Proces prawotwórczy w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

Prezentacja na temat: "Proces prawotwórczy w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego"— Zapis prezentacji:

1 Proces prawotwórczy w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
Piotr Chybalski Kancelaria Sejmu Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Zagadnienia: teoretyczne uwarunkowania kontroli konstytucyjności procesu prawotwórczego, proces ustawodawczy w orzecznictwie TK.

3 Część 1. Teoretyczne uwarunkowania kontroli konstytucyjności procesu prawotwórczego
Regulacje konstytucyjne i ustawowe. Problem związania TK granicami wniosku/skargi. Problem wzorców kontroli konstytucyjności.

4 Regulacje konstytucyjne i ustawowe
Umocnienie pozycji ustrojowej TK w Konstytucji RP z 1997 r. Ustawa o TK z 1985 r. – możliwość badania „dochowania ustawowego trybu wymaganego do wydania aktu„ (art. 2) Ustawa o TK z 1997 r. – możliwość badania „dochowania trybu wymaganego przepisami prawa do wydania aktu” (art. 42)

5 Problem związania TK granicami skargi/wniosku (1)
Istota problemu – relacja między art. 42 a art ustawy o TK Kontrowersje w doktrynie (np. P. Sarnecki, Z. Czeszejko-Sochacki, M. Zubik, M. Wiącek)

6 Problem związania TK granicami skargi/wniosku (2)
K 3/98 – dot. prawa o ustr. sądów powsz. (usuwanie z urzędu sędziów orzekających w procesach politycznych przed 1989 r.) K 39/07 – dot. prawa o ustr. sądów powsz. (przyspieszony tryb uchylania immunitetu sędziowskiego) P 11/08 – dot. art. 148 § 2 k.k. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

7 Problem wzorców proceduralnej kontroli konstytucyjności (1)
Problem teoretyczny: zakres dopuszczalności badania trybu dojścia aktu prawnego do skutku w zakresie, w jakim tryb ten określają normy inne niż konstytucyjne Problem dotyczy w szczególności kontroli przebiegu postępowania ustawodawczego Źródła problemu: art. 42 ustawy o TK, art. 2 i 7 Konstytucji

8 Problem wzorców proceduralnej kontroli konstytucyjności (2)
U 6/92 – sprawa „listy Macierewicza” – art. 1 Konstytucji z 1952 r. (niezgodność) K 10/94 – konsultacje z zw. zawod. ustawy o metodach kształtowania wynagrodzeń – art. 3 Konstytucji z 1952 r. (nieadekwatność wzorca) 15/03 – nowela ustawy o szkolnictwie wyższym (przesunięcie podwyżek płac) – art. 7 Konstytucji (zgodność)

9 Problem wzorców proceduralnej kontroli konstytucyjności (3)
K 4/06 – ustawa medialna – art. 112 w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji (zgodność) K 31/06 – blokowanie list wyborczych w wyborach samorządowych – preambuła, art. 2, art. 7 i art ust. 1 Konstytucji (zgodność) K 5/07 – przestępstwo pomówienia Narodu Polskiego – art. 7 Konstytucji (niezgodność) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

