Sztuka przetwarzania gotowych tekstów: translatorium 1.

Prezentacja na temat: "Sztuka przetwarzania gotowych tekstów: translatorium 1."— Zapis prezentacji:

1 Sztuka przetwarzania gotowych tekstów: translatorium 1.
Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW Konsultacje: wtorek , pok. 1

2 1. Wprowadzenie

3 Motta: Искусство как прием. [Formalizm Rosyjski]
Z agrestu poddanego torturom niejedno można wyciągnąć [Lem] Zostało jeszcze wiele dobrej muzyki do napisania w C-dur [Schönberg] Językiem zrobisz wszystko... [zasłyszane: Markowski?]

4 Motta: There was an Old Man who supposed
That the street door was partially closed; But some very large rats Ate his coats and his hats, While that futile Old Gentleman dozed. [Mr. Edward Lear]

5 Motta: Terapeutka z Dąbrowy Górniczej
Łkała: „Dziczeć chcesz, serce? – to dziczej. Grzęznąc w życia zjełczałej osełce, Terapeucę wciąż i terapeucę. Duszo, spsiałaś? Zstąp niżej – zjamniczej!” [Barańczak]

6 Motta: N 14. Raz ornitologowi z Delftu
chciał dać zagadkę jeden elf tu. Wymyślił rebus literowy o sowie, ale do połowy. Bo przecież wcale nie ma L w 2. [Świdziński]

7 Prowadzący Jestem: strukturalistą, lingwistą formalnym,
gramatykiem-polonistą, „człowiekiem od NLP”, poetą dla przyjemności. Wolę (= wyżej cenię): Mozarta od Schönberga. Morsztyna od Mickiewicza, Vermeera z Delftu od Picassa.

8 Co to jest translatorium?
Translatoryka? Input L i Output L? Wspomnienie z Indiana University, Bloomington, In. Nie mamy Anglika pod ręką (NS’a). Co my mamy robić, do cholery???

9 Cel Cel – ćwiczenia z tekstem polskim: projektowanie, poprawianie,
przekształcanie, ulepszanie, pisanie tekstów według instrukcji. Motywacje: sentymentalna (warsztaty z 1988, Pegaz1, Pegaz2), poznawcza1 (jak i co dziś się czyta), poznawcza2 (jak dziś piszą nasi studenci), terapeutyczna (poćwiczyć ich…), ludyczna.

10 Patron

11 Filozofia Filozofia: Tekst JN to produkt rzemiosła (= rzecz „po coś”; ale równie ważne: „jaka jest”). JN – narzędzie do komunikacji i do pokazywania... (Bogusławski). Każdy NS zna to rzemiosło, ale musi ćwiczyć. Rzemiosło to sieć ograniczeń (konwencja). Dobry rzemieślnik wyciśnie maksimum z tworzywa. Odbiorca ma nie widzieć ani ograniczeń, ani wyciskania. NB: na tym polega Mozart...

12 Co robimy? Analiza fragmentów tekstów pisanych:
jak dany tekst jest zrobiony, jakie są jego cechy charakterystyczne, jak go przekształcać, jak go poprawić//zepsuć, jak go podrobić. Przetwarzanie tekstu: tekst angielski => tekst polski, tekst pisany => imitacja mowy, tekst monologowy => dialog, tekst pełny => streszczenie, tekst informacyjny => tekst z wartościowaniem, tekst X-a => tekst Y-a tekst prozą => wiersz (i odwrotnie) ………..

13 Co robimy? Prawdziwa robota:
przekład fragmentów artykułów lingwistycznych – także z lingwistyki migowej poprawienie i doredagowanie wersji polskiej tomu Deaf around the World. The Impact of Language. Red. G. Mathur, D. Jo Napoli, Oxford University Press: Oxford 2011. poprawianie Waszych przekładów. Jakie Wy macie oczekiwania // potrzeby // pomysły?

14 Jak to robimy? Praca wspólna na zajęciach. Prace domowe.
Zadania konkursowe.

15 Pokaz materiałów Lear: 3 przekłady. Akunin- książka dla dzieci.
Tort orzechowy: dialog. Kochanowski_trenVIII Lá ci darem la mano

16 Perspektywy literackie
„Wołanie kukułki” albo Harry Potter – analiza fragmentów przekładów. Bridget Jones? Zwłaszcza druga… „Houston, mamy problem”: jak się robi dobry dialog? Napisy polskie pod filmami angielskimi. „Szaleństwo Almayera” i przekład kobiecy. Kochanowski i przeróbki: pastisze autorów. Limerystka polska.

17 Zadanie 1 Poprawić fonet Barańczaka: A co to jest fonet?

18 Zadanie 1

19 Zadanie 2 Jaki rebus literowy dostał kumpel Vermeera? N 14.
Raz ornitologowi z Delftu chciał dać zagadkę jeden elf tu. Wymyślił rebus literowy o sowie, ale do połowy. Bo przecież wcale nie ma L w 2.

20 Zadanie 3 Przełożyć na polski limeryki Mr. Leara: Edward_Lear_Limerics

21 Zadanie 4 Tekst wyjściowy: Jan Kochanowski, Tren VIII
Porymować nieparzyście. Zrymować po męsku… Zmienić długość wersu na 11-, 9-, 8-zgłoskowiec. Złożyć tercyną. Przekształcić na sonet. Napisać to samo Morsztynem, Słowackim, Norwidem, Leśmianem, Konopnicką …………

22 Zadanie 4 Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim! Pełno nas, a jakoby nikogo nie było: Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło. Tyś za wszytki mówiła, za wszytki spiewała, Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała. Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować, To tego, to owego wdzięcznie obłapiając I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając. Teraz wszytko umilkło, szczere pustki w domu, Nie masz zabawki, nie masz rozśmiać się nikomu. Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje, A serce swej pociechy darmo upatruje.

23 Zadanie 5 Przełożyć La ci darem la mano na polski do śpiewania. Podstawa – przekład angielski lub niemiecki

24 Zadanie 5 Przełożyć La ci darem la mano na polski do śpiewania. Podstawa – przekład angielski lub niemiecki: La ci darem…

25 Co będzie zada(wa)ne? Kończyć prace, które zaczniemy.
Przynosić złe teksty. Pomyśleć: jak się robi dialogi (przejście od scenariusza do scenopisu). Pomyśleć: co to znaczy „tekst zamknięty” (skończony, gotowy, kompletny). Pomyśleć: czym się różni dialog w dramacie od dialogu w prozie?