Pobierz prezentację
1
Farmakologia w Ratownictwie
Środki odkażające i antyseptyczne Farmakologia w Ratownictwie
2
Antiseptica Termin ‘Antiseptica’ wprowadził po raz pierwszy chirurg John Pringle, określając zabiegi ‘przeciwko gniciu ran’ Z greckiego: Anti – przeciw Sepsis - gnicie
3
Dezynfekcja (odkażanie):
postępowanie mające na celu maksymalne zmniejszenie liczby drobnoustrojów. Niszczenie form żywych mikroorganizmów, (nie zawsze usuwa formy przetrwalnikowe). Dezynfekcja dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych.
4
Sterylizacja, wyjaławianie:
proces polegający na zniszczeniu wszystkich, zarówno żywych, jak i przetrwalnikowych form mikroorganizmów. Prawidłowo wysterylizowany materiał jest jałowy - nie zawiera żadnych żywych drobnoustrojów (także wirusów) oraz ich form przetrwalnikowych.
5
Środki odkażające, podział:
Środki antyseptyczne - nazywamy środki stosowane na powierzchnię żywych tkanek w celu zabicia drobnoustrojów lub zahamowania ich rozwoju. Zastosowanie: - skóra nieuszkodzona - rany, błony śluzowe.
6
Środki odkażające, podział:
Środki dezynfekcyjne - stosowane do zabicia drobnoustrojów znajdujących się poza organizmem. Są toksyczne, drażniące i żrące dla tkanek ludzkich. Zastosowanie: - pomieszczenia - przedmioty - narzędzia, materiały opatrunkowe.
7
Idealny środek to: 1. Szerokie spektrum działania 2. Duża szybkość działania 3. Stabilność w kontakcie ze środowiskiem (np. wydzielin) i niereaktywność z powierzchniami odkażanymi. 4. Nietoksyczność, bezwonność. 5. Bezpieczeństwo dla ludzi i przedmiotów. 6. Łatwość użycia 7. Niska cena
8
Podział ze względu na mechanizm
Mechanizm działania Przykład Zmiana pH Kwasy, zasady Zmiana ciśnienia osmotycznego Roztwory hipertoniczne - NaCl, cukier (syropy), glukoza (20-40%) Wydzielanie tlenu atomowego Woda utleniona, nadmanganian potasowy, chlor, podchloryny Inaktywacja enzymów drobnoustrojów Związki rtęci, związki bizmutu Zmiany charakteru błony lipoproteinowej drobnoustrojów Błękit metylenowy, rozpuszczalniki organiczne, garbniki Denaturacja białek drobnoustrojów Formaldehyd, fenol, krezol, związki srebra, fiolet krystaliczny, jod Zmiany napięcia powierzchniowego tenzydy, detergenty
9
Podział ze względu na moc działania:
Silnie działające środki Średnio-silnie działające środki Słabo działające środki
10
Silnie działające środki
Zdolne zniszczyć przetrwalniki oraz wszelkie formy drobnoustrojów. Przykład: tlenek etylenu
11
Średnio-silnie działające środki
Nie niszczą zarodników w czasie rutynowego stosowania, natomiast niszczą inne formy drobnoustrojów, szczególnie prątki gruźlicy. Przykłady: Formaldehyd, związki chloru, jodofory, alkohole, związki fenolu.
12
Słabo działające środki
Mają wąskie spektrum działania. Nadają się do dezynfekcji bieżącej sprzętów w otoczeniu chorego Przykłady: detergenty dostępne do sprzątania
13
Siła działania Bakterie Grzyby Wirusy Formy wegetatywne Prątki gruźlicy Przetrwalniki Lipidowe-średnie Nielipidowe-małe Silne + Średnio-Silne +/- Słabe -
14
Podział ze względu na właściwości chemiczne:
1. Kwasy 2. Alkohole, aldehydy 3. Fenole 4. Środki utleniające 5. Związki chlorowcowe i ich pochodne 6. Sole czwartorzędowych zasad aminowych (tenzydy) 7. Sole metali ciężkich (srebra, rtęci, cynku) 8. Leki roślinne 9. Barwniki i inne środki odkażające
