Prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław GLIŃSKI

Prezentacja na temat: "Prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław GLIŃSKI"— Zapis prezentacji:

1 Prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław GLIŃSKI
ZOONOZY Prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław GLIŃSKI

2 EWOLUCJA ZOONOZ

3 EWOLUCJA ZOONOZ ŁOWIECTWO UDOMOWIENIE ZWIERZĄT
SYNANTROPIZACJA (muchy,ptaki) ZWIERZĘTA TOWARZYSZĄCE CZŁOWIEKOWI EGZOTYCZNE ZW. OZDOBNE MIGRACJA CZŁOWIEKA DO NOWYCH ŚRODOWISK ZMIANY W NISZACH EKOLOGICZNYCH SPOWODOWANE PRZEZ CZŁOWIEKJA TRANSPORT I MIGRACJA ZWIERZĄT ŚRODKI SPOŻYWCZE ZWIERZĘCEGO POCHODZENIA

4 TYPY ZOONOZ ZOONOZY BEZPOŚREDNIE CYKLOZOONOZY METAZOONOZY SAPROZOONOZY
(wścieklizna) CYKLOZOONOZY (bablowica) METAZOONOZY (dżuma) SAPROZOONOZY (glistnica) KSENOZOONOZY

5 SKUTKI ZACHOROWAŃ NA ZOONOZY
SKUTKI ZDROWOTNO-FINANSOWE choroba, zgon, czasowa lub całkowita utrata zdrowia, zmniejszenie dochodów związane z chorobą lub przejściem na rentę, koszty leczenia, niekorzystny oddźwięk społeczny SKUTKI EPIDEMIOLOGICZNE Konieczność masowych szczepień Ograniczenie ruchu ludności Hospitalizacja chorych Wycofanie zanieczyszczonej żywności z handlu Wmożenie kontroli nad zwierzętami (wybijanie!)

6 CZYNNIKI WARUNKUJĄCE POWSTANIE I ROZWÓJ ZOONOZ
ŁAŃCUCH EPIDEMIOLOGICZNY ZBIORNIK ZARAZKA WROTA ZAKAŻENIA STAN ODPORNOŚCI MIGRACJA LUDZI I ZWIERZĄT GRUPA PODWYŻSZONEGO RYZYKA WEKTORY MECHANICZNE I BIOLOGICZNE NOSICIELSTWO I SIEWSTWO ZARAZKÓW

7 ZOONOZY NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE W EUROPIE
BĄBLOWICA, BORELIOZA CHOROBA PTASIA, DERMATOMIKOZY GLISTNICA GORĄCZKA Q GRUŹLICA, JERSINIOZA KAMPYLOBAKTERIOZA.KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU, KOLIBAKTERIOZY,LEPTOSPIROZA LISTERIOZA, OPISTORCHIAZA, RÓŻYCA, SALMONELOZY, SPOROTRYCHOZA,ŚWIERZB, TASIEMCZYCE, TOKSOPLAZMOZA, TULAREMIA, ZAKAŻENIA PACIORKOWCOWE, WŁOŚNICA, WŚCIEKLIZNA

8 ZOONOZY XXI WIEKU

9 ZOONOZY XXI WIEKU I CHOROBA ODKRYCIE ETIOLOGIA OBJAWY
Ch. kociego pazura 1950 Bartonella hensellae Adenitis, meningitis, wysypka Boliwijska gor.krwotoczna 1959 Arenavirus Gorączka krwotoczna Kongijska gor. Krwotoczna 1960 Nairovirus „ Choroba marburska 1967 Filovirus Gorączka Lassa 1969

10 ZOONOZY XXI WIEKU II Choroba z Lyme 1975 Borrela burgdorferi
Choroba wieloukładowa Gorączka Hantaa 1977 Hanta virus Gor. krwot z zespołem nerkowym Gorączka Chikungunya 1979 Alfavirus Goraczka arthritis Kolibakterioza 0157:H7 1982 E. Coli Biegunka, h Hemol.mocznicowy Brazylijska gor. Krwot. 1994 Sabiavirus Gorączka krwotoczna Erlichioza E.Chaffensis E. sennetsu p. monocyt, Granulocyt.

