I NTEGRACJA E UROPEJSKA D ZIEŁO POLITYKA CZY SĘDZIEGO ? O PRACOWANIE : A LICJA G AWINECKA D AWID R OGOZIŃSKI.

Prezentacja na temat: "I NTEGRACJA E UROPEJSKA D ZIEŁO POLITYKA CZY SĘDZIEGO ? O PRACOWANIE : A LICJA G AWINECKA D AWID R OGOZIŃSKI."— Zapis prezentacji:

1 I NTEGRACJA E UROPEJSKA D ZIEŁO POLITYKA CZY SĘDZIEGO ? O PRACOWANIE : A LICJA G AWINECKA D AWID R OGOZIŃSKI

2

3 - Linia orzecznicza prymatu prawa unijnego (wspólnotowego) - Linia orzecznicza dot. wykładni i ważności aktów unijnych - Linia orzecznicza dot. spraw wewnętrznych i karnych - Linia orzecznicza dot. odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich - Linia orzecznicza dot. bezpośredniej i pośredniej skuteczności prawa unijnego - Linia orzecznicza dot. zakresu kompetencji instytucji UE WĘZŁOWE PROBLEMY ORZECZNICZE – legenda:

4

5 1952 r. - Traktat ustanawiający EWWiS Data podpisania: 18 kwietnia 1951 r. Data wejścia w życie: 23 lipca 1952 r. Data wygaśnięcia: 23 lipca 2002 r. Cel: Stworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, wykorzystującej prosty, technokratyczny mechanizm współzależności na rynku węgla, stali i żelaza do takiego regulowania wydobyciem i eksploatacją tych surowców, które nie pozwolą jednemu krajowi na mobilizację sił zbrojnych bez wiedzy innych państw regionu. Traktat powołał cztery ponadnarodowe, wspólnotowe instytucje: Wysoką Władzę, Zgromadzenie EWWiS, Radę Ministrów EWWiS oraz Trybunał Sprawiedliwości.

6 1958r. - Traktat ustanawiający EWG Traktat ustanawiający EEA (Euratom) Data podpisania: 25 marca 1957 r. Data wejścia w życie: 1 stycznia 1958 r. Cel: Powoływał Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Ustanowienie pierwszej ze Wspólnot było efektem rozszerzenia procesu integracji europejskiej na ogólną współpracę gospodarczą – prowadząc do stworzenia pełnej unii celnej między państwami członkowskimi. Celem Euratomu było wspieranie współpracy w dziedzinie energii jądrowej, w tamtym czasie bardzo popularnej i rewolucyjnej dziedzinie. W skład Traktatów Rzymskich weszła umowa w sprawie wspólnych instytucji i ich kompetencji, na mocy której powołano m.in. Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne oraz Europejski Bank Inwestycyjny (mający za zadanie wspierać ekspansję gospodarczą państw członkowskich).

7

8 26/62 VAN GEND & LOOS Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego i autonomiczny porządek prawny: 1. Podmiotami tego porządku prawnego są zarówno państwa członkowskie, jak i ich obywatele; 2. TEWG jest bezpośrednio skuteczny i stanowi dla podmiotów prawa źródło uprawnień indywidualnych podlegających ochronie sądów krajowych; 3. Podmioty prywatne mogą zatem powoływać się wobec organów (instytucji) publicznych, a w pewnych przypadkach nawet wobec innych podmiotów prywatnych na swoje uprawnienia wynikające z jasnych i bezwarunkowych przepisów prawa wspólnotowego. 6/64 COSTA V ENEL Zasada pierwszeństwa (prymatu) prawa wspólnotowego przed krajowym- na organach państwowych ciąży obowiązek zapewnienia wszystkim normom wspólnotowego pierwszeństwa w razie kolizji z jakąkolwiek normą krajową. Wynika z tego konieczność implementacji norm unijnych oraz zakaz stosowania przepisów sprzecznych ze wspólnotowymi. W momencie konfliktu miedzy nimi organ stosujący prawo ma obowiązek zastosowania prawa wspólnotowego i niestosowania sprzecznego z nim krajowego. Tym samym niemożliwe jest powoływanie się na prawo wewnętrzne dla skutecznego przeciwstawienia go normom stanowionym przez Wspólnoty.

9

10 1967 r. – Traktat Fuzyjny Data podpisania: 8 kwietnia 1965 r. Data wejścia w życie: 1 lipca 1967 r. Cel: usprawnienie działania instytucji europejskich poprzez fuzję jej organów: utworzenie jednej Komisji i jednej Rady dla trzech wspólnot europejskich (EWG, Euratom, EWWiS). Załącznikiem do tego traktatu był Protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich. Traktat Fuzyjny został uchylony traktatem amsterdamskim. 9/70 FRANZ GRAD Bezpośredni skutek decyzji- Trybunał uznał, że w celu zwiększenia efektywności prawa wspólnotowego można się powoływać bezpośrednio na decyzję przed sądem krajowym, jeżeli sformułowania w niej zawarte są: jednoznaczne, precyzyjne, imperatywne, bezwarunkowe.

11 11/70 INTERNATIONALE HANDELGESELTSCHAFT Prawo wspólnotowe nie może być uchylone żadnym postanowieniem prawa wewnętrznego państwa członkowskiego, w tym przepisami rangi konstytucyjnej. Zaś poszanowanie praw fundamentalnych, których dotyczy sprawa stanowi integralną część prawa wspólnot. 22/70 ERTA Trybunał opowiedział się zasadniczo za prawem wspólnoty do zaciągania zobowiązań międzynarodowych wprowadził jednak rozróżnienie pomiędzy ogólną Traktatowa kompetencją do zawierania umów oraz szczegółowym uprawnieniem względem danej umowy. Uprawnienie to może wyraźnie wynikać z traktatu lub być wywiedzione z innych artykułów i aktów wspólnotowych. Skorzystanie z tej kompetencji wyklucza dalsze uprawnienia państw członkowskich.

12 34 /73 VARIOLA Rozporządzenie, ze względu na jego szczególny charakter oraz miejsce w systemie źródeł prawa wspólnotowego, jest bezpośrednio skuteczne ze skutkiem natychmiastowym i przyznaje podmiotom prawa, które sądy krajowe mają obowiązek chronić. Bezpośrednie stosowanie rozporządzenia oznacza, że jego wejście w życie oraz stosowanie na korzyść lub przeciwko tym podmiotom jest niezależne od przyjęcia jakiegokolwiek środka recypującego jego treść do prawa krajowego.

13

14 1975 r. - Kryzys Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnego Rynku Nieprawidłowa koniunktura gospodarcza począwszy od drugiej połowy lat 70. spowodowała znaczne osłabienie politycznych procesów integracyjnych. Trudności strukturalne, niedostosowane do nowych realiów ramy instytucjonalne Wspólnot okazały się, łącznie z poważnymi problemami budżetowymi, czynnikami utrudniającymi uzyskanie przez państwa członkowskie konsensusu. Załamanie Wspólnej Polityki Rolnej i niewydolność Wspólnego Rynku nasiliły partykularne dążenia państw członkowskich, uwzględniające wyłącznie ich interesy narodowe. Trudności te trwały nieprzerwanie do początków lat 80. Dopiero wtedy dostrzeżono konieczność powrotu do rozszerzania procesów integracyjnych, nawet kosztem ustępstw poszczególnych państw członkowskich.

15 8/74 DASSONVILLE Precedensowe orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości, które stało się jednym z kamieni milowych na drodze urzeczywistniania swobód wolnego rynku oraz pełnej unii gospodarczej między państwami Wspólnoty. Trybunał wywiódł bowiem w swoim orzeczeniu podstawową zasadę handlową zakazującą podejmowania przez państwa członkowskie kroków mogących służyć ilościowemu ograniczaniu importu. 41/74 YVONE VAN DUYN Ograniczenie zasady swobodnego przepływu pracowników nakładane przez państwo członkowskie usprawiedliwione ze względu na porządek publiczny powinno być dokonane w kontekście prawa wspólnotowego, a zakres tych ograniczeń nie może być określony jednostronnie przez każde z państw członkowskich.

16 43/75 DEFRENNE Bezpośredni skutek traktatów- Trybunał stwierdził konieczność możliwości bezpośredniego zastosowania wobec jednostek zobowiązań i uprawnień traktatowych, mimo, że formalnie skierowane są one do państw członkowskich. Popiera tę tezę efektywnością prawa UE. 106/77 SIMMENTHAL Zgodnie z postanowieniami traktatu dotyczącymi bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Wspólnoty nie stosuje się sprzecznych z nimi przepisów krajowych i wyklucza się możliwość przyjęcia przez ustawodawcę państwa członkowskiego nowych przepisów, które byłby sprzeczne z prawem wspólnotowym. 120/78 REWE-ZENTRAL AG Przeszkody w handlu wewnętrznym powinny być tolerowane jeśli brak jest regulacji wspólnotowej i wynikają one z różnic w regulacji poszczególnych państw, które są niezbędne z usprawiedliwionych przyczyn (skuteczna kontrola podatkowa, ochrona zdrowia, konsumentów i rzetelność obrotu handlowego).

17 138/79 ROQUETTE FRÉRES Obligatoryjne konsultacje parlamentu przewidziane w traktacie są istotnym czynnikiem równowagi instytucjonalnej i zasady legitymizacji demokratycznej prawa wspólnotowego, stanowią środek uczestnictwa parlamentu w procesie legislacyjnym. Pominiecie właściwej konsultacji z parlamentem powoduje nieważność aktu prawnego. 8/81 BECKER Bezpośredni skutek wertykalny dyrektywy-Trybunał stwierdza: „W braku zadowalającego wykonania dyrektywy lub w braku przepisów wykonawczych do dyrektywy, jednostki mogą dochodzić przed sądem krajowym swych praw wynikających z dyrektywy, o ile tylko postanowienia dyrektywy są ze względu na swą treść bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne”.

18 115 i 116/81 ADOUI Koncepcja porządku publicznego zakłada istnienie rzeczywistego i wystarczająco poważnego zagrożenia dla jednego z podstawowych interesów społeczeństwa. Nie można za taki uznać stosowanie przez państwo członkowskie odmiennych środków wobec takiego samego zachowania swoich obywateli jak wobec obywateli innego państwa członkowskiego. 283/81 C.I.L.F.I.T. Powstanie formuły acte clair, umożliwiającej w kwestii wykładni (i tylko wykładni) traktatów wspólnotowych odstąpienie od obowiązku zwrócenia się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Sąd krajowy został związany obowiązkiem interpretacji prawa unijnego z uwzględnieniem jego cech charakterystycznych oraz niebezpieczeństwa rozbieżności w orzecznictwie wewnątrz wspólnoty.

19 14/83 VON COLSON W braku efektywnej transpozycji dyrektywy, mimo prawidłowej implementacji jej do systemu prawa wewnętrznego Trybunał uznał, że stosując przepisy krajowe, sąd państwa członkowskiego powinien interpretować prawo w świetle treści i celów dyrektywy, którą realizuje aby osiągnąć skutek przez nią zamierzony (zasada proeuropejskiej wykładni prawa). 294/83 LES VERTS W sprawie tej TSUE dokonuje rozżerającej i wyprzedzającej traktaty wykładni, która przyznaje Trybunałowi prawo do badania aktów prawnych Parlamentu wywierających skutki prawne wobec osób trzecich zakładając to jako niezbędne dla efektywności traktatowej skargi bezpośredniej. Swój wywód poparł też tym, że od momentu powstania traktatu kompetencje Parlamentu ulegały rozszerzeniu (traktat fuzyjny- nadanie możliwości wydawania aktów budżetowych, które skutkowały wobec osób trzecich).

20 314/85 FOTO-FROST Opierając się na konieczności zagwarantowania jednolitości i spójności porządku prawnego Trybunał potwierdza jego wyłączną kompetencję do stwierdzania nieważności konkretnego aktu prawa wspólnotowego. Jeśli sąd krajowy kwestionuje ważność takiego aktu ma obowiązek zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TS.

21

22 1984 r. - Spotkanie na szczycie w Fontainebleau Szczyt w Fontainebleau w czerwcu 1984 roku przełamał niekorzystną tendencję, uniemożliwiającą pogłębianie procesów integracyjnych, trwającą już prawie 10 lat (od 1975 roku). Państwom członkowskim udało się uporać z impasem związanym ze Wspólną Polityką Rolną i sprawami budżetowymi. Dostrzegając konieczność i celowość (dla uzyskania dalekoperspektywicznych korzyści) kontynuowania trendu integracyjnego, szczególnie docenionego po trudnych latach impasu, powołano dwa komitety: do spraw zmian instytucjonalnych (tzw. Komitet Dooge`a) oraz do spraw narodów Europy (tzw. Komitet Adonnino). Efektem ich prac było opracowanie raportów, które postulowały szybkie stworzenie zintegrowanego rynku wewnętrznego między państwami Wspólnoty oraz doprowadzenie do powstania tzw. „Europy Obywateli”. Kolejne spotkanie Rady Europejskiej – w czerwcu 1985 r. w Mediolanie, po przedstawieniu raportu Komisji Europejskiej w sprawie rynku wewnętrznego, zakończyło się osiągnięciem porozumienia, które pozwoliło w grudniu tego samego roku na uzgodnienie treści Jednolitego Aktu Europejskiego.

23 45/86 KOMISJA vs RADA Określa warunki ważności aktów wspólnotowych: konieczność właściwego uzasadnienia, właściwego wyboru podstawy prawnej. Ogólne kompetencje traktatowe nie zawsze jednak stanowią odpowiednią i samoistną podstawę prawną do wydania danego aktu. 80/86 KOLPINGHUIS NIJMEGEN Co do zasady sądy krajowe mają obowiązek interpretować prawo krajowe w świetle litery i celu dyrektywy, ograniczają to ogóle zasady- pewności i nie retroaktywności prawa, z czego wynika ograniczenie skuteczności dyrektywy w zakresie odpowiedzialności karnej. 302/87– PARLAMENT PRZECIWKO RADZIE KOMITOLOGIA Trybunał Sprawiedliwości odmówił udzielenia Parlamentowi Europejskiemu czynnej legitymacji do wnoszenia skarg bezpośrednich na nieważność aktów prawa pochodnego Unii. Uznał, że interesów Parlamentu chroni Komisja Europejska, a także państwa członkowskie i jednostki.

24

25 1987 r. - Jednolity Akt Europejski Data podpisania: 17 lutego 1986 r. / 28 lutego 1986 r. Data wejścia w życie: 1 lipca 1987 r. Cel: reforma instytucji w ramach przygotowań do członkostwa Portugalii i Hiszpanii oraz przyspieszenie procesu decyzyjnego w ramach przygotowań do efektywnego funkcjonowania jednolitego rynku. Najważniejsze zmiany: rozszerzenie procedury głosowania większością kwalifikowaną w Radzie (pojedynczemu krajowi jest trudniej zawetować proponowane przepisy), utworzenie procedur współpracy i zgody, zwiększenie wpływu Parlamentu. Jednolity akt europejski to pierwsza znacząca modyfikacja traktatu rzymskiego z 1957 roku. JAE formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku europejskiego, a także umocnił współpracę polityczną krajów Wspólnoty. Ustanowił on także Radę Europejską i powołał Sąd Pierwszej Instancji UE. JAE wzmocnił obszar kompetencji Wspólnoty poprzez poszerzenie zakresu jej działalności, poszerzoną współpracę w zakresie polityki zagranicznej, a także zwiększył kompetencje Parlamentu Europejskiego. W traktacie tym zniesiono także dotychczasową zasadę jednomyślności na rzecz zasady większości kwalifikowanej przy podejmowaniu decyzji przez Radę Ministrów.

26 70/88 CHERNOBYL Trybunał przyjmuje systemowo dynamiczną interpretację traktatu w zakresie kompetencji parlamentu wynikającą z konieczności wypełnienia istniejącej luki proceduralnej (godzącej w generalną zasadę równowagi instytucjonalnej). Wskazał, ze model podziału kompetencji nie jest dany raz na zawsze, ale powinien być rozstrzygany systemem case by case. Przełamanie precedensu „komitologii”. 143/88 92/89 ZUCKERFABRIK Generalnie sad krajowy nie może orzekać o ważności aktów wspólnotowych. W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest jednak odejście od tej zasady jeśli strona wnosi przed sadem krajowym o zastosowanie środka tymczasowego a jednocześnie toczy się postępowanie przed Trybunałem co do ważności aktu wspólnotowego. Zawieszenie skuteczności tego aktu będzie działało do momentu rozstrzygnięcia sprawy przez Trybunał.

