Empatia.

Prezentacja na temat: "Empatia."— Zapis prezentacji:

1 Empatia

2 Empatia Wywodzi się z greckiego słowa ἐμπάθεια (empatheia) oznaczającego dosłownie „miłość fizyczną, pasję, stronniczość” i będącą zbitką ἐν (en), "w co" + πάθος (pathos), "pasja" i "cierpienia". Termin empatia jest pojęciem bardzo różnie definiowanym ze względu na wieloznaczeniowość pojęcia, ponieważ obejmuje ona bardzo szeroki zakres znaczeniowy „Empatia jest tym, co dzieje się z nami, kiedy opuszczamy własne ciała by znaleźć się na chwilę lub na dłuższy czas w umyśle drugiej osoby by obserwować rzeczywistość jej oczami, odczuwać jej emocje i akcje w jej bólu.”; K. Lampert

3 Poznanie neurobiologicznych podstaw empatii
Poznanie neurobiologicznych podstaw empatii jest jednym z wielu kroków podjętych w kierunku opisania wielu mechanizmów kierujących życiem społecznym. To dzięki empatii rozumiemy inne osoby – potrafimy przyjąć ich perspektywę i współodczuwać emocje, które przeżywają. Poznanie neuronalnych procesów „tworzących” empatię może przynieść też odpowiedzi na różnie postawione pytania o psychopatologię - szczególnie w obszarach dyskusji na temat podstaw powstawania osobowości psychopatycznej.

4   Neurony lustrzane Neurony lustrzane to grupa komórek nerwowych mieszczących się w korze motorycznej płata czołowego oraz w korze ciemieniowej. Neurony lustrzane aktywizują się zarówno w przypadku obserwowania działań innej osoby jak również dźwięków typowych dla danej czynności. Ten mechanizm jest istotą empatii. Staje się to podstawą do wytworzenia teorii umysłu (ang. theory of mind ToM.). Układ neuronów lustrzanych umożliwia nam wzajemne emocjonalne porozumienie będące podłożem neurobiologicznym. Jeśli doświadczamy uczuć innego człowieka to nasze sieci komórek nerwowych zaczynają współbrzmieć co pozwala nam na wczucie się w emocje drugiej osoby- empatię.

5

6 Drogi przetwarzania neuronalnego- droga „dół –góra”
W pierwszą drogę „dół-góra” zaangażowany jest układ neuronów lustrzanych (MNS – mirror neurons system). Układ ten działa zgodnie z regułą „lustra” – kiedy człowiek patrzy na kogoś, kto wykonuje jakąś czynność, w jego mózgu dochodzi do aktywacji komórek nerwowych odpowiadających za ten ruch (tak samo jest w przypadku wyobrażenia. Na podstawie wewnętrznych reprezentacji możemy rozpoznać emocje u innych i wyrazić je za pomocą gestów lub wyrazów twarzy. 

7 Drogi przetwarzania neuronalnego „góra- dół”
Druga droga przetwarzania informacji „góra- dół” jest odpowiedzialna za poznawczy aspekt empatii , co umożliwia wyobrażenie sobie i zrozumienie tego co czuje inna osoba poprzez przyjęcie jej punktu widzenia. Taka zdolność jest zwana teorią umysłu. Wiąże się z tym, że kiedy jakaś osoba proszona jest o wyobrażenie sobie, jakie intencje czy pragnienia ma inna osoba to dochodzi do aktywacji głównie w korze przedczołowej przyśrodkowej. Kora przyśrodkowa bierze udział także w emocjonalnym aspekcie emocji.

8 Odkrycie neuronów lustrzanych może stać się dla psychologii tym czym było odkrycie dna dla genetyki. Prawdopodobnie rozwój neuronów lustrzanych przyczynił się w zasadniczy sposób do kształtowania ludzkiej świadomości i społeczeństwa. W psychologii społeczeństwa bardzo ważnym aspektem jest także empatia. Psychologiczny aspekt tego zjawiska obejmuję szeroki zakres zagadnień.

9 Poznanie psychologicznych podstaw empatii
„Słownik Psychologiczny” jako definicję empatii podaje, że jest to „wczuwanie się w stany – szczególnie uczuciowe – innych osób, przechodzące niekiedy w rzeczywiste zestrajanie własnych stanów emocjonalnych ze stanami innych osób”. Prostszymi słowami empatia to jest zdolność człowieka do odczuwania tego, co czuję druga osoba.

10 Zdolność do empatii Człowiek staje się zdolny do empatii zaraz po urodzeniu. We wczesnym dzieciństwie empatyczne współprzeżywanie stanów psychicznych otoczenia stanowi najpierw jedyny, a potem – przez kilka lat – najważniejszy sposób komunikowania się z innymi ludźmi. Właśnie z tego powodu dopiero co narodzone dzieci płaczą, gdy słyszą płacz innych noworodków. Efekt ten Martin Hoffman nazwał „pierwotną reakcją cyrkularną”.

11 Intersubiektywność Intersubiektywność to podzielenie przez różne osoby tego samego stanu psychicznego. Możliwa jest właśnie dzięki empatii. Intersubiektywność ujawnia się wtedy, gdy człowiek staje wobec sytuacji, których emocjonalnie nie jest w stanie pojąć. Większość ludzi poszukuje wtedy kontaktu z kimś, kto tego rodzaju sytuacji już doświadczył i udało mu się uporządkować związane z tym uczucia. Poszukiwanie przez ludzi w takich sytuacjach kontaktu z innymi to intersubiektywność. Schore stwierdził, że zjawiska mózgowe, których źródłem jest proces współprzeżywania, obejmują prawą półkulę, a to potwierdza wcześniej zakładany przez psychoanalityków związek intersubiektywności z rozwojem emocjonalnym dziecka. Kohut twierdził, że przeżywane wspólnie z rodzicami stany psychiczne zastępują dziecku na początku życia struktury psychiczne, których jeszcze nie ma. Wspólne przeżywanie umacnia dziecko psychicznie oraz wprowadza w jego życie umysłowe nowy element.

12

13 Związek empatii z płcią
Empatia w dużej mierze zależy od płci, co przedstawił Baron –Cohen na podstawie swoich badań. Przytacza on ,że jednodniowy noworodek płci męskiej o wiele więcej uwagi poświęca mechanicznym pojazdom niż ludzkim twarzom, 24-godzinna dziewczynka odwrotnie – skupia się na osobach

14 Rys. 2. Rys. 2. Dominujące połączenia w mózgu mężczyzn (A) i kobiet (B). Po lewej stronie  widoczny mózg z góry, po prawej z boku. 

15 „Czarne charaktery” Badania nad empatią prowadzą także do ujawnienia tzw. „czarnych charakterów”. Przykładem jest tutaj amerykański żołnierz zabójca cywilów w Afganistanie, wykorzystując definicje empatii i okrucieństwa brytyjskiego naukowca, z którymi się nie zgadza, w jego opinii bowiem stawiają w jednym rzędzie psychopatów oraz jednostki o zaburzeniach emocjonalnych. W odpowiedzi na brak empatii u ludzi i trudności z nią związane doktor Marshall Rosenberg stworzył empatyczną metodę komunikacji nazywaną "Porozumieniem bez przemocy". W tej metodzie ma zastosowanie szczególny rodzaj słuchania określany jako słuchanie empatyczne, opierające się na tym, by dać się wprowadzić do świata myśli i przeżyć drugiego człowieka tak. Nazywane jest także słuchanie na 120%.

16 Empatia jest na tyle powszechnym tematem, że nawet filozofowie podjęli się analizy tego pojęcia .

17 Teoria A. Smith’a Według A. Smitha empatia jest „dawaniem rezonansu” innym , jest ona działaniem obustronnie odwzajemnionym .Dzięki niej interesujemy się innymi i ich losem . Smith twierdzi, że za odczuwanie empatii odpowiedzialny jest „rodowód naszych cnót „ tzw. „cnót miękkich – np. miłosierdzie życzliwość czy ufność . Natomiast za oczekiwanie poczucia empatii wobec nas „rodowód cnót szacownych” - np. opanowanie i samokontrola .

18 Teoria Hume’a „Żadna z cech ludzkiej natury nie jest bardziej godna uwagi, zarówno w samej swej istocie, jak i w konsekwencjach jakie rodzi, niż skłonność do odczuwania współczucia w stosunku do innych, do uzyskiwania na drodze porozumiewania się informacji o skłonnościach czy uczuciach, jakkolwiek byłyby one odmienne lub sprzeczne z naszymi"

19 Teoria Schopenhauer’a
Buduje etykę opartą na empatii, którą formułuje na podstawie szerszej wizji metafizycznej . Wizja ta inspirowana jest myślą indyjską opierającą się na założeniu że świat jaki nam się przedstawia jest złudzeniem (nazywanym w hinduizmie MAYA ), za którym skrywa się rzeczywistość prawdziwa. Kiedy przejawiamy empatie , pokazujemy w ten sposób ,że posiadamy wiedzę o „prawdziwej naturze rzeczy.

20 Empatia w Sztucznej Inteligencji
Empatia jest tematem wciąż obecnym w życiu ludzi i badanym przez naukowców, to umożliwiło stworzenie modelu sztucznej empatii. Stało się to wynikiem postępu technologicznego-stworzenia ”wirtualnych zawodów”

21 Ellie – wirtualny psychiatra
Ellie wygląda i gestykuluję prawie tak jak żywy człowiek. Wirtualna konsultantka jest częścią programu, który analizuje reakcje jej rozmówcy na zadawane pytania: bada mimikę, tiki, ruch oczu, ton głosu, pauzy czy przyspieszoną mowę. Ellie uczy się szybko: im więcej pacjentów, więcej specyficznych danych, subtelności zachowań, tym większa paleta odsłanianych przez nich uczuć. Dzięki temu może trafniej reagować na to, co widzi i słyszy. Można powiedzieć, że Ellie dysponuje sztuczną empatią. Po kilku spotkaniach z Ellie ludzie dochodzą do wniosku, że e-terapeutka znacznie lepiej radzi sobie z odczytywaniem emocji i mimiki niż przeciętny człowiek.

22 Ellie

23 Ciekawostki

24 Empatię można ćwiczyć Ćwiczenie empatii jest możliwe dzięki obwodom neuronalnym, które stale ulegają przekształceniom w mózgu. Plastyczność mózgu sprawia, że możliwe jest utrwalanie połączeń nerwowych składających się na układy „tworzące” empatię. W osiągnięciu kompetencji w zakresie empatii pomagają techniki medytacyjne oraz ćwiczenia fizyczne służące wyzbyciu się agresji. Ważną rolę odgrywa udzielanie się społecznie angażując się w różnego rodzaju akcje charytatywne oraz wolontariaty.  

25 Psychopaci pozbawieni są empatii
Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Chicago doprowadziły do wykazania, że uczestniczy o osobowości psychopatycznej wykazują typową reakcję neuronalną podczas wyobrażenia sobie bólu jaki mógłby być im zadany. Kiedy badani wyobrażali sobie ból, jaki miałaby odczuwać inna osoba, odpowiedzialne za empatię regiony w mózgu nie wykazywały żadnej aktywności. Okazuje się ,że z biologicznego punktu widzenia osoby psychopatyczne odznaczają się „upośledzonymi” wzorcami aktywności neuronalnej i zaburzonymi mechanizmami, które nie pozwalają im na przyjęcie cudzej perspektywy i zrozumienie cudzego bólu.

26 Uczeni o lustrzanych neuronach
„We could say mirror neurons Server the same role in early hominin evolution as the Internet, Wikipedia and blogging do today” Vilayanur Ramachandran „Mirror neurons, brain cells that make us react the same way as someone we’re watching” A.C Grayling

27 Bibliografia LITERATURA:
Simon Baron-Cohen, „An Emphatizing System. A Revision of the 1994 Model of the Mindreading System”, w: Origins of the Social Mind: Evolutionary Psychology and Child Development (red. Bruce J. Ellis i David F. Bjorklund), New York Simon Baron-Cohen, Zero Degrees of Empathy: A New Theory of Human Cruelty, London Simon Baron-Cohen, The Science of Evil: On Empathy and the Origins of Cruelty, New York 2011. M. Czerniawska, Empatia a system wartości , „Przegląd Psychologiczny” 2002, nr 1, s. 12.   psychologia.wieszjak.polki.pl