.

Partia Demokratycznego Socjalizmu PDS – der Linke, partia socjalistyczna, adresuje swoje przesłanie do grup poszkodowanych zjednoczeniem Niemiec, opowiada się za polityką pełnego równouprawnienia Niemców, większym wpływem państwa na podział dochodu narodowego

System partyjny Holandii
Uwarunkowania systemu partyjnego: struktura filarowa społeczeństwa holenderskiego (okoliczności społeczne, religijne i ekonomiczne podziałów socjopolitycznych), Aktywność polityczna kościołów i związków wyznaniowych, motywacja religijna aktywności publicznej, proporcjonalny system wyborczy, jako odzwierciedlenie istniejących podziałów, Otwartość społeczna na „nowości” w życiu społecznym: obcokrajowcy, narkotyki, aborcja, eutanazja

Cechy systemu partyjnego do połowy lat tych: fragmentaryzacja systemu partyjnego, brak partii dominujących, konieczność budowania koalicji, duże znaczenie ugrupowań liberalnych (VVD, D’66) konsensualny system relacji międzypartyjnych, oparty na poufności, brak powiązań między wynikiem wyborów a układem rządzącym

Kolejne zmiany w systemie partyjnym: od połowy lat 1960 – tych konsolidacja ugrupowań wyznaniowych, budowanie międzywyznaniowej partii o charakterze catch – all (CDA), tworzenie się elementów dwóch wyraźnych biegunów wyznaniowego i pozawyznaniowego (PvdA, VVD, D’66) próba wymuszenia reform przez nową partię, z dużym ładunkiem propozycji reformatorskich (D’66) dalsze zachowanie relacji międzypartyjnych; Od lat tych zjawisko dalszej fragmentacji systemu partyjnego, odznaczające się słabnięciem ugrupowań relatywnie silnych (PvdA, CDA) i pojawianiem się nowych ugrupowań w drodze gwałtownego wzbudzenia zainteresowania kontrowersyjną kwestią lub poprzez rozłam (Lista Pima Fortuyna, ruch Geerta Wildersa), słabnięcie zjawisk konsensualnych, antagonizowanie sceny partyjnej, słabnięcie tendencji kooperatywnych

Podział mandatów w Izbie Drugiej Stanów Generalnych (150 mandatów): Partia na Rzecz Wolności i Demokracji (VVD) – 31 mandatów, Partia Pracy (PvdA) – 30 mandatów, Partia na Rzecz Wolności (PVV) – 24 mandaty, Apel Chrześcijańsko – Demokratyczny (CDA) – 21 mandatów, Partia Socjalistyczna (SP) – 15 mandatów, Demokraci 66 (D’66) – 10 mandatów, Zielona Lewica (GL) – 10 mandatów, Unia Chrześcijan (CU) – 5 mandatów, Reformowana Partia Polityczna (SGP) – 2 mandaty, Partia na Rzecz Zwierząt – 2 mandaty

Partie liberalne: Partia na Rzecz Wolności i Demokracji – powstała w 1948r. Jako spadkobierniczyni ruchów liberalnych okresu międzywojennego jak kontrpropozycja dla świeckiego elektoratu; opowiada się za wolnym rynkiem i wsparciem prywatnej przedsiębiorczości, wstrzemięźliwa w kwestiach państwa dobrobytu, opowiada się za reformami politycznymi (powszechne wybory premiera i burmistrzów), uznanie dla roli UE w kwestiach obrony i bezpieczeństwa, wsparcie dla zasady niedyskryminacji, ale wobec imigrantów polityka asymilacji, eutanazja traktowana jako prawo obywatelskie. Partia na rzecz Wolności – powstała w 2005r. jako wyraz jednoosobowego rozłamu w VVD Geerta Wildersa; program skupia się na polityce imigracyjnej, postuluje przymusowe asymilowanie obcokrajowców, rejestrację pochodzenia etnicznego obywateli, ochronę dziedzictwa kulturowego Holendrów, ze szczególnych uwzględnieniem tradycji humanistycznej i judeochrześcijańskiej, ograniczenie prawa do opieki społecznej wobec nie-Holendrów, ograniczenie prawa do pracy dla nie-Holendrów, przeciwstawienie się poszerzeniu Unii o Turcję Demokraci ’66 - partia lewicowo liberalna,, opowiada się za udziałem państwa w gospodarce, obniżeniem podatków dla klas niższych i średnich, wzrosterm wydatków na oświatę i postęp techniczny, jest zwolennikiem regulacji prawnych kwestii eutanazji, związków partnerskich, opowiada się za bezpośrednimi wyborami premiera i burmistrzów.