10 Część 2. Proces ustawodawczy w orzecznictwie TK
Zakres konstytucjonalizacji procesu ustawodawczego. Kontrola poszanowania obowiązków konsultacyjnych. Materia poprawek jako problem konstytucyjny. Pozostałe wątki w orzecznictwie TK Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11 Zakres konstytucjonalizacji post. ustawodawczego
skromny zakres do 1989 r., 1989 r. – restytucja Senatu (opis jego roli w postępowaniu ustawodawczym), przełom w 1992 r. (Mała Konstytucja) – inspiracja pracami konstytucyjnymi z okresu tzw. Sejmu kontraktowego, Konstytucja RP z 1997 r. – niewielkie modyfikacje modelu zawartego w Małej Konstytucji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12 Konsultowanie projektów ustaw (1)
Obowiązek nieprzewidziany explicite w Konstytucji Liczne przepisy ustawowe Art. 34 ust. 3 regulaminu Sejmu Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13 Konsultowanie projektów ustaw (2)
Z Krajową Radą Sądownictwa: K 3/98, K 39/97, Kp 4/09 – nowela prawa o ruchu drogowym (karanie kierowców przez Gł. Insp. Transportu Drogowego) K 1/12 – zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich w 2012 r. (zarzut wycofany) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14 Konsultowanie projektów ustaw (3)
Ze związkami zawodowymi: K 14/91 – naliczanie emerytur i rent, K 10/94, K 7/95 – zasiłki chorobowe, K 15/03. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15 Konsultowanie projektów ustaw (4)
Z Sądem Najwyższym: K 39/07. Wysłuchanie publiczne: K 31/06. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (1)
Geneza problemu: okres międzywojenny oraz lata Rozwój orzecznictwa konstytucyjnego w latach Pojęcie poprawki: „sens techniczny” oraz koncepcja szersza (K 37/03) 16

17 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (2)
Zasada ograniczoności materii poprawek: K 5/93 – uprawnienia kombatanckie, K 3/98, K 25/98 – „ustawa warszawska”, K 37/03 – sprawa Głównego Geodety Kraju. 17

18 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (3)
Pojęcie „materii”: brak wypowiedzi TK, spory między Sejmem a Senatem w 1990 r., P. Winczorek, glosa do wyroku K 25/98. Pojęcie „celu”: wąskie, np. K 25/97 (paliwo rolnicze), K 25/98 – problem „propozycji alternatywnych”, szerokie – K 5/07, Kp 1/08 (zwolnienia z abonamentu rtv) – „zamysł regulacyjny”. 18

19 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (4)
Problem ustaw „nowych” i nowelizujących – K 5/93, K 25/97, K 9/11 (kodeks wyborczy) Zawężanie się granic dopuszczalnej materii poprawek – np. K 18/95, K 3/98, K 25/98 „Głębokość” i „szerokość” poprawek – np. K 3/98, K 11/02 (lustracja – definicja „współpracy”) 19

20 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (5)
Poprawki zgłaszane w toku prac sejmowych: szczególne podstawy konstytucyjne – K 37/03, poprawki w fazie komisyjnej: K 45/05 (kontrakty pielęgniarskie), K 53/07 (SKOKi), poprawki z 2. czytania: np. P 11/08 20

21 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (6)
Poprawki senackie: szczególne podstawy konstytucyjne – np. K 5/93, materia – np. K 5/93, K 25/97, K 11/02, tryb rozpatrzenia przez Sejm (K 5/93 a K 27/97). 21

22 Materia poprawek jako problem konstytucyjny (7)
Poprawki w szczególnych trybach ustawodawczych: Tryb pilny – K 18/95, K 33/11, Tryb budżetowy – np. K 16/93, Tryb kodeksowy – np. K 5/07, Tryb „europejski” – brak orzecznictwa, Tryb zmiany Konstytucji – brak orzecznictwa. 22

23 Pozostałe wątki w orzecznictwie TK (1)
Prostowanie błędów w ustawach – sprawa o sygn. SK 38/01 – dot. art. 156 § 1 Kodeksu karnego Wersja uchwalona po rozpatrzeniu poprawek Senatu: Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci (…) ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej choroby realnie zagrażającej życiu (…) podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.  Wersja przekazana Prezydentowi RP do podpisu: Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci (…) ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu (…) podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.  23

24 Pozostałe wątki w orzecznictwie TK (2)
Sprawy w toku rozpatrywania: K 31/12 – 1. czytanie projektu ustawy na forum komisji sejmowej, K 41/12 – materia poprawek w postępowaniu w sprawie usunięcia niezgodności z Konstytucją. 24

25 Dziękuję za uwagę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego