Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Jerzy Leszkowicz-Baczyński Pracownia Rewitalizacji Społecznej

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "Jerzy Leszkowicz-Baczyński Pracownia Rewitalizacji Społecznej"— Zapis prezentacji:

1 Jerzy Leszkowicz-Baczyński Pracownia Rewitalizacji Społecznej
Rewitalizacja społeczna jako narzędzie usuwania barier rozwoju społeczności lokalnych Jerzy Leszkowicz-Baczyński Pracownia Rewitalizacji Społecznej

2 Struktura prezentacji
Rewitalizacja miast Oddziaływania i wskaźniki Degradacja obszarów Aspekty rewitalizacji

3 Rewitalizacja miast to skoordynowany proces, prowadzony wspólnie przez władzę samorządową, społeczność lokalną i innych uczestników, będący elementem polityki rozwoju i mający na celu przeciwdziałania degradacji przestrzeni zurbanizowanej, zjawiskom kryzysowym, pobudzanie rozwoju i zmian jakościowych, poprzez wzrost aktywności społecznej i gospodarczej, poprawę środowiska zamieszkania oraz ochronę dziedzictwa narodowego, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju (Ziobrowski, 2009:10)

4 Specyfika obszarów miejskich
Koncentracja (zespolenie) na ograniczonym do granic miasta obszarze różnych, jakościowo odmiennych elementów, co stwarza szanse pojawienia się nowych, nieplanowanych efektów ich współistnienia i współdziałania. Intensywność, bogactwo i zróżnicowanie różnych form życia społecznego w ograniczonej zabudową miejską granicach. Przemieszanie wszystkich rodzajów działalności ludzkiej stanowiące efekt współistnienia w przestrzeni miejskiej zbiorowości o różnych cechach, realizujących różne funkcje społeczne

5 Cztery typy oddziaływań rewitalizacyjnych
Rewitalizacja zdegradowanych śródmieść i wielofunkcyjnych przedwojennych obszarów zabudowy miejskiej, Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych, pokolejowych i powojskowych, Rewitalizacja blokowisk, zwłaszcza w technologii wielkopłytowej, Rewitalizacja krajobrazu miast ze szczególnym uwzględnieniem sylwety miasta i systemu przestrzeni publicznych, w tym zieleni miejskiej.

6 Wskaźniki uzasadniające rewitalizację
Bezrobocie Ubóstwo, trudne warunki mieszkaniowe Przestępczość Wykształcenie mieszkańców Przedsiębiorczość mieszkańców Degradacja techniczna infrastruktury i budynków Zanieczyszczenie środowiska naturalnego

7 Źródła degradacji obszarów miejskich (1945-1989)
Państwo: właściciel gruntów, nieruchomości i mieszkań. Brak wystarczających planów i inwestycji remontowych dotyczących starej zabudowy Brak uporządkowania sytuacji prawnej wielu gruntów i obiektów Ideologiczna wizja społeczeństwa i jej skutki: mieszanie składu społecznego. Nieracjonalna polityka przestrzenna – pogarszanie się warunków życia. Brak nastawienia na rozwój autentycznej podmiotowości zbiorowości lokalnych – poprzez stowarzyszenia i fundacje reprezentujące interesy i opinie mieszkańców

8 Źródła degradacji terenów miejskich: okres transformacji
Geneza terenów poprzemysłowych: Zaniechanie rozpoczętych inwestycji z czasów PRLu Likwidacja dawnych funkcji produkcyjnych: destrukcja techniczna infrastruktury jako źródło patologii społecznej i rabunkowej gospodarki. Dalsze losy blokowisk: dwa scenariusze Pesymistyczny: np. B. Jałowiecki (1995)–zagrożenie przekształceniem się blokowisk w slumsy. Neutralny: szanse modernizacji dawnych osiedli. Tendencja do migracji lokatorów o najwyższym statusie ekonomicznym nie spowodowała procesów gettoizacji osiedli. Pierwszy okres transformacji ( ) żywiołowe wprowadzanie reguł kapitalizmu: jako czas rozwoju nieformalnych porozumień między władzą lokalną a inwestorami, z pominięciem głosu mieszkańców

9 Skumulowany efekt procesów degradacji osiedli mieszkaniowych z drugiej połowy XX w:
Obszary podlegające degradacji ze względu na błędną politykę planistyczną Dewastacja starej zabudowy – głównie starówki miast, redukcja dawnej funkcji reprezentacyjnej centrów Brak wystarczającej kontroli nad rozwojem obszarów patologii miejskiej Mechanizm stygmatyzacji: „złe adresy”, gentryfikacja jako strategia pozyskiwania atrakcyjnych lokalizacji Niewielki (niewystarczający) poziom zaangażowania mieszkańców w politykę miejską

10 Błędne założenie prognoz rozwojowych
Znaczna część analiz skupia uwagę na dysfunkcjach obszarów miejskich, w konsekwencji prognozując pesymistyczne scenariusze ich rozwoju. Schemat: zaburzenie funkcji – dalsza degradacja przestrzenna i społeczna. Tymczasem zgodnie z założeniami polityki rewitalizacyjnej i programów tego nurtu warto zastanowić się nad szansami rozwoju obszaru w oparciu o istniejące zasoby, kapitał społeczny i szanse mobilizacji poprzez partycypację społeczną.

