Zasady finansowania projektów w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Kacper Sampławski Radca prawny Departament.

Prezentacja na temat: "Zasady finansowania projektów w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Kacper Sampławski Radca prawny Departament."— Zapis prezentacji:

1 Zasady finansowania projektów w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Kacper Sampławski Radca prawny Departament Wsparcia Programów Infrastrukturalnych Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

2 Plan prezentacji I. Wprowadzenie
Pojęcie pomocy publicznej (pomoc państwa zgodna ze wspólnym rynkiem, pomoc regionalna, pomoc środowiskowa) Główne założenia Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 28 kwietnia 2009 r. w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w ramach zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w gospodarce odpadami Usługi użyteczności publicznej, usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym – prawo polskie i prawo wspólnotowe, pakiet Altmark Gospodarowanie odpadami w prawie odpadowym i w prawie polskim II. Modele gospodarki komunalnej w Polsce w świetle prawa wspólnotowego Formy realizacji zadań publicznych przez jst (zakład budżetowy, spółki komunalne, przedsiębiorcy zewnętrzni) Zasady obliczania udziału środków UE w projektach, Kontrola nadwyżek i zwrot rekompensaty, Obowiązki informacyjne III. Omówienie praktycznych kwestii w aspekcie przygotowania projektów i ubiegania się o dofinansowanie w sektorze odpadowym Projekty realizowane w formule koncesji Rekompensata a dofinansowanie Projekty realizowane przy udziale kilku gmin

3 Wprowadzenie – Pojęcie pomocy publicznej
Pomoc publiczna - środki spełniające wszystkie kryteria wymienione w art. 87 ust. 1 TWE: Przekazanie zasobów państwowych Korzyść ekonomiczna Selektywność Wpływ na konkurencję i wymianę handlową System pomocy publicznej oparty jest na zasadzie wyjątku od reguły. Regułą jest zakaz!

4 Wprowadzenie – Pojęcie pomocy publicznej – Dysponenci środków publicznych
Administracja centralna Administracja samorządowa Agencje rządowe Przedsiębiorcy publiczni (przedsiębiorstwa państwowe, spółki skarbu państwa, spółki komunalne) Inne jednostki (m.in. fundacje, stowarzyszenia, agencje rozwoju regionalnego) Oceny, czy dana transakcja jest przypisywalna władzy publicznej, dokonuje się poprzez zastosowanie tzw. „testu prywatnego inwestora” .

5 Wprowadzenie – Pojęcie pomocy publicznej – Korzyść ekonomiczna
Przekazywanie wsparcia o charakterze bezzwrotnym Udzielanie pożyczek/kredytów o oprocentowaniu poniżej stopy rynkowej Dokonywanie rozłożenia na raty/odroczenia płatności po stopie niższej od stopy rynkowej Poziom zabezpieczenia spłaty, w przypadku pożyczki/kredytu, jest niższy od standardów przyjętych na rynku (np. gwarancje Skarbu Państwa)

6 Wprowadzenie – Pojęcie pomocy publicznej – Selektywność
Konkretny podmiot gospodarczy Grupa podmiotów działających w konkretnym sektorze gospodarki Podmioty działające w konkretnym regionie kraju Produkcja lub obrót konkretnymi rodzajami towarów i usług

7 Wprowadzenie – Pojęcie pomocy publicznej – Zakłócenie konkurencji i wpływ na wymianę handlową
ETS wskazuje, że dla uznania, że występują zakłócenia konkurencji i wpływ na wymianę handlową nie jest konieczne wykazanie ich faktycznego występowania, wystarczy wskazanie możliwości ich wystąpienia. Za zakłócenie konkurencji i wpływ na wymianę handlową bywa uznawane już samo wzmocnienie pozycji rynkowej wspomaganego przedsiębiorstwa (zob. wyrok ETS z r. w sprawie Philip Morris-Holland BV i Komisja Europejska C-730/79), a stopień wpływu na handel i stopień zakłócenia konkurencji nie ma znaczenia dla dokonania oceny, czy w danym przypadku wchodzi w grę pomoc publiczna. Zdaniem Komisji Europejskiej przesłanka ta nie występuje, gdy wsparcie jest udzielane podmiotowi działającemu w lokalnej skali, który nie świadczy usług na terenach przygranicznych i gdy kwota wsparcia jest niewielka. Zdaniem ETS nawet niewielka kwota pomocy na rzecz podmiotu działającego w lokalnej skali nie wyklucza zakłócenia konkurencji ( zob. orzeczenie z r. w sprawie Altmark Trans GmbH i Regierungspräsidium Magdeburg (C-280/00).

