WYKŁAD 4 5. Witaminy Witaminy są prostymi związkami o małych masach cząsteczkowych i działaniu katalityczno-regulacyjnym jako grupy prostetyczne enzymów.

Prezentacja na temat: "WYKŁAD 4 5. Witaminy Witaminy są prostymi związkami o małych masach cząsteczkowych i działaniu katalityczno-regulacyjnym jako grupy prostetyczne enzymów."— Zapis prezentacji:

1 WYKŁAD 4 5. Witaminy Witaminy są prostymi związkami o małych masach cząsteczkowych i działaniu katalityczno-regulacyjnym jako grupy prostetyczne enzymów katalizujących metabolizm białek, węglowodanów, lipidów i procesy redox. Brak witamin w odpowiednich stężeniach powoduje dysfunkcje ustroju – awitaminoza, a ich nadmiar również jest powodem rozregulowania ustroju – hiperwitaminoza. Witaminy dzieli się na dwie grupy: rozpuszczalne w tłuszczach i rozpuszczalne w wodzie.

2 Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
5.1. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach 5.1.1. Witamina A i pochodne Witamina A (CXXIV, witamina A1, retinol, akseroftol, Axerol) rozpuszcza się w tłuszczach. Jej ester palmitynowy (R = COC15H31) jest gromadzony w wątrobie, skąd po hydrolizie jest ona uwalniana do krwioobiegu w postaci związanej z białkami. Witamina A warunkuje prawidłowy rozwój komórek naskórka, jej brak powoduje rogowacenie, złuszczanie i łupież naskórka. Źródłem witaminy A są mleko, masło, tran. Rośliny syntezują strukturalnie podobne beta-karoteny, które w ścianie jelit człowieka są przekształcane w Wit.A. Jako składnik kosmetyków przyczynia się do podwyższenia bariery ochronnej przeciw wysokim temperaturom, promieniowaniu UV. W kosmetykach jest stosowana w formie estrów (palmitynian, octan) łącznie z tokoferolem (witaminą E, CXXV), lub jako kwas retynowy (AKnoten, Dermairol, Retin-A, tretinoin), który ma działanie keratolityczne (stężenia 0.001%)

3

4 5.1.2. Witamina E i pochodne Witaminy grupy E – tokoferole to „witaminy młodości” –działają jako antyutleniacze – zmiatacze endogennych rodników (rodniki są promotorami procesu starzenia się). Tokoferole są obecne w olejach z ziaren pszenicy i kukurydzy oraz mogą być wydajnie wytwarzane syntetycznie. Działanie fizjologiczne polega na zabezpieczaniu białek przed peroksydacją, zwłaszcza tłuszczów. Dlatego dozowanie witaminy E do warstwy wodnej naskórka jest częstym składnikiem kremów, które poprawiają ukrwienie naskórka i przeciwdziałają ubocznym skutkom działania promieniowania UV. Tokoferol jest stosowany jako dodatek stabilizujący (olej sojowy – częsty składnik w preparatach kosmetycznych do pielęgnacji włosów i skóry). Odgrywa tam rolę antyutleniacza kwasów tłuszczowych wchodzących w skład oleju jako tłuszcze. Najczęściej stosowaną postacią tokoferolu są estry, w tym ester octanowy.

5 5.1.3. Witamina F i pochodne Przez witaminę F rozumie się zespół istotnych kwasów tłuszczowych (EFA – Essentials fatty acids). Są to kwasy tłuszczowe nienasycone, które są istotnymi składnikami tkanki skórnej; ich niedobór prowadzi do keratynizacji, dlatego w preparatach kosmetycznych często podaje się witaminę F (szczególnie kwas linolowy). Źródłem naturalnym witaminy F są oleje roślinne: lniany, sojowy, arachidowy, oliwkowy.

6 Witaminy rozpuszczalne w wodzie
5.2. Witaminy rozpuszczalne w wodzie 5.2.1. Witamina C Witamina C (kwas akorbowy – CXXX) ma działanie jako antyutleniacz. W pielęgnacji skóry jest stosowana z powodu jej udziału w reakcji hydroksylacji proliny do hydroksyproliny, ważnego elementu budulcowego kolagenu, najbardziej rozpowszechnionego białka. Jej brak prowadzi do zaniku jędrności i elastyczności skóry. Witaminę C stosuje się w pastach do zębów, i płynach do płukania jamy ustnej (zapobiega paradontozie)

7 Kompleks witamin grupy B
5.2.2. Kompleks witamin grupy B Do witamin grupy B należą: tiamina (B1), ryboflawina (B2), kwas pantotenowy (B5) i pirydoksyna (B6), witamina PP (nikotynamid), witamina H (biotyna) i witamina H’ (kwas para-aminobenzoesowy, PABA). Witaminy te występują w produktach naturalnych wspólnie. Kosmetyczna profilaktyka łojotoków, sprzyjających trądzikowi i łupieżu oraz wypadaniu włosów polega na czyszczeniu skóry i stosowania preparatów (wody , szampony) zawierających środki keratoplastyczne (siarka, kwas salicylowy, rezorcynę, dziegć) i środków zawierających garbniki (pochodzenia roślinnego: dębianka, kora wierzby, korzeń ratanii, kłącze pięciornika, liście jeżyny, liście oczaru, liście szałwii).

