X Uniwersyteckie Forum Związkowe Związki Zawodowe w UE- rzeczywistość i wyzwania Barbara Surdykowska Biuro Eksperckie przy KK NSZZ Solidarność i odrobinę.

Prezentacja na temat: "X Uniwersyteckie Forum Związkowe Związki Zawodowe w UE- rzeczywistość i wyzwania Barbara Surdykowska Biuro Eksperckie przy KK NSZZ Solidarność i odrobinę."— Zapis prezentacji:

1 X Uniwersyteckie Forum Związkowe Związki Zawodowe w UE- rzeczywistość i wyzwania Barbara Surdykowska Biuro Eksperckie przy KK NSZZ Solidarność i odrobinę UKSW

2 Związki zawodowe w UE- rzeczywistość i wyzwania 1. Uwarunkowania zewnętrzne: 1. Uwarunkowania zewnętrzne: - globalizacja - globalizacja - Międzynarodowa Organizacja Pracy - Międzynarodowa Organizacja Pracy - kryzys, początkowo finansowy następnie gospodarczy w końcu zadłużeniowy w Unii Europejskiej - kryzys, początkowo finansowy następnie gospodarczy w końcu zadłużeniowy w Unii Europejskiej - proces integracji europejskiej - proces integracji europejskiej 2. Uwarunkowania wewnętrzne 2. Uwarunkowania wewnętrzne - spadające członkostwo - spadające członkostwo - problemy z rekrutacją (młodzi, kobiety, sektor usług, mali przedsiębiorcy) - problemy z rekrutacją (młodzi, kobiety, sektor usług, mali przedsiębiorcy) - gdzie jesteśmy my a gdzie zapadają decyzje (korporacje ponadnarodowe, Komisja Europejska czy Troika) - gdzie jesteśmy my a gdzie zapadają decyzje (korporacje ponadnarodowe, Komisja Europejska czy Troika) - jak budować wewnątrz związkową ponadgraniczną solidarność (przykładem są problemy ze stanowiskiem dotyczącym europejskiej płacy minimalnej czy ram prawnych dla EFA) - jak budować wewnątrz związkową ponadgraniczną solidarność (przykładem są problemy ze stanowiskiem dotyczącym europejskiej płacy minimalnej czy ram prawnych dla EFA)

3 Związki zawodowe w UE- rzeczywistość i wyzwania Międzynarodowa Organizacja Pracy Międzynarodowa Organizacja Pracy Co z prawem do strajku? Co z prawem do strajku? Dotychczas: Konwencja MOP nr 87 Dotychczas: Konwencja MOP nr 87 Sesja Konferencji Ogólnej MOP 2012 r. Sesja Konferencji Ogólnej MOP 2012 r. Kontra: Kontra: -Komitet Wolności Związkowych i Komitet Ekspertów nadał sobie uprawnienia nie wynikające z Konstytucji MOP -Komitet Wolności Związkowych i Komitet Ekspertów nadał sobie uprawnienia nie wynikające z Konstytucji MOP - interpretacja Konwencji MOP sprzeczna z Konwencją Wiedeńską - interpretacja Konwencji MOP sprzeczna z Konwencją Wiedeńską Dlaczego: Dlaczego: - symboliczny koniec zimnej wojny - symboliczny koniec zimnej wojny - stanowiska KWZ i Komitetu Ekspertów „rozlały się” – to nie tylko Demir i Baykara Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ale i na przykład orzecznictwo BC Health i Frazer Sądu Najwyższego Kanady. - stanowiska KWZ i Komitetu Ekspertów „rozlały się” – to nie tylko Demir i Baykara Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ale i na przykład orzecznictwo BC Health i Frazer Sądu Najwyższego Kanady.

4 Związki zawodowe w UE- rzeczywistość i wyzwania Proces integracji europejskiej Proces integracji europejskiej Jaka jest relacja praw podstawowych (takich jak prawo do strajku, prawo do innych akcji zbiorowych) a swobód traktatowych (swoboda przepływu kapitału, swoboda świadczenia usług..). Jaka jest relacja praw podstawowych (takich jak prawo do strajku, prawo do innych akcji zbiorowych) a swobód traktatowych (swoboda przepływu kapitału, swoboda świadczenia usług..). To oczywiście nie są pytania nowe – Omega, Schmidberger, ale rozwiązanie tym razem zaproponowane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest dosyć szokujące. To oczywiście nie są pytania nowe – Omega, Schmidberger, ale rozwiązanie tym razem zaproponowane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest dosyć szokujące. Kwartet Laval Kwartet Laval

5 Uzasadnienie sprawy Viking Pierwsza płaszczyzna - akcje zbiorowe mogą być powzięte tylko w szczególnych okolicznościach (uzasadnienie Viking pkt 81) - „o ile można by na pierwszy rzut oka racjonalnie uznać, że działanie mające na celu ochronę stanowisk pracy i warunków pracy członków związku zawodowego, na które miałaby wpływ zmiana przynależności „Roselli”, wchodzi w zakres ochrony pracowników, o tyle taka kwalifikacja nie zostanie uwzględniona, jeżeli wykaże się, że rozpatrywane stanowiska pracy lub warunki zatrudnienia nie są narażone na ryzyku lub poważnie zagrożone”. Pierwsza płaszczyzna - akcje zbiorowe mogą być powzięte tylko w szczególnych okolicznościach (uzasadnienie Viking pkt 81) - „o ile można by na pierwszy rzut oka racjonalnie uznać, że działanie mające na celu ochronę stanowisk pracy i warunków pracy członków związku zawodowego, na które miałaby wpływ zmiana przynależności „Roselli”, wchodzi w zakres ochrony pracowników, o tyle taka kwalifikacja nie zostanie uwzględniona, jeżeli wykaże się, że rozpatrywane stanowiska pracy lub warunki zatrudnienia nie są narażone na ryzyku lub poważnie zagrożone”.