Partie lewicowe Partia Pracy – partia socjaldemokratyczna powstała w 1946r w wyniku połączenia się trzech partii (w tym jednej wyznaniowej) operujących na lewicowym skrzydle systemu partyjnego; opowiada się za zasadami właściwymi państwu dobrobytu, polityką zatrudnienie, bezpieczeństwa socjalnego, wspiera publiczne ochronę zdrowia i szkolnictwo, dopuszcza ostrożnie prywatyzację, opowiada się za globalizacją. Partia Socjalistyczna – partia socjalistyczna, wywodząca się z organizacji o korzeniach marksistowskich i maoistowskich, powstała w 1994r. odwołuje się do pojęcia godności ludzkiej, równości i solidarności, za obowiązek władz publicznych uważa politykę pełnego zatrudnienia i opieki społecznej nad wykluczonymi, jest przeciwnikiem prywatyzacji sektora publicznego i globalizacji Unia Chrześcijan – partia wyznaniowa o charakterze socjalistycznym, odwołując się do Pisma Świętego propaguje zasady etyki chrześcijańskiej, opowiada się za wolnością religijną, przeciwna aborcji i eutanazji, zwalczająca pornografię i prostytucję, opowiada się za zachowaniem tożsamości narodowej w ramach Unii Europejskiej. Sprzyja publicznej oświacie i ochronie zdrowia, otwarta na imigrantów, szczególnie prześladowanych religijnie.

Partie wyznaniowe Apel Chrześcijańsko – Demokratyczny – partia powstała jako federacja trzech partii wyznaniowych w 1977r., partia o charakterze catch – all otwarta na różne środowiska; traktuje Pismo Święte jako inspirację dla aktywności w życiu publicznym; propaguje zasadę służby polityków w życiu publicznym, sprawiedliwości, odpowiedzialności wszystkich instytucji za zbiorowe i zgodne realizowanie dobra wspólnego, traktuje państwo na zasadzie subsydiarności uznając rodzinę i lokalne samorządy za istotę zdrowego systemu społecznego, opowiada się za ograniczeniem prawa do eutanazji i aborcji. Reformowana Partia Polityczna – konserwatywna partia wyznaniowa o charakterze kalwińskim, radykalnie opozycyjna, odrzucająca współpracę rządową, utworzona w 1918r., opowiada się za budowaniem państwa opartego na Biblii, jest przeciwnikiem wolności religii, opowiada się przeciwko równouprawnieniu kobiet i mężczyzn, jest zwolennikiem przywrócenia kary śmierci

System partyjny Japonii
Początki systemu partyjnego związane są z reformami państwa podjętymi w okresie Meiji. Ustanowienie parlamentu (1887r.) stanowiło istotny impuls dla formowania się nowych partii, ale także ewolucyjnej modernizacji dawnych koterii dworskich, działających w otoczeniu cesarza. Wpływ na kształt japońskiego systemu partyjnego aż do 1945r. miały m.in.: silne oddziaływanie monarchy (monarcha pozostawał zasadniczym ośrodkiem decyzyjnym w państwie) i kompleksu militarnego oraz tradycyjnych rodów japońskich, przez co związki personalne i powiązania rodzinne odgrywały nieporównywalnie większą niż w Europie rolę w życiu politycznym, brak ukształtowania się ładu parlamentarno – demokratycznego będącego naturalnym środowiskiem dla partii politycznych, ograniczanie metodami administracyjnymi swobody działania partii (rozwiązywanie partii, cenzura).

