Skład rządu.

Prezentacja na temat: "Skład rządu."— Zapis prezentacji:

1 Skład rządu

2 Skład rządu Szef rządu/premier/przewodniczący Rady Ministrów/taoiseach/ Etymologicznie: pierwszy minister, co wskazuje na genezę instytucji; pierwszymi osobami, o wyróżniającej się pozycji wśród ministrów – doradców monarchy byli kard. Richelieu (poł. XVII w. Francja) oraz Robert Walpole (poł. XVIII – W.Brytania) Dwa zasadnicze modele: Model primus inter pares (model konsensusu – Belgia, Holandia, Austria); pozycja szefa rządu zdeterminowana przez kolektywny mechanizm podejmowania rozstrzygnięć przez rząd oraz najczęściej trwałą koalicyjność gabinetu; szef rządu nie może liczyć na instytucjonalno – prawne wsparcie swojej pozycji, znaczenie wzmacniające pozycję szefa rządu mają elementy pozaprawne jak pozycja partii, z której wywodzi się premier jak i pozycja premiera w partii, a także osobowość premiera, Interesująca jest teza o wzroście znaczenia szefów rządu wynikającym z udziału w posiedzeniach Rady Europejskiej UE,

3 Skład rządu 2. Model dominacji (model westminsterski, ale także występujący w innych państwach np. Niemcy, Hiszpania, Grecja, Szwecja) – szef rządu dysponuje kompetencjami oraz środkami pozaprawnymi pozwalającymi mu być głównym ośrodkiem kształtującym politykę egzekutywy, - model silnego przywództwa szefa rządu ma podstawy polityczne (np. jednopartyjny rząd, choć zjawisko to występuje także w przypadku rządów koalicyjnych, a nawet koalicji mniejszościowych) oraz prawne (mocne zakotwiczenie w konstytucji lub w ustawach odnoszących się do rządu), - głównymi czynnikami decydującymi o dominującej pozycji szefa rządu są regulacje normatywne (np. konstytucyjne) przewidujące: a) prawo do powoływania i odwoływania ministrów i innych członków rządu, niekiedy swobodne (np. Wielka Brytania, Szwecja), a niekiedy dzielone z głową państwa (np. Niemcy, Francja, Hiszpania, Grecja),

4 Skład rządu b) prawo do kontroli struktury i procedur rządowych celem koordynacji działalności organów administracji rządowej, c) możliwość kontroli większości parlamentarnej, niekoniecznie z tytułu przywództwa w partii o największej liczbie mandatów w parlamencie (przypadek B. Craxiego, O. Ullstena) d) zakres uprawnień patronażowych, pozwalających wykorzystywać uprawnienia nominacyjne dla wynagradzania zwolenników w partii rządzącej, e) wpływ na funkcjonowanie aparatu administracyjnego, f) udział w wyborach powszechnych, parlamentarnych i lokalnych

5 Skład rządu Zasadniczy zakres kompetencji szefa rządu:
inicjowanie polityki, ustalanie porządku obrad rządu, przewodniczenie obradom rządu i komitetów rządowych, wykonywanie obowiązków zagranicznych, kontakty z otoczeniem rządu/reprezentowanie rządu wobec innych organów państwowych, uprawnienia kreacyjne, arbitraż w sporach wewnątrz rządu, kontrola pracy członków rządu i wypełniania zadań określonych przez rząd lub premiera,

6 Skład rządu Regulacja pozycji szefa rządu:
pierwszy model, trudny do implementacji w warunkach kontynentalnego systemu prawnego sposób regulacji właściwy W. Brytanii innym państwom systemu westminsterskiego (brak norm prawa pozytywnego, konwenanse i praktyka polityczna) drugi model, unikający odrębności prawnokonstytucyjnej instytucji szefa rządu, ujmujący kolegium rządowe w kategoriach generalnych,a więc formalnie zrównujący status szefa rządu z pozostałymi kategoriami członków kolegium rządowego, trzeci model, wyraźnie wyodrębniający pozycję ustrojową szefa rządu, choć poprzez różne typy zwrotów prawnych (od ogólnych po ostro wyróżniające jego pozycję) np. „przewodniczy”, „reprezentuje”, „koordynuje”, „kieruje”

7 Skład rządu Konstytucja Królestwa Belgii
Art. 99 Rada Ministrów składa się najwyżej z 15 członków. Z ewentualnym wyjątkiem premiera, Rada Ministrów liczy tylu ministrów ze wspólnoty francuskiej co i flamandzkiej. Brak odrębnej regulacji konstytucyjnej dotyczącej szefa rządu.

8 Skład rządu Art. 45 ust. 2 Holandii:
„Premier przewodniczy Radzie Ministrów” Dla wzmocnienia pozycji szefa rządu, szczególnie w okresie między posiedzeniami Rady Ministrów od 1947r. postanowiono o łączeniu funkcji premiera i ministra spraw ogólnych, który odpowiada za koordynację prac rządowych, politykę informacyjną rządu i przygotowanie premiera do jego międzynarodowych obowiązków. Art. 60 Konstytucji Łotwy: „Posiedzeniom Gabinetu Ministrów przewodniczy premier, a pod jego nieobecność minister uprawniony do tego przez premiera”

9 Skład rządu § 13 Konstytucji Danii
Za realizację władzy wykonawczej odpowiadają ministrowie; ich odpowiedzialność zostanie określona w ustawie § 18 (…) W skład Rady Ministrów wchodzą wszyscy ministrowie, a przewodniczy jej premier. Głos każdego z ministrów podlega zaprotokołowaniu, każda zaś sprawa jest rozstrzygana większością głosów. (…) Premier kieruje ministerstwem stanu zwanym także biurem premiera, o charakterze zbliżonym do holenderskiego ministerstwa spraw ogólnych.

10 Skład rządu Art. 97 Konstytucji Litwy
„Prezes Rady Ministrów reprezentuje Rząd Republiki Litewskiej i kieruje jego pracami”. Art. 95 „Rząd Republiki Litewskiej rozstrzyga sprawy zarządzania państwem na posiedzeniach w drodze decyzji podejmowanych większością głosów wszystkich członków Rządu” Art. 98 „Czasowe zastępstwo ministra może sprawować tylko inny członek rządu wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów” Wyraźne przeciwstawienie premierowi zasady kolegialności, Znamiennie wysoka pozycja prezydenta (prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo veta ustawodawczego, kierowanie polityką zagraniczną, kierowanie polityką obronności i bezpieczeństwa, uprawnienia kreacyjno – nominacyjne) Podobne rozwiązania znane Łotwie i Estonii.

11 Skład rządu Konstytucja Republik Czeskiej
Art. 67 (1) Rząd jest naczelnym organem władzy wykonawczej. Art. 76 (1) Rząd podejmuje decyzje kolegialnie. (2) Dla podjęcia uchwały rządu potrzeba zgody większości wszystkich jego członków. Art. 77 Przewodniczący rządu organizuje prace rządu, kieruje jego posiedzeniami, występuje w jego imieniu oraz wykonuje inne czynności przewidziane w Konstytucji i ustawach. Podobne rozwiązanie zawiera konstytucja Słowacji.

12 Skład rządu Konstytucja Słowenii
Art. 110 Rząd składa się z Premiera i ministrów. W granicach swoich kompetencji Rząd i poszczególni ministrowie są niezależni i ponoszą odpowiedzialność przed Zgromadzeniem Państwowym. Art. 114 Premier zapewnia jednolitość politycznego i administracyjnego ukierunkowania prac rządu oraz koordynuje działalność ministrów.(…)

13 Skład rządu Konstytucja Republiki Włoskiej
Art. 92 Rząd Republiki składa się z Prezesa Rady Ministrów i z ministrów, którzy razem tworzą Radę Ministrów. Prezydent Republiki mianuje Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek, ministrów. Art. 95 „Prezes Rady Ministrów kieruje ogólną polityką rządu i jest za nią odpowiedzialny. Utrzymuje jednolitość kierunku działania politycznego i administracyjnego, inspirując i koordynując działalność ministrów.” Brak odrębnych regulacji konstytucyjnych dotyczących pozycji Rady Ministrów, jej funkcjonowanie stanowi przedmiot ustawy o Radzie Ministrów.

14 Skład rządu Konstytucja Hiszpanii Artykuł 97
Rząd kieruje polityką wewnętrzną i zewnętrzną, administracją cywilną i wojskową oraz obroną państwa. Sprawuje funkcję wykonawczą i władzę reglamentacyjną zgodnie z Konstytucją i ustawami Art.98 „Przewodniczący kieruje działalnością Rządu oraz koordynuje funkcje pozostałych jego członków, bez uszczerbku dla ich kompetencji i bezpośredniej odpowiedzialności za swe działania.”

