Densytometria i osteoporoza

Prezentacja na temat: "Densytometria i osteoporoza"— Zapis prezentacji:

1 Densytometria i osteoporoza

2 Prawidłowa gęstość kości
Wartość pomiaru gęstości minerału kostnego metodą DEXA zawierająca się w obrębie 1 odchylenia standardowego od średniej dla młodych normalnych dorosłych czyli szczytowej masy kostnej (T-score od +1 do - 1).

3 Przebudowa kości (metaboliczny obrót kostny)
Bilansowanie się procesów resorpcji i kościotworzenia powodujące w efekcie przyrost lub spadek masy kostnej. Procesy te przebiegają w specyficzny sposób dla kości korowej (tworzenie ośrodków przebudowy a następnie osteonów) i beleczkowej (jednostki przebudowy kości). Jeden epizod przebudowy kości trwa od 3 do 6 miesięcy; etap resorpcji kończy się po około 3 tygodniach.

4 Kościotworzenie Przyrost masy kostnej w drodze procesów fizjologicznych lub patologicznych z udziałem osteoblastów. Resorpcja Utrata masy kostnej w drodze procesów fizjologicznych lub patologicznych z udziałem osteoklastów.

5 Szczytowa masa kostna Najwyższa wartość masy kostnej zakumulowana u młodych ludzi dorosłych pomiędzy 20 a 30 rokiem życia.

6 Z - score Sposób oceny masy kostnej, w którym punkt odniesienia stanowi równowiekowa grupa kontrolna danej płci. Wyrażany jako liczba odchyleń standardowych od średniej masy kostnej dla danego wieku i płci w zdrowej populacji. T - score Sposób oceny masy kostnej, w którym punkt odniesienia stanowi szczytowa masa kostna dla danej płci. Wyrażany jako liczba odchyleń standardowych.

7 Osteopenia Niska gęstość kości .Wartość pomiaru gęstości minerału kostnego metodą DEXA zawierająca się pomiędzy 1,0 a 2,5 odchyleń standardowych poniżej średniej dla młodych zdrowych dorosłych (T-score pomiędzy -1 a -2,5).

8 Osteoporoza Przewlekłe, postępujące schorzenie wyróżniające się niską masą kostną i degradacją mikroarchitektury tkanki kostnej. Prowadzi to do osłabienia wytrzymałości kości i w konsekwencji do wzrostu ryzyka złamań; gęstość mierzona metodą DEXA kości poniżej 2,5 lub więcej odchyleń standardowych poniżej średniej dla młodych i zdrowych ludzi (T-score równy lub niższy -2,5).Wyróżniamy osteoporozy pierwotne i wtórne.

9 Osteoporozy pierwotne
Wyróżniamy osteoporozy idiopatyczne (młodzieńcze i dorosłe - 80%) i inwolucyjne (typ I - osteoporoza pomenopauzalna i typ II - osteoporoza starcza). Osteoporoza pomenopauzalna stanowi 80% osteoporozy inwolucyjnej. Osteoporozy wtórne Osteoporozy towarzyszące lub będące skutkiem innych stanów chorobowych. Zaliczamy do nich osteoporozę posteroidową, w nadczynności przytarczyc, spowodowaną zespołem złego wchłaniania, niedoborem witamin C i D, unieruchomieniem, przewlekłym leczeniem heparyną oraz nadużywaniem alkoholu i nikotyny.

10

11

12 Densytometria Metoda diagnostyczna oceny gęstości kości oparta na pomiarze pochłaniania wiązek promieniowania rentgenowskiego.

13 Densytometryczne metody stosowane do oceny gęstości kości opierają się na opisanym przez prawo Lambert'a-Beer'a zjawisku pochłaniania wiązki promieniowania jonizującego przechodzącej przez ośrodek (kość). Natężenie promieniowania odbieranego przez detektor po przejściu przez tkankę kostną jest odwrotnie proporcjonalne do zawartości minerałów w kościach.