11 Gorączka Zachodniego Nilu
ZOONOZY XXI WIEKU III VvCJD PrPsc vCJD Chor. Ebola 1997 Filovirus Gorączka krwotoczna Grypa Hongkong Influenza virus Grypa z powikłaniami Gorączka Zachodniego Nilu (1937) 1997 Favivirus Zapalenie mózgu Grypa ptasia Wirus grypy kurzej A(H2N1) Grypa z powikłaniami

12 STRATEGOE ZWALCZANIA ZOONOZ
I. STRATEGIA. OCHRONA PRZED INFEKCJAMI LUDZI Z GRUPY PODWYŻSZONEGO RYZYKA II. STRATEGIA. PROFILAKTYKA CAŁEJ POPULACJI NA TERENIE ZAGROZONYM ZOONOZAMI, PRZYMUSOWA HOSPITALIZACJA I LECZENIE III. STRATEGIA.LIKWIDACJA ŹRÓDEŁ ZAKAŻENIA, REZERWUARÓW ZARAZ I WEKTORÓW

13 PROFILAKTYKA I TERAPIA ZOONOZ
PRZYMUSOWA HOSPITALIZACJA DŻUMA KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU NOSACIZNA CHOROBA PAPUZIA WĄGLIK, WŚCIEKLIZNA ZAPALENIA OPON MÓZGOWYCH ERYJNE. I WIRUSOWE ŻÓŁTACZKA ZAKAŹNA KRĘTKOWA I KRĘTKOWICE ZATRUCIE JADEM KIEŁBASIANYM

14 ZOONOZY PODLEGAJĄCE PRZYMUSOWEMU LECZENIU
BRUCELOZA GRZYBICA WOSZCZYNOWA I STRZYGĄCA GRZYBICA DROBNOZARODNIKOWA TASIEMCZYCE I CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ LARWY TASIEMCÓW ŚWIERZB TULAREMIA

15 GORĄCZKA Q ETIOLOGIA – COXIELLA BURNETII (PROTOBACTERIUM, γ-SUBD.)
PRZEBIEG U ZWIERZĄT POSTAĆ BEZOBJAWOWA RONIENIA BYDŁA, OWIEC, KÓZ ZWIERZĘTA WRAŻLIWE KROWY,OWCE, KOZY,PSY,KOTY, PTAKI, STAWONOGI

16 GORĄCZKA Q

17 LISTERIOZA I

18 LISTERIOZA U CZŁOWIEKA
ZAKAŻENIE BEZOBJAWOWE ZAPALENIE OPON MÓZGOWYCH ROPNIE, ANGINA Ą ZAPALENIE SKÓRY, ZAPALENIE SPOJÓWEK, WĘZŁÓW CHŁONNYCH, NARZĄDU RODNEGO

19 JERSINIOZA I

20 JERSINIOZA II

21 TULAREMIA I

22 TULAREMIA II

23 TULAREMIA III

24 BRUCELOZA I

25 BRUCELOZA II

26 BRUCELOZA III

27 ORNITOZA –CHOROBA PTASIA I

28 CHOROBA PTASIA II CHLAMYDOPHILA PSITTACI
SZCZEPY NEUROTROPOWE PNEUMOTROPOWE WISCEROTROPOWE U CZŁOWIEKA PRZEBIEG BEZOBJAWOWY LUB OPSTRY (ZAPALENIE PŁUC, OBJAWY GRYPOWE LUB DURTOWE)

29 LEPTOSPIROZA I WYSOCE ZAKAŹNA CHOROBA ZWIERZĄT I CZŁOWIEKA WYWOŁANA PRZEZ LEPTOSPIRY (GŁÓWNIE L. INTERROGANS) O PRZEWLEKŁYM LUB OSTRYM PRZEBIEGU ATAKUJĄCA NAJCZĘŚCIEJ WĄTROBĘ, NERKI, UKŁAD NERWOWY

