Nowa Firma na budowie – informacja dla Podwykonawcy

Prezentacja na temat: "Nowa Firma na budowie – informacja dla Podwykonawcy"— Zapis prezentacji:

1 Nowa Firma na budowie – informacja dla Podwykonawcy

2 Wymagane dokumenty: Wykaz pracowników Wykaz maszyn
Ocena ryzyka dla zadania Instrukcja Bezpiecznego Wykonania Robót Protokół Zabezpieczenia Prac Szczególnie Niebezpiecznych (jeśli realizowane prace do takich należą)

3 Wykaz pracowników

4 Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna
Dokładna nazwa przedsiębiorstwa Osoba nadzorująca prace na budowie Orzeczenia psychologiczne – operatorzy maszyn budowlanych Pracownicy wykonujący pracę na wysokości (powyżej 1m nad poziomem terenu – dotyczy to także pracy przy wykopach) – badania wysokościowe Przedsiębiorstwo Budowlane Kowalbud Firma z którą pracownik ma podpisaną umowę o pracę. Gdy pracownik prowadzi własną działalność – nazwa jego firmy Jan Kowalski Dla pracowników fizycznych szkolenia BHP ważne jest jeden rok (od daty szkolenia) Zapoznanie z ryzykiem zgodnie z stanowiskiem Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna Psychologiczne Józef Nowak Kopex Operator koparki Koparki kat I Jan Górski Monter wod-kan Powyżej 3m Kowalbud Pola obowiązkowe dla wszystkich pracowników Pola wypełniane dla pracowników których dotyczą Konferencja BHP

5 Nie może podpisywać go pracownik fizyczny
Wykaz powinien zostać podpisany przez kierownika robót lub pracownika nadzoru Podwykonawcy bezpośrednio nadzorującego prace na danym projekcie. Nie może podpisywać go pracownik fizyczny Czytelne Imię i Nazwisko kierownika Podpis kierownika Jan Kowalski Jan Kowalski

6 Wykaz maszyn

7 Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna
Wszystkie maszyny wyprodukowane przed 2003 r. należy dostosować do wymagań bezpieczeństwa zawartych w dyrektywie 2009/104/WE, które zostały wprowadzone do polskiego prawa poprzez rozporządzenie w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U.Nr 191, poz. 1596, zm. Dz. U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1745). Obowiązek dostosowania maszyn do wymogów bezpieczeństwa dla maszyn wyprodukowanych po 2003 roku leży na producencie lub importerze wprowadzającym je na rynek UE. Dokładna nazwa przedsiębiorstwa Osoba nadzorująca prace na budowie DTR (dokumentacja techniczno ruchowa) lub instrukcja obsługi maszyny wykonana przez producenta maszyny. Musi być sporządzona lub przetłumaczona na język polski! Przedsiębiorstwo Budowlane Kowalbud Jan Kowalski Zakres nadzoru UDT określa Rozporządzenie w sprawie urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. z 2002 r. Nr 120, poz z późn. zm„ Dz. U. z 2003 r. Nr 29, poz. 240) Są to przede wszystkim zbiorniki i maszyny służące do transportu pionowego (dźwigi, żurawie, podnośniki itp.) Instrukcja stanowiskowa BHP: Sporządzana przez pracodawcę dla danego stanowiska pracy. Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna Koparko ładowarka Cat 428C 2007 jest jest HDS Kiper 2001 jest jest tak Konferencja BHP

8 Nie może podpisywać go pracownik fizyczny
Wykaz powinien zostać podpisany przez kierownika robót lub pracownika nadzoru Podwykonawcy bezpośrednio nadzorującego prace na danym projekcie. Nie może podpisywać go pracownik fizyczny Czytelne Imię i Nazwisko kierownika Podpis kierownika Jan Kowalski Jan Kowalski