8 Wprowadzenie – Pojęcie pomocy publicznej – Wyjątki od zakazu pomocy publicznej
Art. 87 ust. 1 TWE – generalny zakaz udzielania przez Państwo Członkowskie pomocy publicznej, za wyjątkiem… Pomocy uznanej w Traktacie za zgodną ze wspólnym rynkiem (art. 87 ust. 2): pomoc socjalna przyznana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów, pomoc na naprawienie szkód spowodowanych m.in. klęskami żywiołowymi, pomoc dla niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem; Pomocy, która może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem (ust. 3): pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia, pomoc przeznaczona na wspieranie ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania lub mającymi na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce danego Państwa Członkowskiego pomoc na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub dziedzin gospodarczych (pomoc o znaczeniu horyzontalnym np. badania i rozwój) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem (np. Hala Ludowa we Wrocławiu) Inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić większością kwalifikowaną, na wniosek Komisji (np. sektor stoczniowy, sektor górnictwa itp.)

9 Niezgodność ze wspólnym rynkiem ≠ całkowity zakaz Wyłączenia:
Wprowadzenie – Pomoc państwa zgodna ze wspólnym rynkiem Niezgodność ze wspólnym rynkiem ≠ całkowity zakaz Wyłączenia: Pomoc regionalna (art. 87 ust. 3 lit. a TWE) – „Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata ” (2006/C 54/08) – RAG, Pomoc środowiskowa (art. 87 ust. 3 lit. c TWE) – „Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska” (2008/C 82/01) – EAG.

10 Wprowadzenie – Maksymalny pułap pomocy udzielanej na podstawie RAG i EAG
Zgodnie z mapą pomocy regionalnej n.p. Warszawa 30% wydatków kwalifikowalnych, Kraków: 50% wydatków kwalifikowalnych Dodatkowe ograniczenia pułapu pomocy dla dużych projektów inwestycyjnych - 50% wydatków kwalifikowanych ( pkt EAG) Wydatki kwalifikowalne Próg pomocy < EUR 50 mln 100% progu regionalnego EUR mln 50% progu regionalnego > EUR 100 mln 34 % progu regionalnego

11 Wprowadzenie – Maksymalny pułap pomocy udzielanej na podstawie RAG i EAG - Przykłady
Maksymalna intensywność pomocy wg RAG: Projekt warszawski: 27,6 mln Euro Projekt krakowski: 37,5-46 mln Euro Progi indywidualnych notyfikacji wg RAG Projekt warszawski: 22,5 mln Euro Projekt krakowski: 37,5 mln Euro Progi indywidualnych notyfikacji wg EAG Projekt warszawski: 7,5 mln Euro Projekt krakowski: 7,5 mln Euro

12 Wprowadzenie – Udzielnie pomocy na podstawie RAG i EAG - Podsumowanie
Konieczność przeprowadzenia indywidualnej notyfikacji (w przypadku prawie każdego projektu) Wątpliwości związane z wydatkami kwalifikowalnymi Znaczne obciążenie administracji polskiej i unijnej w związku z koniecznością notyfikacji dofinansowania projektów Problemy z zapewnieniem alternatywnych źródeł finansowania: niska dostępność cenowa, czyli zdolność do płacenia za usługi z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi (0,75% dochodu rozporządzalnego) niemożność zrealizowania projektów odpadowych bez finansowania z funduszy na odpowiednim poziomie

13 Wprowadzenie - Wytyczne
Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 28 kwietnia 2009 r. w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w ramach zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w gospodarce odpadami Status Wytycznych MRR: art. 35 ust. 3 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Cel Wytycznych: Wyeliminowanie niepewności prawnej dotyczącej kwalifikacji wsparcia udzielanego w ramach działania 2.1 PO IiŚ, odpowiednich działań RPO, Wskazanie sposobu szybkiego i zgodnego z zasadami wspólnego rynku udzielania wsparcia przy zachowaniu elastycznych progów dofinansowania i bez obowiązku notyfikacji indywidualnych projektów. Konsultacje projektu Wytycznych: Uwzględniono uwagi: urzędów marszałkowskich, UOKiK, NFOŚiGW

14 Wprowadzenie - Wytyczne
Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 28 kwietnia 2009 r. w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w ramach zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w gospodarce odpadami Zakres przedmiotowy usługi zlecone w drodze aktu o charakterze władczym lub umowy cywilnoprawnej, związane z realizacją projektów dofinansowanych ze środków unijnych w perspektywie finansowej (PO IiŚ + RPO) projekty zgodne z SzoP Adresaci Wytycznych: IZ, IP, IPII/IW, beneficjenci

15 Dofinansowanie samorządowych projektów odpadowych:
Wprowadzenie - główne założenia Wytycznych Dofinansowanie samorządowych projektów odpadowych: Gospodarka odpadami jako zadanie własne samorządów (gmin) - udzielane jest jako rekompensata za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym (art. 86 ust. 2 TWE) Nie stanowi pomocy publicznej, o której mowa w art. 87 ust. 1 TWE, jeżeli spełnia kryteria określone w sprawie Altmark – brak obowiązku notyfikacji do KE Decyzja Komisji Europejskiej z 28 listopada 2005 r. w sprawie stosowania art. 86 ust. 2 Traktatu WE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym (Dz. Urz. UE L 312 z r.), Rekomendowane przez konsultantów inicjatywy JASPERS (EIB JASPERS UNIT, State Aid in Waste Incineration Projects JASP2-15. Legal Review, July 2008)

16 Niezbędne elementy powierzenia zadania
Wprowadzenie - Główne założenia Wytycznych Zasada neutralności pod względem prawa własności (art. 295 TWE) - wszystkie formy wykonywania zadań własnych jst równouprawnione – Operatorzy Zakład budżetowy – powierzenie władcze (statut, regulamin) Spółka komunalna należąca w 100% do jst (podmiot wewnętrzny) – powierzenie władcze (uchwała, statut, umowa spółki, uchwała gminy + ew. umowa wykonawcza) Podmiot prywatny wybrany na drodze konkurencyjnej (koncesjonariusz) – powierzenie umowne (u. cywilnoprawna) Niezbędne elementy powierzenia zadania Zakres obowiązku świadczenia usług (terytorium) Czas obowiązywania Określenie poziomu opłat za świadczone usługi Obowiązki operatora wobec odbiorców usług oraz zasady korzystania z usług świadczonych przez operatora

17 Wprowadzenie – Koncepcja usług użyteczności publicznej
Zadania własne jst a usługi publiczne, usługi w ogólnym interesie gospodarczym Prawo polskie (zadania własne, usługi publiczne, usługi użyteczności publicznej, usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym) Prawo wspólnotowe (usługi publiczne, usługi interesu ogólnego, usługi świadczone w interesie ogólnym, usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, usługi niemające charakteru gospodarczego świadczone w interesie ogólnym) Literatura: M. Cichowicz, W. Dzierżanowski, M. Stachowiak, M. Zasłona: Usługi użyteczności publicznej a pomoc publiczna, UOKiK 2004, s. 4-6 W. Hartung: Zamówienia publiczne a „podmiot wewnętrzny”, Samorząd Terytorialny 2008, Nr 5, s

18 „usługi publiczne” (art. 73 TWE)
Wprowadzenie - Koncepcja usług użyteczności publicznej – prawo wspólnotowe „usługi publiczne” (art. 73 TWE) „usługi interesu ogólnego” - „Zielona Księga w sprawie usług interesu ogólnego” termin – szerszy niż „usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym” (usługi handlowe i niehandlowe) „usługi w ogólnym interesie gospodarczym” (art. 16, 86 ust. 2 TWE) brak obowiązującej i wyczerpującej definicji tego rodzaju usług (usługi handlowe np. świadczone za pomocą sieci infrastrukturalnych) „usługi niemające charakteru gospodarczego świadczone w interesie ogólnym” - Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym (załącznik do Traktatu Lizbońskiego)

19 Wprowadzenie Art. 86 ust. 2 TWE - usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym Services of General Economic Interest (SGEI) Powierzenie obowiązku wykonywania „szczególnych zadań” przedsiębiorcy (operatorowi) przez organ władzy publicznej Powierzenie zadań, których nie podjąłby dobrowolnie (lub nie podjąłby w takim samym zakresie lub na takich samych zasadach) Możliwość świadczenia SGEI zarówno przez przedsiębiorców publicznych jak i prywatnych (art. 295 TWE) Rekompensata z tytułu świadczenia SGEI

