Rozwój społeczno-emocjonalny dziecka w wieku 3 -9 lat

Prezentacja na temat: "Rozwój społeczno-emocjonalny dziecka w wieku 3 -9 lat"— Zapis prezentacji:

1 Rozwój społeczno-emocjonalny dziecka w wieku 3 -9 lat
Przygotowała Magdalena Klimek vel Klimczak Specjalistyczna Poradnia Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi w Łodzi

2 ŚREDNIE DZIECIŃSTWO wiek przedszkolny

3 Teoria umysłu zdolność do wnioskowania o stanach wewnętrznych innych osób na podstawie obserwowanych zachowań i traktowania ich jako przejawów stanów nieobserwowalnych. ……..takich jak pragnienia, wyobrażenia, oczekiwania, przekonania. Rozwój teorii umysłu mówi nam o zdolności osoby do wnioskowania o stanach wewnętrznych innych osób na podstawie obserwowanych zachowań i traktowania ich jako przejawów stanów nieobserwowalnych.

4 Teoria umysłu sprawności językowe i komunikacyjne, zachowania społeczne. Warto więc zwracać uwagę i stymulować rozwój zdolności narracyjnych – opowiadanie i skłanianie do opowiadań Rozwój teorii umysłu jest ściśle powiązany z takimi funkcjami psychicznymi jak:……………………………. poziom kompetencji komunikacyjnych i społecznych warunkuje poziom rozwoju teorii umysłu…………………………. bo po pierwsze wiemy, jak dzieci percypują świat, a po drugie jak siebie w tym świecie umiejscawiają.

5 Teoria umysłu 3-latki nie rozumieją jeszcze różnicy pomiędzy światem realnym, a światem w umyśle, nie odróżniają przekonań własnych od cudzych na temat konkretnej sytuacji …………uważają, że dorosły widząc zachowania dziecka czuje to samo (płacz, śmiech, złość)……………………….

6 Teoria umysłu 4-5-latki dostrzegają, że przekonania na jakiś temat mogą być fałszywe

7 Teoria umysłu 4-latki zaczynają odróżniać przekonania na temat rzeczywistości od samej rzeczywistości 4-5-latki potrafią odróżnić przekonania własne od przekonań innych na temat tego samego fragmentu rzeczywistości ……………….. Co pomaga im w wyróżnianiu siebie z otoczenia, a tym samym staję się elementem niezbędnym do formowania prawidłowej osobowści

8 Teoria umysłu Dzięki teorii umysłu dzieci w okresie średniego dzieciństwa potrafią: Dokonywać transformacji informacji z otoczenia, umysł może wzbogacać lub fałszować obraz rzeczywistości, rozumieją metafory, kłamstwa, żarty, rozumieją i opisują wewnętrzny świat bohaterów (literackich, filmowych) Teoria umysłu pomaga w selekcji, organizacji i transformacji informacji z otoczenia dziecka, interpretacji rzeczywistości, rozumieniu „niedosłowności”

9 Rozwój emocjonalny Zachodzi jedynie w sytuacjach społecznych, we wspólnym działaniu, w dyskursie. Wiedza dziecka o emocjach koreluje ze sprawnościami językowymi, poznawczymi, a tym samym z rozumieniem fałszywych przekonań. Teraz mogę już przejść do krótkiej charakterystyki rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. …….dlatego tak ważne jest wspieranie rozwoju umiejętności kooperacyjnych dziecka, rozwoju naprzemiennosci w kontaktach z innymi

10 Rozwój emocjonalny 4-latki
przewidują reakcje emocjonalne na zdarzenia przykre i przyjemne, przewidują stany emocjonalne osoby, której pragnienia zostały lub nie zostały zaspokojone, uważają, że skutki czyichś działań są intencjonalne, rozumieją, rozpoznają, nazywają i okazują emocje mają trudności z regulowaniem emocji mieszanych. 4 latki potrafia już zauważyc logiczne powiązanie pomiędzy tym, co zachodzi w danej sytuacji, a stanem emocjonalnym osoby, której udziałem jest dana sytuacja. Wiedzą więc, jak ich własne zachowanie może wpłynąć na emocje innych.

11 Rozwój emocjonalny 5-latki
łączą z działaniami intencjonalnymi tylko skutki negatywne. Ok. 6 r.ż. dostrzegają różnicę pomiędzy przeżywaniem emocji, a ich ekspresją. ………….a więc zaczynają mieć mozliwość regulowania swojej ekspresji i uruchamiaja mechanizmy kontroli , które maja na celu zachowanie pewnej prywatności przeżyć.

12 Rozwój społeczny Prawidłowy rozwój społeczny przejawia się w
zdolności do osiągania celów społecznych: angażowania się w coraz bardziej złożone interakcje, nawiązywania i podtrzymywania przyjaźni, włączania się w grupę i zdobywania akceptacji. Prawidłowy rozwój społeczny przejawia się w nabywaniu podstawowych kompetencji społecznych, które umożliwiają dziecku efektywne funkcjonowanie w grupie i czerpanie satysfakcji z interakcji…………………….