9 Ocena ryzyka dla zadania

10 Podać numer zadania zgodnie z numeracją budowy
Wskazać dokładne miejsce na placu budowy, zakres, kilometr drogi itp. Data sporządzenia dokumentu Lipna DW 350 Km Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna 1 Montaż osadnika Adam Nowak 8 tak/nie 2 10 Jan Kowalski Liczba pracowników zaangażowanych w realizację zadania lub narażonych na skutek realizacji (np. pracownicy przebywający w pobliżu) Szacunkowa liczba osób postronnych, które mogą być narażone na skutek realizacji zadania. Osoby postronne np. przechodnie, pracownicy remontowanego zakładu, przedstawiciele inwestora itp.. Osoba, która przedstawia pracownikom ORZ – brygadzista, majster, kierownik robót Pracownicy poniżej 18 roku życia Osoba, która nadzoruje prace. W przypadku prac szczególnie niebezpiecznych jest zobowiązana cały czas przebywać w miejscu realizacji Łączna liczba narażonych pracowników

11 3 5 D 1 3 M 23.06.13 Montaż osadnika tak/nie 8 10 2
Lipna DW 350 Km Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna Montaż osadnika 1 Adam Nowak tak/nie Wymienić wszystkie zagrożenia mogące wystąpić w czasie realizacji zadania 8 2 10 Określić ryzyko po redukcji na podstawie tabeli Podać osobę odpowiedzialną za wdrożenie sposobów zmniejszania ryzyka – zazwyczaj jest to ta sama osoba, która nadzoruje prace. Przy złożonych zadaniach za poszczególne punkty mogą być odpowiedzialne rożne osoby Jan Kowalski Określić jakie metody zapobiegania zagrożeniom będą stosowane Określić ciężkość zdarzenia gdyby do niego doszło przy zastosowaniu sposobów zmniejszania ryzyka Określić prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia przy zastosowaniu sposobów zmniejszania ryzyka Określić prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia przy braku zabezpieczeń – zależy od subiektywnej oceny, doświadczenia, warunków konkretnej realizacji itp. Określić ciężkość wypadku gdyby do niego doszło Określić ryzyko przed redukcją na podstawie tabeli Zasypanie w wykopie - Stosowanie obudów systemowych Składowanie urobku min 60 co od krawędzi kontrola stanu technicznego obudów 3 5 D 1 3 M Jan Kowalski

12 Lipna DW 350 Km Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna Montaż osadnika 1 Gdy ryzyko przed redukcją przy jednym z zagrożeń ocenione jest jako duże (D) prace uznaje się za szczególnie niebezpieczne – należy sporządzić dla nich IBWR, protokół zabezpieczenia prac szczególnie niebezpiecznych i po wprowadzeniu sposobów zmniejszania ryzyka uzyskać pisemne pozwolenie kierownika budowy na prowadzenie prac Gdy ryzyko po redukcji ocenimy jako duże (D) nie można przystąpić do realizacji prac. Należy zmienić organizację prac lub wprowadzić dodatkowe sposoby zmniejszania ryzyka by pozostałe ryzyko było średnie (S) lub małe (M) Adam Nowak 8 tak/nie 2 10 Jan Kowalski Zasypanie w wykopie - Stosowanie obudów systemowych Składowanie urobku min 60 co od krawędzi kontrola stanu technicznego obudów 3 5 D 1 3 M Jan Kowalski

13 Podpis osoby, która sporządzała Ocenę Ryzyka dla Zadania
Ocenę ryzyka należy przedstawić do akceptacji 7 dni przed planowanym przystąpieniem do prac! Podpis osoby, która sporządzała Ocenę Ryzyka dla Zadania Podpis osoby, zatwierdzającej Ocenę Ryzyka dla Zadania – Kierownik budowy lub robót Skanska Adam Nowak Roman Bury

14 Instrukcja bezpiecznego
wykonywania robót

15 Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna
Podać rodzaj robót – nazwa zgodna z podana na karcie Oceny Ryzyka dla Zadania Montaż osadnika Uporządkowanie kanalizacji w miejscowości Lipna Przedsiębiorstwo Budowlane Kowalbud SKANSKA

16 Adam Nowak Jan Kowalski Robert Kuca Damian Kulka Roman Bury
Adam Nowak Jan Kowalski Jan Kowalski Robert Kuca Kuca Robert Osoba opracowująca IBWR Właściciel firmy PDW lub kierownik - przełożony pracowników skierowanych do realizacji zadania Brygadzista, majster lub kierownik robót, który będzie nadzorował prace na budowie Damian Kulka Kulka Damian Roman Bury Roman Bury Osoba uzgadniająca zapisy IBWR – najczęściej koordynator BHP na projekcie IBWR akceptuje kierownik budowy Skanska