8 Zaburzenia procesu keratynizacji, czyli prawidłowego rogowacenia naskórka mogą mieć charakter parakeratozy lub hiperkeratozy. Parakeratoza jest skutkiem przyspieszonego i nieprawidłowego rogowacenia i prowadzi do różnego rodzaju dermatoz (rumień słoneczny, egzema, łuszczyca). Hiperkeratoza to nadmierne rogowacenie naskórka i związane z nim powstawanie modzeli, nagniotków i rogowców. Tym zaburzeniom zapobiegają kosmetyki zawierające witaminy z grupy B. Ich źródłem są produkty pochodzenia naturalnego: otręby zbożowe, zarodki pszenicy i drożdże.

9 Witamina B1 Witamina B1 (CXXXI, tiamina, aneuryna) występuje w drożdżach, chlebie razowym, mięsie i nasionach roślin strączkowych. Syntetyczna tiamina jest tańsza niż otrzymywana z naturalnych produktów. W organizmie tiamina ulega fosforylacji do pirofosforanu (koenzym kokarboksylaza), który odgrywa kluczową rolę w metabolizmie węglowodanów na etapie dekarboksylacji -ketokwasów. Pełni także rolę koenzymu dla transketolazy – enzymu katalizującego przemianę monofosforanu pentozy w glukozę.

10 Witamina B2 Witamina B2 (CXXXII, ryboflawina, laktoflawina, witamina G, Beflavin, Flavaxin) należy do grupy barwników flawinowych. W postaci mononukletotydu (FMN) lub dinukleotydu flawinowoadeninowego jest ważnym koenzymem przemian redox. Niedobór tej witaminy może być przyczyną łamliwości paznokci, stanów zapalnych błon śluzowych (objawy: pękanie kącików warg) i stanów zapalnych skóry. Objawy te łagodzi zewnętrzne stosowanie witaminy B2. W kosmetykach witamina B2 występuje w preparatach do pielęgnacji zębów jako żółty barwnik (E 106).

11 Witamina B5 Witamina B5 (CXXXIII, kwas pantotenowy) ma duże znaczenie w kosmetyce. Kwas pantotenowy jest zbudowany z -alaniny związanej wiązaniem amidowym z kwasem 2,4-dihydroksy-3,3-dimetylomasłowym. Rolą fosforanu pirydoksalu jest udział w reakcjach dekarboksylacji, transaminacji i dezaminacji aminokwasów i metabolizm kwasów tłuszczowych. Źródłem pokarmowym witaminy B6 (CXXXIV) są drożdże, mięso, wątroba, ziemniaki i jarzyny. Niedobór B6 prowadzi m.in. do stanów zapalnych skóry u szczytu nosa, skóry rąk i stóp. Stosowana jest w kosmetyce w formie B-kompleksu.

12 Witamina B7 Witamina B7 (CXXXV, biotyna, witamina H, koenzym R, bios II, Biodermatin) jest termicznie trwała w wodzie, ale podatna na promieniowanie UV i utlenianie. Jej naturalnym źródłem są jaja, drożdże, wątroba i nerki. Jest syntezowana przez bakterie jelitowe człowieka. Pełni rolę grupy prostetycznej enzymów metabolizujących tłuszcze i węglowodany. Niedobór witaminy B7 może powodować wypadanie i przetłuszczanie włosów. Podawana jest w preparatach pielęgnacyjnych do włosów i skóry, dlatego bywa nazywana też witaminą H (niem. Haut – skóra). Jednak nazwa witaminy H1 odnosi się do kwasu para-aminobenzoesowego (PABA), który również wchodzi w skład kompleksu witamin B.

13 W skład tego kompleksu witamin B wchodzi także prosty polialkohol cykliczny inozytol (CXXXVI, myo-inositol, bios I, nucie, meso-inositol, inosite, cyclohexanehexol) – czynnik wzrostu, zapobiegający także wypadaniu włosów. Jedynym dopuszczonym lekiem na porost włosów jest minoxidol (CXXXVII, Minoksydol, logon, Piloxidil)

14 Witamina PP Witamina PP (CXXXVIII) jest amidem kwasu nikotynowego (Nicotamide, niecinamide, Nicobion, Nicotilamide), witamina B3). Nikotynamid wchodzi w skład dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (NAD) oraz jego fosforanu (NADP). Niedobór witaminy PP prowadzi do pelagry (pelle agra – szorstka skóra). W preparatach kosmetycznych występuje w roli środka łagodzącego i poprawiającego ukrwienie skóry, podobnie jak estry kwasu nikotynowego. Estry te stosuje się w preparatach na rozstępy skóry brzucha (Rubriment, Pycaril) i w maściach na odmrożenia.