Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu

Prezentacja na temat: "Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu"— Zapis prezentacji:

1 Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2 Podstawy przedsiębiorczości
Temat: Zachowanie rodziny na rynku

3 Rodzina Rodzina z socjologicznego punktu widzenia to podstawowa grupa społeczna występująca we wszystkich historycznie znanych typach społeczeństw i kultur. Składa się z małżonków i ich dzieci (także adoptowanych) oraz krewnych małżonków (są dla siebie powinowatymi). Rodzina i jej członkowie odczuwają potrzeby wspólne jak i indywidualne. Potrzeba to stan organizmu lub psychiki, pragnienie zaspokojenia tendencji do osiągnięcia jakiegoś przedmiotu realnego lub wytworu myśli. Potrzeby dzielimy na: - pierwotne (pożywienie), - wtórne (kulturowe), - psychiczne (bezpieczeństwa, akceptacji, szacunku do samego siebie).

4 Potrzeby Potrzeba to pewien stan psychofizyczny człowieka, pojawiający się w subiektywnym poczuciu braku/pożądaniu danego dobra lub stanu. Środki zaspokojenia potrzeb: a) przedmioty materialne zużywające się w trakcie konsumpcji, b) przedmioty materialne o znaczeniu symbolicznym (cechą główna jest ich umowna wartość, która została przyjęta przez ludzi), o ich wartości decydują cechy niematerialne, c) niematerialne wartości społeczne i kulturowe (wiedza poczucie bezpieczeństwa), d) czynności czyli świadczenie usług. Sposoby zaspokajania potrzeb to ogół zachowań i działań zmierzających do zdobycia środków zaspokajających potrzeby oraz sposoby obchodzenia się z tymi środkami.

5 Potrzeby Potrzeba a pragnienie Pragnienie – jest wyrazem szczególnego sposobu zaspokajania potrzeb. Potrzeby na przełomie wieków się nie zmieniły (głód) zmieniają się pragnienia (środki zaspokojenia potrzeby się zmieniają, więc inaczej postrzegamy możliwości jej zaspokojenia). Potrzeby Indywidualne Zbiorowe Źródła potrzeb: - organizm człowieka (biologiczne), - osobowość (psychiczne), - otoczenie społeczne.

6 Potrzeby Warunkiem zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu jest:
występowanie funduszy swobodnej decyzji (nadwyżka dochodu), występowanie czasu wolnego. Cechy potrzeb wyższego rzędu: 1. Nie są wrodzone tylko nabyte, 2. Sposoby nabywania są różne, oddziaływanie środowiska, informacji, reklamy, 3. Silnie reagują na informacje prywatna, 4. Są wtórne dzięki temu jest możliwe ich wywołanie, 5. Są konkurencyjne względem siebie tzn. możemy zrezygnować z jednej potrzeby na rzecz innej. Zaspokojenie potrzeb rodziny może odbywać się przez: wytworzenie określonych dóbr i usług we własnym zakresie, wzajemne obcowanie ze sobą, zakup dóbr i usług.

7 Gospodarstwo domowe Gospodarstwo domowe to jeden z podmiotów gospodarczych, jedna osoba lub ich zespół, razem zamieszkujących lub niezamieszkujących razem, wspólnie się utrzymujących (w ogromnej większości połączonych więzami biologicznymi i stanowiących rodziny). Osoby samotne, utrzymujące się samodzielnie, to jednoosobowe gospodarstwa domowe. Klasyfikacja gospodarstw domowych: a) według liczby osób w gospodarstwie: - jednoosobowe - osoba utrzymująca się samodzielnie, tj. niełącząca swoich dochodów z dochodami innych osób, bez względu na to "czy mieszka sama, czy z innymi osobami", - wieloosobowe - zespół osób zamieszkujących razem i wspólnie utrzymujących się; część wspólnego majątku, część wspólnych dochodów oraz wydatków,

8 Gospodarstwo domowe b) według kryterium aktywności zawodowej i źródeł dochodów: - podsektor gospodarstw indywidualnych - gospodarstwa domowe osób fizycznych pracujących najemnie, - gospodarstwa osób fizycznych mających niezarobkowe źródło dochodów np. emeryci, - podsektor gospodarstw domowych pracodawców i pracujących na własny rachunek w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, - podsektor gospodarstw domowych pracodawców i pracujących na własny rachunek poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie. c) według fazy rozwojowej gospodarstwa domowego: - gospodarstwa samotnej, młodej osoby, - gospodarstwa młodego małżeństwa bez dziecka, - gospodarstwa młodego małżeństwa z dzieckiem bądź dziećmi, - gospodarstwa małżeństwa w wieku lat, z dziećmi w wieku szkolnym (6-19lat), - gospodarstwa małżeństwa w wieku średnim (46-60lat) z dorastającymi i usamodzielniającymi się dziećmi, - gospodarstwa małżeństwa w starszym wieku po usamodzielnieniu się dzieci i opuszczeniu przez nie domu rodzinnego, - gospodarstwo samotnej starszej osoby (na ogół po śmierci małżonka).