15 Skład rządu Art.21 Konstytucji Francji
„Premier kieruje działalnością Rządu. Jest odpowiedzialny za obronę narodową. Zapewnia wykonanie ustaw. Z zastrzeżeniem art. 13 ma prawo stanowienia rozporządzeń oraz powoływania na stanowiska cywilne i wojskowe. Może delegować niektóre swoje uprawnienia na ministrów.” § 66 Konstytucji Finlandii Obowiązki premiera Premier kieruje działalnością Rady Państwa oraz nadzoruje przygotowanie i rozpatrywanie spraw należących do kompetencji Rady Państwa. Premier przewodniczy posiedzeniom plenarnym Rady Państwa. § 59 Zastępstwo prezydenta Jeżeli Prezydent Republiki nie może sprawować urzędu, jego obowiązki przejmuje premier lub, jeżeli również premier nie może sprawować urzędu, minister piastujący funkcję zastępcy premiera.

16 Skład rządu Art. 64 ust. 1 UZ Ministrowie federalni są mianowani i zwalniani na wniosek Kanclerza Federalnego przez Prezydenta Federalnego. Art. 65 Kanclerz Federalny określa wytyczne polityki oraz ponosi za to odpowiedzialność. W zakresie tych wytycznych każdy minister federalny kieruje swoim resortem samodzielnie i na własną odpowiedzialność. W razie różnic poglądów między ministrami federalnymi decyzje podejmuje Rząd Federalny. Kanclerz Federalny kieruje pracami Rządu Federalnego zgodnie z regulaminem uchwalonym przez Rząd Federalny i zatwierdzonym przez Prezydenta Federalnego. Art.69 ust.1 Kanclerz Federalny mianuje jednego z ministrów federalnych swoim zastępcą.

17 Skład rządu Artykuł 28 Konstytucji Irlandii
1. Rząd składa się z nie mniej niż siedmiu i nie więcej niż piętnastu członków, których, zgodnie z postanowieniami niniejszej Konstytucji, mianuje Prezydent. 2. Władza wykonawcza w państwie jest sprawowana, stosownie do postanowień niniejszej Konstytucji, przez Rząd lub z jego upoważnienia. 5. 1° Szef Rządu lub Premier, określany jest jako Taoiseach i pod tą nazwą występuje w niniejszej Konstytucji.     2° Taoiseach ogólnie informuje Prezydenta o sprawach polityki wewnętrznej i międzynarodowej. 6. 1° Taoiseach mianuje członka Rządu na stanowisko Tánaiste.     2° W razie śmierci Taoiseach lub jego trwałej niezdolności do sprawowania urzędu, Tánaiste wypełnia w jego imieniu wszystkie obowiązki do czasu powołania nowego Taoiseach.

18 Skład rządu. 9. 1° Taoiseach może podać się do dymisji w każdej chwili, składając rezygnację na ręce Prezydenta.     2° Każdy członek Rządu może podać się dymisji, składając rezygnację na ręce Taoiseach celem przekazania jej Prezydentowi.     3° Prezydent przyjmuje dymisję każdego członka Rządu, innego niż Taoiseach, za radą Taoiseach     4° Taoiseach może w każdej chwili z przyczyn, które uzna za wystarczające, zażądać od członka Rządu złożenia dymisji; jeżeli członek Rządu nie zastosuje się do takiego żądania, zostaje odwołany przez Prezydenta za radą Taoiseach. 10. Taoiseach składa dymisję, gdy straci poparcie większości w Dáil Éireann, chyba że za jego radą Prezydent rozwiąże Dáil Éireann, a Taoiseach uzyska poparcie większości nowej Dáil Éireann ° Zawsze, gdy Taoiseach składa dymisję, pozostali członkowie Rządu także podają się do dymisji, lecz zarówno Taoiseach, jak i pozostali członkowie Rządu pełnią swoje obowiązki aż do powołania ich następców.

19 Skład rządu Akt o formie rządu Królestwa Szwecji, rozdział 6
§ 1 Rząd składa się z premiera i pozostałych ministrów. (…) Pozostałych ministrów powołuje premier. § 6 Minister może być odwołany na własną prośbę. Premier może odwołać ministra w innych jeszcze wypadkach.

20 Skład rządu Akt o formie rządu Królestwa Szwecji, rozdział 7
§ 1 (…) Premier wyznacza z grona ministrów kierowników poszczególnych ministerstw. § 4 Premier wzywa pozostałych ministrów na posiedzeniu Rządu i przewodniczy posiedzeniom. (…) § 5 (…) Premier może zarządzić, że sprawa lub grupa spraw dotycząca określonego ministerstwa, powinna być przedstawiona przez ministra innego niż kierownik tego ministerstwa.

