Motyw domu w literaturze i sztuce

Prezentacja na temat: "Motyw domu w literaturze i sztuce"— Zapis prezentacji:

1 Motyw domu w literaturze i sztuce
O domu potrafisz powiedzieć dużo. Przecież znasz go od urodzenia. Porównujesz swój dom z domami sąsiadów, rówieśników, czasem także z domami opisanymi w literaturze.

2 Co oznacza słowo dom? Mówiąc najprościej, dom to miejsce, w którym żyjemy. Ale w literaturze, a także w życiu codziennym słowa dom używamy w co najmniej trzech znaczeniach. Dom= miejsce zamieszkania Dom = rodzina Dom = ojczyzna Tego znaczenia używamy najczęściej. Dom ma dach, ściany, jest duży albo niewielki. Bogaty albo skromny. Wszyscy członkowie rodziny-przedstawiciele kilku pokoleń tworzą wspólnie dom, grupę ludzi spokrewnionych ze sobą , darzących się miłością i szacunkiem. Określenie ojczyzny jako domu jest dowodem przywiązania, miłości do kraju.

3 Przykłady domu w literaturze
Dworek w Soplicowie (na przykładzie Pana Tadeusza) Czysty i schludny, obejście posprzątane, rabaty z kwiatami, otwarta brama, na przejściach zawieszone są obrazy. Mieszkanie w Londynie ( na przykładzie Opowieści wigilijnej) Ogromne, puste , smutne mieszkanie. To dowód skąpstwa gospodarza. Scrooge nie wydawał pieniędzy, dlatego w domu nie miał żadnych mebli.

4 Motyw tęsknoty za domem
Mit o Dedalu i Ikarze Tęsknota do ukochanych Aten podsunęła Dedalowi myśl skonstruowania skrzydeł dla siebie i syna. Ucieczka z Krety skończyła się katastrofą. Dedal dotarł do Aten ale, niestety bez syna. Poeci romantyczni Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Kamil Norwid. Wyemigrowali z zajętego przez zaborców kraju, wybrali życie na obczyźnie i z tego powody bardzo cierpieli

5 Fragmenty z literatury
Litwo! Ojczyzno moja! Tyś jest jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił[...]. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba Podnoszą z ziemi przez uszanowanie Dla darów Nieba… Tęskno mi, Panie… Cyprian Kamil Norwid, Moja piosenka (II) Dzisiaj, na wielkim morzu obłąkany, Sto mil od brzegu i sto mil przed brzegiem, Widziałem lotne w powietrzu bociany Długim szeregiem. Żem je znał kiedyś na polski m ugorze, Smutno mi, Boże! Juliusz Słowacki, Hymn

6 Współczesne problemy w domu
Przemoc w domu Niestety, zbyt często zdarzają się przypadki okrutnego traktowania członków rodziny. Możesz o tym przeczytać w gazetach, obejrzeć reportaże w telewizji. Bezdomność To problem szczególnie widoczny zimą. Wystarczy przejść się na dworzec lub na przedmieścia Kloszardzi żyją w strasznych warunkach, wielu z nich umiera z zimna i głodu. Niestety, postęp cywilizacyjny wcale nie zmniejsza liczby bezdomnych. Wręcz przeciwnie, z roku na rok w rozwiniętych krajach rośnie grupa ludzi ubogich, bezrobotnych i często bezdomnych. W Polsce pomocą osobą bezdomnym zajmuje się Caritas, Monar.