14 System komputerowy umożliwia wyliczenie danych końcowych w postaci wartości bezwzględnych określających gęstość kości (BMD - Bone Mineral Density) w g/cm2 na podstawie wyliczenia zawartości minerałów (BMC - Bone Mineral Contens) wyrażonej w gramach na danej powierzchni

15 Pierwsze densytometry pojawiły się w latach sześćdziesiątych
Pierwsze densytometry pojawiły się w latach sześćdziesiątych. Pod koniec lat osiemdziesiątych wprowadzono aparaty densytometryczne najnowszej generacji, w których źródłem promieniowania jest lampa rentgenowska emitująca wiązkę o dwóch energiach. Metoda ta nosi nazwę DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry) absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego o podwójnej energii. Powtarzalność pomiaru wynosi 1%. Czas pomiaru uległ znacznemu skróceniu. Dawka napromieniowania zmniejszyła się do ok. 1 mrem. Wprowadzenie nowej techniki Fan Beam czyli wiązki promieniowania w postaci wachlarza odbieranej przez wieloelementowy układ detektorów znacznie skróciło czas pomiaru, a jednocześnie poprawiło jakość otrzymanego obrazu.

16 Metody densytometryczne
SXA (Single X-ray Absorptiometry) Absorpcjometria pojedynczej energii promieniowania rentgenowskiego. Metoda densytometryczna stosowana do pomiaru gęstości minerału kostnego, w lokalizacjach obwodowych, zwykle przedramienia. Nie pozwala na rozróżnienie struktury korowej i beleczkowej.

17 DEXA (Dual Energy X - ray Absorptimetry)
Absorpcjometria podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego. Metoda densytometryczna stosowana do oceny gęstości minerału kostnego w kręgosłupie, bliższej części kości udowej, dalszej części kości przedramienia lub całego szkieletu. Nie pozwala na rozróżnienie struktury korowej i beleczkowej. Metoda referencyjna dla innych metod densytometrycznych.

18 QCT (Quantitative Computed Tomography)
Ilościowa tomografia komputerowa. Metoda densytometryczna stosowana do określenia gęstości minerału kostnego w ujęciu trójwymiarowym (g/cm3). Zwykle stosowana dla oceny kręgosłupa lędźwiowego, lecz adaptowana również do innych lokalizacji szkieletowych, np. peryferyjna tomografia komputerowa (pQCT). Pozwala na odróżnienie kości korowej od beleczkowej.

19 W badaniach densytometrycznych metodą DEXA zmierzona masa kostna przeliczana jest na jednostkę powierzchni a otrzymany rezultat wyrażony w g/cm2. Istotną wadą tej metody jest pewne, biorące się z nieuwzględnienia trzeciego wymiaru przekłamanie wyniku badania - jeśli bowiem zmierzymy dwie struktury o tej samej gęstości ale różnych grubościach, to wartość otrzymana w badaniu densytometrycznym struktury o większej grubości będzie większa. W metodzie QCT pomiar jest trójwymiarowy a jego wynik wyrażany w mg/cm3. Pozwala to na określenie rzeczywistej gęstości badanego obszaru a także (co nie jest możliwe w metodzie DEXA) na zróżnicowanie poszczególnych struktur kostnych.

20 Ilościowa metoda ultradźwiękowa
Wykonując badanie ultradźwiękowe kości mierzymy na ogół: prędkość i szerokopasmowe tłumienie ultradźwięków. Pozwalają one na ocenę jakości kości (struktura wewnętrzna, ilość beleczek, połączenia między nimi, sprężystość warstwy korowej).

21 Do niedawna jedynymi metodami badania kości w osteoporozie były metody absorpcjometrii promieniowania jonizującego. Ich istotną wadą jest to, że określają jedynie masę kości. Obecnie jednak można badać także jakość kości. Służy do tego ilościowa metoda ultradźwiękowa. Jest to metoda stosunkowo tania, nieinwazyjna i nie operująca promieniowaniem jonizującym, a stosowana aparatura ma nieduże wymiary i jest przenośna. Pomiary tą metodą mogą być dokonywane tylko na kościach okrytych cienką warstwą tkanek miękkich.