30 LEPTOSPIROZA II

31 LEPTOSPIROZA III

32 GORĄCZKA DOLINY RIFT

33 GORĄCZKA DOLINY RIFT

34 GORĄCZKA DOLINFY RIFT III

35 APHTOVIRUS, TYP A,O,C,SAT1,SAT2
PRYSZCZYCA ETIOLOGIA APHTOVIRUS, TYP A,O,C,SAT1,SAT2 SAT3,ASIA 1 SYMPTOMATOLOGIA OKRES WYLĘGANIA 2-8 DNI PĘCHERZE I UBYTKI NA WARGACH, JĘZYKU, KORONCE, SZPARZE MIĘDZYRACICZNEJ,WYMIENIU,STRZYKACH TEMP. DO 41OC

36 PRYSZCZYCA

37 PRYSZCZYCA JAKO ZOONOZA

38 MUŁY,OSŁY, ZW. MIĘSOŻERNE
NOSACIZNA PSEUDOMONAS MALLEI PRZEBIEG OSTRY MUŁY,OSŁY, ZW. MIĘSOŻERNE PRZEBIEG PRZEWLEKŁY KONIE

39 NOSACIZNA JAKO ZOONOZA
FORMA OSTRA (POSOCZNICOWA) FORMA PRZEWLEKŁA TRWAJACA KILKA-KILKANAŚCIE LAT

40 WĄGLIK (ANTHRAX) BACILLUS ANTHRACIS
POSTAĆ NADOSTRA I OSTRA CHOROBY U ZWIERZĄT U CZOWIEKA- POSTAĆ SKÓRNA, PŁUCNA I JELITOWA

41 WĄGLIK

42 WĄGLIK

43 GENOTYPY WIRUSA WŚCIEKLIZNY
WŚCIEKLIZNA GENOTYPY WIRUSA WŚCIEKLIZNY KLASYCZNY WIRUS WŚCIEKLIZNY( RV, genotyp 1,serotyp 1) LAGOS (LBV, genotyp 2 ser. 2) MOKOLA (MV, genotyp3, ser.3) DUVENHAGUE (DV, genotyp 4, ser. 4) EUROPEJSKI WIRUS WŚĆ.NIETOPERZY 1 (EBV1, genotyp 5) EUROPEJSKI WIRUS WŚĆ. NIETOPERZY 2 (EBV2, genotyp 6) AUSTRALIJSKI WIRUS WŚĆ. NIETOPERZY (ABV, genotyp 7)

44 WŚCIEKLIZNA -POSTACIE
POSTAĆ CICHA POSTAĆ SZAŁOWA FAZY CHOROBY - FAZA PRODROMÓW, POBUDZENIA I PORAŻEŃ WŚCIEKLIZNA CZŁOWIEKA ZAWSZE PODEJRZENIE GDY WYSTĄPIA OBJAWY NEUROLOGICZNE U OSÓB POKĄSANYCH PRZEZ WIERZĘTA LUB ZANIECZYSZCZONYCH ŚLINA TYCH ZWIERZĄT

45 WŚCIEKLIZNA -ROZPOZNANIE

46 KAMPYLOBAKTERIOZA I CAMPyLOBACTER JEJUNI (głównie) C. coli
C.upsaliensis C.fetus subsp. fetus, C. fenneliliae

47 IZOLACJA ZARAZKA, TEST ELISA, AGLUTYNACJA, IF
KAMPYLOBAKTERIOZA II MAŁPY TO POTENCJALNI BEZOBJAWOWI NOSICIELE I SIEWCY C. JEJUNI WAŻNYM ŹRÓDŁEM ZAKAŻENIA SĄ PTAKI TYPOWY OBJAW KLINICZNY-BIEGUNKA , NIEKIEDY Z DOMIESZKĄ KRWI LUB ŻÓŁCI ROZPOZNANIE IZOLACJA ZARAZKA, TEST ELISA, AGLUTYNACJA, IF