17 Przewidywany okres realizacji prac
Należy podać możliwie najdokładniej miejsce gdzie będą wykonywane prace Należy podać w jaki sposób realizowane prace będą wpływać na otoczenie. Należy uwzględnić jakie zagrożenia i uciążliwości (pylenie, hałas itp.) spowodują dla osób postronnych i innych pracowników przebywających w pobliżu. Należy podać sposób zabezpieczenia miejsca prowadzenia prac. Nie planowane Miejscowość Lipna; DW 350 Km ; Po prawej stronie drogi Prace będą wymagały zamknięcia jednego pasa drogi i wprowadzenia ruchu wahadłowego. Jednocześnie na remontowanym odcinku realizowane są prace brukarskie. Montaż zbiornika może stanowić zagrożenie dla brygad brukarzy. Należy wyznaczyć strefę niebezpieczną, w której nie mogą przebywać brukarze w czasie montażu osadnika.

18 Droga DW 350 i chodnik wzdłuż tej drogi.
Należy podać w jaki sposób pracownicy, maszyny i materiały mogą dotrzeć do miejsca realizacji robót np. wskazać konkretne klatki schodowe, windy, dźwigi towarowe, drogi, ciągi piesze itp. Plac przed biurem budowy. Należy wskazać najkrótszą drogę między miejscem wykonywania robót a miejscem zbiórki podczas ewakuacji. Należy uwzględnić szczególne wskazania np. zakaz korzystania z wind podczas pożaru. Należy wskazać miejsce zbiórki podczas ewakuacji – uzgodnić z kierownikiem budowy NIE TAK Transport osadnika do wykopu 10 m/s TAK Zalewanie wykopu; widoczność Opady powodujące zaleganie wody w wykopie TAK Prace pod ruchem Widoczność poniżej 50 m NIE

19 Należy wskazać wszystkie etapy pracy od przygotowania do zabezpieczenia miejsca po zakończeniu prac
Należy opisać sposób realizacji zadania uwzględniając sposoby zmniejszania ryzyka wskazane w Ocenie Ryzyka dla Zadania Należy wyszczególnić zadania służące poprawie bezpieczeństwa leżące po stronie pracowników. Należy wypisać wszystkie zagrożenia jakie mogą wystąpić przy realizacji danego etapu prac – zagrożenia wyszczególnione w ORZ Należy wypisać wszystkie środki ochrony potrzebne podczas realizacji etapu pracy. Spis ułatwia kontrole przygotowania wszystkich zabezpieczeń przed rozpoczęciem pracy. Należy wyszczególnić wdrożenie, których sposobów zmniejszania ryzyka leży po stronie pracodawcy (właściciel firmy, kierownik będący przełożonym pracowników) Wykopy wykonane będą koparką gąsienicową. Urobek ładowany będzie bezpośrednio na samochód ciężarowy i odwożony na miejsce składowania Podczas pracy koparki jeden z pracowników będzie obserwował otoczenie drogi informując operatora o możliwości obrotu bez ryzyka uderzenia przejeżdżających pojazdów… Wykonanie wykopu pod montaż osadnika Potrącenie pracowników przez przejeżdżające pojazdy Uderzenie ramieniem koparki Wpadnięcie do wykopu Uderzenie urobkiem Zapewnienie sprawnego sprzętu Wyposażenie maszyn w świetlne sygnalizatory pracy i dźwiękowe sygnały cofania Zabezpieczenie miejsca prac przed dostępem osób postronnych Wyposażenie pracowników w środki ochrony osobistej (ŚOI) Stosowanie Środków ochrony indywidualnej (ŚOI) Kierowanie pojazdów na czas zamknięcia jednego pasa ruchu Informowanie operatora koparki o możliwości wykonania obrotu Kierowca: opuszczanie kabiny na czas załadunku samochodu urobkiem Hełm ochronny Kamizelka odblaskowa Kamizelka i tarcza do kierowania ruchem Krótkofalówka (komunikacja między kierującymi ruchem) Dźwiękowe sygnały cofania Świetlne sygnalizatory pracy