7 Rodzaje domu Ile rodzin, które wpisują się w takową definicję, faktycznie odczuwają ową kojącą błogość? W ostatnich latach wiele się zmieniło – życie nabrało i rozmachu, i tempa. Rodzice pracują do wieczora, a po powrocie do domu marzą tylko o tym, by w ciszy i spokoju odetchnąć po męczącym dniu, a resztki energii pożytkują, robiąc w domu tylko to, co naprawdę konieczne. A dzieci? Te często żyją solo – wyeksploatowane obowiązkami szkolnymi i bogatą ofertą zajęć pozalekcyjnych, po powrocie do domu zamykają się w swoich pokojach, by poszaleć to na konsoli, to w sieci. I tak to członkowie rodzin – nie tylko familii pełnych, dobrze usytuowanych i pozornie idealnych, choć mieszkają pod jednym dachem, nie tworzą społeczności, bo żyją w swoim świecie - nie razem, a obok siebie.

8 Bezdomność w literaturze
Bezdomność może być rozumiana dosłownie, a także w sposób metaforyczny lub symboliczny, przedstawiający dom jako własne miejsce w świecie Może to być także brak poczucia więzi, miłości czy rodziny. Problem tęsknoty za rodzinnymi stronami znany był w literaturze od dawien dawna. W mitologii greckiej bezdomny pozostaje Dedal. Był on niezwykle i wszechstronnie uzdolnionym architektem, go do siebie jako nadwornego konstruktora i architekta. Dedal zbudował labirynt dla Minotaura. Wynalazł bardzo wiele pożytecznych przedmiotów. Król Krety więził Dedala i nie pozwalał mu opuszczać wyspy. Bał się, że architekt zdradzi sekrety dotyczące kraju, gdyż przebywał w nim tak długo, że znał wiele tajemnic króla i państwa. Dedal wraz z synem Ikarem postanowili uciec. Dedal skonstruował skrzydła wykonane z wosku i piór. Należało rzemieślnikiem, uważanym za artystę. Miasta zamawiały u niego posągi bogów i bohaterów, mówiono o nim też, że potrafi w kamień lub drzewo tchnąć żywą duszę. Jego rodzinnym krajem były Ateny. Król Krety - Minos przyjął więc uważać aby nie lecieć zbyt wysoko, gdyż słońce mogło roztopić woski, ani też zbyt nisko, gdyż pióra mogły nasiąknąć wodą. W obydwu przypadkach podróżnikom groziła by śmierć. Jednak Ikar zachwycony lotem uniósł się zbyt wysoko i słońce roztopiło wosk. Pióra zaczęły wypadać, aż Ikar runął do morza i zabił się. Dedal pochował syna, a sam dotarł na Sycylię, gdzie dożył sędziwego wieku. Nie powrócił zatem nigdy do swych stron rodzinnych.

9 Dom szczęśliwy Szczęśliwy dom to ten, w którym każdy może czuć się swobodnie, domownicy lubią ze sobą być, są dla siebie ważni – interesują się sobą i się o sobie troszczą. Do domu wracają radośnie i chętnie, niczym do bezpiecznego gniazda. Szczęśliwy dom jest ciepłym i bezpiecznym miejscem, które daje ukojenie, siłę i poczucie, że mając kochającą rodzinę, tak naprawdę ma się wszystko. Pamiętajmy o jednym - że szczęście i dobrostan, nie tylko rodziny, nie jest dobrem przypisanym nam na stałe - musimy o nie dbać nieustannie, każdego dnia.

10 Dom skłócony To taki dom, w którym nie można zaznać chwili spokoju. Ciągle małżonkowie się kłócą, co bardzo wpływa na rozwój dzieci. Najczęstszym problemem kłótni jest nadużywanie alkoholu przez któregoś z rodziców. Przez kłótnie dzieci czują się odrzucone, samotne. Zaczynają wpadać w złe towarzystwo.