20 Wprowadzenie - Kryteria Altmark Wyrok z 24.07.2003 C-280/00 Altmark
Rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE w przypadku łącznego spełniania czterech kryteriów: Działalność kwalifikuje się jako usługa świadczona w ogólnym interesie gospodarczym, a jej zadania i zobowiązania są jasno określone – powierzenie przez jst świadczenia usług przez operatora Wyznaczniki rekompensaty kosztów usługi publicznej są obiektywne i przejrzyste oraz ustanawiane z wyprzedzeniem – system dofinansowania z funduszy strukturalnych wymusza kalkulację kosztów ex ante Rekompensata nie przekracza kosztów netto świadczenia usługi oraz rozsądnego zysku (tj. nie dochodzi do nadmiernej rekompensaty) – analiza finansowa Wysokość rekompensaty określana jest za pomocą procedury udzielania zamówień publicznych, a w przypadku gdy nie przeprowadzono przetargu, przedsiębiorstwo, któremu powierzono wykonywanie usług w ogólnym interesie gospodarczym, otrzymuje rekompensatę określoną na podstawie analizy kosztów, jakie poniosłoby typowe, dobrze zarządzane przedsiębiorstwo – analiza finansowa

21 Wprowadzenie – Pakiet Altmark
Przyjęty przez KE w celu skodyfikowania dotychczasowego orzecznictwa ETS oraz wprowadzenie nowych rozwiązań zwiększających stan pewności prawnej w kwestii SGEI decyzja Komisji nr 2005/842/WE w sprawie stosowania art. 86 ust. 2 TWE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych przyznawanej niektórym przedsiębiorstwom, którym zostało powierzone świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym (decyzja KE) Wspólnotowe ramy prawne dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych (Wspólnotowe ramy) dyrektywa Komisji 2005/81/WE nowelizująca dyrektywę Komisji 80/723/EWG z r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi i przedsiębiorstwami publicznymi, a także przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw (dyrektywa KE). Literatura: M. Szydło, Pomoc państwa wspierająca świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym w świetle najnowszego orzecznictwa wspólnotowego, Europejski Przegląd Sądowy 2006, Nr 2

22 Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Decyzja KE
Wydana na podstawie art. 86 ust. 3 TWE, Określa warunki, przy spełnieniu których pewne systemy rekompensat są zgodne z art. 86 ust. 2 TWE i nie podlegają obowiązkowi notyfikacji do KE, Jest stosowana wyłącznie wtedy, gdy rekompensata z tytułu SGEI jest pomocą państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 TWE (pkt 4 i 5 preambuły decyzji KE).

23 Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Decyzja KE – Rekompensata zgodna z TWE
Rekompensata może zostać przyznana jedynie w celu zapewnienia świadczenia usług stanowiących SGEI Operator musi zostać specjalnie zobowiązany przez organ publiczny do wykonywania szczególnych SGEI Określenie warunków szczegółowych wyliczenia i sprawdzenia kwot rekompensaty

24 Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Decyzja KE – Rekompensata zgodna z TWE (c.d.)
Nałożenie na przedsiębiorstwo zobowiązania do zarządzania SGEI: jeden lub kilka aktów (forma określana przez każde państwo członkowskie) wskazujących: charakter i czas trwania zobowiązania z tytułu świadczenia usług publicznych, przedsiębiorstwa i terytoria, których dotyczy zobowiązanie, rodzaj wszystkich wyłącznych lub specjalnych praw przyznanych przedsiębiorstwu, wskaźniki służące do obliczania, kontrolowania i przeglądów rekompensat, ustalenia dotyczące unikania i zwrotów nadwyżek rekompensat.

25 Wymagania dotyczące rekompensaty:
Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Decyzja KE – Rekompensata zgodna z TWE (c.d.) Wymagania dotyczące rekompensaty: wysokość nieprzekraczająca kwoty niezbędnej do pokrycia kosztów poniesionych w trakcie wywiązywania się ze zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, (+odpowiednie wpływy i rozsądny zysk z kapitału własnego), faktyczne wykorzystywanie na funkcjonowanie SGEI (bez uszczerbku dla możliwości korzystania przez przedsiębiorstwo z rozsądnego zysku), jej kwota obejmuje wszystkie korzyści przyznane przez państwo lub z zasobów państwowych w dowolnej formie.

26 Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Decyzja KE – Rekompensata zgodna z TWE (c.d.)
Rekompensaty zwolnione z obowiązku notyfikacji – to te, które przekazywane są operatorom: osiągającym średni roczny obrót przed opodatkowaniem, uwzględniający całą działalność nie przekraczający 100 mln EUR w okresie dwóch lat obrotowych poprzedzających rok, w którym powierzono im wykonywanie zadań z tytułu SGEI i otrzymującym rekompensatę roczną z tytułu SGEI, nie przekraczającą 30 mln EUR.

27 Wspólnotowe ramy - komunikat KE (tzw. europejskie soft law)
Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Wspólnotowe ramy – Rekompensata zgodna z TWE Wspólnotowe ramy - komunikat KE (tzw. europejskie soft law) Brak spełnienia przesłanek z Altmark przy jednoczesnym spełnieniu warunków ze Wspólnotowych ram (identyczne jak w decyzji KE) – rekompensata zgodna ze Wspólnym rynkiem Konieczność notyfikacji Wypłata rekompensaty po uzyskaniu zgody KE (formalność) Niespełnienie wymagań określonych we Wspólnotowych ramach nie wyklucza możliwości uznania danej rekompensaty za zgodną ze Wspólnym rynkiem na podstawie art. 86 ust. 2 TWE

28 Sposób powierzenia SGEI
Wprowadzenie – Pakiet Altmark – Podsumowanie Sposób powierzenia SGEI Kryteria Altmark Pomoc publiczna Warunki z Decyzji KE Notyfikacja zamówienie publiczne/analiza /koncesja + - n/d „akt o charakterze władczym” (niespełnienie IV) (Wspólnotowe ramy)

29 Wprowadzenie – Charakterystyka sektora odpadowego w prawie UE
Usługi związane z gospodarką odpadami wg prawa wspólnotowego mogą być traktowane jako SGEI Orzeczenie ETS z dnia r. w sprawie C-209/98 Sydhavnens Sten&Grus ApS v. Krbenhavns Kommune: Zarządzanie poszczególnymi odpadami może być uznane za przedmiot SGEI, szczególnie gdy zmierza do rozwiązania problemu dotyczącego środowiska naturalnego (Pkt 75) Możliwość ustanowienia na podstawie art. 86 ust. 2 TWE lokalnego systemu, w którym ograniczona liczba przedsiębiorstw specjalnie wybranych może przetwarzać takie odpady na danym obszarze dla zapewnienia im wystarczającego strumienia odpadów (Pkt 83 oraz sentencja pkt 2)

30 Wprowadzenie – Prawo polskie a gospodarka odpadami
Zadania własne gmin: art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym (zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców - utrzymanie czystości i porządku, urządzeń sanitarnych, wysypisk, unieszkodliwianie odpadów komunalnych) art. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach utrzymanie czystości i porządku obowiązkowym zadaniem własnym gminy, ewidencja umów; art. 4 (regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy); Rozdz. IV wydawanie zezwoleń, kontrola prawidłowości świadczenia usług art. 14 ust. 3 i art. 16a pkt 3 ustawy o odpadach – gpgo, zapewnianie budowy/warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców

31 Wprowadzenie – Zadania gmin w kontekście zobowiązań wynikających z prawa wspólnotowego
Projekty dofinansowane ze funduszy europejskich środkiem realizacji zobowiązań określonych w dyrektywach odpadowych (2006/12/WE, 1999/31/WE oraz 1994/62/WE) np.: stworzenia zintegrowanej sieci instalacji w zapewniającej samowystarczalność, ograniczenie ilości biodegradowalnych odpadów komunalnych kierowanych na składowiska, osiągnięcie limitów w zakresie odzysku odpadów opakowaniowych. Realizacja KPGO Zobowiązanie operatorów do świadczenia SGEI przez gminy środkiem realizacji ww. zadań dopuszczalnym przez przepisy wspólnotowe – konieczność budowy infrastruktury.