22 Najczęściej wybieraną lokalizacją pomiaru jest kość piętowa, inne to: kość piszczelowa, rzepka i kości palców dłoni. Podczas pomiaru mierzone są dwie wielkości: prędkość ultradźwięków (SOS) i zależność tłumienia ultradźwięków od ich częstotliwości (BUA).

23 Prędkość ultradźwięków jest uwarunkowana głównie przez kość korową, przez jej wytrzymałość i gęstość, a w mniejszym stopniu przez kość beleczkową. Natomiast tłumienie ultradźwięków zależy głównie od własności kości beleczkowej, od ilości beleczek, ich grubości i liczby połączeń pomiędzy nimi, a w mniejszym stopniu od własności kości korowej. Dzięki temu można, w pewnym przybliżeniu, określić, czy u danej osoby choroba spowodowała upośledzenie funkcji kości korowej czy beleczkowej.

24 Przydatność diagnostyczną ilościowej metody ultradźwiękowej weryfikowano w toku dwóch szeroko zakrojonych badań prospektywnych. Badano w nich możliwość przewidywania ryzyka wystąpienia złamania kręgosłupa i szyjki kości udowej na podstawie ultradźwiękowego pomiaru kości piętowej. Stwierdzono, że pomiar jakości kości piętowej ilościową metodą ultradźwiękową pozwala na określenie ryzyka wystąpienia złamania co najmniej tak samo dobrze jak pomiar masy kostnej metodą dwuwiązkowej absorpcjometrii promeniowania rentgenowskiego (DEXA), oraz, że jakość kości jest czynnikiem determinującym ryzyko wystąpienia złamania niezależnym od masy kostnej.

25 Czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych
Definicja Czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych Łatwe do stwierdzenia i pospolite czynniki związane w większości przypadków z ryzykiem złamania proksymalnej części kości udowej, kręgów czy innych typów złamań. Do najczęściej spotykanych należą: niska masa kostna, wysoki obrót metabolizmu kostnego, obecność osteoporotycznych złamań u rodziców, niska masa ciała, przebyte złamania, palenie, nadmierne spożycie alkoholu.

26 czynniki ryzyka złamania kości – wskazania do densytometrii
Występujące samodzielnie: wiek - dla kobiet 65 lat i dla mężczyzn 70 lat przebyte złamanie osteoporotyczne kręgosłupa i b.k.k.u. niezależnie od wieku przebyte złamanie osteoporotyczne o innej lokalizacji niezależnie od wieku przebyte złamanie osteoporotyczne b. k. k. u. u rodziców, po 50. r. ż. u ojca i po menopauzie u matki przewlekłe przyjmowanie kortykosteroidów w dziennej dawce < 7,5 mg w przeliczeniu na prednizon, przez co najmniej 3 miesiące skłonność do upadków: co najmniej 2 upadki z powodów medycznych (np. zaburzenia widzenia, zaburzenia neurologiczne) aktualnie trwająca pierwotna nadczynność przytarczyc

27 Występujące razem z którymkolwiek z podanych wyżej:
aktualnie trwająca choroba, jako przyczyna osteoporozy wtórnej: nadczynność tarczycy, RZS palenie papierosów: ponad 20 dziennie przez ponad 5 lat (arbitralna decyzja o długości okresu palenia) nadużywanie alkoholu: ponad 2 drinki dziennie przez ponad 5 lat (arbitralna decyzja o długości okresu picia) wczesna menopauza: przed 45. r.ż. - dla kobiet po 65. r.ż. niski BMI - <19 dla kobiet i mężczyzn

28 Za wskazanie do badania DEXA uważa się objaw zaniku kostnego w badaniu radiologicznym kości wykonanym z jakiegokolwiek powodu.

29 "DUŻE" I "MAŁE" CZYNNIKI RYZYKA ZŁAMANIA KOśCI JAKO WSKAZANIE DO BADANIA W KIERUNKU OSTEOPOROZY

30 CZYNNIKI RYZYKA ZŁAMANIA KOśCI NIEZALEŻNE I ZALEŻNE OD GĘSTOśCI KOśCI (BMD)

31 CZYNNIKI RYZYKA ZŁAMANIA KOśCI I NADANE IM WARTOśCI RYZYKA WZGLĘDNEGO (RW)

32 Schemat postępowania w osteoporozie

33 APARATY DENSYTOMETRYCZNE na przykładzie NORLAND MEDICAL SYSTEMS
XR 46 - Największy, najnowocześniejszy, najwyższej klasy stołowy densytometr z rodziny DEXA. Profesjonalny aparat do diagnozowania i monitorowania leczenia metabolicznych schorzeń kostnych. Wykorzystuje technologię skolimowanej wiązki promieniowania rentgenowskiego. Najnowocześniejsza technika wykorzystana w aparacie XR 46 pozwala na wykonanie badania gęstości w lokalizacji: kośćca centralnego (kręgosłup lędźwiowy w projekcji AP i Lateral; szyjka kości udowej); kośćca obwodowego (przedramię); (WHOLE BODY) - badanie całego ciała (RESEARCH SCAN) obszaru dowolnie zdefiniowanego przez lekarza możliwość analizy gęstości kości zwierzęcych (Small Subject) Aparat wyposażony jest w opcję BODY COMPOSITION - badanie składu i masy tkanki kostnej i miękkiej (SOFT TISSUE COMPOSITION).

34

35 CHARAKTERYSTYKA gabaryty aparatu 261 cm x 122 cm;
wysoka szybkość skanu / minimalna dawka promieniowania: Kręgosłup AP <1,5 min/< 1 mRem; Kręgosłup Lateral <4 min/< 5 mrem; Szyjka kości udowej<2 min/<1 mrem; Przedramię <3 min/<1 mrem; Całe ciało <5 min/<0,1 mrem wysoka precyzja ~ 1%; automatyczna eliminacja obszarów o wysokiej gęstości (implanty); technologia aktywnego doboru natężenia promieniowania jonizującego unikalny system 77 punktowej kalibracji - dokładność pomiaru bez względu na indywidualną budowę pacjenta; szeroka baza referencyjna T-SCORE I Z-SCORE; program pediatryczny; określenie czynnika ryzyka złamań ( FRACTURE RISK ASSESMENT ) zgodne z zaleceniami WHO; przyjazne oprogramowanie aparatu czyni go łatwym w obsłudze;

36 EXCELL Mniejszy od XR 46 łóżkowy aparat densytometryczny należący do rodziny DEXA. Wykorzystuje technologię Pencil Beam (skolimowanej wiązki promieniowania rentgenowskiego - minimalizując dawkę promieniowania dla pacjenta zwiększa jednocześnie precyzję i dokładność pomiaru). Doskonale nadaje się zarówno dla szpitali jak i gabinetów lekarskich. Jego nowoczesna technologia, nieduże rozmiary i konkurencyjna cena (aparatu do mierzenia kośćca centralnego) pozwalają na wszechstronność stosowania. Densytometr łóżkowy z wiązką punktową dla skanowania kośćca centralnego (kręgosłup AP i kość szyjki udowej). Wysoka szybkość skanu przy minimalnej dawce promieniowania.

37

38 CHARAKTERYSTYKA: Wymiar 182 cm x 122cm Gabaryty stołu 181cm x 88cm Skrócony czas badania dla kręgosłupa AP <1,5 min a dla kości udowej <2 min Dawka: <1,0 mRem Wysoka precyzja - -1 % kręgosłup; 1,2 % - dla kości udowej Oryginalny system 77 punktowej kalibracji dynamiczna filtracja baza referencyjna T-score i Z-score baza referencyjna dla dzieci od lat 2-20 Przyjazne oprogramowanie sterujące pracą aparatu wyposażono dodatkowo w opcję umożliwiającą ocenę ryzyka złamań (FRACTURE RISK ASSESMENT)

39 Apollo Aparat densytometryczny należący do rodziny DEXA. Przeznaczony jest do badań przesiewowych i wstępnej diagnostyki metabolicznych schorzeń kostnych. Umożliwia analizę gęstości aktywnej metabolicznie struktury gąbczastej kości piętowej (Os Calcis). Apollo charakteryzuje się najniższą względem konkurencyjnych systemów dawką promieniowania jonizującego pochłanianego przez pacjenta (< 0,2 mRem) oraz krótkim czasem pomiaru (< 15 s). Apollo nie wymaga dodatkowych (kosztownych) urządzeń. Wyniki badania densytometrycznego wyświetlane są bowiem na prostej w obsłudze konsoli sterującej pracą aparatu.

40

41 XCT 2000 Reprezentant rodziny niewielkich rozmiarów peryferyjnych tomografów densytometrycznych. Umożliwia wyznaczenie rzeczywistej (wolumetrycznej) gęstości kości w lokalizacji przedramienia. XCT 2000 wyznacza selektywnie gęstość struktury korowej i gąbczastej kości promieniowej. W tej grupie występują również tomografy mikroskopowe umożliwiające odtworzenie rozkładu gęstości kości ze zdolnością rozdzielczą 0,2 - 0,8 mm. Przy dawkach porównywalnych z technologią DXA tomograf densytometryczny pozwala na monitorowanie leczenia w obrębie aktywnej metabolicznie struktury gąbczastej oraz umożliwia wczesne wykrycie efektów zastosowanej terapii.

42

43 PDEXA Niewielkich rozmiarów (masa 27 kg) aparat densytometryczny typu DEXA. Przeznaczony jest do badań wstępnych (przesiewowych) w małych placówkach służby zdrowia lub prywatnych gabinetach lekarskich. To proste w obsłudze urządzenie pozwala na wstępną diagnozę osteoporozy w lokalizacji przedramienia. Pozwala na analizę gęstości kości promieniowej i łokciowej w lokalizacjach: dystalnej i proksymalnej.

44

45 NOWE OPCJE DIAGNOSTYCZNE
Lateral DVA and AP Spine W efekcie przeprowadzonego pomiaru kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego w trakcie jednego badania, przy znacząco obniżonych względem klasycznej metody RTG dawkach promieniowania jonizującego, ocenie poddana zostaje budowa geometryczna kolejnych kręgów w obszarze Th4-L4. \W efekcie przeprowadzonej analizy z wysoką precyzją możliwa jest identyfikacja oraz klasyfikacja złamań. Zastosowanie najnowszych rozwiązań technologicznych czyni z opcji Lateral DVA metodę wysoce konkurencyjną do klasycznej diagnostyki RTG (zdjęć w projekcji bocznej) ze względu na porównywalną jakość obrazu, niskie dawki promieniowania oraz standaryzowaną procedurę pomiaru.

46

47 Total Body W opcji Total Body ocenie względem wartości szczytowych dla płci lub równowiekowej grupy kontrolnej poddana zostaje masa tkanki kostnej całego szkieletu poprzez wyznaczenie gęstości w g/cm2. Wynik pomiaru całego szkieletu wyrażany jest zarówno w wartościach T- score jak i Z- score. Możliwa jest również ocena mineralizacji tkanki kostnej w poszczególnych segmentach szkieletu. W opcji Total Body analizie poddany jest również skład ciała z wyznaczeniem masy tkanki tłuszczowej (Fat mass) oraz jej procentowego udziału względem masy ciała (% Fat) a także rozkładu percentylowego względem populacji referencyjnej. W opcji Total Body możliwa jest również ocena masy surogatu tkanki mięśniowej poprzez wyznaczenie Lean Body Mass.

48

49 Hand W opcji pomiaru dłoni analizie poddana zostaje masa i gęstość tkanki kostnej dłoni. Opcja umożliwia monitorowania zmian BMD w trakcie procesów zapalnych. Pomiar przydatny dla reumatologów.