48 KAMPYLOBAKTERIOZA JAKO ZOONOZA

49 GRUŹLICA I MYCOBACTERIUM BOVIS MYCOBACTERIUM TUBERCULOSIS
MYCOBACTERIUM AVIUM INTRACELLULARE COMPLEX

50 GRUŹLICA II LISTA B WYKAZU CHORÓB OIE
TB WYWOŁANA PRZEZ M.BOVIS JEST ZOONOZĄ KTÓRA PODLEGA REJESTRACJI (Rozp Min, Roln. i Rozw. Wsi z dnia 18.V r) GRUŹLICA I INNE MYKOBAKTERIOZY ZNAJDUJA SIĘ W WYKAZIE CHORÓB ZAKAŹNYCH I ZAKAŻEŃ CZŁOWIEK (Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaxnyc i zakażeniach).

51 GRUŹLICA III SYMPTOMATOLOGIA
BYDŁO, OWCE,KOZY- TB PŁUC I OPŁUCNEJ +REGIONALNE WĘZŁY CHŁONNE, MOŻLIWE UOGÓŁNIENIE PROCESU CHOROBOWEGO. PRZEBIEG CHRONICZNY KONIE I KONIOWATE_ PROCES WYTWÓRCZY W WĄROBIE, ŚLEDZYIONIE, NERKACH ŚWINIE- TB KOŚCI, WĄTROBY, ŚLEDZIONY, WĘZŁÓW CHŁONNYCH PSY I KOTY- ZMIANY NAJCZĘŚCIEJ W PŁUCACH,OPŁUCNEJ, PRZEWODZIE POKARMOWYM, NERKACH,WĄTROBIE

52 IDENTYFIKACJA W TEŚCIE PCR
GRUŹLICA IV MAŁPY-OSTRY PRZEBIEG. TB PŁUC I NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH SARNY, JELENIE, ŁOSIE-WĘZŁY CHŁONNE, NARZĄDY WEWNETRZNE I WĘZŁY CHŁONNE ROZPOZNANIE PRÓBA TUBERKULINOWA IZOLACJA ZARAZKA IDENTYFIKACJA W TEŚCIE PCR

53 GRUŹLICA JAKO ZOONOZA I
GŁÓWNIE ZAKAŻENIE AEROGENNO-KROPELKOWE GRUŹLICA PŁUC GRUŹLICA SKÓRY, KOSCI I INNYCH NARZĄDÓW

54 GRUŹLICA JAKO ZOONOZA II

55 WIRUS ZACHODNIEGO NILU
FLAVIVIRUS (FLAVIVIRIDAE) W KOMPLEKSIE JAPANESE ENCEPHALITIS ANTIGENIC COMPLEX (FJEAC) 70 PRZEDSTAWICIELI WEKTOREM STAWONOGI DLA 50 WIRUSÓW WIRION DWUDZIESTOŚCIENNY (40-60 nm) Z OTOCZKĄ NUKLEOKAPSYD IZOMETRYCZNY JEDNONICIENIOWY RNA STRUKTURA ANTYGENOWA: E gp –hemaglutynina; C białko nukleokapsydu ; M-matrix; V1,V2-białka otoczki

56 TRANSMISJA WNV

57 EPIDEMIOLOGIA WNV

58 KOMPLEKS SEROLOGICZNY JAPOŃSKIEGO ZAPALENIA MÓZGU
KLASYFIKACJA KOMPLEKS SEROLOGICZNY JAPOŃSKIEGO ZAPALENIA MÓZGU ZAPALENIE MÓZGU ŚW. LUDWIKA ZAPALENIE MÓZGU ROCIO ZAPALENIE MÓZGU -WNV JAPOŃSKIE ZAPALENIE MÓZGU ZAPALENIE MÓZGU DOLINY MURRAY KUNIJN ZAPALENIE MÓZGU

59 GATUNKI NAJCZĘŚĆIEJ ATAKOWANE PRZEZ WNV
PTAKI KRUKOWATE – WRONA, KRUK, SÓJKI PTAKI DRAPIEŻNE – JASTRZĄB, SOKÓŁ, SOWA DRÓB KURY, GĘSI, KACZKI, INDYKI(?) KRĘGOWCE CZŁOWIEK, KOŃ, KROWA

60 KLINIKA WND OKRES INKUBACJI 3-14 DNI KRÓTKOTRWAŁA WIREMIA
GŁÓWNY WEKTOR CULEX PIPIENS, C.QUIQUEFASCIATUS, C. RESTUANS POSTACIE KLINICZNE CHOROBY ZAKAŻENIE BEZOBJAWOWE GORĄCZKA ZACHODNIEGO NILU ZAPALENIE OPON MÓZGOWYCH I MÓZGU

61 OBJAWY KLINICZNE ZAPALENIA MÓZGU NA TLE INFEKCI WNV U KONI II.
OPUSZCZENIE LUB PRZECHYLENIE GŁOWY ZABURZENIA WIDZENIA RUCHY MANEŻOWE TRUDNOŚCI W POŁYKANIU TRUDNOŚCI W STANIU GORĄCZKA KONWULSJE ŚPIĄCZKA PADNIĘCIE (33%)

62 TOKSOPLAZMOZA I TOXOPLASMA GONDII
GŁÓWNY NOSICIEL I SIEWCA PATOGENU- KOT DOMOWY I KOTOWATE STADIA ZAKAŹNE TACHYZOITY BRADYZOITY SPOROZOITY

63 TOKSOPLAZMOZA II ZWIERZĘTA i LUDZIE ZARAŻAJA SIĘ OOCYSTAMI ZAKAŹNYMI WYDALANYMI Z KAŁEM LUB CYSTAMI WYSTEPUJACYMI W TKANKACH ŻYWICIELI POŚREDNICH (50-150µm)

64 TOKSOPLAZMOZA III

65 TOXOPLAZMOZA IV

66 SALMONELLE SALMONELLA ENTERICA subsp. ENTERICA Podgatunki
S.eenterica enterica S. enterica salamae S. enterica arizonae S.enterica diarizonae S. enterica houtenae S.eenterica indica SALMONELLA BONGORI

67 SALMONELLA enterica subsp. enterica
SALMONELOZA I ETIOLOGIA SALMONELLA enterica subsp. enterica SALMONELLA bongori

68 SALMONELOZA II

69 SALMONELOZA III SYMPTOMATOLOGIA U ZWIERZĄT BEZOBJAWOWE NOSICIELSTWO
POSTAĆ POSOCZNICOWA POSTAC JELITOWA (OSTRE, PODOSTRE, CHRONICZNE ZAPALENIE JELIT) SUBKLINICZNE INFEKCJE RONIENIA

70 SALMONELOZA V

71 SALMONELOZA U LUDZI CHARAKTERYSTYKA KLINICZNA U CZŁOWIEKA
ZATRUCIA POKARMOWE, ZAPALENIA I ROPNIE NARZĄDÓW ZAKAŻENIA UOGÓLNIONE

72 KOLIBAKTERIOZA I

73 KOLIBAKTERIOZA II VTEC EHECT EIHEC VTEC 0157:H7:
krwotoczne zapalenie jelita grubego (haemorrhagic colitis), hemolityczny zespół mocznicowy (haemolytic uraemic syndrome) oraz małopłytkowa plamica zakrzepowa(thrombotic thrombocytopenic purpura)

74 ŻÓŁTA GORĄCZKA

75 ZÓŁTA GORĄCZKA I

76 ŻÓŁTA GORĄCZKA II REZERWUAR ZARAZKA POSTAC MIEJSKA- CZŁOWIEK I KOMAR
POSTAĆ WIEJSKA, MASŁPA, DROBNE KRĘGOWCE, KOMAR

77 ŻÓŁTA GORĄCZKA III

78 GRYPA PTASIA

79 GRYPA CHOROBA KTÓRA ZABIJA LUDZI W AZJI NIE JEST ZWYKŁĄ GRYPĄ
NOWY WIRUS GRYPY DOŚĆ CZĘSTO PRZYBYWA ZE ŚWIATA ZWIERZĄT WIRUS H5N1 PRZERAŻA BO WIĄŻE SIĘ Z NIM WIELE NIEWIADOMYCH PO KILKU TYGODNIACH PANDEMIA GRYPY SPADNIE NA WIELKIE MIASTA W 1918 R PODCZAS PANDEMII HISZPANKI ZNARŁO PONAD 50 ML LUDZI \NAJBLIŻSZA PANDEMIA POCHŁONIE ML ISTNIEŃ LUDZKICH