32 Modele gospodarki komunalnej – Formy realizacji zadań publicznych przez jst – Zakład budżetowy
Samodzielna realizacja zadania przez gminę Ustawa o finansach publicznych (kwestia nowelizacji), Uchwały: o utworzeniu zakładu, nadaniu statutu - tworząc zakład budżetowy, rada gminy nadaje mu (przedmiot działalności i cel, wskazanie powierzonego mienia) Nałożenie obowiązku świadczenia SGEI – statut/regulamin (kwestie szczegółowe) Brak przetargów, umów cywilnoprawnych

33 Modele gospodarki komunalnej – Formy realizacji zadań publicznych przez jst – Spółka komunalna
Samodzielna realizacja zadania przez gminę Spółka komunalna (sp. z o.o. albo S.A.) Podmiot wewnętrzny (in-house) jeśli: jst ma decydujący wpływ na decyzje podejmowane przez spółkę, jst posiada 100% udziałów w spółce i zachowuje ten udział przez cały okres trwania zobowiązania do świadczenia usług publicznych (dodatkowo kwestia trwałości projektu), usługi zlecone przez jst stanowią podstawowy przedmiot działalności spółki, zakres działalności prowadzonej przez spółkę nie ulegnie rozszerzeniu o inne rodzaje działalności przez cały okres trwania zobowiązania do świadczenia usług publicznych .

34 Modele gospodarki komunalnej – Formy realizacji zadań publicznych przez jst – Spółka komunalna (c.d.) Uchwała o powołaniu spółki, akt założycielski (statut, umowa), regulamin (kwestie szczegółowe) Finansowanie: kapitał zakładowy, podwyższenia kapitału, dopłaty, pożyczki wspólnika, umowy cywilnoprawne, Nałożenie obowiązku świadczenia SGEI – uchwała, statut (wykonywanie określonego zadania własnego gminy + opis przedmiotu działalności) Brak obowiązku zawierania umowy o świadczenie usług publicznych Możliwość zawarcia umowy wykonawczej (nie podlega Pzp) Spółki powoływane przez więcej niż jedną gminę (gmina macierzysta)

35 Modele gospodarki komunalnej – Formy realizacji zadań publicznych przez jst – Przedsiębiorca zewnętrzny Umowa o świadczenie usług publicznych (Umowa cywilnoprawna) – zawierana dla zaspokajania potrzeb mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami Zawierana na czas określony w analizie finansowej przedsięwzięcia (przynajmniej 5 lat po przewidywanej dacie zakończenia realizacji projektu – trwałość projektu) Wybór przedsiębiorcy – uchwała rady gminy (upoważnienie wójta do przeprowadzenia postępowania przetargowego), Prawo zamówień publicznych, ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi, PPP

36 Modele gospodarki komunalnej – Ubieganie się o dofinansowanie – Wzmianka
Wniosek o dofinansowanie (kwestia formularza) Podpisanie wniosku: wójt, zarząd, podmiot uprawniony do reprezentacji podmioty zewnętrznego Załączniki do wniosku (uchwała o utworzeniu spółki, umowa spółki, regulamin, umowę wykonawczą, umowa o świadczenie usług publicznych ew. inne dokumenty) oraz model finansowy (brak nadmiernej rekompensaty)

37 Modele gospodarki komunalnej – Zasady obliczania udziału środków UE w projektach
Rekompensata a dofinansowanie Rachunkowość (rozdzielenie kosztów i przychodów związanych z SGEI i innych) Uwzględnienie składników majątkowych (odpisy amortyzacyjne) Dostępność przekazywanych składników majątkowych Uwzględniane koszty związane z: działalnością operatora (wraz z kosztem amortyzacji), wykorzystaniem i utrzymaniem niezbędnej infrastruktury technicznej, ponoszone przez operatora, świadczeniem usług (w tym z zakupami inwestycyjnymi na potrzeby ich świadczenia), podatek dochodowy (zysk z kapitału = zysk po opodatkowaniu).

38 Modele gospodarki komunalnej – Zasady obliczania udziału środków UE w projektach (c.d.)
„rozsądny zysk” = średnioroczny zwrot z kapitału w całym okresie umowy o usługi publiczne ≠ zysk netto roku obrotowego ze sprawozdania finansowego operatora. zwrot z kapitału - weryfikacja w oparciu o analizę przepływów pieniężnych do operatora w całym okresie obowiązywania umowy 6% w ujęciu realnym - rekomendowana stopa zwrotu z kapitału własnego dla przedsięwzięć odpadowych

39 Weryfikacja – rocznie przez z organ zamawiający usługi publiczne
Modele gospodarki komunalnej – Zasady obliczania udziału środków UE w projektach (c.d.) Weryfikacja – rocznie przez z organ zamawiający usługi publiczne Korygowanie wysokości płatności, przenoszenie na kolejne okresy rozliczeniowe (nadmierna wysokość), kary (obniżone standardy) Kwalifikowalność VAT Zwiększanie efektywności zarządzania usługami przez operatora - umowa o świadczenie usług publicznych.