13 Rozwój społeczny Trudności ujawniane w wieku przedszkolnym w w/w obszarach skutkują: Kłopotami z komunikowaniem swoich potrzeb, Rozpoznawaniem podstawowych emocji, Rozwiązywaniem konfliktów interpersonalnych Trudnościami z nawiązywaniem relacji z innymi w późniejszym okresie rozwojowym Ograniczonym zakresem korzystania ze stwarzanych przez szkołę warunków edukacyjnych. Ntomiast trudnosci pojwiające się w obszarze kompetencji społecznych mają przełozenie na nieumiejętność zadbania o swoje potrzeby, rozwiązywania za pomocą posiadanej wiedzy i umiejętności różnorodnych sytuacji interpersonalnych. W najblizszej dla dziecka przyszłosci szkolnej stwarza to ogromne ryzyko w nawiązywania i podtrzymyania kontaktów interpersonalnych, obnizenie poczucia wartości , a to nie sprzyja edukacji .

14 Rozwój społeczny Co może pomóc? PRZYJAŹŃ

15 Rozwój społeczny PRZYJAŹŃ
Co pomaga kształtować kontakty przyjacielskie? wspólna zabawa w udawanie Dzielenie przestrzeni wyobrażeniowej i podzielanie pozytywnych emocji Relacje intymności przyjacielskiej Porozumiewanie się , nawet nieudane Wspólna zabawa wyobrażeniowa jest doskonałą okazją do stwarzania warunków, w których pojawiają się pozytywne emocje, a to sprzyja tworzeniu wspólnoty z innymi. Nawet jeżeli nie zawsze uda się skutecznie porozumieć z drugą osoba, to w warunkach korzystnych emocjonalnie lepiej zachodzi nauka skutecznego porozumiewania się.

16 Rozwój społeczny PRZYJAŹŃ
Co utrudnia nawiązywanie przyjaźni? Dyspozycje osobiste dziecka: nieśmiałość, nadaktywność, nieprawidłowości w rozwoju teorii umysłu Niee każdemu jest łatwo nawiązać przyjaźń, zwłaszcza kiedy prezentuje nieprawidłowosci w rozwoju teorii umysłu, np. nie przyjmuje perspektywy drugiej osoby, albo posiada cechy osobowe, które sa niekorzystne w nawiazywaniu relacji: nieśmiałość, która skłania do wycofania lub nadaktywność, która utrudnia realizacje załozonego celu, a także skutecznie zniechęca innych do kontaktu.

17 Rozwój społeczny Zachowania prospołeczne i negatywne. Czym się charakteryzują?

18 Rozwój społeczny Zachowania prospołeczne i negatywne
pomoc, dzielenie się, empatia. Charakteryzuja się tym, że ich skutki są korzystne dla innych, a nie bezpośrednio dla osoby czyniącej dobro; to odróżnia je od zachowań instrumentalnych e …………………..

19 Rozwój społeczny Zachowania prospołeczne i negatywne
3-4-latki reagują empatyczne na zmartwienia dzieci, z którymi się kolegują 5-6-latki są zdolne do empatii wobec osób nieznanych i postaci fikcyjnych Oto kilka zachowan prospołecznych w wieku przedszkolnym……………………………….

20 Rozwój społeczny Zachowania prospołeczne i negatywne
Zachowania negatywne Agresja instrumentalna: służy uzyskaniu upragnionego przedmiotu, zanika pomiędzy 5-6 rokiem życia. Do tego i następnego slajdu Agresja jest przykładdem zachowania negatywnego. W rozwoju społecznym jest niezwykle ważna . Ma ona różny charakter i cel, po pierwsze służy do osiągnięcia upragnionego przedmiotu , a po drugie służy podnoszeniu pozycji w grupie ………………………….

21 Rozwój społeczny Zachowania prospołeczne i negatywne
Agresja wroga: skierowana na osobę w celu odwetowym, używana dla ustalenia dominacji, rośnie pomiędzy 4-7 rokiem życia

22 Rozwój moralny Współwystępuje z rozwojem emocjonalnym, społecznym i poznawczym. Czym się charakteryzuje dziecięca moralność? Ma charakter heterotoniczny …………….początkowo dziecko respektuje zakazy dla uniknięcia kary, potem traktuje podporządkowanie się normom jako instrument do uzyskania nagrody, poza tym wykazuje posłuszeństwo wobec autorytetu obdarzonego szacunkiem (moralność heterotoniczna), Dla dziecka ważniejszy jest wymiar materialny czynu, a nie jego intencje.

23 Rozwój moralny Jest związany z odróżnianiem dobra od zła,
Ok. 4 r.ż dzieci zaczynają odczuwać powściąg, ponieważ: rozumieją przeżycia innych, rozwija się u nich poczucie winy, zaczynają odczuwać wstyd. Rozwój moralny jest niodwołalnie związany z rozwojem społ i emocjonalnym: pojawiają się nowe, bardzo ważne uczucia, które nim steruja , a mianowicie wstyd i poczucie winyn, nazywane kamieniami milowymi rozwoju dziecka..

24 Zdolność do samokontroli
Czym jest samokontrola? Jest zdolnością do działania zgodnie z oczekiwaniami autorytetów, nawet w sytuacji braku zewnętrznej kontroli; jest przejawem rozwoju osobowości. To wlasnie, a może przede wszystki te dwa uczucia pozwalaja na rozwijanie zdolnosci do samokontroli, czyli działania pozytywnego beez koniecznej kontroli z zewnątrz. Dziecko nie tylko odczuwa wstyd, kiedy zrobi coś nieakceptowanego, ale także poczucie winy na samą myśl, ze mogłoby postąpić źle.

