Wychowanie bez przemocy

Wychowanie bez przemocy
Czy jestem rodzicem, który stwarza dziecku świat, w którym rządzi agresja i siła? Zofia Rak Anna Piekacz

Świat agresji, który otacza zewsząd dzieci, a poprzez media, współczesną kulturę masową staje treścią ich życia, nie ułatwia rodzicom wychowania w pokoju, do cierpliwego znoszenia przeciwności i wolności od przemocy. Dom pozostał najważniejszym miejscem, które może przekazać dziecku ideał życia w miłości i dobru. Chociaż zadanie wydaje się bardzo trudne, to nie jest niemożliwe do wykonania. Wymaga jednak od wszystkich rodziców szczególnej uwagi i troski wobec dzieci.

Kiedy DOM nie jest azylem?
Czynniki wyzwalające przemoc wobec dziecka: czynniki tkwiące w osobie dopuszczającej się przemocy (osobowość, kompetencje, doświadczenia) czynniki tkwiące w mikrosystemie (klimat w rodzinie, normy, styl wychowania) czynniki tkwiące w ekosystemie (sąsiedztwie, lokalnej społeczności: przekonania, stereotypy, normy) czynniki tkwiące w makrosystemie (społeczeństwie: przekazy w mediach, kultura)

WYZWALACZE PRZEMOCY ŚRODKI ZARADCZE
Zachowanie dziecka: „trudny temperament”, wagary, kłamstwa, brak szacunku wobec dorosłych, dziecko łamiące zasady Analiza przyczyn zachowania dziecka, dokładna diagnoza (karanie objawów jest nieskuteczne), wypracowanie w sobie roztropnej samokontroli aby nie poddawać się emocjom w reagowaniu na zachowanie dziecka Brak znajomości własnego dziecka = szybki osąd dziecka = podejście autorytarne Gotowość na autentyczne poznanie własnego dziecka, rozmowy, spędzanie czasu Niedostateczna znajomość metod wychowawczych (zwracanie uwagi na porażki i błędy dziecka, brak chwalenia) Postanowienie osobistej edukacji, dbanie o wzrost kompetencji rodzicielskich Osobiste frustracje, lęki, niepowodzenia, przenoszenie swoich problemów na dzieci (stosowanie przymusu jest rodzajem rekompensaty za nieradzenie sobie z własnymi problemami życiowymi) Uświadomienie sobie przyczyn i przepracowanie własnych problemów, zadbanie o własną kondycję psychiczną

Nieumiejętność nawiązania kontaktu z dzieckiem i prowadzenia dialogu Zmotywowanie się do poznania zasad efektywnej rozmowy z dzieckiem, podejmowanie rozmów z dzieckiem Wzorce wychowania wyniesione z domu Uświadomienie sobie, że jesteśmy mocno ukształtowani przez nasze doświadczenia, nauka technik kontroli gniewu Sytuacje trudne, stres, przemęczenie, przeciążenie Refleksja nad sobą, analiza możliwości zmiany stylu życia biorąc pod uwagę potrzeby dziecka, własne i własnej rodziny, szczera rozmowa z kimś pomocnym Poczucie bezradności wobec dziecka i walka o autorytet rodzicielski Ocena: czy aby na pewno jestem z problemem sam/sama? Kto może mnie wesprzeć radą, wiedzą? Doskonalenie wiedzy o dziecku, opanowanie podstawowych umiejętności rodzicielskich

Bycie ofiarą własnych rodziców i powielanie błędów (przemoc powielają z pokolenia na pokolenie nawet ci rodzice, którzy potępiają jej stosowanie) Zamiast niepotrzebne obwinianie siebie za popełniane błędy znalezienie osobistych ZASOBÓW, mocnych stron własnego rodzicielstwa Pochłonięcie pracą, obowiązkami, relacjami z ludźmi Uświadomienie sobie, że jesteśmy odpowiedzialni za życie własnego dziecka, „czego będę żałował pod koniec życia, czego nie zrobiłem względem swojego dziecka? Zagubienie w rodzinie istotnych wartości Rozmowa z partnerem życiowym, autoanaliza – co jest najważniejsze w mojej rodzinie? Konflikty między rodzicami, sprzeczne poglądy na temat metod wychowawczych Uświadomienie sobie przyczyn i przepracowanie własnych problemów, zadbanie o własną kondycję psychiczną

Przekonanie otoczenia, że agresywne taktyki w sporach i konfliktach zapewniają posłuszeństwo i zdyscyplinowanie Obserwacja przekonań we własnym otoczeniu, wyrobienie własnych poglądów w oparciu o rzetelną wiedzę na temat przemocy Poczucie wstydu, że mam źle wychowane dziecko Refleksja nad tym, dlaczego tak bardzo zależy mi na opinii innych? Brak świadomości, że istnieje przyzwolenie społeczne na stosowanie różnych form przemocy wobec dzieci Zdobycie wiedzy, czym jest przemoc, jakie są jej formy i skutki Społeczna akceptacja przemocy oraz przekonanie, że kary fizyczne są efektywnym sposobem socjalizacji dzieci i są akceptowane moralnie Świadomość negatywnych i destrukcyjnych przekazów, identyfikowanie ich w mediach, rozmowa