9 Gospodarstwo domowe W ramach gospodarstw domowych realizowane są następujące funkcje: a) ekonomiczne: produkcyjna (wytwarzanie dóbr i usług), konsumpcyjna (wydatkowanie dochodów oraz spożycie dóbr i usług, zaspokajające potrzeby członków gospodarstwa domowego). b) społeczne: oświatowa, ochrony zdrowia, wychowawcza, reprodukcyjna. Celem głównym działalności gospodarstw domowych jest zaspokajanie wspólnych oraz indywidualnych potrzeb członków gospodarstwa domowego. Funkcję celu gospodarstwa domowego podzielono na: a) funkcję wytwórczo - zaopatrzeniową, b) funkcję konsumpcyjną.

10 Gospodarstwo domowe W ramach funkcji wytwórczo – zaopatrzeniowej można wyodrębnić 3 rodzaje działalności gospodarstw domowych: produkowanie dóbr i usług np. budowanie domu, nabywanie na rynku głównych dóbr konsumpcyjnych oraz przedmiotów wymagających przetworzenia i przygotowania do spożycia, pozyskiwanie dóbr konsumpcyjnych w inny sposób niż ich wytworzenie lub nabywanie, a szczególnie poprzez system świadczeń i ubezpieczeń społecznych np. usługi medyczne, darowizna. Funkcja konsumpcyjna polega na procesach zaspokajania potrzeb, czyli zużywaniu określonych dóbr materialnych oraz usług w celu zaspokajania potrzeb jego członków. W ramach tej funkcji wyróżnić można dwa rodzaje zadań: zadania sprzyjające rozwojowi fizycznemu członków gospodarstw tj. prawidłowe wyżywienie, warunki mieszkaniowe, wypoczynek oraz opieka socjalna, zadania sprzyjające rozwojowi intelektualnemu członków gospodarstw domowych tj. prawidłowy proces wychowania, edukacji i podnoszenia kwalifikacji, czyli kształtowanie systemu wartości i rozwoju osobowości członków gospodarstwa domowego.

11 Gospodarstwo domowe Cechami charakterystycznymi gospodarstw domowych są: zdolność do podejmowania określonych decyzji (w tym decyzji ekonomicznych), dążenie do uzyskania maksymalnej satysfakcji oraz zapewnienie członkom gospodarstwa domowego maksymalnej korzyści i nabywanych dóbr. Zasada racjonalności postępowania opiera się na trzech założeniach: gospodarstwa domowe mają swoje preferencje i w pewnych granicach potrafią określić swoje dążenia, są zdolne do uporządkowania tych dążeń nadając im hierarchiczny układ, dokonują koniecznych wyborów kierując się zasadą maksymalizacji swojej użyteczności (zadowolenia). Na strukturę i zachowania gospodarstw domowych istotny wpływ wywiera środowisko, czyli otoczenie, w którym gospodarstwo funkcjonuje. Wyróżnia się: - otoczenie geograficzne, - otoczenie gospodarcze, - otoczenie społeczno-kulturowe.

12 Otoczenie gospodarstwa domowego
Otoczenie geograficzne - przestrzeń wokół miejsca zamieszkania gospodarstwa domowego, tj. ukształtowanie terenu, środowisko przyrodnicze i sztuczne oraz klimat. Otoczenie gospodarcze - przestrzeń otoczona przez różne instytucje, jak: państwo (dobra publiczne, podatki), sektor ubezpieczeń (odszkodowania, składki), sektor bankowy (kredyty, depozyty), przedsiębiorstwa (płaca, praca), rynek dóbr konsumpcyjnych (dobra konsumpcyjne, dochody), rynek kapitałowy (zysk z inwestycji, oszczędności), organ użyteczności publicznej (potrzeby, pomoc społeczna), samorządy (podatki lokalne, dobra publiczne). Otoczenie społeczno-kulturowe: - w wymiarze bliższym: sąsiedzi, grupa towarzyska, administracja lokalna, instytucje religijne, - w wymiarze dalszym: instytucje administracji regionalnej, państwowej, instytucje kultury, szkoły wyższe.

13 Źródła dochodów gospodarstwa domowego
Dochody rodziny Z tytułu pracy Z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej Z tytułu posiadania kapitału - Papiery wartościowe - Lokaty bankowe - Lokaty rzeczowe Z tytułu świadczeń socjalnych - Emerytury - Renty - Zasiłki społeczne - Świadczenia z opieki społecznej

14 Wydatki gospodarstwa domowego
Wydatki rodziny konsumpcyjne inwestycyjne Rodzina wydatkuje dochody na potrzeby bieżące (np. zaspokajanie głodu) lub potrzeby przyszłe (np. zdobycie wykształcenia). Zaspokajaniu potrzeb bieżących służą wydatki konsumpcyjne, potrzeb przyszłych natomiast wydatki inwestycyjne.

15 Użyteczność Konsument to podmiot dokonujący zakupów dóbr konsumpcyjnych i usług w celu zaspokojenia swoich potrzeb. Miarą zadowolenia ludzi z konsumpcji jest użyteczność dóbr i usług. Użyteczność to zdolność dobra do zaspokajania potrzeb. Określa subiektywną przyjemność, pożytek lub zadowolenie płynące z konsumowanych (ewentualnie posiadanych) dóbr. Kategoria użyteczności jest abstrakcją i ma charakter subiektywny. Wartość użyteczności, pozwala subiektywnie określić ile zadowolenia dostarczają konsumentowi konsumowane przez niego produkty i usługi. Możliwe jest też istnienie ujemnej użyteczności, która informuje o tym, że konsumpcja danego dobra (danej ilości dobra, czy w dany sposób) sprawia konsumentowi przykrość.

16 Użyteczność Użyteczność krańcowa informuje o wzroście zadowolenia z konsumpcji kolejnej jednostki dobra lub usługi (np. zjadanie kolejnych porcji tortu). A B A B A – użyteczność krańcowa B – liczba zjedzonych porcji tortu A – użyteczność całkowita B – liczba zjedzonych porcji tortu Z wykresu wynika, że użyteczność krańcowa maleje wraz ze zjedzeniem kolejnych porcji tortu. Użyteczność całkowita, czyli ogólne zadowolenie, wzrasta wraz ze zjedzonymi porcjami tortu.

17 Użyteczność Prawo malejącej użyteczności krańcowej (I prawo Gossena) mówi, że wraz ze wzrostem konsumpcji danego dobra, jego użyteczność krańcowa maleje. Użyteczność całkowita jeszcze rośnie ale coraz wolniej i to do pewnego momentu. Dalsza konsumpcja danego dobra spowoduje spadek użyteczności całkowitej (np. przejedzenie). Wyjątkiem od tego prawa może być np. kolekcjonerstwo (każdy nowy znaczek budzi coraz więcej satysfakcji). Maksimum satysfakcji całkowitej z konsumpcji dwu dóbr (punkt równowagi) konsument osiąga przy pełnym wykorzystaniu dochodów przeznaczonych na dane dobra i takiej strukturze konsumpcji, przy której następuje wyrównanie użyteczności krańcowej dóbr w przeliczeniu na jednostkę pieniężną ich cen (II prawo Gossena).

18 Równowaga konsumenta Równowaga konsumenta jest najkorzystniejszą (optymalną) sytuacją, w jakiej może znaleźć się konsument, dokonujący wyboru danych dóbr. Mówiąc o sytuacji optymalnej mamy oczywiście na myśli korzyści konsumenta - jest to więc najwyższy z możliwych poziom zadowolenia. W modelu tym zakłada się racjonalne działanie konsumenta, to znaczy dążenie do jak najlepszego wykorzystania dochodów. Punkt równowagi R konsumenta jest graficznie wyznaczany jako punkt styczności krzywej ograniczenia budżetowego i najwyższej do osiągnięcia krzywej obojętności. A – liczba dobra A B – liczba dobra B Punkt równowagi konsumenta, to taki punkt w którym konsument odczuwa największe zadowolenie z konsumpcji z dwóch dóbr przy określonych ograniczeniach budżetowych.

19 Krzywa ograniczenia budżetowego
Konsument posiada ograniczone dochody, które są przeznaczane na zakup wybranych dóbr. Ponieważ dochody są ograniczone, należy wykreślić krzywą ograniczenia budżetowego. Krzywa ograniczenia budżetowego (ścieżka cen) to graficzna ilustracja zbioru wszystkich kombinacji dóbr, jakie konsument może nabyć przy danym dochodzie. A B Krzywa ograniczenia budżetowego jest prostą pokazującą wszystkie możliwości nabycia dwóch różnych dóbr lub usług przez konsumenta posiadającego określony dochód. A – dobro lub usługa A B – dobro lub usługa B

20 Krzywa ograniczenia budżetowego
Z kolei wzrost ceny dobra B powoduje, że jesteśmy w stanie kupić go mniej: Na położenie krzywej ograniczenia budżetowego mają również wpływ zmiany cen. I tak na przykład spadek ceny dobra B powoduje, że jesteśmy w stanie kupić go więcej: A B B A

21 Ochrona praw konsumenta
W przypadku sprzedaży konsumenckiej ustawa nakłada na sprzedającego rozbudowany obowiązek informowania kupującego o właściwościach towaru konsumpcyjnego. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy sprzedawca jest zobowiązany udzielić kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru konsumpcyjnego. Informacja sprzedawcy - sformułowana w języku polskim - powinna w szczególności wskazywać: nazwę towaru, określenie producenta lub importera, znak zgodności wymagany przez odrębne przepisy. Jeżeli sprzedaż konsumencka stanowi równocześnie umowę zawieraną na odległość, na sprzedawcy ciążą dodatkowo obowiązki informacyjne określone w art. 9 ust ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

22 Ochrona praw konsumenta
Najistotniejsze postanowienia przytoczonej ustawy sprowadzają się do wyłączenia przepisów kodeksu cywilnego odnośnie wad rzeczy w stosunku do sprzedaży konsumenckiej. W tego typu sprzedaży występuje osobne pojęcie – niezgodności towaru z umową. Towar jest niezgodny z umową jeżeli: a) nie odpowiada podanemu wcześniej przez sprzedawcę opisowi, b) nie posiada cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru - towar ma inną barwę, odporność na ogień, wodę, rdzę, posiada inną jakość materiału niż okazana próbka lub wzór, c) nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru.

23 Koszty alternatywne Koszt alternatywny w wielu podręcznikach z zakresu ekonomii jest definiowany jako koszt potencjalnie utraconych możliwości (lub jako koszt utraconych korzyści). Można to tłumaczyć w następujący sposób: Załóżmy, że otwieramy przedsiębiorstwo. Naszym głównym celem jest osiąganie jak najwyższych obrotów, ale może się zdarzyć sytuacja, w której nasze przedsiębiorstwo nie zarobi nic - właśnie wtedy tracimy potencjalny zysk, jaki moglibyśmy zarobić, gdybyśmy zatrudnili się u innego przedsiębiorcy i to właśnie jest koszt alternatywny. Inaczej mówiąc, koszt alternatywny jest to wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku dokonanego wyboru. Zatem koszt alternatywny: jest zawsze ponoszony przez osobę podejmującą decyzję, jest określony w chwili dokonywania wyboru, ma charakter subiektywny.

24 Koszty alternatywne W praktyce każda nasza decyzja związana jest z korzyściami płynącymi z podjętego wyboru, ale także z kosztami tego wyboru. Decydując się np. na podjęcie studiów w trybie dziennym powinniśmy rozważyć koszty utraconych możliwości płynące z niemożności podjęcia stałej pracy. Analizując korzyści i koszty podjęcia studiów, rozpatrujemy fakt, iż przez okres najbliższych 3-5 lat nie będziemy finansowo niezależni, jak wtedy gdybyśmy pracowali. Jednakże podjęcie studiów niesie ze sobą przyszłe korzyści m.in. wyższe wynagrodzenie. Kosztem alternatywnym niepodjęcia studiów, będą więc niższe zarobki w przyszłości. Z kosztem alternatywnym mamy do czynienia właściwie zawsze - nawet gdy nie widzimy początkowo wyboru. Załóżmy na przykład, że zdecydowaliśmy się zdeponować nasze oszczędności w banku. Korzyścią takiego rozwiązania jest przychód związany z oprocentowaniem depozytu. Nawet jeśli nie rozpatrywaliśmy innych możliwości wykorzystania oszczędności i tak ponieśliśmy koszt alternatywny, gdyż deponując pieniądze na długoterminowej lokacie "zamrażamy" je pozbawiając się możliwości przeznaczenia ich na konsumpcję, zakupienie akcji czy udziałów w funduszu inwestycyjnym.

25 Literatura: Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009, Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania podstaw przedsiębiorczości dla liceum i technikum. WSiP 2009, A. Kusińska (red.), Rodziny ludzi młodych jako uczestnicy rynku, PWE, Warszawa 2005,