25 Zdolność do samokontroli
Co obejmuje samokontrola?: kontrolę poznawczą, kontrolę motoryczną, odraczanie gratyfikacji (okres końca późnego dzieciństwa), zdolność do powstrzymywania się od natychmiastowego działania, ujawnianie emocji, szybkie wyprowadzanie wniosków. Samokontrola obejmuje kontrolę poznawvczą, motoryczną, ale także zdolność odraczania gratyfikacji, panowanie nad nadmierną impulsywnością, emocjonalnością. Pomaga w uruchomieniu namysłu przed sformułowaniem pochopnych wniosków. Chroni przed działaniami przypadkowymi. W okresie od 3 do 6 lat dzieci stają się zdolne do planowania działan, systematyczności w dążeniu do zaplanowanego celu i potrafią podporządkować się poleceniom dorosłych. 5- latki przejawiają większą wrażliwość na krytykę, potrafią przyjąć różne postawy wobec porażki.

26 Rozwój obrazu własnej osoby
Czym jest obraz własnej osoby? Jest przejawem rozwoju osobowości; pozwala odróżniać siebie od innych: pozwala na współdziałanie i rozwiązywanie konfliktów; rozwija umiejętność rozróżniania zachowań zamierzonych od niezamierzonych Kolejnym elementem warunkujacymm prawidłowe funkcjonowanie dziecka jest obraz własnej osoby…………………

27 Rozwój obrazu własnej osoby
Dzieci agresywne: mają trudności z diagnozowaniem intencji zachowań innych, dostrzegają w zachowaniu innych wrogie motywy nawet, gdy ich nie ma. ……………………..nadmierna agresywność nie ułatwia więc dzieciom wspóldziałania, zwłaszcza w obliczu nieporozumień lu różnic w funkcjonowaniu dzieci.

28 Samoocena Kształtuje się już w wieku przedszkolnym.
Sądy opisowe na swój temat utrwalają się. Obraz własnej osoby, czyli samoocena, a pojawiajace się na swój temat sądy opisowe utrwalają się

29 Samoocena Czym skorupka za młodu….
Już w okresie przedszkolnym uwidaczniają się względnie stałe cechy osobowości takie jak: agresywność, wycofanie. Jakość samooceny wpływa na kształtowanie się już w wieku przedszkolnym stosunkowo stałych cech osobowości, takich jak agresywność, wycofanie.

30 Zabawa Podstawową aktywnoścą dzieci w wieku przedszkollnym jest zabawa. Zmienia się jej charakter i zadania. Dlaczego jest taka ważna?

31 Zabawa Dlaczego jest taka ważna? Spontaniczna zabawa społeczna:
w dużej mierze kreuje dziecko, rozwija poczucie wspólnoty, rozwija zdolność do kooperacji, uczy przestrzegania reguł zachowania zgodnie z przyjętą rolą, umożliwia podzielanie wyobrażeń i współdziałanie w tworzeniu tematu. Oto odpowiedź, uczy dziecko w sposób naturalny bardzo istotnych elementów sprzyjających udanym interakcjom: rozwija poczucie wspólnoty, umiejetność współpracy, działania zodnego z regułami społecznymi, a poza tym rozwija wyobraźnię dzięki m.in. korzystaniu z pomysłów i wyobrażęń innych oraz dzieleniu się własnymi.

32 Główne cele rozwojowe w wieku przedszkolnym
Uspołecznianie dziecięcych działań Zwiększenie zakresu kontroli nad własnymi działaniami i towarzyszącymi im przeżyciami. Opanowanie postaw społecznie aprobowanych. Nabywanie wiedzy i umiejętności służących rozumieniu najbliższego otoczenia

33 Główne cele rozwojowe w wieku przedszkolnym
Kamieniami milowymi w rozwoju dziecięcej moralności, bez której nie jest możliwe uspołecznianie działań, są: Poczucie wstydu Poczucie winy. ……………….o których już wspominałam.

34 Przeciwności i zagrożenia
Działanie po linii najmniejszego oporu, czyli najprostszy sposób umożliwiający uzyskanie maksymalnej przyjemności. Dostępność przedmiotów z otoczenia ma największe znaczenie w uspołecznianiu działań. Zagrożeniew w procesie uspołeczniania jest skłonność dzieci do działania po najmniejszej linii oporu. Dziecko najchętniej zagarnęłoby wszystko bez względu na to do kogo rzecz należy i czy sprawi komuś przykrość.

35 Przeciwności i zagrożenia
Ja sobie z tym radzić? Ograniczanie dostępności. Jak sobie z tym radzić? W świadomy sposób dorosły ogranicza dostępność dziecka do przedmiotów jego pragnień.