Wnioski do każdej przyczyny można znaleźć środki zaradcze, których podstawą jest samoświadomość rodzica oraz gotowość otwarcia się na zmiany w swoim myśleniu i zachowaniu. …a więc znajomość siebie i chęć kształtowania swoich cech charakteru i umiejętności

Czy jestem rodzicem, który stwarza dziecku świat, w którym rządzi agresja i siła?

Definicje i formy przemocy
Nie wystarczy dziecka nie bić czy go nie poniżać...

JAK WYCHOWYWAĆ DZIECKO BEZ PRZEMOCY
PRZEMOC I AGRESJA DEFINICJA POJĘĆ Agresja jest pojęciem nadrzędnym, a jej celem jest zaszkodzenie ofierze, podczas gdy celem przemocy jest wywarcie pewnego rodzaju wpływu na jednostkę, a dzięki temu osiągnięcie zamierzonego celu. Innymi słowy, w przemocy cierpienie i zaszkodzenie drugiej osobie nie jest celem samym w sobie, a środkiem do osiągnięcia właściwego celu.

PRZEMOC rozumie się jako: „każdy akt godzący w osobistą wolność jednostki, zmuszanie jednostki do zachowań niezgodnych z jej własną wolą” (Pospiszyl, 1998, s.10) Definicje przemocy biorą pod uwagę trzy kryteria: rodzaj zachowania sprawcy, intencje sprawcy, skutki przemocy (Bandura- Madej, 2000, s.12)

Centrum Pomocy Dzieciom Krzywdzonym i Zaniedbywanym, określa przemoc jako: „fizyczne lub umysłowe działanie na szkodę, wykorzystywanie seksualne, zaniedbywanie lub maltretowanie dziecka poniżej 18 roku życia przez osobę odpowiedzialną za pomyślny jego rozwój oraz działania, które stanowią zagrożenie dla jego rozwoju. (Pospiszyl, 1998, s.12).

Przemoc wobec dziecka w literaturze psychologicznej definiowana jest jako: „każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka” Przemoc to: „wszelkie nieprzypadkowe akty godzące w osobistą godność jednostki lub przyczyniające się do fizycznej, a także psychicznej szkody osoby, wykraczające poza społeczne zasady wzajemnej relacji”

Formy i zakres przemocy Najczęściej wyodrębniane w klasyfikacjach i najpowszechniejsze, kategorie przemocy to przemoc: 1) fizyczna 2) psychiczna 3) seksualna 4) zaniedbanie

Przemoc fizyczna Jest najbardziej znaną formą złego traktowania. Jest akceptowana i stosowana jako środek podtrzymujący dyscyplinę. Rozumiana jest jako: „wszelkie działanie nieprzypadkowe, prowadzone przez jakąkolwiek osobę, które wywołuje uszczerbek fizyczny lub chorobę, lub też stawia w poważnym niebezpieczeństwie odniesienia szkody fizycznej lub choroby”.

Przemoc fizyczna może mieć charakter: Czynny - to przede wszystkim bicie, Bierny - przejawia się przede wszystkim w postaci zakazów.

Jaką formę przemocy fizycznej stosują polscy rodzice? Klapsy (81,7%), Bicie ręką (66,8%), Szarpanie, potrząsanie, ciągnięcie za ucho (40,7%), Policzkowanie (14%), Solidne lanie (38,5%), 4,5% spośród nich przyznaje, że czyni to dość często, 44,2% rodziców zadeklarowało, że przy wymierzaniu dziecku kary stosuje pas lub inny, przeznaczony do tego przedmiot np. kabel. Badania prowadziła w latach , w grupie 100 rodzin, Anna Piekarska (1991).

Przemoc psychiczna inaczej emocjonalna jest definiowana jako: „chroniczna wrogość wyrażana słownie w formie obelg, drwin, lekceważenia, krytyki, gróźb porzucenia, oraz nieustanne blokowanie dziecięcych inicjatyw przez dorosłych”

Krzywdzenie emocjonalne może przybrać cztery ogólne formy: odrzucenie – unikanie, brak akceptacji potrzeb dziecka i nieprzyjmowanie do wiadomości jego prawomocnych potrzeb; brak zainteresowania i obojętność wobec dziecka; wyobcowanie – uniemożliwienie kontaktu z rówieśnikami i ograniczanie dostępu do normalnych i zwyczajnych doświadczeń społecznych; zastraszanie – groźby i atak werbalny, tworzące klimat strachu i napięcia, zarówno przed karą, jak też przed popełnieniem błędu; zepsucie – zachowanie destrukcyjne i antyspołeczne rodzica, przejmowane przez dziecko i uniemożliwiające mu normalną integrację w społeczeństwie, a przez to zdobycie zwyczajnego doświadczenia społecznego.

Jaką formę przemocy emocjonalnej stosują polscy rodzice? groźby, ostrzeżenia, krzyczenie na dziecko (84-97%), ośmieszanie (28,6%), wrzeszczenie, przekleństwa (28%), a także, wyszydzanie (21%), wyzywanie (18,1%), groźby wyrzucenia z domu lub wysłania do poprawczaka (3,5%). Psychologowie stwierdzają, że 14-23% pacjentów zgłaszających się do gabinetów terapeutycznych to ofiary przemocy psychicznej.

Przemoc seksualna. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa tego rodzaju przemoc: „nadużycie dziecka dla uzyskiwania przyjemności seksualnych przez osoby dorosłe i starsze” „dzieckiem seksualnie wykorzystywanym można nazwać każdą jednostkę w wieku bezwzględnej ochrony, którą osoba dojrzała seksualnie - czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbanie swoich społecznych obowiązków, lub obowiązków wynikających ze specyficznej odpowiedzialności za dziecko - dopuszcza do angażowania dziecka w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej”

Zaniedbanie jako forma przemocy Zaniedbanie , może być zamierzone, albo powstawać w wyniku nieuświadomienia, niewiedzy, lub też z niezdolności do właściwego zajmowania się dzieckiem. Sytuacje, w których najbardziej podstawowe potrzeby dziecka (wyżywienie, ubranie, higiena, ochrona, bezpieczeństwo, wychowanie i opieka medyczna) nie są zaspokajane przez osoby za to odpowiedzialne”.

Rodzaje zaniedbania: Fizyczne Emocjonalne lub psychiczne

Najczęściej spotykanymi formami zaniedbania są: brak kontroli – gdy rodzice lub opiekunowie nie sprawują nad dzieckiem odpowiedniej kontroli, porzucenie – gdy przez dłuższy czas dziecko zostaje pozostawione bez opieki, nieodpowiedni lub niewystarczający ubiór – gdy rzeczy dziecka są brudne, zniszczone, czy też niedostosowane do pory roku, czy pogody, zaniedbanie stanu zdrowia – niedostosowana opieka medyczna, a także niezastosowanie odpowiedniego leczenia, zaniedbanie wychowawcze – brak odpowiednich bodźców do harmonijnego rozwoju dziecka.

Nasze pozycje życiowe Odpowiedz na dwa poniższe pytania: Czy JA prawie zawsze (lub zawsze) czuję, że jestem w porządku wobec innych ? TAK - NIE Czy ja prawie zawsze (lub zawsze) czuję, że INNI są w porządku wobec mnie? TAK - NIE

Nasze pozycje życiowe Pozycja życiowa człowieka jest wypadkową jego stosunku do samego siebie i do innych. Człowiek może odczuwać, że jest albo nie jest OK. wobec innych oraz, że inni są albo nie są OK. wobec niego. Daje to cztery różne możliwości: Ja nie jestem OK.- ty/wy jesteście OK.- poz. uległa (NIE-TAK) Ja nie jestem OK.- ty/wy nie jesteście OK.- poz. manipulacyjna (NIE-NIE) Ja jestem OK.- ty/wy nie jesteście OK.- poz. agresywna (TAK- NIE) Ja jestem OK.- ty/wy jesteście OK.- poz. odważna (TAK-TAK)

ZŁOŚĆ Nikt i nic nie może Cię zezłościć, złościsz się zawsze TY sam. TY i tyko TY jesteś całkowicie odpowiedzialny za swoją złość. Nikt i nic poza Tobą, Twoim sposobem myślenia i działania nie ma wpływu na powstanie złości, jej przebieg i skutki. Złość to subiektywny stan emocjonalny, zawierający komponenty fizjologiczny i poznawczy, wyraźnie zależny od zdarzeń w środowisku. Złość jest jedną z sześciu emocji podstawowych, wrodzonych, stanowiących wyposażenie genetyczne człowieka, pojawiających się na zasadzie odruchu i mających charakter uniwersalny.

A B C ZŁOŚCI A B C Sytuacja, zdarzenie Myśli Konsekwencje Wyzwalające trudność Przekonania Następstwa Postawy Skutki Uczucia i działania

ŁAŃCUCH ZŁOŚCI Wyzwalacz zewnętrzny, Wyzwalacz wewnętrzny Sygnały Reduktory Monity Samoocena Umiejętność społeczna

Alternatywne wobec przemocy metody wychowawcze Modelowanie właściwych postaw i umiejętności społecznych - rodzic jako model i wzór do naśladowania. Trening kontroli złości - rodzic kontroluje swoją złość. Poszerzanie świadomości moralnej - doskonalenie umiejętności podejmowania optymalnych decyzji dobrych dla mnie, ale też nie szkodzących innym - rozmowa, tłumaczenie dziecku otaczający go świat.

Definicje i formy przemocy
Podsumowanie

Bezpośrednie i długotrwałe psychologiczne skutki przemocy
Problem skutków przemocy wobec dzieci można rozpatrywać na dwóch płaszczyznach. Po pierwsze – analizując bezpośrednio reakcję na przemoc, po drugie – w kontekście długotrwałych rozwojowych skutków przemocy. Przemoc niesie ze sobą dramatyczne skutki zarówno bezpośrednie, jak też dalekosiężne, często niewidoczne w pierwszym kontekście, a jednak prowadzące do stopniowej dezorganizacji psychiki i normalnego funkcjonowania ofiar.

Bezpośrednią reakcją dziecka na krzywdzenie jest płacz, krzyk, groźby, próba zastraszenia opiekuna, wzrost agresji. Dzieci często uciekają do innych pomieszczeń (łazienki, kuchnie, na strych). Dzieci starsze w chwili zagrożenia uciekają z domu, szukają schronienia u krewnych, przyjaciół, sąsiadów, znajomych.

Kiedy dziecko znajduje się w sytuacji dużego stresu, a niewątpliwie przemoc rodzi taki stres jego organizm stara się sprostać sytuacji i daje objawy na trzech poziomach: objawy somatyczne, objawy psychiczne, zachowania: objawy somatyczne: bicie serca, podwyższone ciśnienie krwi, hiperwentylacja, zawroty głowy, dzwonienie w uszach, potliwość, bóle głowy, napięcia, ból i drżenie mięśni, wymioty, bóle żołądka, częste oddawanie moczu;

objawy psychiczne: trudności w podejmowaniu decyzji, zaburzenia pamięci i uwagi, katastroficzne przewidywania przyszłości, negatywne i krytyczne myślenie o sobie, myślenie irracjonalne, błędne interpretowanie znaczenia zdarzeń; objawy w zachowaniu: unikanie sytuacji powodujących lęk, wycofywanie się z kontaktów społecznych, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, hiperaktywności lub apatia, utrata zainteresowania otoczeniem.

wzrost napięcia emocjonalnego wzmożona czujność, niezdolność do rozluźnienia wzrost lęku, niepokoju, „zamrożony strach” brak żywej reakcji w sytuacjach emotogennych, np. przy okazji skaleczenia czy bolesnego zabiegu medycznego: podkreśla się, że u dzieci – ofiar przemocy często brak jest reakcji w sytuacjach, które u innych dzieci wywołują płacz

tłumiony płacz lub ciche popłakiwanie w ukryciu niska samoocena, obniżone poczucie własnej wartości poczucie odrzucenia, opuszczenia wycofanie, skłonność do izolacji chroniczny smutek, poczucie odrętwienia, depresja

wzrost natręctw, tików, przyruchów, zachowań kompulsywnych np. porządkowanie swoich rzeczy, sprawdzanie zapachów, unikanie niektórych pomieszczeń zmienność nastroju (przeskoki od euforii do rozpaczy), płaczliwość, słaba kontrola emocji, impulsywność problemy w rozwoju poczucia własnej tożsamości

dokuczanie dziecku bez użycia narzędzi wywołuje u niego wiele negatywnych przeżyć: poczucie niesprawiedliwości i bezsensu, świadomość braku miłości rodzicielskiej, nerwice, zachowania agresywne. Osoby te mają poczucie winy, niską samoocenę, a także silną potrzebę kontrolowania innych oraz są psychicznie uzależnione od swoich rodziców

Doświadczenia urazowe naruszające możliwości adaptacyjne dziecka w rodzinie zawsze wywołują wystąpienie dolegliwości somatycznych, lęk, zaburzenia nastroju, trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów społecznych Dziecko chroniąc za każdą cenę relację z rodzicem, godzi się na stosowanie przez niego formy przemocy. Powstaje konflikt między faktem doświadczenia przemocy a niezbędnością zachowania więzi z jej sprawcą, będącą warunkiem realizacji podstawowych konieczności rozwojowych, jakimi są: - budowanie poczucia bezpieczeństwa podstawowego, - rozwijanie własnego „Ja” w relacji z innymi, - budowanie własnej tożsamości.

Dzieci chronią swoich rodziców poprzez niepamięć, bądź oskarżanie siebie, dziecko zachowuje wyobrażenia opiekuna jako osoby zaspokajającej jego potrzeby. W efekcie ma ono trudności z utworzeniem zintegrowanego obrazu własnego Ja, a równocześnie psychicznej reprezentacji innych osób, ponieważ rzeczywiste doświadczenia, przemoc nie są zgodne z oczekiwanymi wyobrażeniami modelu reprezentacji psychicznej dziecka.

Poczucie bezradności motywuje dziecko do całkowitej lojalności i posłuszeństwa wobec rodziców. Rozwija się niezwykłe przywiązanie do opiekuna zmuszając je do przystosowania się do warunków stałego zagrożenia. Dziecko musi kompensować brak opieki i ochrony za pomocą swojego niedojrzałego systemu obrony psychicznej.

Przystosowanie się do warunków stałego zagrożenia wymaga nieustannej czujności i umiejętności dostrzegania znaków ostrzegawczych, stąd charakterystyczna dla tych dzieci jest nadwrażliwość na komunikaty pozawerbalne i nieświadome. Niemożność uniknięcia cierpienia sprawia, że dziecko akceptuje brak możliwości wpływu na zdarzenia, co w konsekwencji doprowadza do: negatywnego i krytycznego myślenia o sobie, unikania kontaktów społecznych, ukształtowania się przekonania, iż nic nie da się zrobić.

Dominującymi przeżyciami dziecka doświadczającego przemocy w rodzinie jest lęk, poczucie nieuchronności zdarzeń Do skutków długotrwałych stosowania przemocy zalicza się: mechanizm błędnego koła, uraz psychiczny, bezradność wyuczona, efekt „psychologicznej pułapki”, „syndrom sztokholmski”.

Mechanizm błędnego koła Przemoc nie jest problemem tylko ofiary i sprawcy. Jej skutki odbijają się negatywnie na wszystkich uczestnikach rodzinnego dramatu i jest wysoce prawdopodobne, że będą dotkliwie odczuwane przez wiele pokoleń. Dzieci w dorosłym życiu przyjmą agresywne wzory zachowań z rodziny macierzystej. W tych rodzinach toczy się swoista „edukacja” do wchodzenia w rolę zarówno ofiary jak i sprawcy. Rozwija się spirala wadliwej socjalizacji niosąca destrukcyjną naukę, że rodzina jest miejscem sprawowania kontroli i podporządkowania się, nie zaś bezpiecznym miejscem dawania sobie wzajemnego wsparcia, pomocy, miłości.

Mechanizm błędnego koła Co więcej, im bardziej czuły się zagrożone we własnej rodzinie, z tym większą dozą prawdopodobieństwa można się spodziewać, że w rodzinie, którą same stworzą, spróbują zaprowadzić apodyktyczną kontrolę i będą przekonane, że jedynym skutecznym sposobem wpływania na ludzi jest „bat”. Dziecko wychowane w apodyktycznej, agresywnej rodzinie często nie zada sobie pytania, dlaczego miałoby postępować inaczej. Będzie żyło w przekonaniu, że tylko trzymanie najbliższych „krótko” gwarantuje sprawne funkcjonowanie jego systemu rodzinnego.

Mechanizm błędnego koła Innym problemem stanie się nadmierny dystans emocjonalny pomiędzy członkami rodziny: nieumiejętność ukazywania sobie wzajemnie czułości, cieszenia się z rosnącej samodzielności dzieci, a wreszcie wiary, że okazywana pomoc może być bezinteresowna.

Uraz psychiczny Osoby po przebytym urazie – a niewątpliwie możemy do nich zaliczyć osoby doznające przemocy w rodzinie – doświadczają nadmiernego pobudzenia. Ich system samoobrony pozostaje w ciągłej gotowości do zmierzenia się z jakimś nieprzewidywalnym niebezpieczeństwem. Występuje nadmierna czujność, koszmary senne i dolegliwości psychosomatyczne. Omawiany stan może przybrać formę chronicznego pobudzenia autonomicznego układu nerwowego.

Uraz psychiczny Moment urazu pojawia się nie tylko w myślach i snach, lecz również w działaniu. Bywa, że ludzie świadomie decydują się na odgrywanie traumatycznego zdarzenia – jako swoiste odreagowanie, częściej jednak odtwarzają pewne jego aspekty w formie zamaskowanej, nie zdając sobie z tego sprawy.

Uraz psychiczny Ponowne przeżywanie pewnych zdarzeń wywołuje gwałtowną burzę uczuć, ofiara urazu, dążąc do uniknięcia tego stanu, stara się tłumić objawy. Konsekwencją jest pogłębienie wstrząsu pourazowego, zawężenie świadomości, wycofanie się z kontaktów z ludźmi. Zawężenie przejawia się odrętwieniem, rezygnacją z aktywnego życia, obojętnością na ból, oderwaniem od rzeczywistości, utratą zdolności odczuwania zdarzeń bezpośrednio dotyczących jednostki, oderwaniem myśli od uczuć i ich zamrożeniem.

Uraz psychiczny Człowiek zachowuje się jak bierny obserwator nierzeczywistych zdarzeń, zmiana stanu świadomości jest sposobem na odsunięcie zagrożenia. Ofiara urazu szuka bezpieczeństwa poprzez budowanie codziennych, sztywnych rytuałów, kurczowe trzymanie się utartych ścieżek, minimalizowanie aktywności po to tylko, aby przetrwać. Zaburza to jej życie nie dając szans na normalny rozwój.

Bezradność wyuczona. Konsekwencją stosowania przemocy wobec dziecka jest syndrom wyuczonej bezradności przejawiający się w biernym znoszeniu przez ofiarę zachowań krzywdzących, pomimo pewnej świadomości, że zachowania te są bezprawne, że naruszają prawo osobiste i normy społeczne. Poczucie wyuczonej bezradności jest procesem dynamicznym, obejmującym na początku tylko sytuacje traumatyzujące, natomiast w miarę upływu czasu rozprzestrzeniające się na wszystkie sfery funkcjonowania jednostki, w tym również na sferę aktywności zawodowej.

Efekt „psychologicznej pułapki”. Aktywnym sposobem akceptacji jednostki do sytuacji krzywdzącej jest wpadanie w pułapkę własnych oczekiwań. Głównym problemem staje się nieumiejętność zmiany strategii lub powstrzymania się od wyczerpujących oczekiwań, które w istocie nie przybliżają do spełnienia ich. Na początku jednostka podejmuje wiele wysiłku, aby rodzina była szczęśliwa. Kiedy jednak to się nie udaje, wzrasta poczucie winy.

Efekt „psychologicznej pułapki”. Dziecko zaczyna interpretować własne niepowodzenia w rodzinie – gdybym był grzeczny, gdybym odrabiał lekcje, na pewno nie doszłoby do przemocy. Mechanizmem leżącym u podłoża efektu psychologicznej pułapki jest przyjęcie całkowitej odpowiedzialności za powodzenie podjętych działań, w sytuacji kiedy ich efekt nie zależy tylko od jednostki. Psychologiczna pułapka jest procesem wybitnie niszczącym. Jest jak niekończąca się wędrówka pod górę z ciężkim bagażem.

„Syndrom sztokholmski”. „Syndrom sztokholmski” jest reakcją obronną, charakteryzującą się pewnego rodzaju fascynacją osobą agresora i szukaniem ratunku właśnie u niego. Niezwykłość takiej reakcji wynika nie tylko z zaprzeczenia powszechnemu przekonaniu, że człowiek ucieka od źródła zagrożenia, ale i z faktu, że syndrom ten w równym stopniu rozwinąć się może u kobiet, jak i u mężczyzn. Z licznych badań wynika, iż objawy „syndromu sztokholmskiego” pojawiają się w wielu przypadkach, których wspólnym mianownikiem jest długotrwałe, całkowite bycie zdanym na łaskę i niełaskę prześladowcy. Ofiara zaczyna przekonywać siebie, że krzywdzący rodzic był w gruncie rzeczy dobrym człowiekiem, że może nie robił tego z własnej woli.

Analiza zagadnień dotyczących przemocy domowej, a szczególnie skutków jej doznawania rozpatrywanych od strony krzywdzonego dziecka nasuwa smutną refleksję. Rządzące tym zjawiskiem prawidłowości są skomplikowane, czasem zaskakujące i prowadzą zawsze do bardzo głębokich szkód, których czasami nie da się już naprawić

Bezpośrednią reakcję dziecka na krzywdzenie jest wzrost agresji, niska samoocena, labilność emocjonalna, nieumiejętność wchodzenia w reakcje interpersonalne, wrogość w stosunku do otoczenia przy jednoczesnym przywiązaniu do rodziców – sprawców przemocy. Wynika to z treningu posłuszeństwa, uległości i reakcji na poczucie zagrożenia. Dzieci krzywdzone są niezdolne do rozluźniania, nie przejawiają poczucia humoru, są krnąbrne, przyjmujące postawę zimnego wyczekiwania lub wzmożonej czynności. Niektóre są depresyjne ze skłonnością do izolacji, podejmują czyny samobójcze.

Znęcanie się nad dzieckiem w okresie jego rozwoju powoduje zaburzenia w rozwoju mowy, motoryki, procesów poznawczych, uczenia się, depresję, kompleks niższości i nadpobudliwości.

W następstwie doświadczania przemocy w dzieciństwie daje się wyodrębnić kilka cech osobowości. Ludzie wychowani w atmosferze przemocy posiadają podstawowe braki socjalizacyjne, a także zaburzenia związane z poczuciem tożsamości, utrudniające im właściwe funkcjonowanie w społeczeństwie.

Trwała jest też nieumiejętność realizacji potrzeb w sposób społecznie akceptowany. Inną cechą jest odwrócenie ról i związanego z nią poczucia odpowiedzialności, co przejawia się w pseudo-dojrzałych postawach w okresie dzieciństwa i infantylizacji społecznej w wieku dojrzałym. Kolejną cechą jest nieumiejętność dokonywania wyboru i podejmowania decyzji wynikająca z surowego treningu posłuszeństwa, a także niska kontrola emocji.

bezradność, osamotnienie, poczucie alienacji przekonanie, że agresja jest najlepszym sposobem rozwiązywania konfliktów i przekonywania o słuszności własnego zdania utrata autorytetów nieprawidłowy rozwój osobowości dziecka – zaburzenia osobowości (depresje, ataki paniki, podejrzenia paranoidalne, uczucie pustki wewnętrznej, rozterki) niestałe relacje z ludźmi, lęk przed porzuceniem wewnętrzne rozterki – chęć wtopienia się w kogoś – rezygnacja z niezależności dzieci są chorobliwie przywiązanie do rodziców stosujących przemoc – przywiązanie, którego dzieci nie chcą się wyrzec nawet za cenę własnego szczęścia, własnej rzeczywistości własnego życia jeśli dziecko nie może znaleźć żadnego sposobu na uniknięcie wpływu rodziców nauczy się przechodzić na pozycję całkowitego poddania nasze dzieci krzywdzone w przyszłości mogą krzywdzić nasze wnuki

zespół dziecka maltretowanego: drżenia, bóle głowy i brzucha, zaburzenia gastryczne, choroby psychosomatyczne, arytmia serca, nietrzymanie moczu problemy w nauce, trudności w koncentracji uwagi, zaburzenia pamięci lęki, fobie, nerwice zaburzenia snu, koszmary depresja, myśli samobójcze, autoagresja psychologiczne uzależnienie od rodziców, zaburzenia tożsamości ucieczki z domu uzależnienie od narkotyków lub alkoholu stosowanie przemocy w życiu dorosłym zachowania regresyjne – cofnięcie do wcześniejszych faz rozwoju, np. ssanie kciuka, moczenie się

Rodzice mają prawo do użycia skutecznych i proporcjonalnych środków wychowawczych, których bezpośrednim efektem będzie jakieś dobro, a których efektem ubocznym nie będzie coś negatywnego, co przewyższałoby dobro. (A. Zwoliński) Zasady wychowania bez przemocy

ĆWICZENIE

Osoba A: Wyobraź sobie osobę, która: - jest Ci obca - nie wiesz, czego się po niej spodziewać - chcesz, żeby myślała o Tobie jak najlepiej - będzie decydować o Twoim życiu Co czujesz, co myślisz wiedząc, że musisz spotkać się z tą osobą? Twoje zadanie: Pamiętając o tym nastawieniu przyjdź na rozmowę. Udziel odpowiedzi na zadane Ci pytanie/ prośbę.

Osoba B: Twoje zadanie polega na tym, żeby uzyskać unikatowe informacje na temat pewnej osoby. Od tego jak uda Ci się zrealizować zadanie zależy, czy wygrasz milion złotych. Umówiłaś/ umówiłeś się na spotkanie z tą osobą. Spotkaj się z osobą A i daj jej polecenie odpowiedzi na zadane tematy: Pytanie/ prośba: Proszę opowiedzieć mi o swoich tajemnicach Czego nie wiem o Pani/ Panu?

Refleksja Jak nieudane dialogi przekładają się na długofalowe relacje z naszymi dziećmi?

Zasady DOBREJ rozmowy pozytywne nawiązanie kontaktu z dzieckiem: ważne jest nastawienie do rozmowy, czas, spokój, głębokie zainteresowanie, zachowanie spokoju, opanowanie sygnalizowanie akceptacji, zrozumienia i zainteresowania dzieckiem (werbalne i niewerbalne okazywanie zaangażowania) początek rozmowy od pytań bardziej ogólnych, łatwych (w sytuacji, gdy chcemy omówić jakiś trudny problem) stosowanie parafrazy – prośba o rozwinięcie tematu plus parafrazowanie wypowiedzi: „czy dobrze rozumiem, że…”

Zasady DOBREJ rozmowy akceptacja dla przeżyć dziecka, „widzę, że jest Ci z tym ciężko…” przyzwolenie na odczuwanie bez oceniania umiejętność zachowania milczenia rodzic musi pamiętać jakie sygnały kieruje do dziecka – musimy kontrolować złość, niechęć, wstyd, nietolerancję jeśli chcemy aby dziecko pokazało nam swój świat przeżyć nie można przyjąć postawy krytyka, który wie lepiej co dziecko powinno czuć i myśleć w każdej sytuacji

