ŻYWNOŚĆ - BEZPIECZEŃSTWO - ZDROWIE

Prezentacja na temat: "ŻYWNOŚĆ - BEZPIECZEŃSTWO - ZDROWIE"— Zapis prezentacji:

1 ŻYWNOŚĆ - BEZPIECZEŃSTWO - ZDROWIE
ZALECENIA ŻYWIENIOWE W WALCE Z CHOROBAMI

2 Styl życia a zdrowie

3 Czynniki wpływające na zdrowie człowieka
Styl życia: (50-60%) - sposób odżywiania się; - aktywność ruchowa; - przezwyciężanie stresu. Czynniki genetyczne (20%) Warunki środowiskowe (20%) Służba zdrowia (profilaktyka, leczenie – 10%)

4 Dieta antynowotworowa
Jak można uchronić się przed nowotworami ? Czy nowotworom można zapobiegać ? Jeśli tak - jak powinna wyglądać profilaktyka przeciwnowotworowa ? Jaki wpływ na rozwój nowotworu może mieć dieta ?

5 Styl życia a zdrowie Każdy z nas chciałby żyć długo i w zdrowiu.
Czy jednak stosowanie się do czterech podstawowych zasad, dotyczących stylu życia, tj.: jedz zdrowo, bądź aktywny, nie nadużywaj alkoholu i nie pal papierosów zapewni nam długie życie i ochroni przed ewentualnymi chorobami (w tym nowotworami) ?

6 Styl życia a zdrowie W Raporcie Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (WHO) stwierdzono, że nawet 80% przypadków zachorowań na nowotwory może wynikać z wpływu czynników zewnętrznych, tzn. stylu życia i środowiska. Badania potwierdzają, że zdrowa dieta może wydłużyć życie od 5 do 20 lat.

7 W Polsce umieralność na nowotwory jest jedną z najwyższych w Europie
W Polsce umieralność na nowotwory jest jedną z najwyższych w Europie. Rocznie rejestruje się ponad 150 tysięcy przypadków zachorowań na raka. Ponad 90 tysięcy osób nie udaje się uratować. Jeszcze do niedawna najczęstszym powodem śmierci były choroby układu krążenia, natomiast od kilku lat największym zabójcą stał się rak

8 Rak jest chorobą poważną, ale uleczalną
i można uniknąć nawet 85-95% wszystkich nowotworów złośliwych, jakie powstają - tylko, że zniszczyłoby to przemysł onkologiczny (farmaceutyczny itd…). Kluczem jest zdrowy tryb życia, właściwa dieta i dbałość o układ odpornościowy organizmu.

9 Czynniki ryzyka Wzrost zachorowań na nowotwory ma
związek z kilkoma czynnikami: starzenie się społeczeństwa i dłuższy okres życia, tryb życia i aktywność (jemy coraz gorzej, ruszamy się mniej, żyjemy coraz szybciej). inne przyczyny to: nadmiar używek – palenie, alkohol, zanieczyszczenie środowiska, stres, promienie UV, emisja ciał promieniotwórczych, dziedziczność.

10 Nałogi Ilość palaczy wśród mężczyzn spada, niestety
wśród kobiet utrzymuje się na podobnym poziomie. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni najczęściej umierają na raka płuc. W Polsce zawodzi profilaktyka, nowotwory wykrywane są późno, brakuje badań przesiewowych i darmowych badań profilaktycznych. Prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór w ciągu całego życia wynosi 33%.

11 Dieta a zdrowie

12 Dieta a zdrowie Produkty żywnościowe trudno podzielić na dwie grupy, tj. „sprzyjające wystąpieniu nowotworu” oraz „zapobiegające nowotworom”. Dieta zapobiegająca występowaniu nowotworów budzi bowiem wiele kontrowersji. Trudno zapewnić konsumenta, że jedząc produkty uznane za zdrowe (warzywa, owoce, ryby, oleje roślinne, pokarmy bogate w błonnik) na pewno unikną zachorowania na raka.

13 stopniu zależy od diety, którą stosujemy.
Dieta a zdrowie Można w pewnym stopniu zmniejszyć ryzyko wystąpienia określonego jego rodzaju, choć i to nie jest zagwarantowane. Na pewno złe odżywianie osłabia naturalne mechanizmy obronne organizmu, a to ma istotny wpływ na występowanie chorób, także raka. Można przyjąć, że każdy nowotwór w jakimś stopniu zależy od diety, którą stosujemy.

