Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
OpublikowałPrzemysław Fiszer Został zmieniony 9 lat temu
5
UWAGA MŁODZI ! ! ! TYTOŃ SZKODZI ! ! ! ________
7
Dane statystyczne Kilka słów o nałogu Dym papierosowy Palenie a Zdrowie O papierosach Autor :Arkadiusz Bury kl. III „c” LO 2004/2005
8
Smoła tytoniowa Smoła tytoniowa Substancje drażniące Substancje drażniące Nikotyna Tlenek węgla Tlenek węgla W dymie tytoniowym jak ostatnio stwierdzono znajduje się ponad, aż 5000 różnych substancji, wiele o działaniu toksycznym, mutagennym (uszkadzającym DNA), taratogennym (uszkadzającym płód), kancerogennym (powodującym rozwój nowotworów). Substancje te znajdują się w dwóch frakcjach dymu: gazowej oraz cząsteczkowej zawieszonej w wodzie tworzącej tzw. ciała smołowate. Niektóre z nich działają jedynie miejscowo w jamie ustnej, drogach oddechowych podczas gdy inne po wchłonięciu do układu krążenia wywierają działanie na większość tkanek i organów człowieka. Do najważniejszych składników dymu tytoniowego należą: Skład dymu tytoniowego :
9
Nikotyna - C 10 H 14 N 2 Jest to alkaloid przyswajany jedynie w 10% przez organizm człowieka, szybko metabolizowany i usuwany przez nerki, który wywołuje biologiczne uzależnienie u osób mających z nim kontakt. Palenie papierosów pozwala na wchłonięcie 0,05- 0,15 mg nikotyny podczas jednego zaciągnięcia, daje to 1- 2 mg po wypaleniu jednego papierosa. Podana dożylnie dawka nikotyny zawarta w jednym papierosie może zabić dorosłego człowieka. Ma ona krótki czas połowicznego rozpadu- w mózgu wynosi on ok. 5 minut. Nikotyna działa na wszystkie narządy naszego ciała w szczególności na: ośrodkowy układ nerwowy - działanie za pośrednictwem takich neuroprzekaźników jak acetylocholina, noradrenalina, serotonina, dopamina powoduje w zależności od stężenia albo pobudzenie (płytkie zaciąganie) albo uspokojenie (głębokie zaciąganie) co stanowi mechanizm uzależnienia biologicznego od nikotyny. Bardzo wysokie stężenie nikotyny blokuje przewodzenie impulsów w układzie nerwowym. układ krążenia - przyspieszenie czynności pracy serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, skurcz naczyń obwodowych. układ oddechowy - zwiększenie głębokości i częstości oddechów. Dawki śmiertelne porażają ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym. układ pokarmowy - małe dawki pobudzają perystaltykę jelit a wyższe opóźniają perystaltykę powodując zwolnienie opróżniania żołądka co przedłuża uczucie sytości po jedzeniu. Nazwa chemiczna: 3-(1-metylo-2-pirolidyno)-pirydyna
10
Nicotiana tabaca - Tytoń szlachetny Tytoń szlachetny, pochodzący ze zwrotnikowych obszarów Ameryki Środkowej, znany był Indianom od dawna. Do Portugalii przywieziony został w drugiej połowie XVI wieku, skąd dotarł do Francji dzięki francuskiemu posłowi Janowi Nicot (stąd nazwa łacińska gatunku). W Europie został pierwotnie rozpowszechniony jako roślina ozdobna i lecznicza. Tytoń szlachetny jest rośliną roczną. Osiąga wysokość 150 cm. Liście i łodygi ma silnie owłosione. Kwiaty, kwitnące w lipcu i sierpniu są duże, silnie pachnące, czerwone lub różowe. Owocem tytoniu jest owalna torebka. Podłużnie jajowate liście osiągają długość 60 cm i szerokość 12 cm. Liść tytoniu zawiera toksyczne alkaloidy: nikotynę, nikoteinę, nikotelinę, nornikotynę, nikotyminę, nikotoinę, nikokotyrrinę, anatalbinę, anabazynę oraz inne... Liść tytoniu w stanie świeżym zawiera od 1.5% do 8% alkaloidów. Zawartość nikotyny w tytoniu jest różna w zależności od gatunku, warunków klimatycznych, czy glebowych. Tytoń do wyrobu papierosów zawiera 1 - 2% nikotyny, tytoń fajkowy 1.5 - 3%, zaś tzw. tytoń beznikotynowy zawiera jej 0.1 - 0.6%. Tytoniu zupełnie wolnego od nikotyny nie ma. Alkaloid ten stosowany jest w rolnictwie i ogrodnictwie, przy zwalczaniu pasożytów bydła i drobiu oraz jako środek owadobójczy. Pod względem toksyczności nikotyna dorównuje kwasowi pruskiemu, a przewyższa koniinę zawartą w szczwole plamistym, z którego sok posłużył do stracenia Sokratesa. Warto o tym pamiętać...
11
Jest podobna do tej smoły, którą otrzymuje się z suchej destylacji węgla. Osoba wypalająca dziennie 20 papierosów, wchłania w ciągu roku do płuc 0,1 g rakotwórczej smoły. Płuca ludzkie ważą zaś ok. 0,5 kilograma. A więc co dziesięć lat na 1 gram miąższu płucnego leje się dwa gramy smoły. Związki rakotwórcze nie tylko przyczyniają się do powstania raka płuca, ale również wątroby, nerek, pęcherza, a nawet skóry, czyli narządów, które neutralizują trucizny i je wydalają. Substancje te podrażniają tkankę płuc i mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych oraz nowotworów.Dym tytoniowy inicjuje oraz pobudza rozwój nowotworów, zawiera około 60 substancji rakotwórczych lub współrakotwórczych, które znajdują się zarówno w głównym strumieniu dymu jak i bocznym nierzadko w większym stężeniu, na który narażone są osoby niepalące. Do najważniejszych należą: węglowodory aromatyczne (np. benzopiren) nitrozaminy (np. N-nitrozonornikotyna) estry kwasów tłuszczowych metale ciężkie pierwiastki promieniotwórcze (np. kadm, polon) chlorek winylu Smoła tytoniowa
12
Tlenek węgla stanowi od 1- 5% wdychanego gazu i jest wynikiem niecałkowitego spalania dymu tytoniowego. Gaz ten około 200 razy łatwiej wiąże się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę, która nie przenosi tlenu obniżając w ten sposób stężenie hemoglobiny nawet o 15%. Tlenek węgla powoduje zmniejszenie tolerancji wysiłku, wzrost agregacji płytek krwi co może być związane z rozwojem miażdżycy, zmniejszenie wagi ciała dzieci matek palących. Tlenek węgla „ CO ” ( Czad )
13
Substancje drażniące Są to substancje, które działają głównie w drogach oddechowych i w skład ich wchodzą: związki zwężające oskrzela i powodujące kaszel związki upośledzające ruch rzęsek w drogach oddechowych zaburzają one funkcję samooczyszczającą oskrzeli i płuc doprowadzając do częstych infekcji. związki pobudzające wydzielanie śluzu- duże ilości śluzu mogą być przyczyną częściowego lub całkowitego zamknięcia oskrzeli.
14
Jama ustna Jama ustna Rak sutka Rak sutka Choroba wieńcowa Choroba wieńcowa Zmiany trądzikowe Zmiany trądzikowe Inne narządy Inne narządy Nowotwór złośliwy płuc Nowotwór złośliwy płuc Reumatyzm
15
Reumatoidalnemu zapaleniu stawów sprzyja między innymi palenie papierosów. Wśród innych przyczyn tego schorzenia wymienia się: krótki okres płodności (u kobiet) oraz cukrzyce. Lekarze w Szwecji objęli badaniami ponad 400 pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów leczonych w tamtejszej klinice pomiędzy rokiem 1980 a 1995. Badania objęły również 800 zdrowych osób, wybranych losowo. Ankiety sprawdziły styl życia, choroby, stres oraz narażenie na alergeny. Dziesięciokrotnie częściej reumatoidalne zapalenie stawów występowało u kobiet z cukrzycą typu I (insulinozależną), natomiast dwukrotnie częściej u tych, które późno zaczęły miesiączkować, wcześnie zaś weszły w okres menopauzy. Podobny wzrost ryzyka zachorowania stwierdzono także u kobiet, które często farbowały włosy. Wyraźnie zwiększało się także ryzyko u osób palących - na przykład mężczyźni palący powyżej paczki dziennie byli trzy razy bardziej narażeni na reumatyzm. Nie znaleziono wyraźnego związku między reumatoidalnym zapaleniem stawów a alergią, choć wydawało się, że osoby z alergią chorują rzadziej. Natomiast osoby stykające się z pleśnią były czterokrotnie, a pracujące przy zwierzętach gospodarskich - trzykrotnie bardziej narażone. Reumatyzm
16
Nowotwór złośliwy płuc Wykazano, że u 90- 95% palaczy następuje rozwój nowotworów złośliwych.Ujawnienie się pierwszych objawów choroby zależy od wielu czynników, m.in. typu tytoniu, wieku rozpoczęcia palenia, ilości wypalanych papierosów, czasu palenia, etc. Czas od zadziałania czynnika rakotwórczego do rozwinięcia pełnych objawów choroby wynosi od 15- 20 lat. Po zaprzestaniu palenia ryzyko zachorowania zmniejsza się o połowę po 5 latach, zaś po 10 zrównuje się z tym jakie istnieje w przypadku osób niepalących. Uważa się również, że około 20- 30% nowotworów złośliwych płuc u osób niepalących jest związanych z paleniem biernym (palący partner w domu, palący koledzy w pracy itp.) gdyż w strumieniu bocznym znajduje się 5 razy więcej tlenku węgla, 2- 3 razy więcej nikotyny, 3-4 razy więcej substancji rakotwórczych.
17
Choroba wieńcowa serca Wpływ palenia na rozwój schorzeń serca można zakreślić na podstawie farmakologicznych skutków działania nikotyn. Nikotyna przyłącza się do receptorów nikotynowych i wywołuje podwyższenie ciśnienia krwi, przyspieszoną akcję serca oraz większe obciążenie pracy serca. Prowadzi to do zwiększonego zużycia tlenu przez mięsień sercowy, a u niektórych osób może wywołać zawał serca.
18
Dym tytoniowy, którego składniki są rozpuszczalne w płynach tkankowych i tą drogą docierają do różnych narządów, jest przyczyną rozwoju choroby nowotworowej również w innych narządach i układach. Szczególnie podatne są: układ krwionośny, oddechowy, pęcherz moczowy, trzustka, nerki, żołądek. Częstość zachorowania i liczba zgonów z powodu zawału serca, tętniaka aorty, nadciśnienia tętniczego, schorzeń degenaracyjnych mięśnia sercowego, schorzeń naczyń mózgowych, schorzeń naczyń obwodowych, krwotoku mózgowego jest znacząco większa u osób palących jak niepalących. Palenie papierosów prowadzi do zwiększenia zawartości cholesterolu, rozwoju blaszek miażdzycowych. Palenie papierosów beznikotynowych lub niskonikotynowych nie zmniejsza ryzyka zawału mięśnia sercowego wśród palących. 20- 30 razy częściej występuje choroba nienowotworowa układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc), zwiększa się ponadto podatność na osteoporozię i chorobę Crona. Zaś u kobiet ciężarnych, dym z papierosa przenikając przez łożysko ciężarnej może być przyczyną zespołu nagłej śmierci noworodka Inne narządy
19
Palenie jest istotnym czynnikiem, który wpływa na zwiększenie częstotliwości pojawienia się zmian trądzikowych oraz zwiększa groźbę, że będzie to trądzik o ciężkim przebiegu. Zgodnie z wielokrotnie potwierdzonymi analizami liczba przypadków trądziku była o wiele większa u osób aktywnie palących (40,8%) w porównaniu z osobami niepalącymi (25,2%). Wykazano liniową zależność między nasileniem zmian trądzikowych a liczbą wypalanych dziennie papierosów. Zmiany trądzikowe
20
Wydawać by się mogło, że na temat czynników ryzyka występowania raka sutka powiedziano już wszystko. Estrogen, zmutowane i przekazywane z pokolenia na pokolenie geny, promieniowanie jonizujące. Wszystkie one napawają bezsilnością, bowiem ani na poziom własnego estrogenu, ani na przekazany nam garnitur chromosomowy z genami nie mamy żadnego wpływu Tymczasem pojawił się jeszcze jeden czynnik ryzyka, którego obecność zależy tylko i wyłącznie od nas samych. Mowa o paleniu papierosów. Badania wykazują, że ponad połowa kobiet jest wybitnie uwrażliwiona na karcynogeny zawarte w papierosowym dymie - substancje mogące indukować powstawanie tkanki nowotworowej, a tym samym zwiększać u nich ryzyko wystąpienia raka sutka. Badania naukowe przeprowadzone wśród takich właśnie kobiet ujawniły, że posiadają one wyjątkowo wolno działającą formę pewnego enzymu wątrobowego, który w normalnych warunkach powinien unieczynniać zewnątrz ustrojowe karcynogeny. W praktyce oznacza to, że u tych właśnie kobiet substancje te istnieją w organizmie znacznie dłużej, co zwiększa narażenie z ich strony. Przez wiele lat korelacja pomiędzy paleniem tytoniu a występowaniem raka sutka była przedmiotem badań. Ogłaszane wyniki były skrajnie różne. W zasadzie związek pomiędzy paleniem tytoniu, a powstawaniem raka jest oczywisty. Koncepcja ta nie podlega żadnym dyskusjom w przypadku raka płuc czy pęcherza. W przypadku raka sutka wyniki badań laboratoryjnych również nie budzą wątpliwości. Chemikalia zawarte w papierosach, a jest ich ponad 3600 w trakcie naukowych doświadczeń powodowały przekształcanie się normalnej tkanki nabłonkowej w nowotworową, podobne działanie wykazywało mleko kobiet palaczek wywołując mutacje genowe komórek poddanych jego działaniu. Tymczasem pojawiały się koncepcje, że palenie nie ma związku z zachorowalnością na ten rodzaj raka, a niektóre z nich donosiły nawet, że palenie zmniejsza ryzyko pojawienia się nowotworu sutka. Ta rozbieżność w wynikach badań związana jest z ilością substancji chemicznych występujących w tytoniu. Niektóre z nich obniżają poziom estrogenu w organizmie kobiety, inne sprawiają, że obniża się próg wiekowy okresu menopauzy, a jak wiemy obydwa te czynniki wywierają wpływ na rozwój raka sutka. Rak sutka
21
Cóż więc dzieje się w jamie ustnej u nałogowych palaczy? Pod wpływem palenia tytoniu wskutek miejscowego działania dymu tytoniowego następuje wzmożone wydzielanie śliny. Nie jest to bez znaczenia, gdyż nadmiar śliny upośledza trawienie pokarmów, hamuje łaknienie i niekiedy zmienia poczucie smaku. Obniżenie odczuć smakowych spowodowane może być również przewlekłym zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej, jakie występuje przy długotrwałym paleniu tytoniu. Taka błona śluzowa jest bardziej podatna na różne mikrourazy i dlatego u palaczy, częściej niż u osób niepalących, występują nadżerki i owrzodzenia. Stwierdzono też, występujące u palaczy, różnego rodzaju powikłania po zabiegach chirurgicznych w jamie ustnej. Często występują też dolegliwości ze strony języka, a mianowicie uczucie palenia, pieczenia, nadmiernej suchości, a nawet ból. Wszystko to może być dokuczliwe na co dzień. Niestety oprócz tego stwierdzamy u nałogowych palaczy znacznie poważniejsze schorzenia. Produkty rozpadu palonego tytoniu i wyzwalające się ciepło przy pewnej podatności błony śluzowej uwarunkowanej czynnikami ogólnoustrojowymi (np. zaburzenia hormonalne, niedobory witaminowe, głównie A i B, niedokrwistość z niedoboru żelaza) mogą prowadzić do powstawania leukoplakii - rogowacenia białego, tzw. plamy palacza. Dlaczego o tym wspominam. Otóż leukoplakia jest zaliczana do stanów przedrakowych. Jest najczęstszą zmianą mającą skłonności do zezłośliwienia. Odsetek przejścia jej w raka jest dość duży - 10-12% przypadków. Początkowo przebiega bezobjawowo, z czasem wystąpić może uczucie napięcia, pieczenia i mrowienia. Bardzo jest ważne, że udowodniono częste występowanie raka wargi i języka w zależności od palenia - produktami spalania tytoniu są węglowodory rakotwórcze. Możliwość zachorowania na raka lub pojawienia się stanów przedrakowych wargi jest 3 razy większa u palaczy niż u niepalących. Natomiast możliwość zachorowania na raka jamy ustnej jest aż 18-krotnie większa. Tak więc, niepodejmowanie palenia bądź jego przerwanie będzie ważnym sposobem zapobiegania tym schorzeniom jamy ustnej. Jama ustna
22
Papieros Nie wszystkie papierosy są takie same. Palacze z różnych stron świata preferują różne smaki i moc papierosów. Tytoń Papier Filtr Wentylacja
23
Papier Papier używany do produkcji papierosów jest specjalnie przetworzony. Jego rodzaj i jakość mają wpływ na to, że tytoń na końcu palącego się papierosa nie rozsypuje się zbyt łatwo. Decyduje również o tym, ile powietrza przedostaje się do wewnątrz papierosa, rozcieńczając dym tytoniowy. Zastosowanie papieru o różnej porowatości, umożliwiając penetrację powietrza (tzw. wentylację), pozwala na produkowanie papierosów o niskiej zawartości substancji smolistych.
24
Filtry mają na celu zmniejszenie ilości dymu wchłanianego przez palacza. Większość jest wykonana z włókien celulozy. Są pozbawione smaku i wystarczająco twarde, by nie ulegać zniekształceniu. Wraz z innymi czynnikami (takimi jak wentylacja), decydują o zawartości substancji smolistych i nikotyny w dymie, a zatem o jego mocy i smaku. Filtr
25
Istnieje możliwość „wentylowania” papierosa, co rozcieńcza dym i tym samym zmniejsza podaż substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla. Wentylacja wszystkich papierosów odbywa się poprzez papier przepuszczający powietrze, część z nich posiada także dodatkowe otworki wentylacyjne na przedłużeniu filtra. Kiedy palacz zaciąga się, przez małe otworki wciągane jest powietrze, które miesza się z powietrzem wciąganym przez palący się koniec papierosa, rozcieńczając dym. Wentylacja poprzez filtr może stać się bardzo istotną cechą papierosów o niskiej zawartości substancji smolistych. Wentylacja
26
W skład mieszanki tytoniowej w papierosie wchodzi szereg różnych gatunków tytoniu pochodzących z różnych stron świata, które łączy się w celu uzyskania odpowiedniego aromatu, smaku oraz „charakteru” odpowiadającego preferencjom palaczy. Do produkcji papierosów wykorzystuje się trzy podstawowe gatunki tytoniu: Virginia, Burley oraz tzw. Tytonie Orientalne. Preferencje palaczy znacznie się od siebie różnią zależnie od części świata. Na przykład, w Wielkiej Brytanii większą popularnością cieszą się papierosy zawierające głównie tytoń odmiany Virginia, podczas gdy w USA, podobnie jak w Polsce, większość konsumentów woli amerykańskie mieszanki łączące tytoń Virginia, Burley i Tytonie Orientalne. Tytoń
27
Nałóg palenia czyli... Jak działa nikotyna ? Nikotyna dociera do mózgu palacza już po dziesięciu sekundach od chwili zaciągnięcia się przez niego dymem. Tam pobudza wydzielanie dopaminy, substancji sprawiającej, że czuje on przyjemność z palenia papierosa. Jednocześnie powoduje ona również wydzielanie się noradrenaliny, hormonu dzięki któremu osoba paląca staje się bardziej pobudzona i aktywna. Przyjemny efekt nie trwa długo. Mniej więcej w godzinę po zgaszeniu papierosa poziom dopaminy i noradrenaliny obniża się na tyle, że palacz zaczyna czuć niepokój. Aby złagodzić nieprzyjemne objawy, znów musi zaciągnąć się dymem. Ten schemat powtarza się przeciętnie u nałogowego palacza mniej więcej 20 razy dziennie, gdyż z czasem jego organizm żąda dostarczenia stałych dawek nikotyny. Dlatego palacz sięga po papierosa tuż po przebudzeniu, podczas przerwy w pracy, prowadzenia samochodu, nawet spaceru. Niewiele jest czynności, które człowiek może powtarzać z większą częstotliwością. Nawet posiłki spożywamy kilka razy dziennie! Tym tłumaczyć można siłę nawyku i odruchów związanych z paleniem
28
Statystyki Rzucenie palenia to nie tylko korzyści zdrowotne ale również materialne. Jedna paczka papierosów w Polsce kosztuje około 4-6 zł. Jeżeli pali tylko jedna osoba w rodzinie, to za pieniądze zaoszczędzone na papierosach można kupić: 1 dzień: 4,00 PLN - czasopismo, 4 dni: 16,00 PLN - bilet do kina, 1 tydzień: 28,00 PLN - książka, 1 miesiąc: 120,00 PLN - ubranie, 4 miesiące: 480,00 PLN - rower górski, 6 miesięcy: 720,00 PLN - telewizor, 1 rok: 1.440,00 PLN - 2-tygodniowe wczasy w Hiszpanii, 10 lat: 14.400,00 PLN - działka rekreacyjna, 40 lat: 57.600,00 PLN - wysokiej klasy samochód. Polscy palacze Choroby w liczbach
29
Polska i palacze Dane o polskich palaczach : 9 mln Polaków to nałogowi palacze 57 proc. palaczy to mężczyźni 54 proc. palaczy wypala 11-20 papierosów dziennie Co drugi palacz uważa, że bardzo trudno jest rzucić palenie bez pomocy lekarza lub produktu wspomagającego Ponad 70 proc. palaczy chce rzucić palenie, a 68 proc. zrobiłoby to od jutra gdyby wierzyło w powodzenie 80 proc. palaczy uważa, że nie powinno się palić przy dzieciach ale robi to 15 proc. Przeciętny palacz rzucał palenie 7 razy 90 proc. palaczy rzuca palenie za pomocą silnej woli bez wsparcia farmakologicznego Palenie papierosów uzależnia. Są to wnioski Urzędu Kontroli Żywności i Lekarstw z wydanego w roku 1995 raportu na temat palenia i uzależnienia: 1.87% palaczy papierosów pali je codziennie. 2.Prawie dwie trzecie palaczy zapala pierwszego papierosa w ciągu pół godziny po przebudzeniu 3.84,3% tych, którzy palili 20 lub więcej papierosów dziennie, bezskutecznie próbowało zmniejszyć liczbę wypalanych papierosów. 4.Palacz, który podejmuje zdecydowane działania, aby rzucić palenie, ma mniej niż 5% szans na to, że rok później nie będzie palił. 5.70% obecnie palących twierdzi, że chciałoby całkowicie rzucić palenie. 6.83-87% palaczy, którzy wypalają ponad 26 papierosów dziennie sądzi, że jest uzależniona. 7.Prawie połowa palaczy, którzy przechodzą operację spowodowaną rakiem, ponownie zaczyna palić. 8. 40% palaczy próbuje palić nawet po usunięciu krtani. 9.Nawet wśród dorosłych wyrażających silną wolę rzucenia palenia i poddanych właściwemu leczeniu, tylko połowa przebadanych pacjentów była w stanie rzucić palenie na tydzień, a ponad 80% nie rzuciło palenia na dłużej po tym, jak przestali stosować środki zastępujące nikotynę. 10.Z najnowszych szczegółowych badań wynika, że przynajmniej 75%, a nawet 90%, osób często palących spełnia kryteria uzależnienia ustalone przez najważniejsze instytucje zajmujące się kwestiami zdrowia publicznego.
30
Choroby w liczbach Choroby odtytoniowe w liczbach: Przewlekła choroba płuc - 1,5 mln chorych Choroba wieńcowa - 300 tys. chorych Astma oskrzelowa - 200 tys. chorych Udary mózgu - 150 tys. chorych Rak płuca - 32 tys. chorych Wcześniactwo - 30 tys. dzieci Co roku na świecie z powodu chorób odtytoniowych umiera 4 miliony palaczy. Codziennie na świecie umiera 11 tys. palaczy W Polsce 70 tys. palaczy umiera rocznie z powodu chorób odtytoniowych 50 proc. zgonów dotyczy osób w wieku 35-69 60 proc. populacji palących zapadnie w ciągu 20 lat na choroby odtytoniowe Są to wyniki badań jakie przeprowadzono w Polsce 2000 r. przez GUS.
31
NZOZ Piątka Mielec ul.Tańskiego Tel (017) 585 25 15 Gdzie szukać pomocy ?
32
Każdy palacz jest ruiną tego, którym mógłby być, gdyby nie palił. St. I. Witkiewicz Palił, palił już nie pali bo go dawno pochowali
33
http://www.mediweb.pl/abuse/vad01.php http://www.mediweb.pl/abuse/vad01.php http://www.niepal.pl/ http://www.niepal.pl/ http://www.mediweb.pl/abuse/vad01.php http://www.mediweb.pl/abuse/vad01.php http://www.niepal.pl/ http://www.niepal.pl/ Bibliografia :
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.