36 Przeciwności i zagrożenia
Co przynosi ograniczanie dostępności? dziecko poszukuje nowej formy działania, daje możliwości wprowadzania w obszar pragnień dziecka tego, czym samo nie zainteresowałoby się, dorosły przejmuje kontrolę nad pragnieniami dziecka i zmusza je w ten sposób do działania po największej linii oporu Ograniczanie dostępności pozwala na przejęcie kontroli dorosłego i w pewnym sensie sterowanie pragnieniami dziecka zgodnie z własnymi oczekiwaniami. Dorosły zmusza dziecko z przejścia z działań po najmniejszej linii oporu do działan po największej linii oporu, czyli kolejny slajd

37 Przeciwności i zagrożenia
Działanie po największej linii oporu, czyli zgodnie z regułami społecznymi i z użyciem określonej wiedzy i umiejętności. Kiedy jest możliwe? Tylko wówczas, gdy: dorosły jest szanowany i kochany przez dziecko, umie nauczyć dziecko tego, co pozwoli mu uzyskać dostęp do upragnionych przedmiotów. Mówimy wtedy , że jest to partnerstwo korygujące ze względu na cel

38 Przeciwności i zagrożenia
Ryzyko dziecko zacznie traktować dorosłego jak wroga, zacznie rywalizować z dorosłym zamiast podejmować współpracę dorosły staje się dla dziecka źródłem frustracji, ograniczeń zakazów i nakazów. Kiedy nie dojdzie do sytuacji takiej, jak w partnerstwie skierownym na cel, pojawia się ryzyko, że …………………………

39 Przeciwności i zagrożenia
Działanie po najmniejszej linii oporu Działanie po największej linii oporu Satysfakcjonująca dziecko i dorosłego forma działania

40 Przeciwności i zagrożenia
Zbyt długo utrzymujący się negatywizm dziecka uniemożliwia: opanowanie zasad organizowania współpracy rówieśniczej, działanie pod kierunkiem dorosłego Jeżeli nastąpi sytuacja, w której pogodzenie dwu przeciwstawnych tendencji do działania i wypracowanie formy działania zadowalającej dla dorosłego i dziecka nie nastąpi, to pojawia się tendencja dziecka do negowania dorosłego. Kiedy taki stan utrzymuje się zbyt długo , to zagraża on rozwojowi opanowania zasad organizowania współpracy rówieśniczej, oraz umiejetności działania pod kierunkiem dorosłego

41 Przeciwności i zagrożenia
Co może pomóc? Zabawa na niby Pomóc w opanowaniu negatywizmu może zabawa na niby

42 Przeciwności i zagrożenia
Zabawa na niby pozwala: częściowo spełnić swoje pragnienia, doświadczyć w formie zabawowej negatywnych skutków zaspokajania swoich pragnień przeżyć frustrację, która może przestraszyć dziecko na tyle, żeby nie podejmowała działań po najmniejszej linii oporu. ………………………………………………………………………Zabawa ta spełni swoje zadanie, gdy: dziecko rozumie emocjonalne, moralne i społeczne konsekwencje podjęcia działań zakazanych w „realu”, w miejsce przestrachu pojawi się zrozumienie, które stanie się hamulcem przed spełnianiem pragnień nawet w zabawie.

43 Przeciwności i zagrożenia
Zagrożenie procesu uspołeczniania mogą pojawić się w efekcie: niedostrzegania niezadowolenia dorosłych nie pojawia się poczucie winy i wstydu dziecko nie odczuwa konfliktu, Istnieją jeszcze inne powody dla których proces uspołeczniania działań zostaje zaburzony 1……………….. (deficyty w rozpoznawaniu uczuć innych osób) ………..

44 Przeciwności i zagrożenia
niezadowolenie rodziców/dorosłych nie wywołuje w dziecku negatywnych uczuć dziecko nie odczuwa konfliktu 2…………. deficyty w zakresie doświadczania empatii do dorosłych i robienie im na złość)

45 Przeciwności i zagrożenia
nierozpoznawanie związku niezadowolenia dorosłych, które wywołuje u dziecka negatywne uczucia, z własnymi działaniami dziecka dziecko odczuwa konflikt, z którym nie potrafi sobie poradzić 3………………(deficyty funkcji intelektualnych – analiza, synteza, uogólniania) …

46 Przeciwności i zagrożenia
4. rozpoznaje prawidłowo związek niezadowolenia dorosłych wywołujący w nim negatywne uczucia, z własnymi działaniami i nie potrafi ich powstrzymać dziecko odczuwa konflikt uczuć, przeżywa jednocześnie występowanie sprzecznych uczuć 4………………. (deficyty w zakresie kontroli działań)

47 Przeciwności i zagrożenia tkwiące w środowisku dziecka:
Dziecko Zmiana w otoczeniu Deprywacja – nudy Przeciążenie-wycofanie Zagubienie-dezorganizacja Frustracja potrzeb-agresja Dysfunkcjonalność-konflikty Nieadekwatność-niesamodzielność pomieszanie-konflikty Wzbogacenie otoczenia Zubożenie otoczenia Ograniczenie Poszerzenie Przebudowa Dostosowanie uregulowanie

48 Podsumowanie okresu średniego dzieciństwa

49 Identyfikuje wyrazy mimiczne podstawowych emocji, zna ich nazwy.
SFERA ROZWOJU POCZĄTEK OKRESU PRZEDSZKOLNEGO KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO Rozwój emocjonalny Identyfikuje wyrazy mimiczne podstawowych emocji, zna ich nazwy. Doświadcza wstydu, poczucia winy, zakłopotania, zazdrości, dumy (wzrastająca samoświadomość). Orientuje się w zewnętrznych przyczynach emocji Używa czasownikowych określeń emocji. Orientuje się w mentalnych przyczynach emocji. Potrafi opanować złość i strach. Boi się wytworów własnej wyobraźni. Manipuluje emocjami innych, kontroluje swoje w relacjach z innymi.

50 Jest zdolne do samoobsługi.
SFERA ROZWOJU POCZĄTEK OKRESU PRZEDSZKOLNEGO KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO Rozwój społeczny Jest zdolne do samoobsługi. Wykazuje tendencje do wspólnej zabawy. Nawiązuje pierwsze, niestałe jeszcze przyjaźnie. Rzadko przejawia agresję instrumentalną, częściej agresję wrogą. Samoobsługa bez wsparcia dorosłego. Współdziała w grupie, lubi dominować. Opanowuje wiele reguł zachowania. Przejawia empatię wobec osób nieznanych i fikcyjnych. Agresja skierowana na osobę.

51 Odróżnia reguły moralne od konwencji społecznych.
SFERA ROZWOJU POCZĄTEK OKRESU PRZEDSZKOLNEGO KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO Rozwój moralny Odróżnia reguły moralne od konwencji społecznych. Kieruje się normami narzuconymi, aby uniknąć kary. Realizm moralny, przestrzega norm dla uzyskania nagrody. Opanowuje wiele istotnych reguł moralnych. Uważa, że kara powinna być związana tematycznie z przewinieniem.

52 Następuje identyfikacja płciowa Ujmuje podstawy różnic płciowych.
SFERA ROZWOJU POCZĄTEK OKRESU PRZEDSZKOLNEGO KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO Rozwój osobowości Następuje identyfikacja płciowa Ujmuje podstawy różnic płciowych. Ma potrzebę osiągnięć. Jest wrażliwe na krytykę. Z trudnością odracza gratyfikacje. Na tworzenie obrazu własnej osoby ma wpływ stan posiadania.

53 PÓŹNE DZIECIŃSTWO młodszy wiek szkolny
Głownymi zadaniami tego okresu rozwojowego jest zbudowanie

54 Zadania okresu wczesnoszkolnego:
Zbudowanie poczucia własnych kompetencji. Umiejętność korzystania z ważnych narzędzi kulturowych – czytania, pisania, liczenia. Funkcjonowanie w świecie społecznym w sposób dający uczucie satysfakcji. Budowanie predyspozycji do odnoszenia sukcesów. …………………………………..osiągnięcia rozwojowe tego okresu mają znaczenie dla: przebiegu kolejnej fazy rozwojowej, uspasabiają dziecko do radzenia sobie z wyzwaniami, które przyniesie okres dorastania i pomagają w kształtowaniu postaw ludzi dorosłych.

55 Obszary zmian w późnym dzieciństwie
Poczucie kompetencji samoocena Rozwój moralny Rozwój społeczny Rozwój emocjonalny Rozwój poznaczy Autonomia moralna Relacje z dorosłymi Relacje z rówieśnikami Zanik dziecięcego egocentryzmu W póżnym dzieciństwie pojawi się wiele istotnych zmian rozwojowych. Zmiany te pojawiają się jednocześnie w wielu obszarach i pozostają we wzajemnej interakcji Postawa pracy Początek refleksji Świadomość własnych przeżyć Rozwój samodzielności

56 Rozwój emocjonalny i społeczny
Początek refleksji: dzieci dostrzegają nie tylko sytuacyjne przyczyny działań, dostrzegają w przyczynach działań względnie stałe cechy dyspozycyjne (cechy psychiczne), W okresie wczesnoszkolnym pojawia się rozwój refleksji, która pozwala na dostrzeganie przyczyn działań nie tylko w okolicznościach zewnetrznych, ale także w predyspozycjach wewnęytrznych

57 Rozwój emocjonalny i społeczny
8-9 lat Rozwija się zdolność do decentracji, czyli zdolność do dostrzegania wewnętrznych przyczyn zachowań innych, dzięki przyjmowaniu innego niż własny punktu widzenia. W wieku…………………

58 Rozwój emocjonalny i społeczny
Jak przebiega rozwój umiejętności przyjmowania cudzej perspektywy?

59 Rozwój emocjonalny i społeczny
PERSPEKTYWA ORIENTACYJNY WIEK CHARAKTERYSTYKA Perspektywa Subiektywna-niezróżnicowana Perspektywa osobista odwzajemniona 5-9 rok życia 7-12 rok życia Inni ludzie mogą mieć odmienną perspektywę, opinie, motywy, ponieważ mają dostęp do innych informacji na temat danej sytuacji. Nie wiążą tego z innym sposobem widzenia danej sytuacji. Dzieci odkrywają, że inne opinie i motywy mogą pojawiać także wtedy, gdy ludzie mają tę samą wiedzę na dany temat. Są zdolne do rozważania sposobu widzenia sytuacji przez drugą osobę. Nie potrafią jednocześnie analizować własnego i cudzego punktu widzenia. W okresie subiektywno-niezróżnicowanych rozumieją, że ludzie mogą mieć inna perspektywe sytuacji, ale nie wiąża tego z innym sposobem widzenia danej sytuacji, a raczej z innymi o niej danymi. W okresie perpektywy osobistej- odwzajemnionej rozumieja, że inna perspektywa sytuacji może powstawać nawet wtedy, gdy ludzie maja te same dane na jej temat. Sa zdolne do przyjęcia perspektywy innej osoby w ocenie sytuacji, ale nie potrafia anazliować jednocześnie dwóch punktów widzenia.

