Seminarium II V rok stomatologii.

Prezentacja na temat: "Seminarium II V rok stomatologii."— Zapis prezentacji:

1 Seminarium II V rok stomatologii

2 Plan seminarium Choroby zakaźne błony śluzowej jamy ustnej
Zakażenia bakteryjne Zakażenia grzybicze Plan seminarium

3 Cechy zakażeń wirusowych
Zachorowanie pierwotne nie zależy od odporności organizmu Dochodzi do zakażenia drogą kropelkową lub przez kontakt Okres wylęgania (różny, z reguły dłuższy dla RNA wirusów) Nagłe objawy początkowe Wspólną cechą większości chorób wirusowych jest występowanie pęcherzyków jako wykwitów pierwotnych Wyjątki: mięczak zakaźny (guzki), brodawczak (grudki, guzki) różyczka (plamy) i odra (grudki). Zakażenie ogólnoustrojowe – podwyższona T, zmęczenie, bóle głowy, mogą być bóle mięśniowe, powiększone węzły chłonne Wcześniejsze zachorowanie – łagodniejsze objawy Leczenie z reguły objawowe Cechy zakażeń wirusowych

4 WIRUSY RNA DNA Pikornawirusy Parvowirusy Reowirusy
Papovawirusy (papillomawirusy) Adenowirusy Herpeswirusy Herpetowirusy Pokswirusy RNA Pikornawirusy Reowirusy Togawirusy Ortomyksowirusy Paramyksowirusy Rabdowirusy Buniawirusy Arenawirusy Coronawirusy Retrowirusy WIRUSY

5 Wirusy DNA

6 Wśród wirusów wywołujących zmiany w jamie ustnej wirus herpes simplex odgrywa szczególną rolę gdyż zakażenie tym wirusem jest jedną z najpowszechniejszych infekcji występujących wśród populacji ludzkiej. Podstawowe cechy: Neurowirulencja Latencja Reaktywacja Herpeswirusy

7 Herpesvirus – najczęstsze cechy wspólne
Infekcja następuje we wczesnym dzieciństwie Zakażenie drogą kropelkową i przez kontakt Wirus latentny, reaktywowany w trakcie epizodów immunosupresji W stanach ciężkiej immunosupresji (HIV, GvH, NA) cięższy przebieg Herpesvirus – najczęstsze cechy wspólne

8 Zapalenie opryszczkowe jamy ustnej
Czynnik etiologiczny: HSV 1 lub HSV 2, powstaje w wyniku pierwotnej infekcji wirusowej. Kolokwialny podział zasięgu zakażeń to „nad pasem” (HSV-1) i „pod pasem” (HSV-2) Najczęściej występuje we wczesnym dzieciństwie 1-6 rok życia (HSV-1), nastolatki (HSV-2) Zapalenie opryszczkowe jamy ustnej

9 Zakażenie bezobjawowe
Bardzo częste W okresie 1-4 roku życia Przypisywane i mylone z ząbkowaniem Zakażenie bezobjawowe

10 Objawy ogólne – nagły początek, wysoka temperatura, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, bolesne powiększenie węzłów chłonnych Do tygodnia powstają objawy miejscowe w jamie ustnej – ciężki stan zapalny dziąseł Po 2-3 tygodniach choroba ustępuje, wirusy bytują w zwojach czuciowych nerwu trójdzielnego i rzadziej w zwojach współczulnych Herpetic stomatitis

11 Pęcherzyki, początkowo pojedyncze i liczne, potem się zlewają w nieregularne kształty, pękają tworząc bolesne nadżerki Obrzęk i stan zapalny dziąseł Objawy miejscowe

12

13 Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej
Powikłania zapalenie spojówek i rogówki zanokcica opryszczkowa palca zakażenie naskórka zwane wysypką Kaposiego Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

14 Przebycie choroby daje odporność, ale...
Nowe typy serologiczne (mutacja wirusa) Pierwotne zakażenie HSV-1 w dzieciństwie, potem HSV-2. Przebycie choroby daje odporność, ale...

15 Opryszczka nawracająca
Czynnik etiologiczny: HSV 1 lub HSV 2, powstaje w wyniku aktywacji wirusa przy spadku odporności organizmu (stres, przemęczenie, silne nasłonecznienie, silne wyziębienie, choroby współistniejące) Epidemiologia: występuje w różnych grupach wiekowych Opryszczka nawracająca

16 Opryszczka nawracająca
Objawy kliniczne: zmiany pojawiają się na wardze dolnej lub górnej na granicy czerwieni warg i skóry, w okolicy kątów ust. Pojawienie się pęcherzyków poprzedzają objawy prodromalne (pieczenie, tkliwość, napięcie, mrowienie, zaczerwienienie). Pęcherzyk utrzymuje się około 2 dni. Zejściem wykwitu pierwotnego jest nadżerka i strup, który powstaje tylko w obrębie czerwieni warg i skóry. Bardzo rzadko może przybierać postać nadżerki w jamie ustnej (u pacjentów z immunosupresją), zwykle wtedy utrzymuje się dłużej. Opryszczka nawracająca

17 Ospa wietrzna Czynnik etiologiczny: Herpes Varicella Zoster (VZV)
Dotyczy głównie dzieci powyżej 9 miesiąca życia. U dorosłych występuje rzadziej, choć przebieg jest cięższy. Wysoka zakaźność, przenoszenie drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni Objawy kliniczne: Okres wylegania wynosi od 2 do 3 tyg. Ospa wietrzna

18 Przed objawami w jamie ustnej pojawiają się ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji wirusowej. Występuje osutka skórna, głównie na twarzy i tułowiu, ale także na owłosionej skórze głowy. Na podniebieniu i łukach podniebiennych powstają pęcherzyki które przekształcają się w nadżerki. Nie ma nasilenia zmian zapalnych dziąseł Choroba trwa ok. 7 dni. Wirusy pozostają przez całe życie w tkance nerwowej. Ospa wietrzna

19 Półpasiec Czynnik etiologiczny: Herpes Varicella Zoster (VZV).
Dochodzi do aktywacji wirusów bytujących w OUN, na skutek spadku odporności organizmu (choroby towarzyszące, napromienianie, immunosupresja, sterydoterapia, chemioterapia) Dotyczy głównie osób starszych. Półpasiec

20 Objawy kliniczne: Występują ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji wirusowej, powstają pęcherzyki a następnie nadżerki najczęściej wzdłuż przebiegu II i III gałęzi n. trójdzielnego, rzadziej wzdłuż przebiegu n. twarzowego i n. językowo gardłowego (stąd nazwa wirusa – zoster to po łacinie „pas”) Występują objawy skórne (wysypka, obrzęk) oraz bardzo silne dolegliwości bólowe. Może powodować następczą neuralgię lub porażenie Półpasiec

21 Mononukleoza zakaźna Czynnik etiologiczny: Ebstein-Barr Wirus (EBV)
Przebieg objawowy choroby dotyczy najczęściej wieku młodzieńczego Zakażenie drogą kropelkową. Bardzo długi okres inkubacji (20-40 dni) Objawy kliniczne: objawy ostrej infekcji wirusowej, jednostronne powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych. Postać zależnie od nasilenia objawów: gruczołowa (pow. węzłów i śledziony), anginowa (ból gardła) i gorączkowa. Postać wrodzona i nabyta. Nie ma wykwitów w jamie ustnej Mononukleoza zakaźna

22 Chłoniak Burkitta Czynnik etiologiczny:Ebstein-Barr Wirus (EBV)
Występuje u osób z obniżona odpornością, u chorych z AIDS Najczęściej występuje w Afryce Równikowej (patrz wyżej) Złogi limfatyczne w tkankach (gł. kość żuchwy) Chłoniak Burkitta

23 Leukoplakia włochata Czynnik etiologiczny:Ebstein-Barr Wirus (EBV)
Jest to nadmierne rogowacenie z przerostem brodawek nitkowatych bocznej powierzchni języka i dziąseł, opisywany jako obraz ręcznika frotte, dotyczy chorych z HIV (obecność pogarsza rokowanie) Leukoplakia włochata

24 Cytomegalia Czynik etiologiczny: Cytomegalowirus (CMV)
Zwykle infekcja w młodym wieku Zakażenie drogą kropelkową przez krew i przez kontakt, dniowy okres inkubacji Jednorazowe zakażenie, wirus pozostaje w postaci latentnej Zwykle zakażenie bezobjawowe Objawowe – ostra infekcja wirusowa i zapalenie gardła Cytomegalia

25 Czynnik etiologiczny – pokswirus Długi okres wylęgania (do 1,5 miesiąca). Wykwitem pierwotnym są guzki, z których po ucisku wydobywa się kaszowata treść. Lokalizacja obejmuje głównie skórę twarzy w okolicy oczu, na ramionach, rzadziej na wardze dolnej, języku i policzkach. Mięczak zakaźny

26 Papillomawirusy (HPV)
Ponad 70 typów wirusa Brodawczak jest to najczęstsza łagodna zmiana nowotworowa jamy ustnej powstająca z nabłonka. Uszypułowane guzki o kształcie kalafiorowatym. Dotyczą języka, i policzka w linii zgryzu lub braków zębowych. Może ulec zezłośliwieniu Kłykciny kończyste - podobne do włókniaków uszypułowane wykwity, rzadkie w jamie ustnej. Brodawki pospolite - grudki różnej wielkości, okrągłe lub nieregularne, o gładkiej lub pobrużdżonej powierzchni, zwykle pozbawione cech zapalnych. Dotyczą skóry twarzy, rąk, stóp, błony śluzowej jamy ustnej. Okres wylegania wynosi tydzień. Duża zakaźność, urazy sprzyjają powstawaniu wykwitów. Ogniskowy przerost nabłonka (focal epithelial hyperplasia FEH, choroba Hecka) - są to płaskie guzki układające się niekiedy w skupienia, występuje rodzinnie. Papillomawirusy (HPV)

27

28

29

30

31

32 Wywołują zapalenie błony śluzowej gardła, krtani oraz zmiany ślinianek przyusznych z odczynem zapalnym węzłów chłonnych. Skutkiem infekcji pierwotnej jest kumulacja wirusa w tkance limfatycznej Adenowirusy

33 Wirusy RNA

34 Herpangina Zahorskiego
Etiologia – wirusy Coxsackie A (picornaviridae) Małe dzieci, do 7 r.ż. (brudne ręce, droga kropelkowa) Pierwotna replikacja bezobjawowa w ww.chł, objawy na etapie wiriemii Wylęganie 2-14 dni, trwanie choroby 3-5 dni, zakaźność do 2 tygodni po wyzdrowieniu Objawy – wymienione + jak angina. Mogą być wymioty, może być sztywność karku. Na tylnej ścianie gardła i łukach podniebiennych pęcherzyki Herpangina Zahorskiego

35 Herpangina - przykłady

36 Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej
Etiologia – wirus Coxsackie A, B i enterowirusy (gorzej rokuje) Wylęganie 3-6 dni Objawy wymienione. Po 1-2 dniach pęcherzyki w jamie ustnej (5-10) i w pobliżu paznokci na dłoniach i stopach Zmiany utrzymują się 1-2 dni Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej

37 Pryszczyca Etiologia – wirus choroby pyska i racic (picornaviridae)
Okres wylęgania 4-8 dni W piśm. ang. nazywana chorobą stóp i jamy ustnej (lub racic i jamy ustnej) Zakażenie odzwierzęce – bezpośrednie lub pośrednie Objawy trwają około 14 dni Duży ślinotok Pryszczyca

38 Choroba rozpoczyna się nagłym wzrostem temperatury oraz cechami ostrej infekcji wirusowej. Pojawiają się wielopostaciowe wykwity na skórze oraz powiększenie węzłów chłonnych. Wyróżnia się postać skórna, śluzówkową, śluzówkowo-skórna, żołądkowo-jelitową. Powstają bolesne pęcherze na bocznych powierzchniach palców dłoni i stóp w obrębie wałów paznokciowych. W jamie ustnej powstają pęcherzyki które przekształcają się w nadżerki. Pryszczyca

39 Różyczka Etiologia - togawirus Choroba wieku dziecięcego
Okres wylęgania – 14 dni Powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych, potylicznych i karkowych, sztywność karku. Na skórze powstaje osutka. Na zapalnie zmienionej błonie śluzowej podniebienia miękkiego i tylnej ścianie gardła pojawiają się wybroczyny (teleangiektazje). Różyczka

40 Odra Etiologia: paramyksowirus
Dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, zwłaszcza pod koniec roku Okres wylęgania wynosi dni. Oprócz objawów ostrej infekcji wirusowej występują kaszel, zapalenie spojówek, wysypka skórna. W jamie ustnej na zapalnie zmienionej błonie śluzowej w okolicy zębów trzonowych pojawiają się drobne punktowe wykwity koloru żółtobiałego, pojedyncze lub mnogie - plamki Fiłatowa-Koplika. Znikają po 3 dniach. Grzbietowa powierzchnia języka bywa pokryta nalotem. Odra

41 Etiologia: wirus nagminnego zapalenia przyusznic (paramyksowirus)
Epidemiologia:Występuje w każdym wieku, najczęściej u dzieci powyżej 1 rż. Należy do najczęstszych infekcji wirusowych gruczołów ślinowych Obraz kliniczny: okres inkubacji wynosi dni. Objawom ostrej infekcji wirusowej towarzyszy jedno lub obustronny obrzęk ślinianek przyusznych, oraz zapalenie bony śluzowej jamy ustnej. Chorzy zgłaszają bolesność podczas jedzenia oraz ból gardła. Ustępuje po 7-14 dniach. Zachorowanie daje odporność Komplikacje – zapalenie jąder, trzustki, opon mózgowych Świnka

42 AIDS – Aquired ImmunoDeficiency Syndrome
Etiologia : Wirus ludzkiego upośledzenia odporności typ 1 i 2 (HIV 1/2), Retrovirus Na całym świecie zakażonych jest ponad 10 mln. osób, zwłaszcza w Afryce. Dane z 2004 AIDS – Aquired ImmunoDeficiency Syndrome

43 Klasyfikacja CDC (Center for Diseases Control and Prevention)
Kategorie Kliniczne Liczba komórek CD4 A B C >500/mm³ (>29%) A1 B1 C1 /mm³ (14%-28%) A2 B2 C2 <200/mm³ (<14%) A3 B3 C3 Klasyfikacja CDC (Center for Diseases Control and Prevention)

44 utrata wagi ciała > 10%
przewlekła biegunka gorączka > 1 miesiąca możliwość występowania nawracającej opryszczki półpaśca kandydozy błon śluzowych i gardła, świądu skóry powiększenia węzłów chłonnych Objawy kliniczne pierwszego okresu po zakażeniu (kategoria kliniczna A)

45 Kategoria kliniczna A cd.
Następuje tzw. przewlekła limfadenopatia Zakażenie bezobjawowe. Mogą być powiększone węzły chłonne powyżej 1 cm za wyjątkiem węzłów pachwinowych. W badaniach laboratoryjnych jest odwrócony stosunek limfocytów CD4/CD8 (prawidłowo CD4/CD8=2/1), utrata limfocytów CD 4 Typ I - 9 komórek CD4/tydzień; typ II - 6 komórek CD 4/tydzień; typ III - 3 komórki CD4/tydzień. Kategoria kliniczna A cd.

46 Pojawiają się niezagrażające życiu infekcje oportunistyczne:
zakażenie Herpes pneumocystozowe zapalenie płuc infekcje Salmonella dysplazja lub rak in situ części pochwowej szyjki macicy na błonie śluzowej jamy ustnej: zakażenie Candida albicans leukoplakia włochata ANUG i ANUP Kategoria kliniczna B

47 Uwaga! Objawy poniższe dotyczą także całej grupy 3 wszystkich kategorii!
Pełnoobjawowy zespół AIDS Pojawiają się dowolne infekcje oportunistyczne. Patognomoniczne dla AIDS są: nietypowe zakażenia oportunistyczne encefalopatia związana z zakażeniem HIV zespół wyniszczenia spowodowany HIV nowotwory (mięsak Kaposiego, chłoniaki, inwazyjny rak szyjki macicy) Kategoria kliniczna C

48 Typowy obraz kliniczny AIDS:

49 Leukoplakia włochata (EBV)

50 Leukoplakia włochata (EBV)

51 Sarcoma Kaposi (HHV8)

52 CHOROBY WIRUSOWE - Różnicowanie
Afty opryszczkopodobne Rumień wysiękowy wielopostaciowy Nekrotyczno wrzodziejące zapalenie dziąseł Osutka polekowa Inne choroby wirusowe CHOROBY WIRUSOWE - Różnicowanie

53 Leczenie chorób wirusowych
ogólne Leki przeciwgorączkowe – Panadol, salicylany Acyclovir 5 x 200mg/d, Immunoglobulina (zwłaszcza u pacjentów z immunosupresją indukowaną lub nawracającym HSV) Leki przeciwbólowe Witamina B1 a mg Amizepin a 200 mg 2-3 x dziennie Leczenie chorób wirusowych

54 Leczenie chorób wirusowych
Doprowadzenie j. ustnej do właściwego stany higienicznego Miejscowe antyseptyki (CHX) Podawanie płynów Sterydoterapia miejscowa Niesterydowe leki przeciwzapalne do użytku miejscowego Leki przeciwbólowe miejscowo Właściwa dieta – łagodna, miękka Leczenie chorób wirusowych

55 Zakażenia bakteryjne

56 Nieżytowe zapalenie jamy ustnej
Etiologia: bakterie nieswoiste Konieczne obniżenie odporności – bądź ogólne, bądź „miejscowe” (czyli zahamowanie mechanizmów obronnych) Objawy: nietypowe – wzrost T, pieczenie, czasem ból, zaczerwienienie, obrzęk, fetor ex ore, obłożenie języka, zmianom z geguły towarzyszą poważne zmiany zapalne w przyzębiu Leczenie – eliminacja czynnika sprawczego, poprawa higieny, środki przeciwbakteryjne, leczenie objawowe Nieżytowe zapalenie jamy ustnej

57 Wrzodziejące zapalenie dziąseł i jamy ustnej
Etiologia – bakterie swoiste (Borellia Vincenti, Spirochaetae , Fusobacteriae) – FLORA OPORTUNISTYCZNA Konieczne zaburzenie odporności – im większe, tym gorsza postać (ANUG?ANUP, Angina Plau-Vincenta, noma) Objawy – ból, objawy ogólne, owrzodzenia w jamie ustnej, fetor ex ore Leczenie przyczynowe i objawowe Wrzodziejące zapalenie dziąseł i jamy ustnej

58 Ostre paciorkowcowe zapalenie jamy ustnej

59 Pierwotna – 8 dni do 2 mies. - rzadko w jamie ustnej, głównie dzieci
Pierwotna – 8 dni do 2 mies. - rzadko w jamie ustnej, głównie dzieci. Płytkie, nebolesne owrzodzenie o nieregularnych brzegach. Dno pokryte ziarniną lub białm nalotem. Węzły chłonne twarde, powiększone, niebolesne, mogą rozmiękać, zrastać się ze skórą – przetoki Wrzodziejąca – (właściwa) – miejscowo na błonie śluzowej obrzęk i zaczerwienienie, następnie powstaje owrzodzenie pokryte gęstą wydzieliną. Różowe dno z żółtawymi ciałkami Trelata. Znaczna bolesność. Ślinotok. Toczniowa – na zapalnie zmienionej, sinoczerwonej błonie śluzowej drobne guzki – różowe – żółte – grupują się – rozpad – owrzodzenia - perforujące Gruźlica jamy ustnej

60

61 I-rzędowa - owrzodzenie, nadżerka, guzek lub strup w miejscu wniknięcia do ustroju.
W przypadku owrzodzenia lakierowane dno Owrzodzenie na bł.śl. owalne, na dziąśle półksiężycowate Szybko pojawia się twardy naciek podstawy. Powiększone węzły chłonne. Trwa 6-8 tyg. II-rzędowa (9tydz. od zakażenia) Osutka kiłowa. W jamie ustnej plamy, grudki i krosty (tzw. plamy mleczne lub opalowe) otoczone rąbkiem zapalnym Nie dają dolegliwości, choć są zakaźne Kiła jamy ustnej

62 Kiła jamy ustnej III-rzędowa
3-5 lat od zakażenia Kilaki – guzki na wargach i podniebieniu miękkim o lakierowanej powierzchni III fazy rozwoju kilaka – nacieczenie, rozmiękanie, wydzielenie [guzek – owrzodzenie – perforacja lub blizna (języka)] Kiła jamy ustnej III-rzędowa

63

64 Zmiany w przebiegu innych zakaźnych chorób bakteryjnych

65 Zakażenia grzybicze

66 Zakażenia grzybicze Saprofity (najczęściej C.albicans)
Typowych objawów brak, może w ogóle nie być objawów obiektywnych Zawsze przy zgłaszaniu przez pacjenta pieczenia i/lub suchości jamy ustnej, w pierwszej kolejności wykluczamy grzybicę Stany zmniejszające odporność ogólną i „miejscową” oraz noszenie protez zwiększa ryzyko wystąpienia choroby Rozpoznanie – wymaz Leczenie na podstawie mykogramu!!!!! Zakażenia grzybicze

67 Kandydoza ostra rzekomobłoniasta
Najczęstsza postać, tzw. drożdżyca. B.często u pacjentów zakażonych HIV. Przyjmuje się, że występowanie u osób młodych i dorosłych nie noszących uzupełnień ruchomych jest markerem zmian chorobowych w ustroju. Wykwity w jamie ustnej w postaci „zsiadłego mleka”, dające się zetrzeć odsłaniają rumieniową powierzchnię z krwawiącymi punktami Kandydoza ostra rzekomobłoniasta

68 Kandydoza ostra zanikowa (rumieniowa)
Tzw. kandydoza poantybiotykowa, wynik zakłócenia równowagi bakteryjno-grzybiczej. Dochodzi do powstawania plam na skutek złuszczania nabłonka w wyniku rozplemu grzybni Język – typowa lokalizacja zmian przy przyjmowaniu doustnym Ab Mogą powstawać pęknięcia i nadżerki U pacjentów z HIV jest pierwszym etapem zakażenia grzybiczego, przed wystąpieniem „stadium rzekomobłoniastego” Kandydoza ostra zanikowa (rumieniowa)

69 Rzekomobłoniasta – zmiany identyczne jak w postaci ostrej, rzadko spotykana w klinikach ambulatoryjnych, gdyż przyczyna jest przewlekły zły stan ogólny Zanikowa (rumieniowa) – protetyczne zapalenie jamy ustnej – grzybicza stomatopatia protetyczna Kandydoza przewlekła

70 Zapalenie kątów warg Omówione przy zapaleniach warg Przyczyny: -
- W grzybiczym zaczerwienienie lub pęknięcia, odczyn rumieniowy silniejszy w środku niż na obwodzie. W bakteryjnym strupy obniżenie zwarcia; infekcja grzybicza; infekcja bakteryjna; cukrzyca; niedobór witamin B Zapalenie kątów warg