21 Skład rządu Art. 82 Konstytucji Grecji
Rząd określa i kieruje ogólną polityką kraju, zgodnie z postanowieniami Konstytucji i ustaw. Premier zapewnia jedność rządu i kieruje działalnością rządu oraz służb publicznych, generalnie, mając na celu realizację polityki rządu w ramach prawa.

22 Skład rządu Art. 201 Konstytucji Portugalii
Do kompetencji premiera należy: kierowanie ogólną polityką Rządu, koordynując i określając kierunki działania wszystkich ministrów, (art. 200 ust. 1 Do kompetencji Rady Ministrów należy: a) określanie ogólnych kierunków polityki rządowej, a także jej realizacji) b) kierowanie funkcjonowaniem rządu i jego stosunkami o ogólnym charakterze z pozostałymi organami państwa; c) informowanie Prezydenta Republiki o sprawach związanych z prowadzeniem wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa, d) sprawowanie pozostałych funkcji przyznanych mu przez Konstytucję i ustawę

23 Skład rządu Art.187 ust. 2 Konstytucji Portugalii
Członków Rządu powołuje Prezydent Republiki na wniosek Premiera. Art. 191 ust. 2 Wicepremierzy i ministrowie ponoszą odpowiedzialność przed premierem (…) ust.3 Sekretarze i podsekretarze stanu ponoszą odpowiedzialność przed Premierem i właściwym ministrem. Art. 195 ust. 1 Dymisję rządu powoduje: b) Przyjęcie przez Prezydenta Republiki prośby o dymisję przedstawionej przez Premiera; c) Śmierć lub długotrwałe problemy zdrowotne Premiera uniemożliwiające mu sprawowanie funkcji

24 Skład rządu Zastępca szefa rządu
Instytucja znana m.in. Portugalii, Austrii, Czechom, Słowacji, Hiszpanii, Grecji, Szwecji (instytucja pozakonstytucyjna), Finlandii, Belgii (instytucja pozakonstytucyjna), Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii (instytucja pozakonstytucyjna), Chorwacji, Portugalii, Ukrainie, Rosji, Włochom (ale kontrowersje wzbudza ze względu na niekonstytucyjność). Instytucja nieznana m.in.: Francji, Norwegii, Danii, Estonii, Litwie. Wnioski: - instytucja zastępcy szefa rządu występuje zarówno w państwach przyjmujących formułę „silnego”, dominującego szefa rządu jak i w modelu „primus inter pares”, - wyraźnie więc widać, że istnienie zastępcy szefa rządu nie musi być uzasadnione silną pozycją szefa rządu.

25 Skład rządu Przesłanki utworzenia stanowiska zastępcy szefa rządu:
organizacyjne np.: a) zastępstwo szefa rządu (przesłanka najczęściej wymieniana w konstytucjach – Niemcy, Austria, Finlandia) b) konieczność wsparcia szefa rządu w koordynacji pracy członków rządu, c) prowadzenie spraw wymagających specjalistycznej wiedzy (np. Wicekanclerz F. Blücher, L. Erhard w rządzie kanclerza K. Adenauera) d) w przewodniczeniu komitetom rządowym, e) rzadziej w kontaktach z innymi organami państwa) polityczne występują zarówno w przypadku rządów jednopartyjnych i kolegialnych, współpraca szefa rządu i jego zastępcy instytucjonalizuje na poziomie rządu pozarządowe formy współdziałania politycznego ugrupowań koalicyjnych np. tzw. inner cabinet (Wielka Brytania), Kernkabinet (Belgia), Kressbonner Kreis (Niemcy), Von Wattenwyl (Szwajcaria) itp.; przygotowanie do objęcia funkcji (np. Niemcy L.Erhard w rządzie K. Adenauera, Szwecja I. Carlsson w rządzie O. Palme, nieco odmienny przypadek wicekanclerza W. Brandta w rządzie Wielkiej Koalicji kanclerza K. G. Kiesingera)

26 Skład rządu Zakres działania zastępcy szefa rządu ustala z reguły szef rządu lub cały rząd; wyjątkowy przepis art. 69 ust. 2 Konstytucji Austrii: „Wicekanclerz jest powołany do zastępowania Kanclerz Federalnego w całym jego zakresie działania” Instytucja zastępcy szefa rządu występuje zarówno w systemach opartych na dominacji szefa rządu jak i kolektywności zarządzania, co świadczy o różnych przesłankach powołania tego organu. Przykłady konstytucyjnej regulacji dot. powołania zastępcy szefa rządu: A) Ujęcia sugerujące obligatoryjność powołania zastępcy szefa rządu. Art. 28 ust. 6 Konstytucji Irlandii „Taoiseach mianuje członka rządu wicepremierem (Tanaiste).” Art.69 niemieckiej UZ „Kanclerz Federalny mianuje jednego z ministrów wicekanclerzem.”

27 Skład rządu Art.114 Konstytucji Ukrainy
„Gabinet Ministrów składa się z Premiera, Pierwszego Wicepremiera, trzech Wicepremierów i Ministrów.” Art. 67 ust. 2 Konstytucji Czech „Rząd składa się z przewodniczącego rządu, wiceprzewodniczących rządu i ministrów” B) Ujęcia ustanawiające fakultatywność powołania zastępcy szefa rządu. Art. 98 Konstytucji Hiszpanii „Rząd składa się z Przewodniczącego, Wiceprzewodniczących, jeśli zostaną powołani …” Art. 81 ust. 1 Konstytucji Grecji „(…) Jeden lub kilku ministrów może być powołanych na stanowisko zastępcy premiera (…).” Art.183 ust. 2 Konstytucji Portugalii „W skład Rządu może wchodzić jeden lub więcej wicepremierów”

28 Skład rządu Minister jako zasadniczy element składowy rządu,
Geneza związana z ewolucją modelu zarządu centralnego państwa i wyodrębnieniem dwóch zakresów działania władcy w XVI – XVIII w.: a) „gubernatio” rozumianych jako decyzje zasadnicze, polityczne, przesądzające kierunki działania władcy b) „administratio” rozumianych jako decyzje techniczne, wdrażające kierunki określone w ramach gubernatio; podejmowanie decyzji o środkach za pomocą których realizowane będą decyzje polityczne i ich uruchamianie. Pierwotnie gubernatio należało do monarchy, natomiast administratio m.in. Do sekretarzy królewskich, zwanych w drodze dalszej ewolucji sekretarzami stanu, co podkreślało ich nie tylko dworską rolę, ale przede wszystkim ogólnopaństwową.

29 Skład rządu Rozwój instytucji sekretarzy stanu w okresie absolutyzmu w Anglii, Hiszpanii i Francji, z podziałem zakresu działania terytorialnym (np. południowa i północna część kraju) i rzeczowym (najczęściej następuje krzyżowanie tych podziałów; Lord Skarbnik ( Lord Treasurer) w Anglii, Generalny Kontroler Finansów (Francja), Sekretarze stanu, później ministrowie wspólnie obradują dla wymiany informacji i koordynacji własnych zadań, formalnie często jako rada królewska, np. privy council itd.; Ministrowie zostają systematycznie włączeni do rządu w XVIII w. (W.Brytania, Francja) i XIX w. (Prusy, Rosja), Wyodrębnienie się kategorii ministrów jako uwolnionych od kurateli monarchy (odstąpienie od statusu sekretarzy królewskich) świadczy o usamodzielnieniu tej kategorii, a następnie typowym dla systemów parlamentarnych ich uzależnieniem od parlamentu.

30 Skład rządu Powstanie systemu parlamentarnego powoduje z jednej strony polityczną obsadę stanowisk ministrów, z drugiej uzyskanie przez rząd statusu politycznego; w efekcie następuje połączenie obu obszarów działania (politycznego i administracyjnego) z przyczyn organizacyjnych (koordynacja i kierowanie) i politycznych (odpowiedzialność przed własnym środowiskiem politycznym i parlamentem)

31 Skład rządu Liczba ministrów niekiedy jest określona konstytucyjnie:
maksymalna: Irlandia (od 7 do 15 włącznie z szefem rządu) Belgia (do 15 z szefem rządu), Izraela (nie mniej niż 8 i nie więcej niż 18), Finlandia (nie więcej jak17) minimalna: Norwegia (premier oraz minimum 7 radców), Luksemburg (nie mniej niż 3 członków) stała: Szwajcaria (7 radców Rady Federalnej) Niekiedy brak jest regulacji odnoszących się do rozmiaru rządu – np. Austria, Dania, Grecja, Hiszpania, Holandia, Portugalia Rodzaje stanowisk ministrów: Różnorodność stosowanego nazewnictwa : minister, radca (Szwajcaria, Norwegia, Szwecja), sekretarz stanu (Wielka Brytania), Kanclerz Exchequeru,

32 Skład rządu Konstytucja a kwalifikacje ministra
Często przyjmują formę klauzul pozytywnych, określających warunki, których spełnienie jest konieczne dla objęcia stanowiska ministra (a także innych kategorii stanowisk rządowych); należą do nich m.in.: obywatelstwo (np. Belgia, Bułgaria, Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja, Grecja posiadanie praw wyborczych do parlamentu (Austria, Bułgaria, Słowacja, Grecja kwalifikacje etyczne (wyrażone wprost - Finlandia) lub (wyrażone pośrednio – np. Niemcy, Słowacja) sprawowanie mandatu deputowanego do parlamentu (np. w Irlandii dotyczy to co najmniej Taoiseacha, Tanaiste i członka rządu odpowiedzialnego za finanse, Wielka Brytania).

33 Skład rządu Niekiedy kwalifikacje uprawniające do objęcia stanowisk rządowych przyjmują formę klauzul negatywnych, określających warunki, których spełnienie wyklucza możliwość objęcia stanowiska ministra (a także innych kategorii stanowisk rządowych); należą do nich m.in.: członkostwo w rodzinie królewskiej (Belgia, pośrednio w Szwecji, Danii i Norwegii), prowadzenia określonej działalności lub wykonywania zawodu (Bułgaria, Czechy, Estonia, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Litwa, Niemcy Słowacja, Szwecja, Portugalia, Rosja, Rumunia, Chorwacja – zakaz „miękki”) sprawowanie mandatu deputowanego do parlamentu (Belgia, Bułgaria, Estonia, Holandia, Luksemburg, Francja, Słowacja, Norwegia, Portugalia, Rosja)

34 Skład rządu Kwestia łączenia mandatu deputowanego do parlamentu i członkostwa w rządzie: nakaz łączenia (np. Wielka Brytania zakaz łączenia stanowisko indyferentne, dopuszczające taką możliwość (Austria Przykłady regulacji konstytucyjnych: Art. 97 Konstytucji Belgii „Ministrami mogą być mianowani tylko Belgowie” Art. 98 Konstytucji Belgii „Żaden członek rodziny królewskiej nie może być ministrem”

35 Skład rządu art.81 ust. 2 Konstytucji Grecji:
„Nikt nie może być mianowany członkiem rządu lub sekretarzem stanu, jeżeli nie posiada kwalifikacji, które zgodnie z art. 55 powinien posiadać deputowany” Art. 55 „Deputowanym może być wybrany obywatel grecki, któremu przysługuje prawo wybierania i który w dniu wyborów ukończył dwadzieścia pięć lat”. Podobna konstrukcja konstytucji Bułgarii, art. 110: „Członkami Rady Ministrów mogą być tylko obywatele bułgarscy, odpowiadający warunkom wyboru na przedstawicieli ludowych.” oraz Austrii, art. 70 (2) „Na stanowisko Kanclerza Federalnego, Wicekanclerza lub ministra federalnego może zostać powołany tylko ten, kto posiada bierne prawo wyborcze do Rady Narodowej; członkowie Rządu Federalnego nie muszą należeć do Rady Narodowej.”

36 Skład rządu Rozdział 6, § 9 szwedzkiej Ustawy o Formie Rządu:
„ Tylko obywatel szwedzki, będący nim od co najmniej dziesięciu lat, może zostać ministrem. Minister nie może pozostawać w innym stosunku służbowym. Ponadto nie może wykonywać żadnej działalności mogącej podważyć zaufanie do niego” Art. 66 niemieckiej Ustawy Zasadniczej „Kanclerzowi Federalnemu oraz ministrom federalnym nie wolno piastować żadnego innego płatnego urzędu, prowadzić działalności zarobkowej lub wykonywać innego zawodu, ani też nie wolno należeć do zarządu albo – bez zgody Parlamentu Federalnego – do rady nadzorczej przedsiębiorstwa nastawionego na zysk.”

37 Skład rządu Art. 98 ust. 3 Konstytucji Hiszpanii
„Członkowie Rządu nie mogą wykonywać innych funkcji przedstawicielskich niż właściwe dla mandatu parlamentarnego, ani jakiejkolwiek innej funkcji publicznej niż wynikającej ze sprawowanego urzędu, ani jakiejkolwiek działalności zawodowej lub handlowej.” Art. 109 ust. 2 Konstytucji Słowacji Sprawowanie funkcji członka rządu jest niepołączalne ze sprawowaniem mandatu poselskiego, z wykonywaniem funkcji w innym organie władzy publicznej, z pracą w charakterze pracownika państwowego, ze stosunkiem pracy lub podobnym pracowniczym zajęciem, z prowadzeniem przedsiębiorstwa, z członkostwem w kierowniczym lub kontrolnym organie osoby prawnej, który prowadzi przedsiębiorstwo albo z inną działalnością gospodarczą lub zarobkową, z wyjątkiem administrowania własnym majątkiem i działalności naukowej, pedagogicznej, literackiej albo artystycznej.

38 Artykuł 99 Konstytucji Litwy
„Prezes Rady Ministrów i ministrowie nie mogą pełnić żadnych innych funkcji z wyboru lub mianowania, ani pracować w przedsiębiorstwach, instytucjach handlowych lub innych instytucjach lub zakładach prywatnych, ani też otrzymywać jakiegokolwiek innego wynagrodzenia oprócz przewidzianego z racji sprawowanych obowiązków w Rządzie oraz wynagrodzenia za działalność twórczą.” § 63 Konstytucji Finlandii „Interesy osobiste ministrów” Członek Rady Państwa w trakcie pełnienia obowiązków ministra nie może zajmować innego stanowiska publicznego ani sprawować innych funkcji, które mogłyby niekorzystnie wpływać na wykonywanie obowiązków ministra lub podważać zaufanie do jego działalności, jako członka Rady Państwa. Każdy minister, po mianowaniu na stanowisko, powinien niezwłocznie złożyć przeznaczone dla parlamentu oświadczenie o swojej działalności gospodarczej, udziałach i innych aktywach mających znaczącą wartość, a także o obowiązkach nie należących do obowiązków służbowych ministra i innych zobowiązaniach, które mogą mieć znaczenie dla oceny jego działalności, jako członka Rady Państwa.

39 Skład rządu Podobnie art. 89 Konstytucji Macedonii, art. 120 Konstytucji Ukrainy, ale interesujące są także rozwiązania: Art. 70 Konstytucji Czech „Członek rządu nie może prowadzić działalności, której charakter jest sprzeczny z wykonywaniem funkcji członka rządu. Szczegóły określi ustawa.” Art. 43 Konstytucji Izraela (Ustawa Zasadnicza o Rządzie): „Premier, ministrowie i wiceministrowie wykonują swoje obowiązki w dobrej wierze i mogą podejmować działalność gospodarczą lub publiczną wyłącznie w zakresie i zgodnie z zasadami określonymi przez Rząd.” Art. 60 Konstytucji Finlandii „Ministrami powinni być obywatele Finlandii znani z uczciwości i kompetencji” Wyjątkowy charakter posiada § 12 Konstytucji Norwegii: „Król osobiście wybiera Rade spośród obywateli norweskich posiadających prawa wyborcze (…).Więcej niż połowa członków Rady Państwa powinna wyznawać oficjalną religię państwa.” Brak regulacji m.in. w konstytucjach: W. Brytanii, Słowenii, Włoch.

40 Skład rządu - ministrowie resortowi
wyłącznie: Niemcy, Austria (resorty określone ustawowo), Norwegia - system mieszany, koegzystencja ministrów resortowych i ministrów „bez teki”: Grecja, Holandia, Estonia, Francja (jako tzw. ministrowie delegowani), Finlandia (jako tzw. ministrowie dodatkowi), Szwecja (tzw. ministrowie konsultatywni), Włochy, Hiszpania, Portugalia, Irlandia, Wielka Brytania (Lord Przewodniczący Rady - Wicepremier, Kanclerz Księstwa Lancaster- Lider w Izbie Lordów) Rola tzw. „junior – minister” – przykłady: Artykuł 46 Konstytucji Holandii 1. Dekretem królewskim można powoływać i odwoływać sekretarzy stanu. 2. Sekretarz stanu zastępuje ministra w przypadkach, kiedy minister uzna to za celowe i w wykonaniu jego instrukcji. Sekretarz stanu ponosi odpowiedzialność, niezależnie od odpowiedzialności ministra.

41 Skład rządu Rola tzw. „junior minister” cd.
Artykuł 104 Konstytucji Belgii Król powołuje i odwołuje federalnych sekretarzy stanu. Są oni członkami rządu federalnego, nie wchodzą jednak w skład Rady Ministrów. Są zastępcami ministrów. Król określa ich kompetencje i granice w jakich mogą oni udzielać kontrasygnaty. Postanowienia konstytucyjne dotyczące ministrów mają odpowiednie zastosowanie do federalnych sekretarzy stanu z wyjątkiem artykułów 90 ust. 2, 93 i 99. Artykuł 183 Konstytucji Portugalii 1. W skład rządu wchodzą Premier, ministrowie oraz sekretarze i podsekretarze stanu. 3. Liczba, nazwy i zakres działania ministerstw i sekretariatów stanu, a także formy koordynacji ich działań są określane, w zależności od przypadków, w dekretach o powołaniu poszczególnych ministrów i sekretarzy lub w dekrecie z mocą ustawy.

42 Skład rządu Artykuł 184 Konstytucji Portugalii
1. Rada Ministrów składa się z Premiera, wicepremierów, jeżeli tacy zostali powołani, i ministrów. (…). 3. Do wzięcia udziału w zebraniach Rady Ministrów mogą być wzywani sekretarze i podsekretarze stanu. Artykuł 191 Konstytucji Portugalii (…) 3. Sekretarze i podsekretarze stanu ponoszą odpowiedzialność przed Premierem i właściwym ministrem Przypadki szczególnych członków rządu: Kanclerz Sprawiedliwości: Finlandia (art. 69 Konstytucji), Szwecja (ustawa z 1975r.), Estonia (§ 139 Konstytucji); Attorney General w Irlandii (Art. 30 Konstytucji) Wielka Brytania, Lord Kanclerz (Minister Sprawiedliwości), Lord Prywatnej Pieczęci (Lider Izby Gmin), Główny Whip w Izbie Gmin

43 Skład rządu § 69 Konstytucji Finlandii Kanclerz Sprawiedliwości w Radzie Państwa Przy Radzie Państwa działa Kanclerz Sprawiedliwości oraz Wicekanclerz Sprawiedliwości, którzy są powoływani przez Prezydenta Republiki i wyróżniają się szeroką wiedzą prawniczą. Prezydent Republiki powołuje ponadto na okres nie przekraczający pięciu lat zastępcę Wicekanclerza Sprawiedliwości, który przejmuje obowiązki Wicekanclerza, jeżeli ten nie może ich wykonywać. Przepisy dotyczące Kanclerza Sprawiedliwości stosuje się w odpowiednim zakresie do Wicekanclerza i jego zastępcy.

44 Skład rządu Zasadnicze funkcje ministra (resortowego);
programowe (wobec resortu): ustalanie celów (w tym ich zmiana), inicjowanie działań resortu, selekcja zadań resortu, nadawanie priorytetów; polityczne: ustalanie pozycji resortu w rządzie, prowadzenie polityki wobec parlamentu, tworzenie zaplecza politycznego w partii, w państwach członkowskich UE- relacje z organami UE (Rada Ministrów); zarządcze (wykonawcze): dobór współpracowników, ustalanie środków realizacji zadań, ustalenie procedur wykonywania zadań, nadzór nad prawidłowością realizacji zadań; w relacjach z otoczeniem: inne resorty, grupy interesów, inne ośrodki władzy (np. samorządy, władze lokalne) media;

45 Wewnętrzna hierarchizacja rządu
Skład rządu Wewnętrzna hierarchizacja rządu podział rządów na: kolektywne (np. Szwajcarii, Holandii, Włoch), w których szef rządu nie może ingerować w zakres działania ministra, a członkowie rządu na równych prawach uczestniczą w wypracowaniu rozstrzygnięcia rządu oraz hierarchiczne (np. Wielkiej Brytanii, Szwecji, Irlandii, Francji, Polski, Niemiec) Czynniki wzmacniające kolektywność – silna pozycja ustrojowa resortu, słaba pozycja ustrojowa premiera, koalicyjność Czynniki wzmacniające hierarchiczność – swoboda w ustalaniu zasięgu resortu i zmiany jego zakresu przez szefa rządu (np. Wielka Brytania, Szwecja), szerokie uprawnienia szefa rządu w doborze współpracowników i ich kontrolowania, jednopartyjność rządu.

46 Skład rządu Przykład rozbudowanej struktury hierarchicznej rządu:
Francja Wielka Brytania Minister stanu Tzw. Wielkie Urzędy Państwa Minister (Great Offices of State): Minister delegowany Premier Sekretarz stanu Kanclerz Exchequeru Sekretarz Stanu ds. Spraw Wewnętrznych Sekretarz Stanu ds. Spraw Zagranicznych Niemcy Kanclerz Wicekanclerz (status konstytucyjny) Minister obrony (status konstytucyjny) Członkowie rządu o szczególnej pozycji w procesie decyzyjnym: Minister spraw wewnętrznych Minister sprawiedliwości Minister finansów

47 Minister konsultatywny Sekretarz stanu
Premier Szwecji Minister Minister konsultatywny Sekretarz stanu Wicepremier