W efekcie system miał charakter wielopartyjny, a linie podziału miały zróżnicowany charakter – od zróżnicowania ideologicznego (podział lewica – prawica) po podziały personalne – rodowe. Pierwszy rząd o charakterze partyjnym utworzony został przez partię prawicową Partię Rządów Konstytucyjnych, która następnie podlegała wielokrotnym podziałom, tak iż pod koniec okresu międzywojennego partiami prawicowymi o istotnych wpływach były Partia Konstytucyjno – Demokratyczna oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Rządów Konstytucyjnych. Na lewicy istotne wpływy uzyskała Partia Socjal – Demokratyczna, powstała na początku XX w., lecz w późniejszym czasie także i w tej części systemu doszło do licznych dekompozycji, prowadzących do powstania kilku ugrupowań lewicowych. Okres międzywojenny kończy się delegalizacją partii politycznych (1940r.) oraz utworzeniem organizacji – Stowarzyszenia Wspierania Władzy Cesarskiej.

Po II wojnie światowej, system partyjny zaczął organizować się w oparciu o schemat dwublokowym, o wyraźnym podziale ideologicznym, przy nawiązaniu do tradycji ugrupowań partyjnych sprzed 1940r. Biegun prawicowy tworzyły: Japońska Partia Liberalna (Nihon Jiyūtō) Japońskiej Partii Postępu (Nihon Shimpotō) nawiązujące do dorobku Stowarzyszenia Przyjaciół Rządów Konstytucyjnych. Silne więzi organizacyjne i rodowo – środowiskowe, wsparcie finansowe, korzystne warunki wytworzone przez władze okupacyjne sprzyjały szybkiemu rozbudowaniu wpływów . W pierwszych wyborach powojennych 1946r. Japońska Partia Liberalna otrzymała 25% głosów, Japońska Partia Postępu 20% głosów, przekształcona później w Japońską Partię Demokratyczną (Nihon Misshu-tō). Partia Liberalno-Demokratyczna (Jimin-tō). Koalicja obu partii samodzielnie nie posiadała wymaganej większości, stąd dołączyła do nich niewielka, centrowa Japońska Partia Współpracy, związana ze związkami zawodowymi (przekształcona w wyniku przyłączenia do niej kolejnych partii w Partię Współpracy Ludowej).

Biegun lewicowy tworzyły: Socjalistyczna Partia Japonii (Nihon Shakaitō), która w pierwszych wyborach powojennych w 1946r. otrzymała ponad 18% głosów, Japońska Partia Komunistyczna (Kyōsantō) otrzymała blisko 4% głosów. Wobec Japońskiej Partii Komunistycznej wszystkie partie systemu partyjnego stosowały strategię izolacjonistyczną. W 1947r. Socjalistyczna Partia Japonii była partią, która indywidualnie uzyskała największą liczbę głosów i wspólnie z Japońską Partią Demokratyczną i Partią Współpracy Ludowej utworzyła koalicję rządową. Po upadku rządu koalicyjnego w 1949r. Doszło do rozłamu w Japońskiej Partii Socjalistycznej, oraz podziału elektoratu tej partii, którego część oddała głosy na Japońską Partię Komunistyczną (blisko 10%). Ostatecznie, po latach podziałów skonsolidowana Japońska Partia Socjalistyczna odrodziła się w 1955r.

W systemie partyjnym od początku lat 1950 – tych następuje proces dalszych przekształceń partii z obszaru centro – prawicowego: w 1948 r. Japońska Partia Liberalna oraz Klub Demokratyczny utworzyły Partię Demokratyczno-Liberalną (Minshu Jiyu-tō). W 1950 r. frakcje w ramach Japońskiej Partii Demokratycznej i Partia Demokratyczno-Liberalna założyły Partię Liberalną (Jiyū-tō). Natomiast inna część członków Japońskiej Partii Demokratycznej wspólnie z Partią Współpracy Ludowej utworzyła Ludową Partię Demokratyczną (Kokumin Minshu-tō). Partia Liberalna mimo wygrania wyborów w1952r. I zdobycia ponad 51% głosów w następnych latach dzieliła się pod wpływem sporów osobistych między liderami na mniejsze ugrupowania. Jednak w efekcie podziałów traciły na tym ugrupowania w ten sposób powstałe, co skłoniło je do ponownego połączenia w Partię Liberalno – Demokratyczną (1955r.).

Wybory parlamentarne z 1955r. doprowadziły do utworzenia stabilnego systemu partyjnego nazywanego często „reżimem 1955” i funkcjonującego do 1993r. Zarówno ze względu na utrzymywanie się tendencji ujawnionej w trakcie wyborów w 1955r. jak i ze względu na dominującą rolę dwóch partii utworzonych formalnie w 1955r.: Partii Liberalno – Demokratycznej jak i Japońskiej Partii Socjalistycznej. Partia ta stale utrzymywała wynik wyborczy na poziomie ok. 40%, a Japońska Partia Socjalistyczna między 33% (w 1958r) a 20% w latach 1980 – tych. Cechami reżimu 1955 było: niespotykane w innych państwach utrzymywanie się partii konserwatywnej u władzy bez przerwy przez blisko 40 lat, Pozycja partii socjalistycznej była odzwierciedleniem kondycji organizacyjnej świata pracy, podziały organizacyjne w jego ramach osłabiały partię; podobnie negatywnie na poziomie poparcia partii odbijały się założenia programowe konsekwentnie opowiadające się za demilitaryzacją Japonii,

predominująca pozycja PLD, przy jednoczesnym jej frakcjonalizowaniu się z jednej strony i braku konsolidacji opozycji (sytuacja zmienia się od lat 1980 – tych) możliwość samodzielnego wyłonienia rządu (przy uwzględnieniu interesów poszczególnych frakcji), brak alternacji władzy nie oznaczał wykluczenia innych partii od wpływu na politykę rządu, o sile innych ugrupowań świadczyło to, iż niekiedy konieczne było odwołanie się do poparcia innych ugrupowań przy uchwalaniu kontrowersyjnych ustaw, czy te ż niemożność znowelizowania konstytucji (brak konstytucyjnej większości po stronie PLD)

W 1993r. w skutek skandalu finansowego w PLD doszło z jednej strony do rozłamu, z drugiej utraciła w wyborach parlamentarnych bezwzględną większość głosów w parlamencie. Od tej pory PLD może rządzić jedynie w koalicji z innymi, dopraszanymi ugrupowaniami. Należała do nich m.in. Japońska Partia Socjalistyczna ( W wyniku kolejnych przekształceń dysydenci z LDP w połączeniu z innymi mniejszymi partiami utworzyli Demokratyczną Partię Japonii, która w 2009r. zwyciężyła w wyborach (308 miejsc w 480 osobowym parlamencie). Utworzyła ona rząd koalicyjny wspólnie Partią Socjal demokratyczną (7 mandatów) i Nową Partią Ludową (3 mandaty). Natomiast Partia Liberlano – Demokratyczna uzyskała jedynie 119 mandatów.

Japońska Partia Demokratyczna – struktura partii jest wybitnie pluralistyczna, ze względu na fakt, iż powstawała jako zlepek licznych grup politycznych i dysydentów z innych partii np. PLD czy Japońskiej Partii Socjaldemokratycznej. Niektórzy analitycy wyodrębniają w niej 8 różnych frakcji. Różnorodność zaznacza się zarówno w sferze organizacyjnej (każda z grup politycznych wchodzących do JPD wnosiła swoje tradycje organizacyjne, niekiedy także bazujące na związkach z charyzmatycznym przywódcą swojej grupy) jak i programowej; poszczególne frakcje reprezentują szerokie spectrum poglądów – od konserwatystów po socjaldemokratów. Wewnętrzny pluralizm JPD znajduje odzwierciedlenie w organach kierowniczych partii, co prowadzi do rezygnacji z poszukiwania za wszelką cenę jednolitości działania. Sprzyja temu mieszany system wyborczy, w którym większość miejsc w parlamencie obsadzana jest w okręgach jednomandatowych, w których liczy się osobista pozycja kandydata i poglądy odzwierciedlające specyfikę środowiska w którym przedstawiciel JPD kandyduje.

W kwestiach ogólnonarodowych wyraźnie widać podziały w ramach JPD – np. takie postulaty prawicowego skrzydła JPD: jak - cięcia w wydatkach publicznych (wobec wysokiego deficytu budżetowego) - integracja mniejszych jednostek terytorialnych czy - wsparcie na rzecz systemu polityki kolektywnej samoobrony zbliżają JPD do PLD Z kolei postulaty skrzydła lewicowego jak: realizacja założeń państwa dobrobytu, poprawa warunków pracy ludzi pracy, równość płci, redukcja zbrojeń zbliżają PLD do ugrupowań lewicowych, ale też odbierają tym ugrupowaniom elektorat. Uważa się, że tak szeroka baza programowa JPD pozwala jej na pozyskiwanie poparcia dla swoich przedsięwzięć z różnych stron systemu partyjnego i budowanie niezbędnej większości dla przeprowadzania swoich postulatów.

Program Partii Liberalno – Demokratycznej ewoluował; w okresie kształtowania „reżimu 1955” partia nakierowana była na wspieranie rozwoju ekonomicznego kraju, jego odbudowy, modernizacji przemysłowej i wspierania środowisk biznesu, co wyraźnie ją odróżniało od programu ugrupowań centro - lewicowych (głównie socjalistów i komunistów) podkreślających kwestię poszanowania praw pracowniczych, opiekuńczości państwa, a później także ochrony środowiska, stworzenia systemu ochrony zdrowia. Pod wpływem tych ugrupowań w latach 1970 –tych PLD wprowadziło nowe elementy w swoim programie jak ochrona zdrowia, program robót publicznych czy subsydiowania rolnictwa. Kryzys z początków roku 2000 doprowadził do powrotu PLD w kierunku neoliberalizmu i ograniczania aktywności państwa w tych sferach.

Drugim obszarem sporu programowego między PLD a pozostałymi ugrupowaniami była kwestia kondycji państwa. O ile partie lewicowe opowiadały się za restryktywną interpretacją postanowień konstytucji odnoszących się do demilitaryzacji państwa, o tyle PLD opowiadała się za aktywną polityką obronną, ścisłymi związkami w tym zakresie z USA (stała obecność baz amerykańskich na terytorium Japonii) co pozostawało w związku z różnym podejściem do okresu militaryzmu z pierwszej połowy XX wieku (ugrupowania centro – lewicowe były skłonne do uznania winy Japonii za okres wojenny). O ile ugrupowania lewej strony sceny politycznej opowiadały się za samoograniczeniem państwa i społeczną tolerancją, o tyle PLD opowiadała się za ideą państwa silnego i stojącego n a straży porządku społecznego

Czynnikami, które oddziałują na procesy zachodzące w systemie partyjnym Japonii są: zróżnicowanie społeczne, w którym brak dominującej grupy, podziały wyznaczone są stosunkiem do tradycji, wykształceniem, środowiskiem pracy itd., silne poparcie związków zawodowych (np. centrala związkowa Rengo wspiera zasadniczo PD, a w mniejszym zakresie socjaldemokratów) Wprowadzenie w 1995r. Publicznego finansowania partii z intencją zmniejszenia wpływów biznesu na partie polityczne, utrzymujący się podział na lewicy (socjaldemokraci i komuniści); partie mogą kooperować z Partią Demokratyczną i są dla niej alternatywą dla współpracy z PLD; zbliża je program i niechęć do PLD, duża podatność decyzji wyborczych elektoratu na wyzwania związane z bieżącą sytuacją polityczną np. kryzys gospodarczy czy wydarzenia o podłożu terrorystycznym z pierwszego dziesięciolecia XXI w. skutkowały wzrostem poparcia na PLD,

Obserwowane w licznych państwach zjawisko zmienności zachowań wyborczych, w połączeniu ze słabnięciem więzi między elektoratem a partiami, Wyborcy są skłonni dość radykalnie zmieniać swoje preferencje wyborcze, przerzucając głosy między różnymi ugrupowaniami, choć zachowują się w sposób racjonalny.

Współczesne systemy partyjne

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Współczesne systemy partyjne"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

Współczesne systemy partyjne

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Współczesne systemy partyjne"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres