Środowisko szkolne a kształtowanie się zachowań zdrowotnych uczniów

Prezentacja na temat: "Środowisko szkolne a kształtowanie się zachowań zdrowotnych uczniów"— Zapis prezentacji:

1 Środowisko szkolne a kształtowanie się zachowań zdrowotnych uczniów
Prof. zw. dr hab. Janusz Kirenko Dr Anna Witek Mgr Anna Bieganowska

2 Zachowania zdrowotne stanowią jeden z głównych czynników warunkujących zdrowie
Celem promocji zdrowia, edukacji zdrowotnej jest identyfikacja pozytywnych i negatywnych czynników warunkujących zdrowie. Czynniki pozytywne zwane są czynnikami chroniącymi, zaś czynniki negatywne, zwane czynnikami ryzyka zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju choroby, niepełnosprawności, zaburzeń rozwoju, lub innych, niepożądanych (negatywnych) stanów.

3 Czynniki ryzyka w połączeniu z tzw
Czynniki ryzyka w połączeniu z tzw. czynnikami podatności lub wrażliwości (markery podatności), nasilają negatywne wpływy sytuacji lub środowiskowych czynników ryzyka. Identyfikacja wspominanych czynników i redukowanie/eliminowanie ich wpływu jest podstawą profilaktyki problemów zdrowotnych i społecznych (B. Woynarowska 2007, s )

4 Szkoła – dwie strony medalu
drugie co do znaczenia środowisko w życiu dziecka. miejsce wszechstronnego rozwoju osobowości dzieci i młodzieży daje emocjonalne i społeczne wsparcie kształtuje postawy wobec rzeczy, ludzi, norm, wartości. zaspokaja podstawowe potrzeby, niezbędne do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego uczniów. sytuacja szkolna może wyrażać się w osiągnięciach dydaktycznych, , a także adaptacji w środowisku szkolnym źródło wielu napięć i sytuacji stresujących. przestrzeń, gdzie młodzi ludzie są kontrolowani i oceniani, a wielu z nich ma problemy z nauką, dodatkowo pogłębione trudnościami w środowisku rodzinnym i rówieśniczym.

5 Szczególnym wyznacznikiem przystosowania szkolnego są relacje interpersonalne z rówieśnikami, mające znaczenie dla kształtujących się cech osobowościowych jednostki, które to w przyszłości mogą decydować o konkretnym ustosunkowaniu się do ludzi.

6 Szkoła = jedno z głównych środowisk odgrywających znaczącą rolę w procesie kształtowania się zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży

7 Co stanowi dla nich największe źródło trudności w tym obszarze?
Jak przyszli edukatorzy zdrowia postrzegają swoje możliwości przekazywania wiedzy, rozwijania umiejętności uczniów z zakresu edukacji zdrowotnej? Co stanowi dla nich największe źródło trudności w tym obszarze?

8 Obszary edukacji zdrowotnej wg B. Woynarowskiej:
1. Dbałość o ciało 2. Zdrowe żywienie i aktywność fizyczna 3. Bezpieczeństwo i zapobieganie urazom. 4. Edukacja seksualna 5. Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego (zdrowie i dobrostan psychiczny, emocje i stres, optymizm, poczucie tożsamości i własnej wartości, umiejętności życiowe) 6. Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych. 7. Przeciwdziałanie przemocy i agresji.

9 Uszeregowanie przez studentów:
Zdrowe odżywianie Dbałość o ciało Ruch i aktywność fizyczna Bezpieczeństwo Optymizm Zdrowie psychiczne Uzależnienia Umiejętności życiowe Agresja Tolerancja Emocje Poczucie własnej wartości Edukacja seksualna

10 Zdrowa Szkoła- Zdrowy Uczeń
Interdyscyplinarne, międzynarodowe konferencje naukowo-szkoleniowe

11 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
Zapewnienie sprzyjającego zdrowiu środowiska nauczania wymaga wysiłku wszystkich osób związanych z funkcjonowaniem szkoły, świadomości istnienia zagrożeń oraz znajomości zasad higieny i bezpieczeństwa. Bierna postawa dzieci i młodzieży wobec aktywności ruchowej zwiększa ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości. Poziom aktywności fizycznej w dużej mierze zależy od wiedzy i świadomości ucznia. Tę świadomość powinna kształtować między innymi szkoła poprzez odpowiednie podejście nauczyciela wychowania fizycznego do aktywności fizycznej, podejmowanie w środowisku szkolnym działań mających wpływ na aktywizację fizyczną młodego człowieka, ale także poprzez zapewnienie odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. Duże znaczenie w procesie nauczania – uczenia się ma zapewnienie uczniom właściwych warunków higieniczno-zdrowotnych (Renata Gawron 2010, s ) .