15
1. Kwasy
16
1. Kwasy Działanie ich polega na zmianie pH środowiska.
Spośród kwasów, jako środki antyseptyczne do odkażania blon śluzowych i skóry nie uszkodzonej stosuje się: • kwas borny (Acidum boricum) • dwuboran sodowy (Natrium biboricum - boraks) • kwas salicylowy (Acidum salicylicum) • oraz rzadziej kwas nalidyksowy i undecylenowy
17
Kwas borny działa słabo bakteriostatycznie i grzybostatycznie,
Stosowany jako antyseptyk na: - błony śluzowe (m.in. spojówki %) - zewn. uszkodzenie skóry - roztwory 1-3%, zasypki 1-3% i maści 10%
18
Kwas borny
19
Kwas borny
20
Kwas salicylowy stosowany w postaci roztworu (2 - 10%), zewnętrznie na skórę jako środek odkażający W połączeniu ze spirytusem (spirytus salicylowy)
21
Kwas salicylowy (maść)
22
Sachol (Salicylan choliny) – w chorobach jamy ustnej:
23
2. Alkohole i aldehydy.
24
Alkohole alifatyczne (etylowy, izopropylowy)
silne środki antyseptyczne, zabijają zarodniki, wirusy i grzyby. Alkohol etylowy 40-50% działa odkażająco bardzo powoli Alkohol etylowy 70% działa silnie bakteriobójczo, stosowany do: - odkażania skóry nie uszkodzonej (np. przed wstrzyknięciami) -odkażania instrumentów chirurgicznych i naczyń
25
Skinsept
26
Aldehyd mrówkowy – formaldehyd
działa silnie bakteriobójczo i wirusobójczo. 40% roztwór formaldehydu (formalina) działa silnie nekrotyzująco (opryskiwanie pomieszczeń) stosowany w roztworach 2-10% do odkażania narzędzi i urządzeń sanitarnych Niestety jest rakotwórczy
27
Aldehyd glutarowy w postaci 2% roztworu z aktywatorem (preparat Aldesan) - działa odkażająco na wegetatywne postacie bakterii (G+ i G-, na mikroorganizmy kwasooporne, grzyby i wirusy) Stosowany do wyjaławiania: - korków gumowych - opakowań szklanych - narzędzi chirurgicznych i stomatologicznych - drenów
28
Aldehyd glutarowy w prep. Aldesan
29
3. Fenole i ich pochodne
30
Fenole i pochodne: Są to trucizny protoplazmatyczne, w odpowiednich stężeniach denaturują białka, działając bakteriobójczo na większość drobnoustrojów. Na tkanki wyższego organizmu działają ściągająco, w większych stężeniach nekrotyzująco.
31
Fenole i pochodne: Fenol:
- stężenie: 1-3% do odkażania przedmiotów i narzędzi chirurgicznych, - 0,5% do wyjaławiania i konserwacji środków leczniczych Krezol Lizol (krezol + mydło potasowe) - działa silnie bakteriobójczo stosowany do odkażania: rąk (1-2 %), narzędzi chirurgicznych (5%), bielizny (3%), pomieszczeń i ustępów
32
Heksachlorofen - (płynny difenol rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych i mydłach).Często stosowany jako płynne mydło heksachlorofenowe - antyseptyk stosowany w chirurgii. Jest również stosowany jako antyseptyczny dodatek do środków czyszczących, preparatów kosmetycznych, dezodorantów.
33
4. Środki utleniające
34
Nadtlenek wodoru (Hydrogenium peroxydatum)
Nietrwały związek, wydzielający tlen pod wpływem zetknięcia się z substancjami organicznymi lub zasadami, jak również pod wpływem katalaz znajdujących się w wielu bakteriach. Działa: - silnie utleniająco - odkażająco - pęcherzyki tlenu spulchniają skrzepy krwi i ropę - mechanicznie oczyszczają ranę - 3% wodny roztwór nadtlenku wodoru (woda utleniona) lub 1 łyżka stołowa na szklankę wody – do przemywania błon śluz.
35
Nadmanganian potasowy KMnO4
po rozpuszczeniu w wodzie uwalnia powoli tlen atomowy, działając odkażająco. Stosowany: - do dokażania ran i płukania błon śluzowych (0, ,1%) - do płukania żołądka (0,02%) W zetknięciu z białkiem ulega redukcji, co zmniejsza jego wartość kliniczną, plami tkaniny i skórę, może działać drażniąco na tkanki. Działanie p-bakteryjne KMnO4 jest słabsze ale dłuższe od wody utlenionej.
36
Tlen atomowy i ozon Tlen atomowy
Działa toksycznie na komórki bakterii i innych drobnoustrojów Słabe działanie przeciwbakteryjne Bardzo silne własności utleniające Ozon Silnie drażni błony śluzowe Powoduje szybsze starzenie się materiałów i tworzyw Stosowany do uzdatniania wody wodociągowej
37
Ozon Jest trujący dla ludzi, zwierząt i roślin. Wykorzystywany jest do wyjaławiania wody pitnej (ozonowanie), pomieszczeń (szczególnie w szpitalach: lampa ozonowa) Ozon jest jednym z najskuteczniejszych znanych środków dezynfekcyjnych, nie wytwarza rakotwórczych i innych szkodliwych produktów ubocznych. W procesie uzdatniania wody (ozonowanie) ozon jest jedną z najlepszych możliwości, ponieważ nie jest tak drogi w późniejszej eksploatacji a produkt wynikowy jest porównywalny.
38
Niestety, ozon ma stosunkowo krótki czas rozkładu, przez co ozonowana woda pozostaje aseptyczna przez krótki czas (tzn. nie można jej bezpiecznie przesyłać długimi rurociągami). Ozon nie może całkowicie wyeliminować chloru z procesu uzdatniania wody, jednakże może go w istotny sposób ograniczyć do minimum, w ilości niezbędnej do utrzymania w sterylności wszystkich nitek sieci wodociągowej po przejściu wody przez Stację Uzdatniania. Zabieg taki wyraźnie poprawia właściwości organoleptyczne spożywanej wody (brak wyczuwalnego zapachu i smaku chloru oraz mętnego zabarwienia).
39
5. Związki chlorowcowe i ich pochodne
40
Chlor działa silnie odkażająco, stosowany do odkażania wody i pomieszczeń. Związki chlorowcowe odszczepiają w roztworach wodnych jon chloru działający odkażająco, a wtórnie wyzwala z wody tlen.
41
Wapno chlorowane do odkażania wagonów wozów ustępów, śmietników, grobowców ( %)
42
Chloramina B działa antyseptycznie i odkażająco
stosowana do odkażania: - pomieszczeń i urządzeń sanitarnych (2-5%) - narzędzi i sprzętów (0,5-2%) - rąk (1 łyżka proszku na 1 litr wody).
43
Chlorheksydyna jest organicznym związkiem chloru
działającym silnie p-bakteryjnie nie drażni skóry ani błon śluzowych Zastosowanie: - odkażanie rąk (do 4%) - pola operacyjnego - jam ciała i błon śluzowych (0,5%) - odkażanie narzędzi chirurgicznych
44
Preparaty Chlorheksydyny dostępne w Polsce:
Abacil(5%) • Manusan(4%) • Chlorhexidinum (20% roztw. 0,5% aerozol, 1% krem, tabl. do ssania) • Glukonian chlorheksydyny stosowany j.w.: (0,2% i 0,12% roztwór) tabletki do ssania SEBIDIN A.
45
Sebidin
46
Abacil, Manusan
47
Jod powoduje denaturację białek, działa bakteriobójczo i ściągająco.
W środowisku wodnym wyzwala tlen - działa utleniająco, a w wyniku tego odkażająco i drażniąco. Stosowany: - Jodyna (3% roztwór alkoholowy - Płyn Lugola (1% roztwór wodny)
48
Jodyna najskuteczniejszy środek do odkażania skóry nieuszkodzonej, działa także przeciwgrzybiczo. Obecnie stosowana w postaci Jodoforów (są to koloidalne roztwory jodu w tenzydach lub polimerach Najcześciej używane do mycia pola operacyjnego Czasem powoduje reakcje alergiczne i nadwrażliwości
49
Preparaty jodoforów jodowany poliwinylopirolidon (Povidone – iodine)
10%) preparat: Polseptol, Betadine - działa silnie p-bakteryjnie na G+, stosowany do odkażania skóry i błon śluzowych (działa długo i jest mało drażniący)
50
Povidone-Iodine
51
Povidone-Iodine
52
Betadine
53
6.Tenzydy, detergenty.
54
Tenzydy Związki o właściwościach zmniejszania napięcia powierzchniowego cieczy. Działają bakteriobójczo w stosunku do drobnoustrojów, grzybów i pierwotniaków. Rodzaje: tenzydy aminowe (m.in.mydła) tenzydy kationowe, stosowane jako środki antyseptyczne i odkażające
55
Benzalkonium chloride
stosowany do odkażania rąk i narzędzi chirurgicznych, przepłukiwania pochwy i pęcherza moczowego, leczenia zakaźnych schorzeń skóry. Występuje osobno jak i w preparatach złożonych np. Septolete - jako antyseptyk jamy ustnej.
56
Benzalkonium chloride
57
Benzalkonium chloride
58
Benzalkonium bromide 0,01 - 0,05% do odkażania błon śluzowych i skóry.
59
7. Sole srebra
60
Związki srebra nieorganiczne, jak i organiczne działają p-bakteryjnie i odkażająco oraz ściągająco, a w większych stężeniach keratolitycznie i nekrotyzująco
61
Sól srebrowa sulfadiazyny (Dermazin)
maść o działaniu odkażającym i przyspieszającym gojenie się ran, stosowany w leczeniu oparzeń
62
Sól srebrowa sufatiazolu (Argosulfan)
stosowana w oparzeniach wszystkich stopni, oparzeniach popromiennych, odleżynach, przewlekłych owrzodzeniach podudzi.
63
8. Preparaty roślinne
64
Ekstrakty z herbaty Wyciągi Olejki Słabe działanie przeciwbakteryjne
Ściągające Do płukania gardła, przemywania śluzówek
65
9. Barwniki i inne środki odkażające
66
Nitrofural - pochodna nitrofuranu - stosowana do odkażania jamy ustnej (tabletki do ssania) oraz do odkażania zakażonych ran i oparzeń Chinoksyzol - siarczan hydroksychinoliny - stosowany do płukania błon śluzowych (np. jamy ustnej) oraz do odkażania skory Etakrydyna (Rivanolum) - stosowana do odkażania ran i błon śluzowych. Błękit metylenowy - niebieski barwnik działający bakteriobójczo i grzybobójczo, stosowany do przemywania ran i przepłukiwania pęcherza moczowego. Fiolet krystaliczny (gencjana)- o działaniu bakteriobójczym, grzybobójczym i ściągającym, stosowany do odkażania skóry ran i błon śluzowych, skuteczny w drożdżycach i pleśniawkach. Nadtlenek benzylu (OXY 5 -10, Benzacne) - działa bakteriobójczo i keratolitycznie, stosowany w trądziku.
67
Rivanolum
68
W Ratownictwie: Skinsept – Alkohol do odkażania rąk i skóry, także przed wkłuciami Czas odkażania 15 sekund Nie stosować na błony śluzowe i rany! Jest autosterylny
69
W Ratownictwie: Skinsept – Alkohol do odkażania rąk i skóry, także przed wkłuciami Czas odkażania 15 sekund Nie stosować na błony śluzowe i rany! Jest autosterylny
70
Octenisept Do stosowania na błony śluzowe i rany
Nie powoduje pieczenia Długie działanie (do godziny)
71
Octenisept Do stosowania na błony śluzowe i rany
Nie powoduje pieczenia Długie działanie (do godziny)
72
Incidin/Incidur Do odkażania sprzętu, narzędzi, powierzchni.
W wygodnym do stosowania sprayu
73
Incidin Do odkażania sprzętu, narzędzi, powierzchni.
W wygodnym do stosowania sprayu
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.