20 W razie wystąpienia wypadku należy wezwać pogotowie ratunkowe (tel
W razie wystąpienia wypadku należy wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 999 lub 112). W miarę możliwości udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym. Wezwać kierownika budowy… Należy podać uprawnienia, specjalistyczne badania, umiejętności jakie musi posiadać pracownik aby mógł wykonywać swoje zadania Należy podać zadania i obowiązki pracownika podczas realizacji danego zadania Należy opisać sposób postępowania w razie wystąpienia sytuacji awaryjnych. Należy uwzględnić wszystkie możliwe sytuacje jakie mogą wystąpić podczas realizacji prac. W opisie należy uwzględnić m.in. Sposoby zabezpieczenia miejsca zdarzenia, sposoby powiadamiania służb ratunkowych, osób odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy, nadzór budowy, drogi ewakuacji itp. Operator koparki Wykonanie wykopów, załadunek urobku na samochody ciężarowe Uprawnienia koparki kat II Józef Nowak Monter wod-kan Montaż osadnik i rur w wykopie Jan Górski

21 Należy podać wszystkie substancje i materiały niebezpieczne jakie będą wykorzystywane podczas realizacji prac. Uwaga! Wiele powszechnie stosowanych materiałów należy do substancji niebezpiecznych np. kleje, preparaty do stabilizacji gruntu, preparaty do izolacji, asfalty, cementy itp. Dla każdej substancji niebezpiecznej należy uzyskać kartę charakterystyki substancji niebezpiecznej i dodać ją do IBWR jako załącznik. Karty charakterystyki substancji niebezpiecznej należy również umieścić w magazynie, w którym te materiały są przechowywane i zapoznać z nimi wszystkich pracowników, którzy będą z daną substancją pracowali. Wykonanie wykopów, załadunek urobku na samochody ciężarowe Uprawnienia operatora – koparki kt. II Koparka gąsienicowa Liebherr R 994 C Transport urobku na miejsce składowania, transport materiałów Prawo jazdy kat. C Przegląd techniczny Samochód ciężarowy MAN Należy podać wszystkie maszyny i elektronarzędzia jakie będą wykorzystywane w czasie realizacji zadania Należy podać zadania jakie realizowane będą przy użyciu maszyny lub elektronarzędzia Należy podać wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne przed dopuszczeniem maszyny lub elektronarzędzia do pracy np. uprawnienia operatora, aktualny nadzór UDT, odbiór przez osobę uprawnioną (rusztowania), badania jakie należy przeprowadzić przed rozpoczęciem pracy itp. Resztki produktu należy przekazać firmie utylizującej ten rodzaj odpadu IZOLBET-A 2 Podać w jaki sposób należy postępować z pozostałymi resztkami materiału, opakowaniami, zanieczyszczonymi przedmiotami na skutek wycieku itp. Informacje na ten temat podaje producent lub dystrybutor w karcie charakterystyki substancji niebezpiecznej. Podać kod odpadu. Informacje na ten temat podaje producent lub dystrybutor w karcie charakterystyki substancji niebezpiecznej.

22 Zapoznanie pracownicy potwierdzają podpisem na powyższej liście.
Operator koparki Józef Nowak Kopex Nowak Józef Monter wod-kan Przed rozpoczęciem prac wszyscy pracownicy muszą zostać zapoznani z Instrukcją Bezpiecznego Wykonywania Robót oraz załącznikami: Ocena Ryzyka dla Zadania; Karty Charakterystyki Substancji Niebezpiecznych itp. Zapoznanie pracownicy potwierdzają podpisem na powyższej liście. Prace należy realizować zgodnie z zapisami zawartymi w IBWR. Jeśli na etapie realizacji wprowadzone zostaną zmiany w technologii prowadzenia prac, stosowanych zabezpieczeniach, używanym sprzęcie itp. należy aktualizować lub stworzyć na nowo IBWR. Jan Górski Kowalbud Jan Górski Należy wpisać załączniki do IBWR np. Ocenę Ryzyka dla Zadania, Karty Charakterystyki Substancji Niebezpiecznej, DTR systemów zabezpieczeń, Atesty ŚOI itp.. 1) Ocena Ryzyka dla Zadania 2) Karta Charakterystyki Substancji Niebezpiecznej – IZOLBET-A