27 106/89 MARLEASING Trybunał rozwija konstrukcję ze sprawy Van Colson: sąd krajowy powinien interpretować prawo krajowe w świetle celu dyrektywy niezależnie od tego czy prawo to było przyjęte w celu wykonania dyrektywy, czy jest wcześniejsze lub późniejsze w stosunku do nich. 213/89 FACTORTAME Państwa obowiązane są do podejmowania wszelkich działań niezbędnych do zrealizowania ciążących na nich obowiązków względem Wspólnoty. Wynika z tego zapewnienie efektywnej ochrony prawnej podmiotom nabywającym prawa na podstawie pr. wspólnotowego. Roszczenia wynikające z pr. unijnego muszą być przynajmniej równouprawnione z roszczeniami opartymi na prawie Unii.

28 6/90 i 9/90 FRANCOVICH Wyrok ten stanowi swoiste przypomnienie filozofii Van Gend en Loos i jest tym samym wzmocnieniem pozycji jednostki, co finalnie zakończy się rozstrzygnięciem kwestii obywatelstwa europejskiego w traktacie z Maastricht. Prawo wspólnotowe ustanawia ogólną zasadę, zgodnie z którą państwa członkowskie obowiązane są naprawić szkody wyrządzone jednostkom spowodowane naruszeniem prawa wspólnotowego. 46 i 48/93 BRASSERIE DU PÊCHEUR Sprawa ta rozwija kwestie podniesione w orzeczeniu Francovich dodaje do przesłanek odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkodę jednostki element braku konieczności zawinienia ze strony państwa a także i nieistotność organu dokonującego naruszenia względem hierarchii wewnątrz państwa. Ważne jest również podkreślenie autonomii proceduralnej z tym jednak zastrzeżeniem, że dochodzenie odszkodowania nie może być pozbawione efektywności i tym samym stać się iluzoryczne.

29

30 1993 r. - Tr aktat z Maastricht Data podpisania: 7 lutego 1992 r. Data wejścia w życie: 1 listopada 1993 r. Cel: przygotowanie europejskiej unii walutowej i wprowadzenie elementów unii politycznej (obywatelstwo, wspólna polityka zagraniczna i wspólna polityka spraw wewnętrznych). Najważniejsze zmiany: ustanowienie Unii Europejskiej i wprowadzenie procedury współdecyzji, przyznanie Parlamentowi większej roli w procesie decyzyjnym. Ustanowienie nowych form współpracy między rządami państw członkowskich poprzez utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych, utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej (a w jej ramach wprowadzenie wspólnej waluty euro)a także realizację wspólnych polityk: zagranicznej i bezpieczeństwa, ustanowienie obywatelstwa UE. Traktat ustanowił Unię Europejską (UE) opartą na 3 filarach: I - Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla i Stali i Euratom, II - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB), III - Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

31 2/94 OPINIA Zasada kompetencji przyznanych wspólnocie musi być respektowana zarówno w sferze wewnętrznej jej działań jak i w sferze wewnętrznej jeżeli prawo wspólnotowe przewiduje uprawnienie instytucji unijnych dla realizacji pewnych celów w sferze wewnętrznej, instytucje te mogą zawierać umowy międzynarodowe w tym zakresie mimo braku wyraźnych postanowień traktatowych. wynika z tego niemożność przystąpienia UE do EKPCz. Na przełomie 2012 i 2013 roku sprawa przystąpienia Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pojawiła się na nowo. Tym razem zdaje się, że w nowej rzeczywistości prawnej, jaką stworzyły Traktaty od 1994 roku Trybunał nie znajdzie przeciwwskazań dla związania się przez Unię Konwencją.

32

33 1999 r. - Traktat z Amsterdamu Data podpisania: 2 października 1997 r. Data wejścia w życie: 1 maja 1999 r. Cel: rewizja ram instytucjonalnych Unii Europejskiej - reforma instytucji UE w ramach przygotowania do przyjęcia nowych państw członkowskich, co jednak odłożono w czasie i urzeczywistniono dopiero w kolejnym traktacie rewizyjnym. Najważniejsze zmiany: zmiana, nowa numeracja i konsolidacja traktatów UE i EWG. Ustanowienie bardziej przejrzystego procesu decyzyjnego (częstsze stosowanie procedury współdecyzji), wprowadzenie możliwości uchwalenia sankcji dla państwa członkowskiego naruszającego zasady demokracji, wzmocnienie pozycji Parlamentu Europejskiego i poszerzenie prerogatyw Trybunału Sprawiedliwości, a także utworzenie urzędu Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.

34 285/98 TANIA KREIL Sprawa ta jest precedensem integracyjnym gdyż Trybunał wskazuje na okoliczność obowiązku uwzględniania prawa wspólnotowego również w sprawach dotyczących obronności, znajdujących się dotychczas w obrębie wyłącznych kompetencji państwa. Mogą one bowiem pośrednio rzutować na zobowiązania państwa względem wspólnoty. Każdorazowo dokonywane jest ważenie interesów państwa i jednostek. 224/01GERHARD KÖBLER Jest rozszerzeniem odpowiedzialności odszkodowawczej państwa nie tylko za organy administracyjnie i prawodawcze, ale również za sądownictwo, niewywiązujące się z obowiązku stosowania prawa Unii. 187/01 i 385/01 HÜSEYIN GÖZÜTOK Zasada ne bis in idem znajduje zastosowanie również dla postępowań w innych państwach członkowskich wyłączając dalsze ściganie, jeżeli oskarżony wywiązał się z nałożonych obowiązków. Stanowi to nowatorskie podejście do struktury III filaru UE, w ramach którego sprawy wewnętrzne i karne należą co do zasady do kompetencji państw członkowskich. Orzeczenie to wraz z późniejszym mu Pupino jest krokiem ku reorganizacji struktury filarowej i poszerzeniu zakresu kompetencji UE Traktatem z Lizbony (2009).

35

36 36/02 OMEGA Trybunał w drodze wyjątku dopuszcza możliwość odmiennej regulacji na poziomie unijnym i krajowym, jeżeli prawo krajowe zapewnia lepszą skuteczność systemu ochrony jednostki. W takim przypadku należy wyważyć konkurujące ze sobą racje i może zdarzyć się sytuacja w której prawo unijne będzie zobowiązane do „wycofania” się ze sporu i uznania pierwszeństwa systemu krajowego w konkretnej sprawie z uwzględnieniem jej sytuacyjności. W sprawie Omega dochodzi tym samym do przyznania przez TSUE racji Federalnemu Trybunałowi Konstytucyjnemu RFN. Precedens ten stał się najgłośniejszym wyrokiem stanowiącym „wyłom” w dotychczasowej, konsekwentnej i nieugiętej linii orzeczniczej Trybunału akcentującej prymat prawa wspólnotowego.

37 2003 r. - Traktat z Nicei Data podpisania: 26 lutego 2001 r. Data wejścia w życie: 1 lutego 2003 r. Cel: reforma instytucji umożliwiająca efektywne funkcjonowanie UE przy 25 państwach członkowskich. Najważniejsze zmiany: Reorganizacja Komisji Europejskiej (wprowadzenie systemu zmiany jej składu, wzmocnienie pozycji przewodniczącego) i utworzenie tzw. nicejskiej metody głosowania w Radzie, poszerzenie kompetencji Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPBiZ. Traktat z Nicei rozdzielał na nowo miejsca w Parlamencie Europejskim i wprowadzał reformę organów sądowniczych, ustanawiając ich trójinstancyjną strukturę.

38

39 105/03 PUPINO Trybunał uznaje, że zasada solidarności znajduje także zastosowanie do III filaru UE, mimo, iż pozostaje on sferze kompetencji państw członkowskich. Zadania Unii były by znacznie utrudnione w realizacji gdyby zasada lojalnej współpracy nie obowiązywała również w ramach współpracy policyjnej i sądowej w spr. karnych. Wynika z tego nakaz dokonywania wykładni pr. krajowego w sposób zgodny z pr. Wspólnotowym, również w ramach współpracy w III filarze. 168/05 MOSTAZA CLARA Trybunał rozważając sprawę dotyczącą implementacji dyrektywy o ochronie konsumentów nałożył na sady krajowe konkretne obowiązki działania z urzędu, co stanowi o tym, że sądy te w praktyce orzeczniczej związane są zobowiązaniami nakładanymi przez prawo unijne. Decyzję tę argumentuje zasadą efektywności.

40 402/05 KADI Trybunał stanął przed kontrowersyjną sprawą dotyczącą prawa do własności i obrony osoby oskarżonej o powiązania z organizacją terrorystyczną Al-Kaida. Orzekł (uchylając wyrok Sądu), że Unia Europejska jako strona umów międzynarodowych i podmiot obowiązków z nich wynikających musi zapewnić ich wykonanie, jednocześnie jednak zachowując spójność i zgodność we własnym systemie prawnym.

41 2004/2005 r.- Ugrzęźnięcie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy w procedurze ratyfikacyjnej Szczyt Rady Europejskiej w Laeken w 2001 roku zakończył się wspólną deklaracją w sprawie opracowania projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Stosowny Konwent Europejski ukończył go w lipcu 2003 roku. Po wprowadzeniu stosownych poprawek na skutek burzliwych negocjacji państw członkowskich, został uzgodniony w 18 czerwca 2004 roku (uroczyście podpisany w Rzymie w październiku 2004 r.). Wówczas poddany został we wszystkich państwach Unii Europejskiej procedurom ratyfikacyjnym. Zaakceptowana przez Radę Europejską wersja konstytucji upraszczała system głosowania, zawierała dyspozycję do osiągania w trudnych sprawach kompromisu, zastępowała wszystkie dotychczasowe traktaty Wspólnot, definiowała rodzaje instytucji i aktów prawnych UE – ustanawiając ich nową nomenklaturę, uznawała Kartę Praw Podstawowych za integralną część Konstytucji, reorganizowała Komisję Europejską, wprowadzała urząd Ministra Spraw Zagranicznych UE, nadawała Unii osobowość prawną, wprowadzała zapis dotyczący tzw. inicjatywy obywatelskiej. Referenda ratyfikacyjne przeprowadzone we Francji i Holandii zakończyły się niekorzystnym dla Konstytucji dla Europy wynikiem. Okres debaty nad treścią traktatu przedłużono do 2008 roku, co de facto doprowadziło do porzucenia inicjatywy.

42

43 2009 r. -Traktat z Lizbony Data podpisania: 13 grudnia 2007 r. Data wejścia w życie: 1 grudnia 2009 r. Cel: Unia Europejska ma stać się bardziej demokratyczna, skuteczniejsza i zajmować wspólne stanowisko w sprawie globalnych problemów. Najważniejsze zmiany: Traktat lizboński nadaje Unii Europejskiej osobowość prawną, znosi system filarowy i na jego miejsce wprowadza podział kompetencji na: wyłączne państw członkowskich, wyłączne Unii Europejskiej oraz dzielone. Przyznaje większe uprawnienia Parlamentowi Europejskiemu (legitymacja demokratyczna UE) i podkreśla rolę parlamentów krajowych (przyznanie im prerogatyw w zakresie ochrony zasady pomocniczości), zmienia procedury głosowania w Radzie – znosi nicejską metodę głosowania na rzecz tzw. zasady podwójnej większości. Wprowadza zapis o europejskiej inicjatywie obywatelskiej. Powołuje stałego przewodniczącego Rady Europejskiej, nowego Wysokiego Przedstawiciela do spraw zagranicznych i reorganizuje służby dyplomatyczne UE, poszerzając kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Po raz pierwszy ustala procedurę wystąpienia państwa z Unii.

44 C-208/09 WITTGENSTEIN Trybunał wskazał, że regulacje prawne państw członkowskich przyjęte w zakresie ich kompetencji wewnętrznych muszą respektować ogólne zasady prawa unijnego i pozostawać w zgodzie z nimi. Jednak w związku z tym, że austriacka ustawa o zniesieniu szlachectwa wprowadza w życie bardziej ogólną zasadę równości wszystkich obywateli austriackich wobec prawa, która podlega ochronie w porządku prawnym Unii jako ogólna zasada prawa, swobody wynikające z traktatów muszą ustąpić przed uregulowaniem krajowym. C-434/09 McCARTHY Trybunał Sprawiedliwości UE ogranicza możliwość powoływania się przez jednostkę na swobody traktatowe, wskazując że niemożliwe jest wywodzenie praw z dyrektywy 2004/38, jeżeli skarżący obywatel UE nigdy nie skorzystał z regulowanej przez nią swobody przemieszczania się. Wyjątek od tej zasady można dopuścić tylko w przypadku użycia wobec takiej osoby środków skutkujących pozbawieniem jej skutecznego korzystania z istoty uprawnień obywatela UE.

45 Dziękujemy za uwagę Alicja Gawinecka Dawid Rogoziński Grupa PS 202