40 Modele gospodarki komunalnej - Zasady obliczania udziału środków UE w projektach (c.d.)
Dofinansowanie jest udzielane jedynie w zakresie niezbędnym do realizacji projektu (zasada proporcjonalności) – koncepcja „dodatkowego kosztu netto” Studium wykonalności (prognoza finansowa i prawna wykonalności projektu uwzględniająca wszelkie dochody generowane przez projekt), Metodyka luki finansowej zgodnie z Wytycznymi do przygotowania inwestycji w zakresie środowiska współfinansowanych przez Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w latach

41 Modele gospodarki komunalnej - Kontrola nadwyżek i zwrotu rekompensaty
umowa o świadczenie usług publicznych, umowa wykonawcza, statut kontrola nadwyżek rekompensaty - pomniejszenie dofinansowania - art. 55 ust. 4 rozporządzenia nr 1083/ Wytyczne MRR w zakresie trybu dokonywania płatności i rozliczeń informowanie IW albo IZ zwrot zgodnie z art. 211 ustawy o finansach publicznych przechowywanie dokumentacji – 10 lat

42 Modele gospodarki komunalnej – Obowiązki informacyjne
dyrektywa Komisji 2005/81/WE nowelizująca dyrektywę Komisji 80/723/EWG z r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi i przedsiębiorstwami publicznymi, a także przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw (trzeci element pakietu Altmark) ustawa z dnia 22 września 2006 r. o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców Nie dotyczy podmiotów, których roczne przychody netto w okresie dwóch lat poprzedzających przekazanie im lub wykorzystanie przez nich środków publicznych nie przekroczyły równowartości 40 mln EUR przedsiębiorca → organ publiczny → UOKiK → KE

43 Podsumowanie - Zlecanie usług publicznych w zależności od formy organizacyjnej operatora
Akt o charakterze władczym Umowa cywilnoprawna Zakład budżetowy Spółka komunalna Podmiot zewnętrzny Umowa o świadczenie usług publicznych Tryb Prawa zamówień publicznych Statut oraz regulamin Uchwała oraz umowa spółki/ statut i regulaminy lub uchwała oraz umowa spółki/ statut i umowa wykonawcza Bez przetargu (pod warunkiem, że spółka świadczy usługi na rzecz gminy macierzystej) Sposób zobowiązania do świadczenia usług Tryb wyboru Bez przetargu Forma organizacyjno-prawna Forma nałożenia obowiązku

44 Podsumowanie - Ubieganie się o dofinansowanie ze środków UE
Wniosek o dofinansowanie Zakład budżetowy Podmiot zewnętrzny Spółka komunalna Podmiot podpisujący wniosek Wójt/prezydent Wójt/prezydent (gdy gmina jest stroną umowy o dofinansowanie) albo zarząd spółki komunalnej (gdy spółka komunalna jest stroną umowy o dofinansowanie) osoba uprawniona do reprezentacji podmiotu zewnętrznego (gdy podmiot zewnętrzny jest stroną umowy o dofinansowanie) Dokumenty potrzebne do wniosku Umowa o świadczenie usług publicznych M.in. uchwała o utworzeniu spółki komunalnej, umowa lub statut spółki, regulamin, umowa wykonawcza M. in. statut Forma organizacyjno-prawna

45 Podsumowanie - Zalety przyjętego modelu
Brak sztywnych limitów pomocy publicznej wynikających z przepisów o pomocy regionalnej lub pomocy na ochronę środowiska Brak ograniczeń co do kumulacji pomocy – możliwość łączenia środków UE z krajowymi środkami publicznymi (wkład własny) Brak obowiązku notyfikacji projektów do KE Finansowa wykonalność projektów w obliczu kryzysu finansowego

46 Rekompensata a dofinansowanie
Omówienie praktycznych kwestii w aspekcie przygotowania projektów i ubiegania się o dofinansowanie w sektorze odpadowym. Koncesje: Sposób finansowania wkładu własnego. Forma oświadczenia beneficjenta Ponoszenie wydatków kwalifikowalnych w ramach projektu Umowa o świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym Umowa koncesji a umowa o świadczenie usług publicznych Potrzeba indywidualnego podejścia Rekompensata a dofinansowanie Projekty realizowane przy udziale kilku gmin

47 Dziękuję za uwagę