14 Dieta Istotnym elementem stylu życia,
sprzyjającym chorobom nowotworowym jest niewłaściwa dieta. Dla przykładu: nadmiar czerwonego mięsa i niedobór warzyw mogą sprzyjać rozwojowi raka jelita grubego.

15 Czynniki ryzyka choroby
Zachorowanie na nowotwór to kwestia skomplikowanych procesów zachodzących w organizmie człowieka. Problem jest złożony, natomiast czynników ryzyka jest bardzo wiele. Może zaatakować nas nowotwór niezależny od diety, tzw. dietoniezależny lub nowotwór dietozależny.

16 Dieta a nowotwory nowotwór, tzw. dietoniezależny np.
czerniak lub nowotwór mózgu, nowotwór, tzw. dietozależny, bezpośrednio dotyczy przewodu pokarmowego, począwszy od jamy ustnej, gardła, przełyku, przez żołądek, wątrobę, po jelito grube oraz rak piersi, gruczołu krokowego, czy płuc.

17 Każdy z nas „nosi” w sobie komórki rakowe,
których rozrost zależy od stanu naszego układu odpornościowego. Gdy działa on poprawnie, broni nas przed nowotworami i na odwrót. Niewłaściwa dieta „wzbogacona” dużą ilością tłuszczów nasyconych, cukrów i żywności wysokoprzetworzonej sprzyja nadwadze i otyłości, a to zwiększa ryzyko choroby nowotworowej.

18 Czynniki ryzyka choroby
Najistotniejszy wpływ na występowanie nowotworów, szczególnie przewodu pokarmowego, mają toksyczne związki zalegające w organizmie. Ważne jest zatem, aby eliminować je z diety oraz jak najszybciej usuwać z organizmu.

19 Produkty żywnościowe zalecane w diecie antynowotworowej:
zielona herbata (flawonoidy); curcuma i cury; imbir; mięta i tymianek; bazylia, majeranek i rozmaryn; kiwi (bogate źródło wit. C); soja (pełny zestaw białek, tofu np. twarożek); orzechy (np. włoski, zaw. NNKT, wit. E, Mg);

20 Tōfu jest tradycyjnym składnikiem potraw orientalnych, zarówno mięsnych, jak i wegetariańskich. Daje się łatwo i szybko przyrządzać na różne sposoby. twarożek sojowy

21 Orzechy źródło zdrowego białka i tłuszczu
(wysokokaloryczne – 640 kcal/100 g); częste spożywanie orzechów może chronić przed chorobą wieńcową serca, wywierają korzystny wpływ na poziom lipidów we krwi.

22 Orzechy większość gatunków orzechów jest bogata
w argininę – aminokwas o silnych cechach rozszerzających naczynia i może hamować agregację płytek krwi. duża zawartość Mg, Cu, kwasu foliowego, wit. E, K oraz błonnika.

23 cytrusy (wit. C, karoten);
czerwone wino; winogrona; orzechy i migdały (NNKT, wit. B1, E); groszek, fasola (zdrowe białko bez tłuszczu); soczewica; kiełki; kapusta, seler; miód (zaw. przeciwutleniacze, zwalcza bakterie, grzyby i niektóre wirusy);

24 czosnek, cebula (flawonoidy, przeciwzapalnie);
truskawki, maliny, jagody i wiśnie; ryby, oliwa z oliwek (NNKT - wit. F); gorzka czekolada (zaw. przeciwutleniacze); witamy A, C, E; awokado (zdrowe NNKT); szpinak (zwalcza choroby serca, nowotwory, zapobiega degeneracji oka, czyli zwyrodnieniu plamki żółtej – zaw. luteinę);

25 jabłko (źródło przeciwutleniaczy w skórce);
borówka (owoce o b. dużej ilości przeciwutl.); brokuły (najlepszy produkt o działaniu przeciwnowotworowym); cynamon (równoważy poziom cukru we krwi); daktyle (źródło żelaza, potasu, folanów B9); granat (przeciwutleniająco i przeciwzapalnie); dynia (dużo karotenu); pomidory; indyk, łosoś (kw. tłuszczowe omega-3, wit. B i D); jogurt.