6 Uzasadnienie sprawy Viking Po drugie aby uznać, że akcja zbiorowa nie stanowi nadmiernego naruszenia art. 49 należy – pkt 84 uzasadnienia wykazać, że działanie było „odpowiednie” czy też „nie nadmierne”. Przy założeniu, że na podstawie badania sąd krajowy doszedłby do wniosku, że stanowiska pracy lub warunki pracy członków FUS, (…) byłyby rzeczywiście narażone na ryzyko lub poważnie zagrożone, sąd ten powinien sprawdzić ponadto, czy działanie zbiorowe podjęte przez ten związek zawodowy jest odpowiednie dla zapewnienia tego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne dla jego osiągnięcia”. Po drugie aby uznać, że akcja zbiorowa nie stanowi nadmiernego naruszenia art. 49 należy – pkt 84 uzasadnienia wykazać, że działanie było „odpowiednie” czy też „nie nadmierne”. Przy założeniu, że na podstawie badania sąd krajowy doszedłby do wniosku, że stanowiska pracy lub warunki pracy członków FUS, (…) byłyby rzeczywiście narażone na ryzyko lub poważnie zagrożone, sąd ten powinien sprawdzić ponadto, czy działanie zbiorowe podjęte przez ten związek zawodowy jest odpowiednie dla zapewnienia tego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne dla jego osiągnięcia”.

7 Uzasadnienie sprawy Viking Po trzecie związek zawodowy ma wykazać, że wykorzystał wszelkie inne metody. Uzasadnienie pkt 87: „(…) do sądu krajowego należy zbadanie między innymi, czy na podstawie prawa krajowego i porozumień zbiorowych mających zastosowanie do tego działania, FUS nie dysponował innymi środkami, mniej ograniczającymi swobodę przedsiębiorczości, aby doprowadzić do rokowań zbiorowych z Vikingiem oraz czy związek zawodowy wykorzystał te środki przez podjęciem takiego działania”. Po trzecie związek zawodowy ma wykazać, że wykorzystał wszelkie inne metody. Uzasadnienie pkt 87: „(…) do sądu krajowego należy zbadanie między innymi, czy na podstawie prawa krajowego i porozumień zbiorowych mających zastosowanie do tego działania, FUS nie dysponował innymi środkami, mniej ograniczającymi swobodę przedsiębiorczości, aby doprowadzić do rokowań zbiorowych z Vikingiem oraz czy związek zawodowy wykorzystał te środki przez podjęciem takiego działania”.

8 Pewna nadzieja Europejski Trybunał Praw Człowieka Europejski Trybunał Praw Człowieka Demir i Baykara, Enerji Yapi Yol Sen, MRT Demir i Baykara, Enerji Yapi Yol Sen, MRT Wyprowadzenie z prawa do zrzeszania się (art. 11 Konwencji) prawa do rokowań (efektywnych rokowań???) Wyprowadzenie z prawa do zrzeszania się (art. 11 Konwencji) prawa do rokowań (efektywnych rokowań???) Przystąpienie Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Przystąpienie Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

9 Zmierzamy na Południe Troika plus CSR Troika plus CSR W okresie 2008- 2012 liczba układów zbiorowych spadła w Hiszpanii o 43% (z 6000 do 3 400) a liczba objętych nimi pracowników zmniejszyła się o 41 % (z około 12 milionów do około 7 milionów). W okresie 2008- 2012 liczba układów zbiorowych spadła w Hiszpanii o 43% (z 6000 do 3 400) a liczba objętych nimi pracowników zmniejszyła się o 41 % (z około 12 milionów do około 7 milionów). Portugalia w analogicznym okresie – liczba układów zmniejszyła o 71% ( z 295 do 85) a liczba objętych pracowników o 84% z 1,9 mln do 328 tyś. Portugalia w analogicznym okresie – liczba układów zmniejszyła o 71% ( z 295 do 85) a liczba objętych pracowników o 84% z 1,9 mln do 328 tyś.

10 Południe Europy zmierza na Wchód Teza prof. Meardiego, żart prof. Hausnera Teza prof. Meardiego, żart prof. Hausnera Co pozostało? Co pozostało? Czy istnieje cos takiego jak europejski model społeczny? Tak ale czy jego częścią niekwestionowaną jest wciąż dialog społeczny (oczywiście o ile nie potraktujemy go całkowicie retorycznie)? Czy istnieje cos takiego jak europejski model społeczny? Tak ale czy jego częścią niekwestionowaną jest wciąż dialog społeczny (oczywiście o ile nie potraktujemy go całkowicie retorycznie)? Silniejsze strony (nie chcę napisać silne): Silniejsze strony (nie chcę napisać silne): Europejski Dialog Społeczny (art. 155 Traktatu o funkcjonowaniu UE) Europejski Dialog Społeczny (art. 155 Traktatu o funkcjonowaniu UE) Wzmocnienie europejskich federacji branżowych (podpisywanie przez nie EFA) Wzmocnienie europejskich federacji branżowych (podpisywanie przez nie EFA) Karl Polanyi, Wielka Transformacja, wahadło Karl Polanyi, Wielka Transformacja, wahadło