50

51 Dual Femur - HAL Rozwiązania technologiczne zastosowane w aparatach najnowszej generacji umożliwiają standardową ocenę gęstości tkanki kostnej bliższej części kości udowej (Femur) lub obydwu łącznie (Dual Femur), z uwzględnieniem klinicznie istotnych sub-regionów: szyjki kości udowej (Neck) oraz całości (Total). Z najwyższą precyzją pomiaru wyznaczona zostaje gęstość w g/cm2, a wyniki wyrażane są również w postaci Z-score oraz T-score. Ocenie poddana zostaje długość osi szyjki udowej (Hip Axis Lenght)

52

53 Opcja CSMI Ocena momentu bezwładności przekroju poprzecznego (Cross-sectional Moment of Inertia) umożliwia określenie wytrzymałości mechanicznej oraz ryzyka wystąpienia złamania w tej lokalizacji.

54 Orthopedic Wysoce specjalistyczna analiza masy tkanki kostnej wokół trzpienia endoprotez różnych typów według stref Gruena. Opcja przydatna do monitorowania zmian masy tkanki kostnej w strefach Gruena, co umożliwia oszacowanie ryzyka obluzowania endoprotezy.

55

56 Wyniki badań densytometrycznych BADANIA KRĘGOSŁUPA
Osteoporozę określa się jako chorobę uogólnioną. Niekiedy jednak dochodzi do znacznego odwapnienia tylko jednego z kręgów. Najczęściej krąg L1, ale zdarza się też inaczej (np. L4). W takich przypadkach interpretacja wyniku gęstości kości w odcinku L2 - L4, uważanego za standard, przedstawia pewne trudności. Taka sytuacja wymaga analizy wartości BMD dla poszczególnych kręgów.

57

58

59

60

61 Bardzo często mamy do czynienia ze złamaniami kompresyjnymi kręgów.
Tego typu zmiany mogą zafałszować wynik końcowy pomiarów BMD w odcinku L2 - L4 kręgosłupa, znacznie go zawyżając. Stąd zalecenie, aby również w takich przypadkach dokonywać analizy wyników dla każdego z kręgów oddzielnie.

62

63

64

65

66 wynik badania densytometrycznego w żadnym wypadku nie powinien być interpretowany na podstawie barwy obrazu danego odcinka kośćca. Osoby zajmujące się interpretacją wyników densytometrii powinny pamiętać, że ustawienie skali barw zależy od osoby obsługującej aparat pomiarowy i nie ma nic wspólnego z wartościami liczbowymi gęstosci kości.

67

68

69 Badania densytometryczne są szeroko stosowane u pacjentów zagrożonych osteoporozą posterydową, także u dzieci. Oto przykład wyniku badania densytometrycznego całego układu kostnego (TOTAL BODY) i odcinka lędźwiowego kręgosłupa (AP SPINE) wykonanego w programie pediatrycznym u 12 - letniego chłopca po sterydoterapii. Wartość BMD całego kośca niewiele odbiega od normy wiekowej. Natomiast wartości BMD odcinka lędźwiowego kręgosłupa jest znacznie obniżona w porównaniu do normy wiekowej.

70

71

72 Przy użyciu badania densytometrycznego możemy oceniać skuteczność leczenia osteoporozy. Chora lat 68 miała wykonane badanie densytometryczne kręgosłupa L2-L4 i szyjki kości udowej (metodą DEXA). W badaniu kręgosłupa stwierdzono cechy osteoporozy (T-score = -3.10), a w badaniu szyjki kości udowej cechy osteopenii (T-score = -2.04) Włączono leczenie bisfosfonianami oraz suplementację wapnia i witaminy D3. Badanie powtórzono po 2 latach i stwierdzono zwiększenie gęstości masy kostnej kręgosłupa (T-score = -2.19), co odpowiada przejściu z grupy osteoporozy do grupy osteopenii oraz mniejszego stopnia zwiększenie gęstości masy kostnej szyjki kości udowej (T-score = -1.71). Oceniając powyższe wyniki w procentowej skali w stosunku do szczytowej masy kostnej należy stwierdzić, że gęstość kręgosłupa wzrosła z 69% do 78% szczytowej masy kostnej, a gęstość szyjki kości udowej z 75% do 79%.