60 Rozwój emocjonalny i społeczny
Relacje rówieśnicze, a popularność w grupie: dzieci popularne – otwarte i mają optymistyczne nastawienie i usposobienie, są towarzyskie i mają wysokie kompetencje społeczne, dzieci odrzucane – mają trudności w nawiązaniu konstruktywnych relacji z rówieśnikami, przejawiają wiele i antyspołecznych zachowań, dzieci ignorowane – unikają bycia w diadzie, są nieśmiałe, mało stanowcze, wycofują się w obliczu agresji. Niezwykle ważnym aspektem w rozwoju emocjonalnym i społecznym sa relacje rówieśnicze. Jednym z aspektów relacji rówieśniczych jest popularność w grupie – akceptacja w grupie ma znaczący wpływ na dobrostan psychiczny dziecka……………………………….. Dzieci odrzucane – są odrzucane przez swoją nadmierną gadatliwość, kłótliwość, niechęć do dzielenia się. Nie wiadomo dlaczego dzieci ignorowane i odrzucane nie nawiązują satysfakcjonujących relacji rówieśniczych, czy ich zachowanie jest skutkiem, czy przyczyna ich sytuacji.

61 Rozwój emocjonalny i społeczny
Czym jest przyjaźń dla dzieci wczesnoszkolnych? Przyjaźń to kolejny niezbędny element prawidłowego rozwoju społeczno-emocjonalnego, a czym ona jest w tym okresie kolejny slajd

62 Rozwój emocjonalny i społeczny
Przyjaźń: wspólnota zainteresowań, wspólnota gustów i poglądów, wzajemność, segregacja płciowa Dla dzieci wczesnoszkolnych jest to związek oparty na wspólnocie zainteresowań, podobieństwie pogladów i gustów, jest oparta na wzajemności. W tym wieku obowiązuje wciąż zasada segregacji zgodnie z plcią.

63 Rozwój emocjonalny i społeczny
Rozwój rozumienia i wyrażania emocji Ok. 7 roku życia – okres umysłowy Dostrzeganie: wewnętrznego charakteru przeżyć emocjonalnych i ich związku z pragnieniami, przekonaniami, różnicy między emocjami przeżywanymi, a okazywanymi. Ok., 7 r,ż zmienia się rozumienie emocji w kierunku: Dostrzegania wewnetrznego charakteru przeżywanych emocji i ich zwiazku z innymi stanami mentalnymi, np. pragnieniami, przekonaniami, a także w kierunku dostrzegania róznicy pomiędzy przeżywaniem, a ekspresją emocji. Zaczyna się więć panowanie na własna ekspresją emocjonalną.

64 Rozwój emocjonalny i społeczny
Rozwój rozumienia i wyrażania emocji 9 – 11 lat – okres refleksyjny: jednoczesne przeżywanie różnych stanów emocjonalnych regulacja emocji wpływ rozumowania moralnego na emocje W wieku 9-11 lat wystepuje okres refleksyjny w rozumieniu emocji. Dziecko odkrywa możliwości jednoczesnego przeżywania róznych stanów emocjonalnych, możliwości regulowania swoich stanów emocjonalnych dzięki stosowaniu róznych strategii psychologicznych, a także wpływ rozumowania moralnego na emocje. Ten okres pozwala dziecku rozumieć jak można rozwiązać daną sytuację z różnych perspektyw, doświadczeń jednocześnie różnych emocji. Dzieci rozumieją związek niemożności przyznania się do winy i uzyskania przebaczenia z poczuciem winy.

65 Rozwój emocjonalny i społeczny
Agresja Rektywna - reakcja na czyjeś działanie, Proaktywna – występuje bez prowokacji, jest przemyślana, towarzyszy jej niski poziom emocji, ma za zadanie pomóc w uzyskaniu lepszej pozycji w grupie. Ważnym elementem rozwoju społeczno-emocjonalnego w okresie wczesnoszkolnym jest agresja. Może mieć charakter reaktywny, czyli reakcja na wrogie lub zagrażające zdaniem dziecka zachowanie drugiej osoby, lub proaktywny – ten rodzaj agresji jest ściśle związany z potrzebą zajmowania wysokiej pozycji w grupie.

66 Rozwój emocjonalny i społeczny
Stres i sposoby radzenia sobie z nim: wzrasta umiejętność znoszenia napięcia emocjonalnego, wzrasta umiejętność dystansowania się do własnych przeżyć, pojawia się dążenie do osiągnięcia celu mimo odczuwanego napięcia emocjonalnego. Z uwagi na konieczność lepszeo radzenia sobie z nowymi wymaganiami otoczenia , nowymi lękami (lęk przed zostaniem ofiarą napaści, lęk dotyczący osiągnięć szkolnych, lęk separacyjny, lęk przed odrzuceniem przez grupę) a więc ze wzrastajacym stresem, w wieku wczesnoszkolnym zwiększa się odporność psychiczna dzieci. Wzrasta umiejetność znoszenia napięcia emocjonalnego, dystansowania się do własnych przeżyć, dążenia do celu mimo dyskomfortu emocjonalnego.