11 Czy można kłucić się przy dzieciach?
Zazwyczaj pada odpowiedź N I E ! Zwykle na czas kłótni i rozstrzygania sporów rodzice odsyłają dzieci do drugiego pokoju, czekają, aż zasną itp. Są przekonani, że gdy dziecko widzi kłócących się rodziców, to jest to dla niego wysoce szkodliwe. Niewątpliwie TAK. Warto jednak się zastanowić, czy zawsze ? Czy są takie spory, w których dziecko może lub powinno uczestniczyć? Łatwiej odpowiedzieć na pytanie, w jakich kłótniach nie powinno brać udziału. Na pewno nie należy w obecności dziecka kłócić się na temat pożycia seksualnego, wychowania dzieci, planów rozwodowych Nie należy, gdy kłótnie prowadzą do agresji, obrażania się, "cichych dni". Wtedy na pewno warto chronić dzieci przed małżeńskimi kłótniami.

12 W kłótni można wyróżnić kilka faz
W kłótni można wyróżnić kilka faz. Jest więc faza zwiastunów, pojawiają się drobne złośliwości, zaczepki, uwagi. Atmosfera stopniowo się ochładza. Niby nic się nie dzieje, ale coś wisi w powietrzu. Z czasem pojawia się coraz więcej wzajemnych oskarżeń (...a bo ty to... , a ty to...), raniących negatywnych ocen, pretensji, żalów - wzajemna niechęć nasila się (faza narastania). W końcu wybucha awantura (faza kulminacji), w czasie której chcemy sprawić partnerowi ból, poniżyć go, ośmieszyć. Wyrzucamy z siebie wszystkie nagromadzone pretensje, żale (niech wie, jak cierpię, jaki jest niedobry, a ja dla niego tak się poświęcam). Jak już wyrzucimy te najokropniejsze ze słów, zazwyczaj odczuwamy potrzebę powrotu do równowagi. Chcemy po prostu przejść do merytorycznego uzgadniania, co można zrobić, by rozwiązać sytuację konfliktową (faza pojednania). Ale nie zawsze kłótnie kończą się zgodą. Może być i tak, że Ona ma już dość, a On nie widzi sensu , Ona zaczyna płakać, a On trzaska drzwiami. I pojawiają się tzw. ciche dni. Gdy zostaje zerwana komunikacja, trudno dojść do porozumienia. Jeśli ludzie się kochają, to nawet po "cichych dniach" potrafią powrócić do równowagi, uwzględnić swoje racje, żale i interesy (nie mówimy tu o rodzinach, gdzie dochodzi do przemocy).

13 Jeśli w rodzinie na dobre rozszalała się wojna, a kolejne próby porozumienia kończą się zaciekłą awanturą, to sytuacja dziecka jest nie do pozazdroszczenia. Bezpieczny do tej pory świat zaczyna się walić wraz z kolejną kłótnią rodziców. Brak stabilności, niejasność i nieprzewidywalność tego, co może się zdarzyć, nie pozostaje bez wpływu na rozwój dziecka. Jest przerażone, wystraszone, zagubione w panującym chaosie. Rodzice zajęci swoimi sporami, kłótniami, nie znajdują czasu ani energii, by w sposób uważny zająć się dzieckiem. Traci ono poczucie bezpieczeństwa, zaczyna się zamartwiać o przyszłość swoją i rodziców. Dziecko zazwyczaj ma tendencje do przypisywania sobie winy za kłótnie domowe. Może myśleć, że to z jego powodu rodzice nie mogą się ze sobą porozumieć. Może dlatego, że było niegrzeczne, a może już go nie chcą? Zaczyna się zastanawiać, czy rodzice nadal go kochają i potrzebują. Niezaspokojona potrzeba miłości i akceptacji powoduje przygnębienie i smutek. Dziecko źle o sobie myśli : jestem beznadziejny, nic mi się nie udaje, nikt mnie nie kocha itd. Unika kontaktów z rówieśnikami w obawie, że go zdemaskują, wyśmieją, wyszydzą (oni są w porządku, ich rodzice się nie kłócą). Dziecko zamyka się w sobie, przeżywa silne napięcie, ma coraz liczniejsze wątpliwości. Jego sytuacja jeszcze bardziej się pogarsza, gdy rodzice oczekują, by się opowiedziało po czyjej jest stronie, kto ma rację. Dziecko miota się od jednego do drugiego rodzica, próbując ich jakoś pogodzić. Odczuwa silny lęk przed odrzuceniem, przed samotnością. Może on być tak silny, że wywołuje u dziecka objawy nerwicowe, moczenie nocne, koszmary, kłopoty ze snem.

14 Motyw bezdomności w literaturze i sztuce

15

16 Bezdomny Fridrich Nietzsche Rącze rumaki niosą mnie wolnego od lęku i trwogi w odległą dal. I kto mnie widzi, zna mnie, a kto mnie zna, zwie mnie: bezdomnym człowiekiem… Nikt nie śmie pytać, gdzie jest mój dom: chyba nigdy nie byłem przywiązany do przestrzeni i przemijających godzin, jestem wolny jak orzeł!

17 Przykład bezdomności w literaturze
Biblia, Księga Rodzaju Domem Adama i Ewy był Eden. Wolno im było korzystać z prawie wszystkich dobrodziejstw ogrodu, zakazane były jedynie owoce z drzewa poznania dobra i zła. Ludzie jednak nie zastosowali się do decyzji Boga. Zerwali owoc z drzewa i zostali ukarani wygnaniem z raju. Stracili bezpieczne schronienie. Bezdomność to skutek popełnienia grzechu. Od tej pory ludzie musieli sami się starać o kryjówkę.

18 Inny przykład: Adam Mickiewicz Konrad Wallenrod
Bohater już jako dziecko stracił miejsce, w którym mieszkał. Krzyżacy spalili jego dom, wymordowali rodzinę, a chłopca porwali. Wychowywał się na dworze mistrza krzyżackiego Winrycha Był darzony miłością, jednak już do końca życia nie mógł znaleźć własnego miejsca w świecie Myślał o Litwie, a pamięć o niej podsycał Wajdelota. Doświadczył więc też bezdomności społecznej – gdy wprowadzał w życie swój podstęp, czuł się wyobcowany, był sam. Utrata rodzinnego domu była niezależna od niego, ale późniejsza bezdomność (rezygnacja z miłości, zakon krzyżacki, opuszczenie domu) była już jego wyborem.

19 Kolejny przykład Adolphe William Bouguereau - Dobroczynność
Sentymentalny obraz przedstawiający żebrzącą kobietę i jej dzieci. Wszyscy są tak piękni, iż trudno uwierzyć w ich nieszczęśliwy los. Artysta wprowadził światło, które wchodząc z lewej strony, rozświetla ogłoszenie o wykładzie na temat dobroczynności – na tym plakacie widzimy plamy i przyciemnienia. Malarz sugeruje nam, iż prawdziwa ofiarność jest dużo bardziej potrzebna na tym świecie niż rozprawy, które nie wesprą biednych i bezdomnych. Żebrząca kobieta patrzy na nas w przejmujący sposób

20 Przykład bezdomności w sztuce
Eugene Delacroix – Na cmentarzu W tle fragmenty cmentarza, na pierwszym planie samotna młoda kobieta wpatrzona w postać, której nie widzimy. Prosty motyw, na pierwszy rzut oka po prostu portret. Jednak im dłużej patrzymy tym bardziej przejmuje nas spojrzenie kobiety – lekko rozchylone usta, ogromne i piękne, ale załzawione oczy wyrażające smutek i tęsknotę. To sierota prawdopodobnie szukająca oparcia w ludziach, którzy ją mijają – to, że ich nie widzimy, potęguje wrażenie osamotnienia i beznadziei tej kobiety. Nadciągające chmury i ślady wiatru zdają się wróżyć raczej smutny los sierocie, tęskniącej za ciepłem, domem, miłością.

21 Dziękujemy za uwagę! Projekt wykonany przez: Rafał B. Krzysztof D.
Tomasz K. Marcin K. Wojciech G.

22