73 PRZED

74

75 Po

76

77 Przypadek ten ilustruje jak cennym badaniem w diagnostyce osteoporozy jest densytometria i jak niska gęstość kości utrudnia, a często uniemożliwia leczenie powikłań osteoporozy czyli złamań. Chora lat 89 po epizodzie złamań kompresyjnych kręgosłupa (Th7-Thll, L2, L4) przed dwoma laty i złamaniem nasady dalszej kości promieniowej prawej przed sześciu laty, do tej pory nie leczona z powodu osteoporozy miała wykonane badanie densytometryczne kręgosłupa L2-L4 i szyjek kości udowej (metodą DEXA). Badanie wykazało bardzo niskie wartości gęstości mineralnej kręgosłupa (T-score = -4.28) i alarmująco niskie wartości gęstości mineralnej kości udowych (T score szyjki lewej = -7.52), T-score szyjki prawej = -7.31). Wartości te wskazują na bardzo nasiloną osteoporozę i ryzyko złamań w takim przypadku jest wysokie.

78 Chorej włączono suplementację wapna i witaminy D3
Chorej włączono suplementację wapna i witaminy D3. W 4 miesiące później przy lekkim potknięciu doszło u chorej do złamania przezkrętarzowego prawej kości udowej. Chora była leczona operacyjnie. Zespolono złamanie przy użyciu płyty kątowej. W celu polepszenia konsolidacji zrostu chora otrzymywała Fluossen, Ossopan, Vit. A+D3. Mimo przestrzegania zaleceń lekarskich u chorej po 9 miesiącach od leczenia operacyjnego nie doszło do zrostu (ani nawet do radiologicznych cech rozpoczynającego się zrostu), za to elementy metalowe zespolenia spowodowały dalszą destrukcję kości. Chora została zakwalifikowana do zabiegu wszczepienia protezy stawu biodrowego. Niestety w wyniku powikłań okołooperacyjnych (podejrzewano zatorowość płucną) chora zmarła.

79

80

81

82 Biochemiczne markery obrotu kostnego
Fragmenty białkowych elementów strukturalnych kości (lub produkty ich degradacji) oraz enzymy i białka uwalniane do krążenia w czasie aktywności metabolicznej komórek kościotworzenia - osteoblastów oraz komórek resorpcji kości - osteoklastów. Poziom biochemicznych markerów jest wypadkową aktywności wszystkich procesów przebudowy, odbywających się w danym momencie w obrębie całego szkieletu. SYSTEM ELECSYS® 1010/2010 Pierwsza automatyczna metoda oznaczania nowoczesnych markerów obrotu kostnego w surowicy krwi, umożliwiająca szybką diagnostykę indywidualnych pacjentów (Certyfikat ISO 9001)

83

84 ZALETY AUTOMATYZACJA: umożliwia wprowadzenie markerów kostnych jako badań rutynowych; Czas oznaczenia:18 min., możliwość natychmiastowego wydania wyniku; MATERIAŁ: aplikacja do oznaczania w surowicy, a nie w moczu, w zasadniczy sposób poprawia wiarygodność wyników oraz CV metody, eliminuje błędy związane z wpływem diurezy i sposobem zbiórki moczu; MENU: kompleksowa oferta (Osteokalcyna, CrossLaps, PTH) + panel hormonalny; EKONOMIZACJA: stały koszt pojedyńczego oznaczenia, niezależnie od ilości zleceń - możliwość oznaczeń pojedyńczych surowic;

85 MOŻLIWOŚCI DIAGNOSTYKA CZYNNOŚCIOWA TARCZYCY TSH 3 gen., T3, T4, fT3, fT4, Tyreoglobulina, anty-TPO, T4-uptake; DIAGNOSTYKA HORMONALNA: FSH, LH, Prolaktyna, Estradiol, Progesteron, Testosteron, DHEA-S , HCG, Beta-HCG, Kortyzol, Insulina; DIAGNOSTYKA OSTEOPOROZY: Beta-CrossLaps, N-Mid-Osteokalcyna, Parathormon; MARKERY NOWOTWOROWE: AFP, CEA, PSA, free PSA, CA 125, CA 19-9, CA 15-3, CA 72-4, CYFRA 21-1, NSE; DIAGNOSTYKA ZAKAŻEŃ: HBsAg, anty-HBs, anty-HBc, anty-HBc IgM, anty-HBe, HbeAg, HIV-Ag; DIAGNOSTYKA ANEMII: Ferrytyna, wit. B12, kwas foliowy, RBC folate; INNE: Mioglobina, Troponina T, CK-MB mass, Digoksyna, IgE;

86 Markery tworzenia kości
Frakcja kostna alkalicznej fosfatazy w systemie ELISA (surowica) Osteokalcyna w systemie ELISA (surowica). Produkt degradacji osteokalcyny. Osteokalcyna jest wysoce swoistym markerem kościotworzenia, gdyż wytwarzana jest jedynie przez aktywne osteoblasty.

87 Markery tworzenia kości
PINP jest to peptyd uwalniany w czasie syntezy kolagenu z cząsteczki prokolagenu typu I od końca N. Obecne w krążeniu PINP wskazują więc bezpośrednio na liczbę nowoutworzonych cząsteczek kolagenu wbudowanych w tkankę. PINP to cząsteczka o kształcie wydłużonym, ufosforylowana, o masie cząsteczkowej daltonów.

88 Marker resorpcji kości
Beta-CrossLaps ß-izomery dwóch oktopeptydów łańcucha alfa kolagenu typu I połączone wiązaniem sieciującym. Jest to C-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I (CTx), wysoce swoisty marker procesu resorpcji kości.

89 WSKAZANIA DO OZNACZANIA NOWOCZESNYCH MARKERÓW OBROTU KOSTNEGO
IDENTYFIKACJA PACJENTEK Z PODWYŻSZONYM OBROTEM KOSTNYM, NIEZALEŻNYM OD OBNIŻONEJ GĘSTOŚCI MINERAŁU KOSTNEGO (BMD), CZYNNIKIEM RYZYKA ZŁAMAŃ U KOBIET. BADANIE KONIECZNE U KOBIET ze złamaniem w wywiadzie lekarskim z obniżoną gęstością minerału kostego (BMD<-1SD) leczonych sterydami przewidzianych do leczenia antyresorpcyjnego (pacjentki z podwyższonym obrotem kostnym pozytywnie odpowiadają na leczenie)

90 MONITOROWANIE LECZENIA PREPARATAMI ANTYRESORPCYJNYMI
Zmiany poziomu markerów obrotu kostnego po 3-6 miesiącach leczenia preparatami antyresorpcyjnymi są jedynym wczesnym dowodem dla pacjenta, że leczony jest prawidłowo, a dla lekarza o subordynacji pacjenta i właściwym dawkowaniu leku IDENTYFIKACJA PACJENTÓW Z PRZERZUTAMI NOWOTWORU PROSTATY DO KOŚCI Poziom total PINP 10, nl/ml Brak przerzutów do kości nl/ml Przerzuty do kości

91 PROFILAKTYKA PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY U KOBIET ZWIĄZANA Z NIEDOBOREM ESTROGENÓW PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY ZWIĄZANA Z NADCZYNNOŚCIĄ TARCZYCY PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY ZWIĄZANA Z NADCZYNNOŚCIą NADNERCZY PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY ZWIĄZANA Z PIERWOTNĄ I WTÓRNĄ (NIEDOBÓR WITAMINY D) NADCZYNNOśCIĄ PRZYTARCZYC