67 Moralność heterotoniczna
Rozwój moralny Moralność heterotoniczna Autonomia moralna Jeżeli zaś chodzi o zmiany w rozwoju moralnym istotne z uwagi na osiagnięcie podstwowych celów rozwojowych okresu późnego dzieciństwa, to następuje przejście od moralności heterotonicznej, opartej na autorytecie, do autonomii moralnej opartej na szacunku wzajemnym, równości i sprawiedliwości. Dzieci oceniajac czyny innych zaczynają dostrzegać ich intencjea nie tylko skutki działan, dostrzegają umowność reguł tworzonych dla zapewnienia wzajemnej pomocy i ochrony, uważają, ze wszyscy sa równi wobec prawa i za takie samo przewinienie powinna być taka sama kara.

68 Rozwój moralny Rozumowanie moralne: Pozwala na formułowanie sądów co do własnej powinności i odpowiedzialności w odniesieniu do konkretnej sytuacji. Rozumowanie moralne kreauje jakość rozwoju społecznego, a także rozwój względnie stałych cech osobowościowych. Ma wpływ na budowanie zachowań prospołecznych

69 Rozwój moralny Zachowania prospołeczne: przejawy altruizmu,
dzielnie się, udzielanie pomocy, współpraca. Najważniejsze przejawy zachowań prospolecznych w wieku wczesnoszkolnym, to zachowania altruistyczne, dzielenie się, u.dzielanie pomocy i współpraca. Są możliwe dzięki umiejętności przyjęcia cudzej perspektywy społecznej i emocjonalnej, czyli rozumieniu odczuć i emocji innych. Dzieci o wyzszej zdolności do podejmowania cudzej perspektywy są bardziej wrażliwe na motywy osób pomagających i mniej cenią tę pomoc, która wypływa z potrzeby zaspokajania własnych potrzeb.

70 Rozwój moralny Jak wspomagać rozwój wnioskowania moralnego:
oczekuj od dziecka podawania przyczyn, dla których czegoś chce, chwal za przestrzeganie zwyczajów i używanie form grzecznościowych, wyjaśniaj powody kary i podpowiedz, jak uniknąć kary w przyszłości, naprawić zło, ucz wzajemności, rozsądnie przydzielaj obowiązki, zachęca do posłuszeństwa na zasadzie szacunku, a nie strachu. podważaj dziecięcy egocentryzm Wspomaganie rozwoju wnioskowania moralnego wymaga pewnych warunków. Dorośli mogą :…..pomocne jest także zachęcanie do udziału w akcjach charytatywnych, żeby pokazać dziecku, ze ważni i godni zainteresowania są także ludzie spoza najbliższego otoczenia rodzinnego.

71 Osobowość Następuje wzrost: Pracowitości, Pilności, wytrwałości.
Rozwija się poczucie własnych kompetencji Ważnym czynnikiem kształtujacym osobowość jest w tym okresie wymóg formalnej edukacji. Dziecko uczy się pracowitości, wytrwałości, pilnosci. Rozwija się poczucie własnych kompetencji.

72 Osobowość Niebezpieczeństwo! poczucie niższości dziecko nie jest zdolne do uporania się z zadaniami stawianymi przez siebie lub dorosłych Niebezpieczeństwem w procesie formowania się prawidłowej osobowości jest rozwijanie się poczucia niższości.

73 Osobowość Poziom lubienia własnej osoby SAMOOCENA:
SAMOAKCEPTACJA Poczucie własnej wartości SAMOOCENA: Sport, wygląd, kompetencje szkolne, popularność, postępowanie własne. Poziom lubienia własnej osoby Dla rozwoju obrazu własnej osoby szczególne znaczenie ma samoakceptacja. Samoocena jako jeden z elementów samoakceptacji tworzy się dzięki wiedzy o własnych cechach, ewaluacji własnych cech. Na samoocenę składa się pięć obszarów : kompetencje szkolne dziecka, czyli za jak zdolne uważa się dziecko, kompetencje sportowe, czyli odczucia dziecka w dyscyplinach sportowych, aktywności zabawowej, grach zespołowych, kompetencje społeczne, czyli poczucie popularnosci i akceptacji wśród rówiesników, ocena siebie w relacjach z rodzicami, wyygląd zewnetrzny, czyli poczucie atrakcyjności fizycznej, własne postepowanie, czyli poczucie bycia akceptowanym w tym, co robię i jak się zachowuję.Drugim elementem składającym się na poczucie własnej wartości jest poziom lubienia siebie.

74 Osobowość Samoocena 7-8 lat
nie formułują samooceny w odniesieniu do poszczególnych obszarów, tworzą ogólny psychologiczny obraz siebie. ……..w póżniejszych latach, czyli pod koniec okresu późnego dzieciństwa, zmienia się znaczenie przypisywane ocenom w poszczególnych obszarach – ważna staje się samoocena w obszarze kompetencji sportowych i kontaktów z rówieśnikami.

75 Osobowość Poczucie własnej skuteczności
Wysoka samoocena kompetencji szkolnych Niska samoocena kompetencji szkolnych Sukcesy przypisują swoim zdolnościom, Porażki przypisują niewystarczającym staraniom lub zbyt dużą trudnością zadania Sukcesów nie dostrzegają, lub przypisują okolicznościom zewnętrznym Porażki przypisują posiadanym cechom – syndrom wyuczonej bezradności. Ważna rolę w kształtowaniu osobowiści ma poczucie własnej skuteczności, krtóre w dużej mierze zależy od oceny własnych kompetencji szkolnych…………………Ten syndrom nie pozwala im na dostrzeżenie mozliwości poprawy dzięki własnym wysiłkom, szybko poddaja się, co prowadzi do porazki i potwierdza sąd o sobie. Nie rozwijają mechanizmów samoregulacji, a to utrudnia rozwijanie efektywności strategi własnej pracy umysłowej.

76 Postawa pracy Oznacza wytrwałość w wykonywaniu podjętego działania i dbałość o wynik. na postawę pracy składa się także: podpatrywanie jak inni działają i uczenie się od nich, szukanie różnych sposobów pokonywania przeszkód, zwracanie się o pomoc w trudnych sytuacjach. Kształtowanie się prawidlowej postawy pracy, to jeden z elementów zmian zachodzących w obszarze rozwoju społeczno-emocjonalnego. Oznacza wytrwałość w działaniu i dbałość o jego wynik……………………………….Prawidłowo ukształtowana postawa pracy jest predyktorem dobrego wykorzystania warunków edukacyjnych i powodzenia w procesie edukacji, Warto więc wspierać dzieci w jej rozwijaniu i pozostawać otwartym na ich poszukiwania.

77 Postawa pracy Ważne ! Zorganizować dziecku środowisko i proces edukacyjny tak, aby: ukazać im przyjemność nauki i pracy, pokazać, ze nauka i praca mogą być źródłem rzeczywistej satysfakcji życiowej.

78 Podsumowanie okresu późnego dzieciństwa -
okresu wczesnoszkolnego

79 STREFA ROZWOJU PÓŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA WCZESNA 7-8 LAT POŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA PÓŻNA 9-11 LAT Rozwój emocjonalny Rośnie wiedza dziecka o emocjach – rozumie związki pomiędzy emocjami i innymi stanami umysłowymi; zauważa różnicę pomiędzy emocjami przeżywanymi, a okazywanymi. Zwiększa się świadomość, że przeżywanie jednocześnie różnych emocji o tym samym znaku. Rośnie wiedza o emocjach, świadomość możliwości regulowania swoich stanów emocjonalnych i rozumienie wpływu rozumowania moralnego na emocje. Pojawia się świadomość możliwości jednoczesnego przezywania emocji o różnych znakach, odczuwanych wobec dwu, a potem do jednego obiektu

80 STREFA ROZWOJU PÓŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA WCZESNA 7-8 LAT POŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA PÓŻNA 9-11 LAT Rozwój emocjonalny Dziecko uczy się właściwego zachowania, a także stosuje nowe formy agresji – tyranizowanie. Przejawiając agresję liczy się z opinią grupy, jest zdolne do agresji proaktywnej, Przeżywa lęki szkolne, Rozwija umiejętności dystansowania się do swoich przeżyć, wzrasta odporność psychiczna

81 Rozwój społeczny STREFA ROZWOJU PÓŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA WCZESNA
7-8 LAT POŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA PÓŻNA 9-11 LAT Rozwój społeczny Dostrzega wewnętrzne przyczyny zachowania innych; rozumie subiektywność perspektywy innej osoby, bo potrafi przyjąć odmienny od własnego punkt widzenia. Spędza więcej czasu z rówieśnikami niż z rodzicami. Wciąż są dla niego ważne więzi z rodzicami. Przyjaźnie opierają się na wspólnocie zainteresowań. Rozumie, że inni ludzie mogą inaczej postrzegać sytuację mimo, że mają dostęp do tej samej wiedzy o niej. Rośnie rola rówieśników jako źródła wsparcia społecznego. Przyjaźnie są zawierane w oparciu o bliskość psychiczną i lojalność.

82 Kłamstwo to mówienie nieprawdy.
FAZA ROZWOJU PÓŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA WCZESNA 7-8 LAT POŹNE DZIECIŃSTWO- FAZA PÓŻNA 9-11 LAT Rozwój moralny Zaczyna dostrzegać zróżnicowanie oczekiwań w różnych grupach i kontekstach społecznych. Kłamstwo to mówienie nieprawdy. Odchodzi od kryteriów oceny moralnej pochodzących od autorytetu. Uważa, że reguły moralne są możliwymi do zmiany konwencjami społecznymi. Kieruje się zasadą harmonii interpersonalnej i podkreśla znaczenie oczekiwań społecznych i braku aprobaty wobec zachowań niepożądanych. Odkrywa znaczenie intencji dla oceny czynu, np. kłamstwa.

83 Bibliografia wykorzystana do prezentacji:
Boyd. D. (2008). Psychologia rozwoju człowieka. Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j., Poznań, Brzezińska. A. I. (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk, Trempała. J. (2011). Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo Naukow PWN. Warszawa.

84 Magdalena Klimek vel Klimczak
Dziękuję za uwagę Magdalena Klimek vel Klimczak