11 Typ obszaru zdegradowanego
Obszary zdegradowane wymagające rewitalizacji w miastach polskich (Jarczewski 2009) Typ obszaru zdegradowanego Typ obszaru zdegradowanego Powierzchnia terenów zdegra- dowanych (ha) Odsetek terenów zdegradowanych Odsetek terenów zainwestowanych i zurbanizowanych w miastach Uwagi Stare dzielnice śródmiejskie 62 337 51,8 11,0 Wykazywane przez prawie wszystkie miasta Blokowiska 14 883 12,4 2,6 Bardzo zróżnicowane kryteria wyznaczania obszarów kryzysowych Tereny poprzemysłowe 24 034 20,0 4,2 Wartość minimalna, z innych szacunków nawet 40 000 ha Tereny powojskowe 4 000 3,3 0,7 Plus około 1500 ha w zasobach AMW Tereny pokolejowe 15 000 12,5 Optymistyczne plany PKP, w tym rozwój 100 dworców multimodalnych Suma 100,0 21,2 -

12 Wnioski ok. 21% obszarów miejskich wymaga rewitalizacji. Tym samym działaniami rewitalizacyjnymi powinno być objętych blisko 2,4 mln mieszkańców miast. Podejmowane programy społeczne nie zawsze ścisłe wiążą się z działaniami na obszarach objętych rewitalizacją, obejmując często swym zasięgiem szerszy obszar W blisko 200 lokalnych programach rewitalizacji występują dwie tendencje: redukcja skali problemów dotyczących obszarów poprzemysłowych i powojskowych, jednocześnie rozszerzanie tej skali w odniesieniu do centrów miast i wielkich osiedli System monitorowania projektów i programów rewitalizacji jest zazwyczaj niewystarczający. Tylko niekiedy opracowuje się docelowe wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania Priorytetem programów rewitalizacyjnych jest z reguły centrum miasta Rewitalizacja wielkich osiedli często ogranicza się do ulepszania infrastruktury, z pominięciem zaburzonych relacji w układach społecznych.

13 Wnioski c.d. Tereny poprzemysłowe zalicza się coraz częściej do obszarów kryzysowych. Rewitalizacja w takim kontekście obejmuje jedynie tereny najcenniejsze rynkowo, atrakcyjnie zlokalizowane Rewitalizacja na terenach pokolejowych i powojskowych jest najmniej popularna. Powody: znaczne oddalenie od ośrodków miejskich części obszarów powojskowych Programowanie i realizacja programów rewitalizacji w niewielkim stopniu wykorzystuje zaangażowanie społeczności lokalnych, jego inicjatorami są często lokalne władze bądź inwestorzy Brak jest baz danych dotyczących terenów zdegradowanych: inwentaryzacja dotyczyła jedynie terenów powojskowych (po Wojsku Polskim i wojskach Federacji Rosyjskiej), obszary pokolejowe oszacowano na podstawie dokumentów PKP

14 Aspekty rewitalizacji
Marginalizacja Polaryzacja i segregacja społeczno-przestrzenna Depopulacja miast a procesy suburbanizacji Cudzoziemcy i imigranci Degradacja śródmieścia

15 Marginalizacja Marginalizacja w największym stopniu dotyczy dawnych ośrodków przemysłowych, w których zaburzenie dawnych funkcji produkcyjnych skutkuje kumulacją bezrobocia, ubóstwa i przestępczości. Ubóstwo stanowi źródło marginalizacji społecznej – przejawiając się alienacją w wielu sferach życia. Marginalizacja ekonomiczna przyczynia się do wykluczenia w pozostałych sferach: zwłaszcza edukacji. Niski poziom dochodów obserwowalny jest często w centrach miast, zamieszkiwanych w znacznym stopniu przez ludzi starych (wiek poprodukcyjny), także przez jednostki obiektywnie lub subiektywnie niezdolne do pracy, wreszcie osoby długotrwale bezrobotne. Poza centrami miast (starówkami) przestępczość występuje w największym nasileniu w dzielnicach o najniższym statusie społeczno-ekonomicznym mieszkańców.