23 Protokół zabezpieczenia
prac szczególnie niebezpiecznych

24 Miejscowość Lipna; DW 350 Km 37+290; Po prawej stronie drogi
Prace szczególnie niebezpieczne to takie, dla których w Ocenie Ryzyka dla Zadania choć w jednym punkcie ryzyko przed redukcją zostało ocenione na poziomie duży (D) lub znajdujące się w Wykazie prac szczególnie niebezpiecznych (dokument Skanska nr: BHP_01_F2). Aby uzyskać wykaz poproś koordynatora BHP lub pracownika nadzoru Skanska – wszyscy pracownicy Skanska mają do niego dostęp za pośrednictwem NSP. Dla prac uznanych za szczególnie niebezpieczne należy poza IBWR i ORZ uzyskać pisemne pozwolenie na rozpoczęcie prac od kierownika budowy. Pozwolenie wydawane jest stosując protokół zabezpieczenia prac szczególnie niebezpiecznych po weryfikacji zastosowania wszystkich niezbędnych sposobów zmniejszania ryzyka, wykonaniu odpowiednich badań i pomiarów itp.. Należy podać możliwie najdokładniej miejsce gdzie będą wykonywane prace Należy podać dzień dla którego obowiązuje protokół. Pozwolenie na wykonywanie prac wydawane jest na jeden dzień. Jeśli zadanie trwa kilka dni należy codziennie przed rozpoczęciem prac stworzyć nowy protokół i uzyskać pisemne pozwolenie na wykonywanie prac. Wyjątkowo gdy prace są powtarzalne i trwają dłuższy okres można dopuścić jednorazowe pozwolenie na okres nie dłuższy niż tydzień np. roboty bitumiczne w ramach tego samego odcinka drogi, prace przy budowie długich odcinków kanalizacji itp. Jednak w momencie wystąpienia nowych zagrożeń lub zmiany organizacji pracy (np. prace bitumiczne na skrzyżowaniu wymagające innej organizacji ruchu, zmiana rodzaju gruntu wymagająca wprowadzeni innych zabezpieczeń) należy stworzyć nowy protokół i uzyskać na nowo pisemne pozwolenie na wykonywanie prac. Montaż osadnika Adam Nowak Roman Bury Należy podać zakres prac w ramach realizowanego zadania – najlepiej w kolejności chronologicznej Miejscowość Lipna; DW 350 Km ; Po prawej stronie drogi Podać dane z opracowanej IBWR Montaż osadnika Wykonanie zabezpieczeń miejsca prowadzenia prac – tymczasowa organizacja ruchu, miniguard; wykop pod osadnik; wywóz urobku na miejsce składowania; montaż osadnika w wykopie; montaż rur i wyposażenia osadnika; zasypanie wykopu z zagęszczaniem gruntu; prace porządkowe; demontaż miniguard i tymczasowego oznakowania

25 Należy podać przewidywany czas realizacji zadania
8:00 18:00 12 Adam Nowak Należy podać główne czynniki decydujące o tym, że prace należą do szczególnie niebezpiecznych Należy podać przewidywany czas realizacji zadania Należy podać środki ochrony jakie będą stosowane w celu niwelowania wynikających z danego czynnika zagrożeń Przed przystąpieniem do realizacji prac szczególnie niebezpiecznych należy każdorazowo przeszkolić pracowników przekazując im informacje o podstawowych zagrożeniach, sposobach zapobieganiu im oraz przypomnieć informacje zawarte w IBWR i ORZ. Należy wpisać wynik przeprowadzonych ćwiczeń, prób lub pomiarów np. badania stężenia gazów w studzience kanalizacyjnej, próby wytrzymałości zakotwień, kontrole stanu zwiesi itp.. Tymczasowa organizacja ruchu; stosowanie barier miniguard; Ręczne kierowanie ruchem pojazdów Ruch pojazdów Potrącenie pracownika Wykopy Stosowanie systemowych obudów wykopów; składowanie urobku poza klinem odłamu (wywóz); odsunięcie ruchu pojazdów 2 m od krawędzi wykopu Zasypanie pracownika :30 - inwentaryzacja sieci uzbrojenia terenu – brak zlokalizowanych kolizji