12 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
Dyrektorzy 2,6% szkół podstawowych, 4% gimnazjów i 3,5% szkół ponadgimnazjalnych nie uwzględnili przy układaniu rozkładów zajęć lekcyjnych wymagań wynikających z zapisów rozporządzenia, jak również wymagań higienicznych (wyniki badań przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną w woj. Lubelskim-skontrolowano 1222 szkoły w 2008r. )

13 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
niejednokrotnie zajęcia WF prowadzone są na korytarzach lub w salach zupełnie do tego nieprzystosowanych; spośród skontrolowanych szkół, aż 284 (tj. 23,2%) nie posiada sali gimnastycznej pełnowymiarowej ani sali rekreacyjnej/zastępczej;

14 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
na terenie naszego województwa spośród skontrolowanych szkół niecała 1/3 posiada gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej;

15 Agata Strączkiewicz: „niska świadomość prozdrowotna dzieci 6-letnich”:
Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom Agata Strączkiewicz: „niska świadomość prozdrowotna dzieci 6-letnich”: -30% badanych dzieci nie wie, czym jest zdrowie -17% dzieci używa czyjejś szczoteczki do zębów -56% 6- latków nie miała świadomości, iż zęby mleczne wypadają- 1/3 badanych w odpowiedzi na to pytanie wskazywała niedożywienie „zęby wypadły, bo chłopiec pił za mało mleka”; 5 dzieci stwierdziło, że tak się stało, bo kolega był bardzo chory

16 Odmowa pożyczenia grzebienia:
Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom Odmowa pożyczenia grzebienia: 26% przedszkolaków ocenia jako zachowanie niekoleżeńskie, 60% jako samolubne. 13% zachowanie rozsądne

17 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
Ilona Gembalczyk W stylu życia uczniów klas szóstych przeważają zachowania antyzdrowotne. Uczniowie nie mają ukształtowanych elementarnych zachowań higienicznych. Jedno z poważnych zagrożeń dla zdrowia jamy ustnej stanowi próchnica. Spory odsetek (22%) dzieci przystępuje do wypełniania obowiązków szkolnych na czczo, co obniża dyspozycję do nauki. Uczniowie coraz częściej rezygnują z mleka na korzyść słodzonych napojów gazowanych. Niepokoi fakt spożywania mniejszej niż zalecana ilości posiłków dziennie: prawie co piąty badany uczeń spożywa tylko trzy posiłki. Dzieci i młodzież chętnie sięgają po słodkie przekąski. Skutki: Otyłość w wieku rozwojowym jest przyczyną nieprawidłowej tolerancji węglowodanów u 10-27% otyłych dzieci oraz kilkunastu procent cukrzycy typu 2 wśród młodzieży. Uważa się, iż reklamy żywności w mediach mogą przyczyniać się do wyboru niezdrowych pokarmów: Reklama ma większy wpływ na wybory konsumenckie młodzieży niż nawyki rodziców i oddziaływania rówieśników. Dziewczęta w okresie dojrzewania przykładają dużą wagę do opinii innych na ich temat.

18 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
Uwaga: dziewczęta jak również chłopcy, którym zależy na szczupłym wyglądzie i niskiej masie ciała, częściej dążą do jej obniżenia poprzez aktywność fizyczną, stosowanie diety, ograniczanie jedzenia, a nawet spożywanie środków zmniejszających łaknienie.

19 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
Joanna Kasznia- Kocot, Zdun Joanna, Słowiński Jerzy, Agata Wypych – Ślusarska, Elżbieta Czech 69,7% ankietowanych gimnazjalistów spożywa 3 lub mniej posiłków w ciągu dnia. 29,3% nie spożywa w domu śniadania. 38,4 % młodzieży uznało owoce i warzywa jako podstawę diety. 64,2% dziewcząt, jak również 56,6% chłopców zgadza się z założeniem, że jeśli będziemy szczupli to łatwiej znajdziemy odpowiedniego partnera życiowego, pracę, będziemy również szczęśliwsi i osiągniemy życiowy sukces. 18,9% dziewcząt i 8,7% chłopców stosuje diety odchudzające

20 Dbałość o ciało, zdrowe żywienie i aktywność fizyczna, bezpieczeństwo i zapobieganie urazom
Elżbieta Rutkowska 2/3 badanych przez autorkę licealistek widzi potrzebę zmian w swoim wyglądzie: redukcja masy ciała, wzrostu, koloru włosów. Chłopcy: odpowiednia masa i rzeźba ciała, fryzura. praktyki corporeistyczne- zabiegi upiększające- stanowiące element budowania tożsamości nieobce są większości licealistów Średni czas na upiększanie to 25,9 minut dziennie, największy odsetek badanych poświęca od 20 do 45 minut dziennie. Zapytano również , co zdaniem licealistów oznacza „troska o ciało”: Prezentacja ciała Zabiegi higieniczne Schludny wygląd, zdrowe odżywianie, sprawność fizyczna, pielęgnacja skóry, zabiegi.

21 Spędzanie czasu wolnego
Analizując formy spędzania czasu wolnego uczniów szkół podstawowych można wnioskować, iż nawyki dotyczące podstawowych potrzeb biologicznych człowieka, jakim jest ruch i odpoczynek nie zostały jeszcze ukształtowane. W badaniach Magdaleny Boczkowskiej (2010) wyodrębniono nowe miejsca i formy spędzania wolnego czasu: Shopping/Plazing, Clubbing, Le parkour, Wirtualne społeczności, Photobloging. Przeprowadzone badania wskazują, że młodzież bezrefleksyjnie podąża za współczesną modą na det- rozrywkę.

22 Spędzanie czasu wolnego
Najpopularniejszym centrum handlowym wśród lubelskiej młodzieży jest „Lublin Plaza”. Plaza jest nie tylko popularnym miejscem zakupów, ale również spotkań towarzyskich młodzieży= nowa forma aktywności- „plazing” czy „plazmania”; „dziećmi Plazy”.

23 Spędzanie czasu wolnego
Wirtualne społeczności- czyli aktywność internetowa lubelskiej młodzieży. Szczególnie daje się wyeksponować portal „Nasza-klasa”. Na pytanie o czynności wykonywane podczas korzystania z Internetu badani uczniowie tak odpowiadali: rozmowa na gadu-gadu, sprawdzenie poczty , wejście na naszą-klasę.

24 Spędzanie czasu wolnego
Le parkur- (fr. sztuka przemieszczania się) - pochodząca z Francji forma aktywności fizycznej. Rzesze młodzieży ćwiczą parkour pomimo braku warunków do uprawiania tego typu sportu.

25 Spędzanie czasu wolnego
Wnioski: Badana młodzież najczęściej spędza czas wolny w pubach i centrach handlowych. Instytucje kultury stały się dla młodzieży mało atrakcyjne, uczniowie czują się nimi znudzeni, przez co poszukują nowych wrażeń Niebezpieczne jest to, iż najczęściej clubbing wiąże się z piciem alkoholu W toku przeprowadzonych badań wyłoniła się także grupa osób, która aktywnie uprawia sport (gra w piłkę, jeździ na rowerze, pływa, uprawia sztuki walki i ekstremalną formę le parkour). Nie jest ona zbyt liczna, jednak daje nadzieję na to, że nie tylko „plazing” i „clubbing” zajmuje lubelską młodzież w wolnym czasie. Młodzież. Zjawisko Le parkour wydaje się bardzo niebezpieczne, gdyż takie wyczyny często kończą się tragicznie- groźnymi wypadkami, a nawet śmiercią (Magdalena Boczkowska 2010, s.60-65).

26 Spędzanie czasu wolnego
Ilona Gembalczyk Czas wolny szóstoklasistów: w sposób bierny (53,75 %): oglądanie telewizji (32,09 %) i gry komputerowe (13,43%); na spotkaniach towarzyskich z kolegami i koleżankami (20,90% %), słuchając muzyki (18,66 %) i czytając książki (17,91 %); w sposób aktywny (46,24 %), dominuje aktywność ruchowa (spacery, bieganie, gimnastyka, jazda na rowerze).

27 Spędzanie czasu wolnego
42 % badanych spędza w sieci ponad 3 godziny dziennie. mniej niż jedną godzinę na aktywność w sieci poświęca tylko 8 % badanych. 26 % ankietowanych portal „Nasza-klasa” odwiedza do 5 razy dziennie, 24 % jeden raz dziennie, a 20 % badanych kilka razy w tygodniu. 14 % respondentów jest zalogowanych przez cały dzień i zagląda tam w wolnej chwili, a 12 % ponad 5 razy dziennie.

28 Spędzanie czasu wolnego
Ewa Adam, Zbigniew Tokarski, Małgorzata Wojciechowska: Tylko 1 spośród 206 badanych gimnazjalistów nie ma w domu komputera 4% ogląda TV powyżej 5h dziennie, 40%- minimum 2h. Komputer-blisko 7% uczniów ponad 5h dziennie. Łącznie blisko 24% dzieci spędza w towarzystwie mediów ponad 6h dziennie 50% ponad 4h dziennie w pozycji siedzącej W słuchawkach prawie 19% uczniów spędza codziennie kilka godzin (Maria Beczkiewicz).

29 Spędzanie czasu wolnego
Konrad Komorowski, Katarzyna Pietrzak, Jacek Gierus: wzrost absencji szkolnej w wieku gimnazjalnym i licealnym wiąże się ze wzrostem nasilenia zjawiska ucieczek ze szkoły. Powód: lęk przed formami sprawdzania wiedzy w szkole. Młodzież gimnazjalna-nuda w szkole i niedostosowanie. Licealna-powody związane z indywidualizmem i afiliacją w grupie. Ok. 2/3 osób z badanej próby informuje o ucieczce rodziców.

30 Edukacja seksualna O potrzebie edukacji i wychowania w tym zakresie pisał już Jędrzej Śniadecki –traktując edukację seksualną jako element przygotowania do życia w społeczeństwie. Edukacja seksualna nadal wpleciona jest i uwikłana w politykę oraz dyskurs publiczny i urzędowy wciąż stanowi w edukacji wielką nieobecną. Przez studentów wskazywana jest jako obszar edukacji zdrowotnej przysparzający najwięcej trudności. Symptomatycznym jest fakt, iż w 6 tomach analizowanych przez nas publikacji nie znalazły się artykuły prezentujące wyniki badań we wzmiankowanym zakresie. Jedyne badania dotyczą nawyków studentów w omawianej dziedzinie.

31 Edukacja seksualna Stanisław Szczepański: gimnazjaliści posiadają wysoki poziom kompetencji zdrowotnych w zakresie zagrożeń związanych z uprawianiem seksu, co nie ma nic wspólnego z edukacją seksualną

32 Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:
Stres-nieodłączny element życia człowieka, umożliwia rozwój. Szkoła już dla uczniów szkoły podstawowej stanowi źródło głównych grup stresorów. Do stresorów dzieci zaliczają m.in.: niesprawiedliwą ocenę czy ośmieszenie, obawę o ocenę, wynik testu oraz lęk przed nauczycielem. Niepokoi świadomość brutalizacji życia szkolnego i wzrost agresji fizycznej, psychicznej oraz społecznej uczniów wobec swoich kolegów. Uczniowie szkół średnich twierdzą, że choć zetknęli się agresją to mieli niewiele kontaktów z pedagogiem, podobnie nie uczestniczyli w programach profilaktycznych. Jeżeli chodzi o młodzież ze szkół średnich - badania pokazują, że dużym problemem jest gelotofobia definiowana jako lęk przed wyśmianiem-problem Brak pozytywnych strategii radzenia sobie w sytuacjach trudnych przejawia się również w sięganiu przez młodzież gimnazjalną po środki przeciwbólowe, na przykład w sytuacji spadku nastroju (otrzymanie złej oceny), ogólnego rozbicia lub stwierdzenia: mam zły dzień. Pojawiła się nowa kategoria metod radzenia sobie ze stresem, a mianowicie gra komputerowa i „gadu-gadu”.

33 Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:
Ilona Gembalczyk Uczniowie szkoły podstawowej-najczęstsze sposoby radzenia sobie ze stresem: 34,68% słuchanie muzyki ; 15,02% aktywność ruchowa; 12,13% rozmowy z bliskimi; 12,13% gry komputerowe i rozmowa na „gadu-gadu” ;

34 Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:
Teresa Zubrzycka-Maciąg -gimnazjaliści: co 5 uczeń nie lubi szkoły 15% odczuwa lęk przed pójściem do szkoły 30% uczniów czuje akceptację ze strony nauczycieli Niemal wszyscy zetknęli się z aktami agresji w szkole 75% uczniów nie przypomina sobie zajęć profilaktycznych 72% nigdy nie zetknęło się z pedagogiem 4% miało z nim kontakt Uczniowie marzą o normalności !!!

35 Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:
Mieczysław Radochoński najwyższe odsetki gelotofobików odnotowuje się wśród uczniów III klasy gimnazjum i I liceum U niektórych gelotofobia delikatnie zakłóca funkcjonowanie, u innych przybiera rozmiary paranoidalne-traktowana może być jako fobia społeczna (wg Titze). Kliniczne objawy gelotofobii zaobserwowano u 8,27 % badanej rzeszowskiej młodzieży, co dziesiąty badany ma nieznacznie zaznaczoną gelotofobię.

36 Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:
Monika Klonowska dowodzi, że trening w zakresie wystąpień publicznych umiejętność prezentacji, wypowiadania się na forum - obniża lęk społeczny. Dla 80% licealistów głównym źródłem stresu jest szkoła- badania Joanny Różańskiej-Kowal- głównie sprawdziany i odpowiedzi przy całej klasie- uważa się to za sytuację normalną w szkole.

37 Wybrane zagadnienia zdrowia psychicznego:
Izabela M. Łukasik : konieczność uświadamiania młodzież co do konsekwencji przyjmowania środków przeciwbólowych, wyposażenia ich w arsenał metod alternatywnych, strategie radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Anna Witek: ponad połowa gimnazjalistów często korzysta z leków bez recepty- co czwarty raz w miesiącu, niektórzy raz w tygodniu. Traktują je jako sposób radzenia sobie z bólem, także na ból wywołany lekami negatywnymi emocjami-wystąpienie przed klasą, zła ocena. Nie zwraca się ponadto w polskiej szkole uwagi na higienę umysłu. Lekceważy się zasady higienicznego trybu życia w obszarze wysiłku umysłowego niska wiedza nawet w sferze deklaracji Nauczyciele nie wiedzą sami ale i nie rozumieją tego, co w podręcznikach na ten temat napisano

38 poczucie tożsamości i własnej wartości
Nie możemy wyeliminować zagrożeń współczesnego świata, ale możemy poprzez działania edukacyjne rozwijać zasoby osobiste dzieci i młodzieży Poczucie własnej wartości traktowane jest jako jeden z zasobów osobistych ważnych dla młodego człowieka. Niskie poczucie własnej wartości częściej łączy się z możliwościami ulegania zagrożeniom zdrowotnym. Współczesna szkoła nie poświęca zbyt dużo czasu na kształtowanie zasobów osobistych swoich uczniów. jeżeli zadbamy o wyposażenie młodego człowieka w wachlarz niezbędnych umiejętności, wówczas stwarzamy mu szanse na wzmacnianie wiary we własne możliwości.

39 poczucie tożsamości i własnej wartości
Rekomendacje dla pracy dydaktyczno- wychowawczej w szkole: Akceptować wychowanków takimi jakimi są, stworzyć taką atmosferę, w której będą czuć się dobrze, utwierdzać ich w przekonaniu o własnej wartości, wskazywać cechy nad którymi powinni pracować; Prowadzić rozmowy z uczniami, aby pomóc im w samopoznaniu, dodać odwagi, zachęcić do wysiłku i pokonywania trudności; Wnikliwie kontrolować oraz regulować układ stosunków interpersonalnych w grupie, dążąc do tego aby w klasie było jak najmniej uczniów izolowanych i odrzuconych; Włączać dzieci i młodzież do współpracy i współdziałania, co może zmieniać układ stosunków interpersonalnych, a także nastawienie uczniów samych do siebie; Tak organizować życie szkolne, aby uczniowie mieli okazję wypróbowania swoich sił w różnych dziedzinach, uzyskania pozytywnych efektów i refleksji nad sobą; Przejawiać demokratyczny styl kierowania grupą.

40 poczucie tożsamości i własnej wartości
Lilianna Klimek i Marzena Okrasa: Uczniowie uczestniczący w badaniach najkorzystniej oceniają się w zakresie Ja w towarzystwie, nieco niższe jest poczucie własnej wartości badanych uczniów w wymiarze Ja osobistego, jeszcze niższe wyniki odnotowano w wymiarze Ja w szkole. Natomiast najniższe poczucie własnej wartości wystąpiło u badanych w zakresie Ja w rodzinie (walka o swoją tożsamość i niezależność może rodzić konflikty w rodzinie). W świetle uzyskanych danych dziewczęta charakteryzują się wyższym globalnym poziomem poczucia własnej wartości, a także przejawiają istotnie wyższe poczucie wartości w zakresie Ja w rodzinie i Ja w szkole, a nieco wyższe w wymiarze Ja towarzyskiego. Ja osobiste nie różnicuje badanych dziewcząt i chłopców.

41 umiejętności życiowe   Koszty braku zainteresowania kształceniem kompetencji społecznych u dzieci są bardzo wysokie: agresja i akty przemocy, samobójstwa, przedwczesne ciąże, narkomania, objawy depresji, nadużywanie leków przeciwbólowych. Wiele dzieci, osiąga słabe wyniki w nauce, niewspółmierne do posiadanego ilorazu inteligencji. Nie umieją one zapanować nad emocjami, co nie pozwala im się skupić, działać racjonalnie i podejmować właściwe decyzje. Badania M. Łukawskiej pokazują, że szkoła jest najbardziej optymalnym miejscem, w którym działalność profilaktyczną można skutecznie wykorzystać i poddać weryfikacji.

42 Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Eksperymentowanie młodych ludzi z alkoholem czy papierosami w większości przypadków ma charakter przejściowy. Jednak te pierwsze próby mogą powodować liczne szkody społeczne i zdrowotne u dorastających osób, tym samy nie można przechodzić obok nich obojętnie. Inicjacja alkoholowa ma miejsce już w szkole podstawowej. Jest to niepokojący fakt, biorąc pod uwagę wiek respondentów. Wzrasta, bowiem w dalszym ciągu liczba nastolatków pijących regularnie, jak i okazjonalnie. Analizowane wyniki badań pokazują, że jeżeli chodzi o palenie papierosów, to jest to marginalny problem w szkole podstawowej. Sytuacja ulega zmianie już na poziomie gimnazjum.

43 Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Koszty braku zainteresowania kształceniem kompetencji społecznych u dzieci są bardzo wysokie: agresja i akty przemocy, samobójstwa, przedwczesne ciąże, narkomania, objawy depresji, nadużywanie leków przeciwbólowych. Wiele dzieci, osiąga słabe wyniki w nauce, niewspółmierne do posiadanego ilorazu inteligencji. Nie umieją one zapanować nad emocjami, co nie pozwala im się skupić, działać racjonalnie i podejmować właściwe decyzje. Badania pokazują, że szkoła jest najbardziej optymalnym miejscem, w którym działalność profilaktyczną można skutecznie wykorzystać i poddać weryfikacji.

44 15 % uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej spożywało już alkohol.
Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Ilona Gembalczyk alkohol: 15 % uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej spożywało już alkohol. 10,41 % szóstoklasistów wzięłoby proponowany środek, ponieważ nie wiedzą jak odmówić; 18 % badanych, deklaruje potencjalną chęć spróbowania. Tytoń 7 uczniów (4 %) przyznało, że już paliło.

45 Maria Chodkowska, Zdzisław Kazanowski:
Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Maria Chodkowska, Zdzisław Kazanowski: Biorąc pod uwagę normy prawne regulujące dostępność alkoholu i innych używek-droga i dostęp do nich dla gimnazjalistów i większości licealistów powinna być zamknięta. ponad 70% badanych w tym wieku miało dostęp do alkoholu, 33% do papierosów. 36% badanych przeszło alkoholową inicjację poniżej 13 roku życia, nikotynową-48,57%

46 Używki a stosunki koleżeńskie
Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Używki a stosunki koleżeńskie Zdaniem 46% gimnazjalistów i 62% licealistów alkohol ułatwia nawiązywanie kontaktów koleżeńskich, papierosom przypisali tę samą wartość uczniowie badani w następujących proporcjach: 12% uczniów gimnazjum i 16%-liceum.

47 Danuta Osik- Chudowolska I i III klasy gimnazjum:
Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Danuta Osik- Chudowolska I i III klasy gimnazjum: Co drugi badany zapalił już pierwszego papierosa, ale nie robi tego codziennie. W klasie III uczniowie dwukrotnie częściej spożywają piwo. Głównym motywem sięgania po alkohol jest ciekawość. Uczniowie klasy I nie wiedza, gdzie i od kogo mogliby kupić narkotyki, w klasie III są zdecydowani bogatsi w wyżej wspomnianą wiedzę.

48 Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dla zdrowia własnego i innych ludzi- używaniu substancji psychoaktywnych   Katarzyna Kocka, Hanna Kochaniuk, Małgorzata Tarka i Agnieszka Bartoszek: Dla 25% badanych gimnazjalistów głównym źródłem wiedzy nt. profilaktyki i uzależnień są: szkoła i mass media. Programy profilaktyczne w szkołach badanych osób są realizowane głównie przez wychowawcę, 38,3% biologa i pedagoga (16%), psychologa 12,9% oraz pielęgniarkę 7,3%. 79,1% badanych aktywnie uczestniczy w programach. Programy dotyczą, zdaniem 43,3% uczniów wiedzy teoretycznej, 35,8%- świadomego i umiejętnego odmawiania, 20,7% umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych 72,2% badanych twierdzi, że szkoła oferuje zbyt małą ilość tego typu zajęć

49 Przeciwdziałanie przemocy i agresji
Problem agresji wśród uczniów stał się w ostatnich latach tematem wielu konferencji, sympozjów, a także badań naukowych. Jest on zgłaszany przez dyrektorów placówek oświatowych i nauczycieli, jak również stanowi dylemat dla rodziców posyłających swe dzieci do szkoły. Z perspektywy szkoły ważna jest odpowiedź na pytanie: jakie są źródła agresji oraz jak niwelować agresję, zwłaszcza w środowiskach skonfliktowanych?

50 Przeciwdziałanie przemocy i agresji
Zjawisko nasilającej się agresji w społeczeństwie, motywuje do tworzenia programów, będących propozycją radzenia sobie z tym zjawiskiem. Przykłady: rządowy program „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” z 2006 roku, kierowane głównie do szkół kampanie społeczne „Szkoła bez przemocy”, „Stop przemocy”, „Stop cyberprzemocy” i in. Kolejną propozycje stanowi Trening Zastępowania Agresji. Jest to program wielostronnej interwencji skierowanej na zmianę zachowania agresywnego złożonym z trzech komponentów: Komponent behawioralny (trening umiejętności społecznych) Komponent emocjonalny (trening kontroli złości) Komponent poznawczy (trening wnioskowania moralnego) Może to być metoda, od której szkoła może zapoczątkować integrację trzech środowisk: nauczyciele-uczniowie- rodzice.

51 Przeciwdziałanie przemocy i agresji
Anna Czuwara systematyczny wzrost zachowań agresywnych i przestępczych wśród młodzieży polskiej w ostatnich latach; tendencja ta ma charakter globalny, podobnie jak obniżanie się wieku zachowań przestępczych; uczniowie, którzy potrafią współdziałać, wykazują także niższy poziom agresji, natomiast ci, którzy rywalizują, jednocześnie są bardziej agresywni. z wiekiem, wraz z podejmowaniem ról i odpowiedzialnych zadań, spada zarówno liczba problemów, jak i liczba zachowań antyspołecznych

52 Przeciwdziałanie przemocy i agresji
Mieczysław Radochoński podkreśla pilną potrzebę opracowania norm służących odróżnianiu patologicznych zachowań w grupie adolescentów od normatywnych Antyspołeczność młodzieńcza-brak respektu dla norm społecznych Występowanie cech psychopatycznych w gimnazjach: U 2,68% uczniów dostrzeżono wyraźne cechy psychopatyczne, na które składają się impulsywność, brak planów, manipulacja, arogancja oraz zachowania antyspołeczne i defekt emocjonalny. Najbardziej obserwowalne jest to zjawisko w klasach III gimnazjów. W każdym przedziale wiekowym najwyższe wskaźniki obserwuje się w zakresie impulsywności oraz braku planów.

53