16 Polaryzacja i segregacja społeczno-przestrzenna
Mimo wysiłków władz PRLu w miastach istniał podział na dzielnice postrzegane jako lepsze i gorsze. Wprowadzenie gospodarki kapitalistycznej po zmianie transformacyjnej zaowocowało pogłębieniem dystansów społecznych: w wymiarze wskaźników społecznych (wykształcenie, dochody, zawód) jak i przestrzeni miejskiej uznawanej za „typową” dla różnych segmentów struktury społecznej. Współcześnie można zaobserwować zjawisko segregacji przestrzennej odzwierciedlającej hierarchię statusową. Procesy segregacji i polaryzacji społecznej są wyraźnym efektem migracji ze wsi do miast, również z miast małych do dużych. Istnieje zjawisko polaryzacji wykształcenia: mieszkańców wykształconych pozyskują przede wszystkim duże ośrodki miejskie.

17 Depopulacja miast a procesy suburbanizacji
Depopulacja pojawiła się jako efekt zmiany transformacyjnej, wyznaczającej nowe reguły wyceny gruntów i mieszkań. Objęła głównie śródmieścia miast oraz niektóre osiedla mieszkaniowe. Depopulacja dzielnic centralnych może odbywać się gwałtownie bądź stopniowo – jako efekt jednoczesnego pojawienia się procesów gentryfikacja oraz napływu ludności z zewnątrz, zamieszkującej czasowo (studenci) Depopulacja wiąże się bezpośrednio z suburbanizacją, która ma strukturalne cechy wspólne z jej wariantem zachodnim. W procesie suburbanizacji bierze udział zwłaszcza ludność w wieku produkcyjnym, dobrze wykształcona – czyli o wysokim statusie materialnym i społecznym. Suburbanizacja wiąże się z awansem społecznym i stanowi jego wskaźnik.

18 Cudzoziemcy i imigranci
Od początku transformacji ustrojowej napływ cudzoziemców do Polski zaczął wzrastać. Jest prawdopodobne, że umacnianie się Polski w wymiarze ekonomicznym spowoduje zwiększenie tendencji napływowych. W 2013 r. przyjęto 35 tys. wniosków o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, (głownie z Ukrainy, Chin). Ponadto w 2013 r. przyjęto najwięcej wniosków o nadanie statusu uchodźcy w RP (wnioski złożyło ponad 15 tys. osób, W przypadku Europy zachodniej imigranci dążą do osiedlania się w miastach, ten proces jest prawdopodobny także w Polsce. Blisko 4/5 migrantów (79%) zamieszkało w polskich miastach. Największym zainteresowaniem cieszą się duże ośrodki: Warszawa, Łódź, Poznań, Lublin, Szczecin, Trójmiasto) (Głąbicka, Sakson 1997) Napływ obcokrajowców łączy się ze zjawiskiem segregacji przestrzennej.

19 Degradacja śródmieścia
Dzielnice śródmiejskie są obszarem kumulacji niekorzystnych symptomów życia społecznego. Degradacja generowana jest przez dwa czynniki: kumulację starej zabudowy (domów komunalnych) oraz nadreprezentacji osób starych, słabo edukowanych, nie radzących sobie na rynku pracy. Cykl degradacji śródmieść rozpatrywać należy na czterech płaszczyznach: ekonomicznej, urbanistyczno-infrastrukturalnej, prawno-administracyjnej i społecznej. Okres transformacyjny wpłynął na dekapitalizację substancji mieszkaniowej i odpływ części najlepiej wykształconych mieszkańców do apartamentowców i osiedli suburbialnych. Jednocześnie postępująca reprywatyzacja (gwałtowny wzrost stawek czynszowych)zwiększyła skale problemów mieszkańców centrów miejskich. Przybyszami z kolei stali się imigranci z Europy wschodniej i Azji oraz studenci (beanizacja). W wymiarze gospodarczym osłabienie siły nabywczej wpłynęło na upadek handlu i usług

20 „Zadaniem działań rewitalizacyjnych powinno być zwiększenie szans rozwojowych miast i poprawa jakości życia ich mieszkańców poprzez kompleksowe przekształcenia fragmentów przestrzeni miejskiej przy zachowaniu dziedzictwa materialnego i duchowego oraz zasad zrównoważonego rozwoju.” (Ziobrowski, 2009: 10)


Pobierz ppt "Jerzy Leszkowicz-Baczyński Pracownia Rewitalizacji Społecznej"

Podobne prezentacje


Reklamy Google