26 Pola uzupełniane po zakończeniu prac.
Specjalista BHP- Kowalbud Adam Nowak Adam Nowak Kierownik robót - Kowalbud Jan Kowalski Jan Kowalski Po zakończeniu prac kierownik budowy lub wyznaczona przez niego osoba dokonuje przeglądu zabezpieczenia miejsca realizacji. Przegląd ma na celu sprawdzenie, czy miejsce prowadzenia prac zostało pozostawione w stanie nie sprawiającym zagrożenia dla innych pracowników lub osób postronnych. Za przygotowanie zabezpieczenia i bezpośredni nadzór bezpieczeństwa prowadzenia prac może być odpowiedzialna ta sama osoba Należy podać konkretną osobę odpowiedzialną za przygotowanie zabezpieczeń. Jeśli różne osoby odpowiadają za różne zabezpieczenia należy wyszczególnić dokładnie kto za co odpowiada. Należy podać konkretną osobę odpowiedzialną za nadzór bezpieczeństwa prowadzonych prac. Prace szczególnie niebezpieczne muszą być prowadzone pod stałym nadzorem. Jeśli osoba odpowiedzialna za nadzór będzie zmuszona opuścić miejsce realizacji prac musi wyznaczyć innego pracownika w zastępstwie. Roman Bury Pola uzupełniane po zakończeniu prac. Po sprawdzeniu poprawności wprowadzonych zabezpieczeń oraz wykonania niezbędnych badań i pomiarów kierownik budowy podpisując protokół wydaje pozwolenie rozpoczęcia prac. 18:15 18:20 Roman Bury kierownik budowy

27 Informacja o zagrożeniach podczas montażu osadnika, zapoznanie z IBWR i ORZ
Adam Nowak Operator koparki 1 Józef Nowak Kopex Nowak Józef Wszyscy pracownicy zaangażowani w realizację prac muszą przed rozpoczęciem prac uczestniczyć w szkoleniu, na którym zostaną zapoznani z głównymi zagrożeniami, sposobami zapobiegania im, organizacją pracy itp. Lista z szkolenia jest integralną częścią protokołu zabezpieczenia prac szczególnie niebezpiecznych.

28 Szkolenia: Szkolenie informacyjne – dla wszystkich nowych pracowników rozpoczynających prace na projekcie Zapoznanie z IBWR i ORZ – przed rozpoczęciem poszczególnych zadań na projekcie Odprawy poranne – realizowane przez brygadzistę; wskazanie zadań do realizacji w danym dniu, występujących zagrożeń itp. Szkolenia dodatkowe – np. w tygodniu bezpieczeństwa, po alercie bezpieczeństwa lub z inicjatywy projektu

29 Podstawowe wymagania – środki ochrony indywidualnej:
Hełm ochronny z paskiem podbrudkowym Kamizelka odblaskowa Pełne ubranie robocze – długie spodnie i rekawy! Buty robocze o klasie odporności S3 (noski, wkładki antyprzebiciowe, pochłaniacz energii w piecie) Okulary ochronne – klasa odporności F, klasa optyczna 1

30 Podstawowe wymagania dla maszyn:
Uprawnienia do obsługi maszyny przez operatora Świetlne sygnalizatory pracy sprzętu tzw. „koguty” Dźwiękowe sygnały cofania Gaśnica Apteczka DTR, instrukcja obsługi – w języku polskim

31 Dodatkowe wymagania Wszelkie dodatkowe środki ochrony indywidualnej, zabezpieczenia zbiorowe, wyposażenie maszyn itp. należy stosować według potrzeb zgodnie z Standardami BHP Skanska. Wszelkie zagadnienia związane z bezpieczeństwem na projekcie należy omawiać z kierownikiem budowy i koordynatorem BHP.

32 Dziękuję za uwagę