26 Czosnek, cebula, szalotka, pory oraz
szczypiorek zawierają dużo związków siarki, zmniejszających kancerogenne działanie nitrozoamin. Ponadto sprzyjają obumieraniu komórek niektórych nowotworów.

27 zawarte blokują stymulację komórek nowotworowych przez estrogeny
Soja, a właściwie izoflawony w niej zawarte blokują stymulację komórek nowotworowych przez estrogeny i testosteron (hormony płciowe). Zmniejsza ryzyko wystąpienia zwłaszcza raka piersi.

28 Pomidory odbudowujący połączenia międzykomórkowe,
zawierają dużą ilość likopenu (barwnik), odbudowujący połączenia międzykomórkowe, wspierające organizm w walce z nowotworami (głównie przewodu pokarmowego i chorobami serca).

29 Likopen zaliczany jest do najsilniejszych
przeciwutleniaczy pochodzenia roślinnego. Uważany jest za najlepszy składnik diety funkcjonalnej. Chroni bowiem przed nowotworami płuc, wątroby, żołądka, prostaty, piersi, szyjki macicy, trzustki i jelita. likopen jest najlepiej przyswajany po przetworzeniu lub ugotowaniu pomidorów.

30 Brokuły zawierają cały zestaw substancji antyrakotwórczych,
czyli przeciwutleniaczy (wit. C i karotenoidy), błonnik (włókno roślinne) oraz substancje oczyszczające organizm z toksyn. źródło potasu i wapnia.

31 Brokuły ze względu na wrażliwość wit. C na wysokie
temperatury najbardziej wartościowe są brokuły surowe i mrożone lub gotowane w naczyniach próżniowych (obróbka cieplna przebiega w niższych temperaturach i trawa krócej).

32 Ogólne zalecenia Chcąc uniknąć choroby nowotworowej,
powinniśmy stosować się do ogólnych zaleceń: Wprowadzać jak najmniej toksyn do organizmu; Unikać pestycydów (myć warzywa i owoce); Unikać wysoko przetworzonej żywności; Kupować produkty ze sprawdzonych źródeł (np. ekologiczne); Pić dużo wody (sprzyja wydalaniu toksyn);

33 Dostarczać błonnik (przyspiesza pasaż jelitowy);
Spożywać antyoksydanty niszczące wolne rodniki; Spożywać dziennie 5 porcji po 80 g warzyw i owoców; Ograniczyć spożycie alkoholu (nie wyeliminować); Stosować się do zaleceń podanych w piramidzie żywieniowej (tzw. harwardzkiej); Codziennie dostarczać organizmowi zróżnicowane produkty.

34 DIETA W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Spożywanie pokarmów zawierających błonnik, czyli owoce, warzywa, fasola, groch, soja, ziarna (zmniejsza ryzyko powstawania raka piersi o 45%); Zredukowanie tłuszczów zwierzęcych w jadłospisie do minimum (profilaktyka wszystkich nowotworów);

35 PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Zwiększenie spożycia witamin antyoksydacyjnych (witaminy C, A, E, beta karotenu, flawonoidów), występujących w owocach, zielonych warzywach; Stosowanie w diecie produktów rolnictwa ekologicznego (żywności organicznej), nie zawierającej pestycydów, hormonów, związków chemicznych;

36 PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Spożywanie pokarmów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe (ryby morskie – tuńczyk, makrela, sardynki oraz oleje roślinne – oliwa z oliwek, nie zawierających metali ciężkich np. rtęci); Picie zielonej herbaty i spożywanie owoców pestkowych (np. brzoskwinie, śliwki), zawierających polifenole - „wymiatające” wolne rodniki i niszczących komórki raka (np. piersi) nie uszkadzając przy tym komórek zdrowych;

37 PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Obniżać udział tłuszczów w diecie; Spożywać mniej tzw. tłuszczów nasyconych, obecnych np. w mięsie i wędlinach, smalcu, tłuszczach utwardzanych; Jeść dużo owoców i warzyw; Zwiększać w codziennym jadłospisie udział produktów zbożowych z dużej zawartością błonnika;

38 PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Unikać żywności nieświeżej, przetworzonej, wędzonej i skażonej; Unikać jedzenia zwierającego konserwanty i barwniki; Zwiększyć spożycie niskotłuszczowych produktów mleczarskich; Zwiększyć spożycie ryb i olejów roślinnych; Unikać nadwagi i otyłości;

39 PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Nie palić tytoniu oraz unikać miejsc zadymionych przez palaczy; Alkohol pić z umiarem; Zmniejszyć czas i intensywność opalania; Uprawiać regularnie sport; Unikać stresów i uczyć się z nimi żyć; Pamiętać o okresowych badaniach profilaktycznych, np. radiologicznych płuc.

40 PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Unikaj także potraw wędzonych w sposób tradycyjny i grillowanych na węglu drzewnym. Są one źródłem mutagennych i rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Jeśli już decydujemy się na grillowanie, lepiej używać specjalnie do tego przeznaczonych tacek, nie piec zbyt długo i potrawy w ten sposób przyrządzone zjadać z dużą ilością surowych warzyw.

41 Dotychczasowe zalecenia dietetyczne

42 Dotychczasowe zalecenia dietetyczne
Unikaj tłuszczu, niech potrawy z mąki będą podstawą menu…   To już przeszłość ? Tradycyjne wskazówki dietetyczne odchodzą do lamusa ?  Specjaliści amerykańscy opracowali nową piramidę żywieniową, nieomal na całym świecie obserwuje się zmianę podejścia do komponowania posiłków.

43 Jeszcze do niedawna wzorem zdrowego stylu
życia była piramida z 1992 roku stworzona przez Amerykański Departament Rolnictwa. W 2005 roku zespół zajmujący się zdrowym odżywianiem z Harwardzkiej Szkoły Ochrony Zdrowia Publicznego zaproponował nową piramidę zdrowego odżywiania (zespół dr Waltera Willetta) zmienił myślenie o jedzeniu, kwestionując powszechnie obowiązujące wskazówki dietetyczne.

44 Stara piramida zdrowia (żywieniowa)
zaakceptowana na całym świecie, obowiązywała od 1992 do 2005 roku. Doskonale służyła ona podobno interesom amerykańskiego rolnictwa i przemysłu spożywczego, lecz niekoniecznie naszemu zdrowiu ?

45 PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA

46 Podstawą prawidłowego odżywiania według
starej piramidy były: węglowodany, generalnie produkty mączne (pieczywo, makarony, ryż i kasze). Kolejny poziom stanowiły warzywa i owoce. Wyżej usytuowano mięso i nabiał, a na samym szczycie tłuszcze i słodycze, których zalecano unikać. O nieznacznych zmianach w tej piramidzie, dokonywanych co kilka lat, informowano bardzo dyskretnie.

47 Harwardzka piramida zdrowego żywienia
Doskonała, jeżeli dbamy o zdrowie i chcemy się lepiej odżywiać. Piramida ta odzwierciedla aktualne badania w dziedzinie żywienia, szczególnie dla osób mających wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie albo pochodzących z rodzin, w których występowały choroby serca lub krążenia.

48 Harwardzka piramida zdrowego żywienia
Podstawę żywienia stanowią w niej tłuszcze nienasycone, produkty z pełnego ziarna oraz zdrowe źródła białka, m.in. ryby, drób, orzechy i rośliny strączkowe. Oprócz codziennej porcji warzyw zalecana jest również duża porcja ruchu.

49 Ruch – np. minimum 30 minut energicznego spaceru dziennie oraz codzienna kontrola masy ciała . Najczęściej powinniśmy jeść produkty zbożowe, ale pełnoziarniste oraz ziemniaki (białe pieczywo można jeść kilka razy w miesiącu). Drugie piętro piramidy zajmują tłuszcze roślinne, oleje i miękkie margaryny.

50 Codziennie należy spożywać jarzyny, nasiona roślin strączkowych, orzechy i owoce, a także w małych ilościach sery i jogurty. Najlepiej 2 razy w tygodniu w menu powinny się znaleźć ryby, które mają pierwszeństwo przed drobiem i jajami. Słodycze możemy jeść tylko parę razy w tygodniu. Czerwone mięso, będące na szczycie piramidy, wolno jeść tylko parę razy w miesiącu. Dorosłym, od czasu do czasu zaleca się wypicie lampki wina.

51

52 Ludzie żyjący w okolicach M
Ludzie żyjący w okolicach M. Śródziemnego (Włosi, Grecy, Hiszpanie) są mniej otyli, rzadziej też dopadają ich choroby układu sercowo- naczyniowego (krążenia) i rak.

53 Produkty zalecane w profilaktyce nowotworowej
Dieta antynowotworowa jest typowa dla mieszkańców obszaru Morza Śródziemnego. Dieta taka powinna składać się głównie z produktów zbożowych pełnoziarnistych, warzyw (także strączkowych) i owoców, olejów roślinnych i oliwy z oliwek. Nie powinno w niej zabraknąć czosnku, ziół i przypraw. Mięso i jaja powinny stanowić tylko dodatek, a nie główne składniki posiłku.

54 Michelle Obama radzi, jak jeść

55 Dieta w walce z otyłością
Talerz przedzielony na cztery części: jedną z nich mają zapełniać warzywa, drugą owoce, trzecią zboża, czwartą produkty wysokobiałkowe. Obok talerza stoi kubek na napój mleczny.

56 Dieta w walce z otyłością

57 Dieta w walce z otyłością

58 Inne polecane diety

59 Dieta South Beach nazywana czasami dietą „Plaż Południa” została podana przez amerykańskiego kardiologa, dra Arthura Agatstona. Jest to właściwie sposób odżywiania na całe życie.

60 Dieta South Beach polega na ograniczeniu jedzenia wysoko przetworzonych węglowodanów (np. białego pieczywa, makaronu), które są szybko trawione, co sprawia, że zaraz po posiłku znów jesteśmy głodni. Należy unikać także tłuszczów nasyconych. W jadłospisie powinny się za to znaleźć białka, węglowodany złożone i tłuszcze nienasycone (oliwa z oliwek, olej rzepakowy).

61 Dieta rozdzielna dra Haya
opiera się na założeniu, że cała żywność dzieli się na dwie podstawowe grupy: białkową (np. mięso, wędliny, żółte sery) i węglowodanową (np. ryż, cukier, przetwory zbożowe). Produkty z obydwu grup są inaczej trawione przez organizm (m.in. wymagają innych enzymów).

62 Dieta rozdzielna dra Haya
Nie należy ich łączyć w trakcie jednego posiłku. Obciąża to bowiem układ trawienny i sprzyja występowaniu wielu dolegliwości. Dr Hay wyróżnia jeszcze jedną grupę: produkty neutralne (np. tłuszcze, mleko, sery, warzywa), które można jeść zarówno z białkami, jak i węglowodanami.

63 Jak należy się odżywiać. Kilka rad
Jak należy się odżywiać? Kilka rad. Dotyczą one nie tylko wyboru najlepszych produktów, ale także rozkładu posiłków i sposobu ich jedzenia. 1. Jadaj często mniejsze porcje, gdy odczuwasz głód. 2. Nie zapominaj o śniadaniu.

64 3. Dokładnie przeżuwaj każdy kęs
3. Dokładnie przeżuwaj każdy kęs. Trawienie rozpoczyna się w jamie ustnej: podczas żucia w ślinie wzrasta ilość enzymu (amylazy), który uczestniczy w trawieniu węglowodanów złożonych.

65 Nie dopuszczaj do niedoborów witamin.
Do każdego posiłku jedz zawsze trochę warzyw (pomidory, paprykę, brokuły, brukselkę, sałatę) lub/i owoców. Mają one witaminy A, C i E, które pomagają wykorzystać energię z pożywienia i pobudzają system odpornościowy.

66 Jedz więcej dobrych węglowodanów.
Doceń kwasy omega-3. Jedz ryby morskie (tuńczyka, łososia, makrelę), orzechy włoskie, siemię lniane. Pamiętaj o żelazie. Pierwiastek ten bierze udział w produkcji hemoglobiny, chroni więc przed anemią, zwiększa odporność, wzmacnia siły. Zapewnisz sobie dzienną dawkę (18 mg), jedząc mięso, warzywa strączkowe, w tym soczewicę i różne rodzaje kasz.

67 Dziękuję za uwagę