80 TYPY WIRUSA GRYPY TYP A –zakaża ludzi, ssaki i ptaki. Najczęściej jest przyczyną epidemii grypy 16 typów H, 9 typów N, 144 możliwych kombinacji H i N TYP B- zakaża wyłącznie ludzi TYP C zakaża ludzi i świnie. Najlżejszy przebieg

81 WIRUS GRYPY A /H5N1 ŚMIERTELNY DLA KURCZĄT, KACZEK I INDYCZĄT
CHOROBOTWÓRCZY DLA SSAKÓW CZASEM ZAKAŻA CZŁOWIEKA I POWODUJE ZEJŚCIE ŚMIERTELNE – DROGA ZAKAŻENIA = DRÓB-CZŁOWIEK MOŻLIWOŚĆ TRANSMISJI CHORY PACJENT -ZDROWY CZŁOWIEK OGRANICZONA DO JEDNEGO OGNIWA (TYLKO OSOBY PIELĘGNUJĄCE PACJENTA)

82 WŁĄŚĆIWOŚCI I STRUKTURA WIRUSA GRYPY
AI (AVIAN INFLUENZA) ORTHOMYXOVIRIDAE RNA , 7-8 SEGMENTÓW, KAPSYD BIAŁKOWY, OSŁONKA Z RECEPTORAMI-HEMAGLUTYNINA (H, H1-16), NEURAMINIDAZA (N, N1-9), 144 KOMBINACJI H I N DZIKIE PTAKI (GĘSI, MEWY) GŁOWNYM REZERWUAREM WIRUSA PTASIEGO A SPECYFICZNOŚĆ ZACHOROWANIE LUDZI (A) H1N1,H1N2,H3N2, ŚWIŃ H7N7,H3N9, KONI H7N7,H3N8

83 TRANSMISJA H5N1

84 SHIFT ANTYGENOWY H5N1 W ORGANIZMIE ŚWINI

85 GŁÓWNE ŻRÓDŁO ZAKAŻENIA
PTAKI WOLNOŻYJĄCE (GŁÓWNIE WODNE) – bezobjawowy nosiciel wirusa POWIETRZE, WODA, PASZA, ŚRODKI TRANSPORTU ZANIECZYSZCZONE ODCHODAMI ZAKAŻONYCH PTAKÓW ZAKAŻONE GRYZONIE

86 PATOGENNOŚĆ WIRUSA GRYPY PTASIEJ

87 OBJAWY GRYPY PTASIEJ U PTAKÓW
DEPRESJA BRAK APETYTU GWAŁTOWNY SPADEK PRODUKCJI JAJ,MIĘKKIE SKORUPY JAJ OBJAWY NERWOWE ZASINIENIE GRZEBIENIA I KORALI SILNE ŁZAWIENIE OBRZĘK ZATOK PODOCZODOŁOWYCH KICHANIE DUSZNOŚĆ BIEGUNKA

88 OBJAWY GRYPY PTASIEJ NIEKIEDY NAGŁE PADNIĘCIA BEZ WIDOCZNYCH OBJAWÓW
ŚMIERTELNOŚĆ DO 100% W CHRONICZNYM PRZEBIEGU- obrzmienie podskórne na głowie i nogach Przekrwienie gardła, tchawicy, żołądka, tłuszczu w okolicy serca

89 OBJAWY GRYPY PTASIEJ U CZŁOWIEKA
Gorączka Ból gardła Bóle mięśni i stawów Kaszel Zapaleniespojówek Wirusowe zapalenie płuc Niewydolność oddechowa Śmierć