Zasady DOBREJ rozmowy należy zachować ostrożność w ostatecznym wydaniu osądu sytuacji reagować odpowiednio do wagi sprawy podpowiedzi: co widziałeś, co sobie pomyślałeś, co czułeś, co robiłeś, co robili inni, co teraz o tym sądzisz, co czujesz jak wspominasz… wiedza, co to jest opór i jak sobie z nim radzić

Czego NIE WOLNO robić: Nastawiać się na określony wynik rozmowy – utrudnia prawdziwe poznanie Kłamać Zasypywać dziecka trudnymi pytaniami bez uprzedniego nawiązania pozytywnego z nim kontaktu Żyć w przekonaniu, że nie trzeba rozmawiać o trudnych, peszących sprawach z dzieckiem Liczyć na to, że ktoś wychowana nasze dzieci za nas

Opór w rozmowie Opór: świadome albo nieświadome unikanie rozmowy na pewien temat – wynika z uświadomionego albo nieuświadomionego poczucie zagrożenia. Dla rodzica, pojawienie się oporu jest ważną informacją w czym tkwi problem naszego dziecka

Techniki radzenia sobie z oporem:
Milczenie – umiejętne manipulowanie milczeniem, stosowane z wyczuciem, pomaga zmniejszyć napięcie emocjonalne – daje szansę na poukładanie sobie myśli i analizę własnych trudności w rozmowie, jest też prowokacją do przerwania milczenia i podjęcia jakiegoś tematu Zmiana pytania – podanie pytania mniej zagrażającego, bardziej ogólnego, redukuje napięcie, chodzi o odroczenie w czasie uzyskania odpowiedzi na trudne pytania – respektowanie zasady dobrowolności udzielenia odpowiedzi bez nadmiernego nacisku, takie podejście ułatwia powrót do trudnych tematów później Podawanie komunikatów o spostrzeganiu trudności – ważny jest sposób mówienia o tym, co widzimy, „widzę, że Cie to martwi…” nie może być to w formie nagany „dlaczego nie chcesz o tym mówić… jeśli tego nie powiesz sam sobie zaszkodzisz

Parafraza – „czy dobrze rozumiem, że całe zdarzenie zaczęło się na podwórku, po tym, jak Asia zawołała Bartka?” Normalizacja – „to normalne, że tak się czujesz” – to pomaga zredukować wstyd przed byciem „nienormalnym” Prośba o konkretną opowieść – „co dokładnie się działo?... co widziałeś?... co rozbiłeś…” takie pytania otwarte ułatwiają rozmowę osobom, które blokują się odpowiadając na pytania zamknięte typu: „czy czułeś wtedy złość?” Zmiana poziomu ogólności i otwartości pytania – jednym dzieciom utrudnia rozmowę zadawanie zbyt ogólnych i otwartych pytań, innym zadawanie pytań zbyt szczegółowych i zamkniętych. Kiedy dziecko okazuje niechęć odpowiadania na pytania może pomóc zmiana formy zadawanych dotychczas pytań. Czyli z otwartych na zamknięte lub odwrotnie.

Rozmowa na temat „tu i teraz” – sposób radzenia sobie w sytuacji, kiedy dziecko agresywnie nie chce o czymś mówić. Pomocne są pytania w stylu: „co zdenerwowało/ poruszyło Cię w zadanym pytaniu?” – agresywna odmowa ze strony dziecka nie jest atakiem na nas – jest oporem przeciwko trudnym przeżyciom i trzeba skupić się na problemie a nie obrażać za zachowanie dziecka Stosowanie pytań sugerujących – mimo, że tego typu pytania są raczej niedopuszczalne, to czasem, kiedy dziecko boi się czegoś powiedzieć albo ma pustkę głowie zawarta w pytaniu sugerującym treść może pomóc dziecku sformułować myśli i zredukować lęk Wyrażenie własnych emocji – polega na tym, że mówimy dziecku o własnych odczuciach związanych z niechęcią do rozmowy, np. martwi mnie to, że nie masz ochoty ze mną rozmawiać…

Aby pomagać dziecku wzrastać, trzeba przede wszystkim otworzyć oczy na świat, w którym żyjemy, aby go zobaczyć, dostrzec w nim to, co nie sprzyja rozwojowi dziecka, przed czym trzeba je uchronić, należy też rozważnie wybrać drogi, którymi będziemy wraz z dziećmi zmierzali ku przyszłości. Aby nie było zapłakanych dzieci… (A. Zwoliński)

Główna zasada w poznawaniu dziecka jest niewidoczne dla oczu”
„Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu” (Mały Książę, Antoine de Saint-Exupéry) Pamiętajcie o tym, kiedy będziecie oceniać czyjś wygląd.

Wychowanie bez przemocy

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Wychowanie bez przemocy"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

Wychowanie bez przemocy

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Wychowanie bez przemocy"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres