Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu"— Zapis prezentacji:

1 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
ul. Gronowa 22 Poznań tel fax 1 1

2 JĘZYK POLSKI EGZAMIN MATURALNY od 2015 roku
2014 OKE Poznań

3 PLAN SPOTKANIA Podstawy prawne egzaminu maturalnego od 2015 r. Obowiązkowy egzamin pisemny zadania oraz przykładowe rozwiązania zasady oceniania 3. Obowiązkowy egzamin ustny 4. Język polski jako przedmiot dodatkowy zdawany na PR 5. Pytania, dyskusja

4 TREŚCI PROGRAMOWE / WYMAGANIA
WYBRANE AKTY PRAWNE STRUKTURA EGZAMINU Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU nr 83, poz. 562 z późniejszymi zmianami); szczególnie nowelizacja rozporządzenia o ocenianiu z dnia 25 kwietnia 2013 r. zmieniająca rozporządzenie sprawie warunków sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych DzU z 2013 r. poz. 520 (zmiana egzaminu maturalnego od 2015 r.) TREŚCI PROGRAMOWE / WYMAGANIA Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 30 sierpnia 2012 r., poz. 977) (znajduje się tu podstawa programowa języka polskiego, obowiązująca na egzaminie maturalnym od 2015 r.)

5 ŹRÓDŁA INFORMACJI

6 MATURZYSTA BĘDZIE MIAŁ OBOWIĄZEK PRZYSTĄPIĆ DO EGZAMINÓW
EGZAMIN MATURALNY 2015 MATURZYSTA BĘDZIE MIAŁ OBOWIĄZEK PRZYSTĄPIĆ DO EGZAMINÓW CZĘŚĆ PISEMNA CZĘŚĆ USTNA Poziom podstawowy – trzy przedmioty Bez określania poziomu – dwa przedmioty Do wyboru: angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski, włoski Język polski Język obcy nowożytny Język obcy nowożytny Matematyka Język polski NOWA FORMUŁA EGZAMINU Poziom rozszerzony – jeden przedmiot wybrany przez absolwenta obowiązek przystąpienia do co najmniej jednego pisemnego egzaminu na poziomie rozszerzonym BEZ PROGU ZALICZENIA 6

7 możliwość przystąpienia do egzaminów z pięciu kolejnych przedmiotów
EGZAMIN MATURALNY 2015 PRZEDMIOTY DODATKOWE możliwość przystąpienia do egzaminów z pięciu kolejnych przedmiotów język polski matematyka języki obce nowożytne* język mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych historia wiedza o społeczeństwie język regionalny język łaciński i kultura antyczna biologia chemia fizyka geografia informatyka filozofia historia sztuki historia muzyki * lub poziom dwujęzyczny TYLKO poziom rozszerzony

8 (bez określania poziomu)
EGZAMIN USTNY (bez określania poziomu)

9 NOWA FORMUŁA EGZAMINU USTNEGO
Sprawdzenie umiejętności odbioru wypowiedzi, analizy i interpretacji tekstu oraz tworzenia wypowiedzi na określony temat, inspirowanej tekstem kultury, w formie monologowej i dialogowej. Zdający losuje zadanie składające się z tekstu kultury i związanego z nim polecenia. Na przygotowanie się do odpowiedzi ma ok. 15 minut. Część I: wypowiedź dotycząca wylosowanego zadania (ok. 10 min.) Część II: rozmowa z zespołem przedmiotowym dotycząca tej wypowiedzi (ok. 5 min.) Zdający może otrzymać maksymalnie 40 pkt. W czasie trwania części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego w sali może przebywać jeden zdający i jeden przygotowujący się do egzaminu. Szkoła otrzymuje zestawy w liczbie co najmniej 100 nie później niż na dwa dni przed terminem części ustnej egzaminu. 9 9

10 OBOWIĄZKOWY EGZAMIN USTNY
SPRAWDZANE UMIEJĘTNOŚCI UWZGLĘDNIONE W KRYTERIACH OCENIANIA interpretacja podanego tekstu kultury pod kątem wskazanego w poleceniu problemu odwołanie się do innych tekstów kultury i problemów, które łączą się z tematem wypowiedzi opracowanie wypowiedzi pod względem kompozycyjnym i językowo-stylistycznym wygłoszenie wypowiedzi zgodnie z zasadami kultury żywego słowa udział w rozmowie dotyczącej wygłoszonej wypowiedzi monologowej Informator, s. 14. NOWE 10 10

11 LITERATURA PRZYKŁADOWE ZADANIE EGZAMINACYJNE
UTOPIA Wyspa, na której wszystko się wyjaśnia. Tu można stanąć na gruncie dowodów. Nie ma dróg innych oprócz drogi dojścia. Krzaki aż uginają się od odpowiedzi. Rośnie tu drzewo Słusznego Domysłu o rozwikłanych odwiecznie gałęziach. Olśniewająco proste Drzewo Zrozumienia przy źródle, co się zwie Ach Więc To Tak. Im dalej w las, tym szerzej się otwiera Dolina Oczywistości. Jeśli jakieś zwątpienie, to wiatr je rozwiewa. Echo bez wywołania głos zabiera i wyjaśnia ochoczo tajemnicę światów. W prawo jaskinia, w której leży sens. W lewo jezioro Głębokiego Przekonania. Z dna odrywa się prawda i lekko na wierzch wypływa. Góruje nad doliną Pewność Niewzruszona. Ze szczytu jej roztacza się Istota Rzeczy. Mimo powabów wyspa jest bezludna, a widoczne po brzegach drobne ślady stóp bez wyjątku zwrócone są w kierunku morza. Jak gdyby tylko odchodzono stąd i bezpowrotnie zanurzano się w topieli. W życiu nie do pojęcia. W jaki sposób twórcy przedstawiają utopijne krainy? Odpowiedz na podstawie interpretacji wiersza Wisławy Szymborskiej oraz innych tekstów kultury. Jak twórcy przedstawiają idealne miejsca? Odpowiedz, odwołując się do wiersza Wisławy Szymborskiej oraz wybranych tekstów kultury. 11

12 PRZYKŁADOWE ZADANIE EGZAMINACYJNE IKONOGRAFIA
Jakie symboliczne sensy mają obrazy tańca przedstawione w dziełach sztuki? Odpowiedz na podstawie interpretacji podanego tekstu kultury oraz wybranych utworów literackich. Henri Matisse, Taniec, 1910 12 12

13 PRZYKŁADOWE ZADANIE EGZAMINACYJNE - JĘZYK
W jaki sposób język i styl wypowiedzi oddają różnice między pokoleniami? Odpowiedz na podstawie analizy fragmentu powieści Gombrowicza oraz innego tekstu kultury. FERDYDURKE (fragmenty) Nieprawdopodobne! Te listy dopiero unaoczniły mi cała potęgę nowoczesnej pensjonarki. Na dnie szuflady spostrzegłem wielką kopertę z kuratorium, zaadresowaną najwyraźniej pismem Pimki! List był suchy. Nie będę nadal – pisał Pimko – tolerował lekceważenia i skandalicznej ignorancji w zakresie objętym programem szkolnym. Wzywam do stawienia się w moim gabinecie – w kuratorium, pojutrze, w piątek o godz celem wytłumaczenia, wyłożenia i nauczenia Norwida oraz uzupełnienia luki w wykształceniu. Zwracam uwagę, że wzywam legalnie, formalnie, oficjalnie i kulturalnie, jako profesor i wychowawca, a w razie oporu napiszę list do dyrektorki z wnioskiem o usunięcie ze szkoły. Zaznaczam, że nie mogę dłużej znieść luki, a jako profesor mam prawo nie znosić. Proszę zastosować się. T. Pimko dr fil. i prof. honoris causa Ale pod tym listem leżała w szufladzie druga kartka – wyrwana z notesu, kilka zdań ołówkiem – i poznałem pismo Kopyrdy! Gorączkowo schwyciłem kartkę. Lakoniczna, zmięta, niedbała – wszystko przemawiało za tym, że została wrzucona przez okno. Zapomniałem ci podać adresu (tu następował adres Kopyrdy). Jakbyś chciała ze mną, to i ja chcę. Daj znać. H. K. Witold Gombrowicz, Ferdydurke, Kraków 1987

14 OBOWIĄZKOWY EGZAMIN USTNY - PODSUMOWANIE
Zadanie egzaminacyjne sprawdza umiejętności z wszystkich etapów kształcenia (odbiór wypowiedzi, analiza i interpretacja tekstów kultury, tworzenie wypowiedzi); zawiera problem ogólny, dający możliwość odwołania się do innych tekstów kultury; zawiera tekst literacki, tekst o języku lub tekst ikoniczny – punkt wyjścia do interpretacji literatury. Wypowiedź zdającego ma charakter retoryczny, zawiera myśl przewodnią, uzasadnienie,podsumowanie. NOWE 14 14

15 OBOWIĄZKOWY EGZAMIN PISEMNY na poziomie podstawowym

16 OBOWIĄZKOWY EGZAMIN PISEMNY GŁÓWNE SPRAWDZANE UMIEJĘTNOŚCI
W części I - wykonywanie operacji dowodzących rozumienia tekstu nieliterackiego na różnych poziomach W części II - tworzenie wypowiedzi argumentacyjnej w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu oraz innymi tekstami kultury (wypracowania na poziomie podstawowym i rozszerzonym) Na podstawie Informatora, s. 15. NOWE NOWE 16

17 ROZUMIENIE CZYTANEGO TEKSTU NIELITERACKIEGO

18 NOWE NOWE JĘZYK POLSKI – POZIOM PODSTAWOWY
ARKUSZ EGZAMINU PISAEMNEGO SKŁADA SIĘ Z Części I - rozumienia tekstu nieliterackiego – 20 pkt Dwa zestawy zadań, z których każdy obejmuje: tekst lub dwa teksty liczące łącznie nie więcej niż 500 słów 5-7 zadań zamkniętych lub otwartych Łącznie dwa zestawy: do 1000 słów oraz maks. 13 zadań NOWE Części II - interpretacji tekstu literackiego – 50 pkt dwa tematy do wyboru Rozprawka (związana z tekstem epickim lub dramatycznym) 2. Interpretacja tekstu poetyckiego NOWE 18 18

19 CZĘŚĆ I - ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO SPRAWDZANE UMIEJĘTNOŚCI
NOWE Teksty nieliterackie, do których odnoszą się zadania, mogą mieć charakter popularnonaukowy, publicystyczny lub polityczny. Test sprawdza wykonywanie działań na tekście dowodzących rozumienia sensów i struktury tekstu, a także świadomości językowej. Na podstawie Informatora, s. 15. 19

20 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Świadomość językowa to zdolność do rozpoznawania znaków językowych i celowego operowania nimi, rozumienia jawnych i ukrytych znaczeń słów i całych tekstów, oceniania własnej i cudzej praktyki językowej z punktu widzenia norm poprawnościowych i etyki mowy. Świadomość językowa obejmuje też przewidywanie skutków użycia (w mowie, w piśmie, w elektronicznej przestrzeni medialnej) określonych słów i form językowych oraz zdolność do adekwatnego reagowania na jakość cudzej mowy. prof. Jerzy Bartmiński, Polonistyka 1/2014 20 20

21 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Świadomość językową sprawdzamy – poprzez funkcjonalne analizowanie budowy i znaczeń wyrazów fleksji i składni w tekście funkcji wypowiedzi cech gatunkowych tekstu cech stylu (zabiegów językowych, stosowności stylizacji, stylów funkcjonalnych) jawnych i ukrytych sensów tekstu działania na tekście - sprawdzające również rozumienie sensów i struktury tekstu Na podstawie Informatora (s. 16.) NOWE 21 21

22 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Sprawdzane działania na tekście to: cytowanie fragmentów tekstu przekształcanie fragmentów tekstu ze względu na różne intencje komunikacyjne (np.: przekształcenia stylu, składni itp.) formułowanie pytań do tekstu („nicowanie” tekstu) wyszukiwanie słów kluczowych tworzenie planu tekstu streszczanie tekstu Inne: parafrazowanie, trawestowanie, wyciąg z tekstu, adiustacja, korekta. dr hab. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, „Polonistyka” 1/ 2014 NOWE ? 22

23 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Tekst publicystyczny – wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z perspektywy botanika; materiał ćwiczeniowy OKE, styczeń 2014 Źle mówią politycy, artyści, słownictwo ubożeje, wulgaryzmy są na porządku dziennym, język literacki zanika. Czy polonistów to nie smuci? Zastanawia, ale nie przeraża. Kiedy pytam studentów o ocenę użytkowników współczesnego języka, wymieniają trzy wady: wulgaryzację, nadmiar zapożyczeń obcojęzycznych i niechlujstwo. Ja do tego dodaję utratę wzajemnego szacunku i zaufania. Nadzieję daje to, że język jest dynamiczny, że ma zdolność odradzania się. Stosunek językoznawców do języka oddają dwie metafory – jedni jak ogrodnicy chcą strzyc, przycinać i poprawiać, drudzy jak botanicy, wolą obserwować, jak w ogrodzie wszystko bujnie rośnie, ciesząc się każdą nową roślinką. Oba podejścia są potrzebne, ale mnie bardziej odpowiada postawa botanika, który podziwia żywioł języka, patrzy, jak on się krzewi i rozkwita. Nawet jeżeli wśród pięknych róż pojawi się perz? Perz jest chwastem, który przeszkadza uprawie zboża, ale też przeciwdziała erozji gleby. Czy wszystkie wulgaryzmy i zapożyczenia to chwasty językowe, które należy wyplenić? Moim zdaniem niech się pojawiają, jeżeli czemuś służą. Przyznaję też, że jestem zafascynowany potoczną polszczyzną młodzieżową. Ta młodomowa jest niesłychanie twórcza. Takie formy jak ściema, klima, schiza i pękać mają w sobie energię, polot, humor, są wynalazkami, podobnie jak językowe rebusy typu 3maj się, 100lica, E2ard. Więc jak botanik obserwuję tę różnorodność, doceniam pomysłowość. 23

24 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Zadanie sprawdzające rozumienie tekstu na poziomie języka – materiał ćwiczeniowy OKE w Poznaniu 2014 DOTYCHCZAS Wyrazy z potocznej polszczyzny młodzieżowej przyporządkuj w tabeli odpowiednim sposobom bogacenia słownictwa. Podaj synonimy, których użyłbyś w wypowiedzi oficjalnej. ściemniać klima schiza pękać Sprawdzane umiejętności – standardy wymagań egzaminacyjnych: I. Zdający wie: 3) na czym polega bogactwo leksykalne, a) zna pojęcie synonimii; 6) na czym polega społeczne zróżnicowanie polszczyzny, b) gwary środowiskowe II. Zdający potrafi: 3) rozpoznać wieloznaczność słowa III. Zdający potrafi: 2) dobrać odpowiednie środki leksykalne, np. synonimy 17) parafrazować Sposób bogacenia słownictwa Wyraz z potocznej polszczyzny młodzieżowej Synonim z polszczyzny oficjalnej Skróty językowe klima klimatyzacja; atmosfera schiza schizofrenia; rozterka Nadawanie nowych znaczeń ściemniać kłamać; komplikować pękać tchórzyć; przejmować się 24

25 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Zadanie sprawdzające świadomość językową poprzez działania na tekście a) Przytoczone w tekście wyrazy z potocznej polszczyzny młodzieżowej przyporządkuj w tabeli odpowiednim sposobom bogacenia słownictwa. b) Z wybranymi dwoma wyrazami z polszczyzny młodzieżowej ułóż zdanie, a następnie sformułuj tę myśl w polszczyźnie oficjalnej. Sprawdzane umiejętności z podstawy programowej: I.3.1) analizuje (…) znaczenia słów I.1.5) (…) analizuje przykłady odmian (…) środowiskowych polszczyzny I.1.8) rozróżnia słownictwo (…) oficjalne od swobodnego III.1.7. wykonuje różne działania na tekście Sposób bogacenia słownictwa Wyrazy z potocznej polszczyzny młodzieżowej Skróty językowe klima, schiza Nadawanie nowych znaczeń ściemniać, pękać PRZEKSZTAŁCANIE 25

26 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Zadanie sprawdzające umiejętność dokonywania działań na tekście – wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z perspektywy botanika Wypisz z tekstu pytanie sugerujące rozmówcy odpowiedź oraz przekształć je w pytanie problemowe. Pytanie sugerujące odpowiedź: Czy polonistów to nie smuci? Pytanie problemowe: Jak poloniści oceniają obecny poziom kultury języka? lub: Co pan, jako polonista, sądzi o poziomie kultury języka? Sprawdzane umiejętności z podstawy programowej: I.1.8.) rozpoznaje pytania (…) sugerujące odpowiedź  I.1.1) odczytuje sens (...) fragmentów tekstu I.1.2) cytuje odpowiednie fragmenty [gimnazjum] III.1.7. wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. parafrazuje) II.3.13) rozumie, że język podlega wartościowaniu CYTOWANIE PRZEKSZTAŁCANIE 26

27 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Tekst publicystyczny – wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z perspektywy botanika; materiał ćwiczeniowy OKE, styczeń 2014 Źle mówią politycy, artyści, słownictwo ubożeje, wulgaryzmy są na porządku dziennym, język literacki zanika. Czy polonistów to nie smuci? Zastanawia, ale nie przeraża. Kiedy pytam studentów o ocenę użytkowników współczesnego języka, wymieniają trzy wady: wulgaryzację, nadmiar zapożyczeń obcojęzycznych i niechlujstwo. Ja do tego dodaję utratę wzajemnego szacunku i zaufania. Nadzieję daje to, że język jest dynamiczny, że ma zdolność odradzania się. Stosunek językoznawców do języka oddają dwie metafory – jedni jak ogrodnicy chcą strzyc, przycinać i poprawiać, drudzy jak botanicy, wolą obserwować, jak w ogrodzie wszystko bujnie rośnie, ciesząc się każdą nową roślinką. Oba podejścia są potrzebne, ale mnie bardziej odpowiada postawa botanika, który podziwia żywioł języka, patrzy, jak on się krzewi i rozkwita. Zadanie 6. (1 pkt) Jakie postawy językoznawców wobec języka wyrażają metafory zastosowane przez prof. Bartmińskiego? ogrodnik – dbałość o czystość i poprawność języka, skłonność do poprawiania innych, niechęć do zmian językowych, puryzm językowy, botanik – obserwowanie naturalnych procesów językowych, akceptowanie przejawów życia języka, jego rozwoju, zmienności  DOTYCHCZAS 27

28 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Zadanie sprawdzające umiejętność dokonywania działań na tekście – wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z perspektywy botanika Wypisz fragment zawierający metafory kluczowe dla rozumienia sensu tekstu. Podkreśl te metafory. [...] jedni jak ogrodnicy, chcą strzyc, przycinać i poprawiać, drudzy jak botanicy, wolą obserwować, jak w ogrodzie wszystko bujnie rośnie, ciesząc się każdą nową roślinką. Myśl wyrażoną przez autora tekstu sformułuj w sposób niemetaforyczny. Jedni [językoznawcy] mają rygorystyczny stosunek do języka, czuwają nad jego poprawnością, chcą eliminować wszelkie błędy, inni – z przyjemnością obserwują przejawy życia i zmienności języka, tolerują innowacje językowe. Sprawdzane umiejętności z podstawy programowej: I.1.1) odczytuje sens całego tekstu oraz wydzielonych przez siebie fragmentów I.1.2) cytuje odpowiednie fragmenty tekstu [gimnazjum] I.1.5) wyróżnia (…) kluczowe pojęcia III.1.7. wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. parafrazuje) CYTOWANIE SŁOWA KLUCZOWE PRZEKSZTAŁCANIE 28

29 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Tekst publicystyczny – wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z perspektywy botanika; materiał ćwiczeniowy OKE, styczeń 2014 Zadanie (1 pkt) Wpisując kolejne numery pytań i odpowiedzi, podziel tekst na części dotyczące problemów: zależności między językiem i kulturą – 1. i 2. osobistej kultury użytkowników języka – 3. 4., 5., 6.  wartości języka i kultury ludowej – 7. i 8. przetrwania języka i kultury – 9. Sprawdzane umiejętności – standardy wymagań egzaminacyjnych: Zdający wie: 32) jakie są zasady kompozycji dłuższych wypowiedzi Zdający potrafi: 19) rozpoznać zasadę kompozycyjną tekstu i jej funkcję 24) odtworzyć informacje sformułowane wprost, przetworzyć informacje, np. porządkować DOTYCHCZAS 29

30 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO
Zadanie sprawdzające umiejętność dokonywania działań na tekście – wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z perspektywy botanika Problemy poruszane w kolejnych pytaniach i odpowiedziach sformułuj tak, aby powstał plan tekstu. 1. Relacje między językiem i kulturą. 2. Nabywanie osobistej kultury języka. 3. Doskonalenie kultury języka. 4. Opinie polonistów, językoznawców na temat kultury języka. 5. Ocena innowacji językowych. 6. Wpływ elektronicznych form przekazu na kulturę języka. 7. Piękno i mądrość folkloru ludowego. 8. Szczególna wartość przysłów. 9. Potrzeba przetrwania języka i kultury. Sprawdzane umiejętności z podstawy programowej: II.2.1) przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście [gimnazjum]  III.1.7. wykonuje różne działania na tekście cudzym PLAN TEKSTU KUMULATYWNOŚĆ 30

31 NOWE ? – arkusze diagnostyczne OKE w Poznaniu
CZĘŚĆ I - ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO SPRAWDZANE UMIEJĘTNOŚCI Zadania sprawdzają także znajomość utworów literackich, których, zgodnie z podstawą programową, nie wolno pominąć w procesie kształcenia (oznaczonych w podstawie gwiazdką). Informator, s. 15. NOWE ? – arkusze diagnostyczne OKE w Poznaniu od roku szkolnego 2011/2012. 31

32 Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych –
ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych – arkusz diagnostyczny OKE w Poznaniu (styczeń 2012 r.) ROZMOWY LUDZI KSIĘGI Intrygująca rozmowa włoskiego uczonego i pisarza z francuskim aktorem i scenarzystą jest nie tylko pochwalnym peanem na cześć książki. Dialog dwóch erudytów przypomina sentymentalną widokówkę z dawnej epoki: niewielu dzisiaj tak poloneza wodzi, obaj rozmówcy reprezentują gatunek inteligenta będący niemal na wymarciu. Czytają, bo lekturę traktują nie jako ucieczkę od rzeczywistości, lecz jako drogę, dzięki której w świat mogą zanurzyć się intensywniej. Nie są humanistami zamkniętymi w hermetycznym świecie idei. Na podstawie: Artur Madaliński, Rozmowy ludzi księgi, „Tygodnik Powszechny" 2010, nr 45. 32

33 Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych –
ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych – arkusz diagnostyczny OKE w Poznaniu (styczeń 2012 r.) Zadanie 4. (2 pkt) Użyte w akapicie 3. określenie niewielu dzisiaj tak poloneza wodzi jest aluzją literacką. a) Wyjaśnij sens tego określenia w odniesieniu do Eco i Carièrre’a. - reprezentują dobrą, starą tradycję (humanistyki) - należą do nielicznych starego typu mistrzów (intelektualistów) - są przewodnikami (po świecie książek, tradycji kultury) - uosabiają dawny ideał (humanisty) - stanowią wzór (elokwencji, erudycji) - są podziwiani (za swą mądrość)  b) Wymień bohatera oraz tytuł i autora utworu, który stanowi źródło nawiązania. Jest to aluzja do postaci Podkomorzego z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. 33

34 Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych –
ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych – arkusz diagnostyczny OKE w Poznaniu (styczeń 2013 r.) CO MA W SOBIE LALKA? Lalki mojej siostry budziły przez pewien czas moją intensywną ciekawość. Nie, nie szło jedynie o to, co kryje się pod ich sukienkami. Szybko okazywało się, że nic. O wiele bardziej Intrygujące było, co mają w środku. Pierwszy skuteczny eksperyment odsłonił mi prawdę o kondycji lalki. Platynowej blondynce sprzed ery Barbie ostrożnie wyjąłem głowę i zajrzałem do środka. Zanim zdołałem w ciemnym otworze spostrzec cokolwiek, poczułem przykry zapach. A kiedy przemogłem wstręt i poświeciłem do środka latarką, zobaczyłem pleśniejącą pulpę. […] Zniechęcony, na długo porzuciłem dociekania dotyczące tego, co lalka ma w środku. 2. Z tej schizofrenii wiedzy i marzenia uleczyła mnie również lalka, wracając do mnie po latach jako „Lalka”. Znalazłem w tym dziele dorosłego mężczyznę, który podejmuje podobny eksperyment jak ja przed laty: Sędzia wziął do rąk lalkę, która tyle narobiła zgryzoty, i urzędowym scyzorykiem rozciął jej naprzód stanik, a następnie począł z wielką uwagą odpruwać głowę od tułowia. (…) Głowa Mimi spadła na papiery. Na podstawie: Ryszard Koziołek, Jak być kochanym (pisarzem)?, Tygodnik Powszechny 2012/40. 34

35 Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych –
ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych – arkusz diagnostyczny OKE w Poznaniu (styczeń 2013 r.) Zadanie 1. (2 pkt) Wpisz do tabeli cele oraz skutki eksperymentów przedstawionych w akapitach 1. i 2. Wykorzystaj swoją znajomość Lalki Bolesława Prusa. Eksperyment Cel Skutek przeprowadzony przez autora tekstu w dzieciństwie zaspokojenie ciekawości, zbadanie wnętrza lalki zniechęcenie się do dociekań, uświadomienie sobie złudności piękna, sprzeczności miedzy marzeniami a doświadczeniem przeprowadzony przez bohatera Lalki zweryfikowanie dowodu w sprawie o kradzież lalki, ustalenie pochodzenia lalki Heluni Stawskiej Wydanie sprawiedliwego wyroku, ukaranie baronowej za oszczerstwo, uniewinnienie pani Heleny Stawskiej 35

36 Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych –
ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych – arkusz diagnostyczny OKE w Poznaniu (styczeń 2014 r.) Wywiad z prof. Jerzym Bartmińskim Z PERSPEKTYWY BOTANIKA Podobne ludowe mądrości tkwią w przysłowiach? Tak, z tym że nasze przysłowia są nie tylko ludowe, to folklor ogólnonarodowy. Julian Krzyżanowski słusznie do „Nowej księgi przysłów polskich” włączył twory chłopskie i szlacheckie, wiejskie i miejskie, ustne i literackie, w tym też czerpane ze źródeł kultury, bo na przykład oko jest zwierciadłem duszy to przysłowie łacińskie, które się u nas przyjęło. W zbiorze przysłów znajduje więc wyraz mądrość potoczna, a jedną z jej cech jest brak spójności wewnętrznej. Dlatego jedne przysłowia zachęcają do pracy – Bez pracy nie ma kołaczy, a inne wyśmiewają pracowitych – Pracuj, pracuj, a garb ci sam wyrośnie. To nie przekreśla wartości tych pouczeń, bo są one używane w różnych kontekstach. W tym duchu Stanisław Jerzy Lec zapisał swoją myśl: Przysłowia sobie przeczą. I to jest właśnie mądrością ludową. Na podstawie: Z perspektywy botanika, [w:] „Polityka”, Niezbędnik inteligenta, 11/2012. 36

37 Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych –
ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO Zadanie sprawdzające znajomość lektur obowiązkowych – arkusz diagnostyczny OKE w Poznaniu (styczeń 2014 r.) Zadanie 14. (2 pkt) W podanych fragmentach dzieł literackich podkreśl przysłowia, które zostały w nich wykorzystane. Podaj nazwiska autorów oraz tytuły dzieł.  I. SEKRETARZ To mały chłopczyna Adam Mickiewicz, Dziady cz. III SENATOR Oni to wszyscy mali, ale patrz w ich serce; - Najlepiej ogień zgasić, dopóki w iskierce.  II. Daremnie konkurujesz; dygnitarskie progi Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz Za wysokie na Jacka podczaszyca nogi.  III. RADCZYNI Wyście sobie, a my sobie. Stanisław Wyspiański, Wesele Każden sobie rzepkę skrobie. b) Wybierz jeden z utworów (I, II lub III) i wyjaśnij, na czym polega związek jego problematyki z przysłowiem zawartym w przytoczonym fragmencie. 37

38 ROZUMIENIE TEKSTU NIELITERACKIEGO - PODSUMOWANIE
Zdający rozwiązuje dwa zestawy zadań, z których każdy jest oparty na tekście/dwóch tekstach o charakterze: popularnonaukowym, publicystycznym, politycznym. 2. Zadania obligatoryjnie służą sprawdzeniu umiejętności analizy tekstu […] a także świadomości językowej poprzez działania na tekście. 3. Sprawdza się także znajomość utworów literackich, których, zgodnie z podstawą programową, nie wolno pominąć w kształceniu (oznaczonych gwiazdką). NOWE 38

39 interpretacja epiki i dramatu (na poziomie podstawowym)
ROZPRAWKA PROBLEMOWA interpretacja epiki i dramatu (na poziomie podstawowym)

40 OCENIANIE ROZPRAWKI PROBLEMOWEJ Oceniane aspekty rozprawki problemowej
Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu „Dziadów”, II i III części dramatu Mickiewicza oraz do innego tekstu kultury. Oceniane aspekty rozprawki problemowej Sformułowanie stanowiska (w postaci tezy lub hipotezy). Powinno być udaną próbą rozwiązania problemu (zdający może się zgodzić, nie zgodzić, zachować postawę ambiwalentną). Uzasadnienie stanowiska trafne – zawiera logicznie poprawne argumenty za przyjętym rozwiązaniem problemu szerokie – odnoszące się zarówno do podanego tekstu, jak i przywołanych tekstów kultury pogłębione – odnoszące się wnikliwie do wszystkich elementów polecenia Na podstawie Informatora, s. 18 oraz Załącznika 2. 40 40

41 ROZPRAWKA PROBLEMOWA (cały utwór) – od 2015 r.
Co łączy ludzi, a co ich dzieli? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do „Bajki życia” Janusza Korczaka oraz do innych tekstów kultury. BAJKA ŻYCIA Są bajki, które opowiadają ludzie, i bajki, które opowiada życie. Czasem bajka jest dziwna, ale prawdziwa. […]. Na tym samym podwórku mieszkały dwie wdowy; każda miała jednego synka małego. Jeden miał jasne włosy i ciemne oczy, drugi miał ciemne włosy i jasne oczy. Potem razem chodzili do szkoły. I już zaczęli wszyscy mówić i pisać w gazetach, że ten jest Żyd, a tamten aryjczyk. Ale nie rozumieli, co to znaczy. Ale potem chłopcy dowiedzieli się, że nie mogą przyjaźnić się, bo babcia jednego była Żydówką, a babcia drugiego Niemką. Zrozumieli, że te dwie babcie, które już umarły, pokłóciły się i nie chcą, żeby oni chodzili razem do szkoły i żeby razem bawili się. Jeden napisał w pamiętniku: „Straciłem przyjaciela”, drugi napisał w pamiętniku: „Jest mi smutno”. A potem była wojna, a chłopcy już się nie znali, bo wyrośli i skończyli szkoły. Obaj poszli do wojska. Jeden myślał, że jest Polakiem, ale kazali mu być Żydem. Drugi myślał, że jest Polakiem, ale kazali mu być Niemcem. Nie wiedzieli, dlaczego tak być musi, ale wiedzieli, że ich babcie nie są winne, nie pokłóciły się wcale. Jest jakoś inaczej, ale jak jest naprawdę, dalej nie rozumieli, chociaż już byli na wojnie i już nie byli dziećmi. Zapomniałem powiedzieć, że w domu, w którym mieszkali jako mali chłopcy, był sklepik, a właścicielka tego sklepu miała dziewczynkę. […] Chłopcy bardzo lubili tę dziewczynkę, wiedzieli, że jest Żydówką, ale o tym nie myśleli. […] Ale najważniejsze jest to, że podczas wojny zostali pilotami i spotkali się wysoko w powietrzu i do siebie strzelali. Nie wiedzieli, do kogo strzelają, strzelali przecież do nieprzyjacielskich samolotów. I trafili obaj, bo celnie strzelali. Samoloty spadły objęte płomieniami, i akurat spadły, kiedy ta dziewczynka szła z ojcem za miasto, żeby kupić coś na wsi. – Rozumie się, że dziewczynka była już duża. Samoloty spadły na tego ojca Żyda i na Żydówkę. I trzy wdowy płakały: jedna, której kazali być Żydówką, druga, której kazali być Niemką, i ta trzecia także, która była Żydówką i matką Żydówki, i żoną Żyda. Na podstawie: Janusz Korczak, Pamiętnik i inne pisma z getta, Warszawa 2012. 41

42 ROZPRAWKA PROBLEMOWA – od 2015 r.
Co łączy ludzi, a co ich dzieli? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do „Bajki życia” Janusza Korczaka oraz do innych tekstów kultury. CZĘŚĆ PISEMNA Interpretacja podanego tekstu literackiego – przykład wypracowania Według mnie głównym celem, dla którego Korczak napisał „Bajkę życia”, było wytłumaczenie dzieciom, że źródłem zła dziejącego się podczas II wojny światowej były różnice i podziały polityczne, które zniszczyły naturalne więzi łączące ludzi. Z tego powodu autor posłużył się prostym, przystępnym językiem, a cały tekst ma charakter uniwersalnej przypowieści. Autor celowo przedstawia losy dzieci wywodzących się z różnych narodów, zaczynając od ich dzieciństwa, a kończąc na śmierci całej trójki młodych ludzi wskutek wojny, by podkreślić wpływ presji otoczenia na zmianę sposobu postrzegania drugiego człowieka. Autor podkreśla, że w dzieciństwie traktujemy wszystkich równo, kierujemy się wartościami duchowymi takimi jak przyjaźń, nie zwracając uwagi na aspekty społeczne, np. pochodzenie. Gdy dorastamy, mówią nam, że trzeba dzielić ludzi, a nawet czasem zapomnieć o tym, że też są ludźmi (np. w przypadku ideologii nazistowskiej). Według zwolenników Hitlera istniała tzw. rasa aryjska, wywodząca się z ludów germańskich, która powinna być wywyższona ponad inne narodowości. 42

43 ROZPRAWKA PROBLEMOWA – od 2015 r.
Co łączy ludzi, a co ich dzieli? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do „Bajki życia” Janusza Korczaka oraz do innych tekstów kultury. CZĘŚĆ PISEMNA Interpretacja podanego tekstu literackiego – przykład 2. „Bajka życia” Janusza Korczaka jest opowieścią o znającej się trójce dzieci, które dorastają i, podzielone różnicami rasowymi, giną. Utwór został napisany w domu dziecka w getcie, a więc różnice rasowe, które są źródłem nieszczęścia, pochodzą od ideologii hitlerowskiej. Tytuł bajki Korczaka nakierowuje na charakter utworu – nie jest to tylko fikcja odautorska, lecz przedstawia on prawdziwe życie. Na poziomie fabuły poznajemy dzieci i ich rodziców: Polaka z korzeniami niemieckimi, Polaka z korzeniami żydowskimi oraz żydówkę. Znają się w dzieciństwie, lecz zostają podzieleni przez cudze ideologie. 43

44 ROZPRAWKA PROBLEMOWA – od 2015 r.
Co łączy ludzi, a co ich dzieli? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do „Bajki życia” Janusza Korczaka oraz do innych tekstów kultury. CZĘŚĆ PISEMNA Interpretacja innych tekstów kultury – przykład 1. „Bajka życia” nie jest jedynym tekstem poruszającym temat stosunków międzyludzkich. Przykładem może być „Lalka” Prusa, w której narrator przedstawia nam poszczególne warstwy ówczesnej hierarchii społecznej oraz relacje między nimi. Szczególnie uwypuklone są różnice dzielące arystokrację od reszty mieszkańców Warszawy. Główną barierę stanowi pochodzenie, a także wielkość majątku. Nawet Wokulskiego, który dorobił się sporego majątku i był człowiekiem powszechnie szanowanym, traktują z dystansem. Inny przykład stanowi „Dżuma” Alberta Camusa, która obrazuje zmiany zachodzące w systemie wartości człowieka wystawionego na ciężką próbę, jaką jest epidemia dżumy. Autor poprzez swą powieść udowadnia nam, że tego typu wydarzenie potrafi zarówno zjednoczyć ludzi, jak i poróżnić. Wszystko zależy od tego, jakimi wartościami kierujemy się w życiu: przede wszystkim dobrem własnym, jak na początku Rambert, czy też dobrem ogółu, jak np. doktor Rieux. 44

45 ROZPRAWKA PROBLEMOWA – od 2015 r.
Co łączy ludzi, a co ich dzieli? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do „Bajki życia” Janusza Korczaka oraz do innych tekstów kultury. CZĘŚĆ PISEMNA Interpretacja innych tekstów kultury – przykład 2. W ciągu wielu lat, literatura przyniosła nam wiele przykładów sporów dzielących ludzi. Już w pierwszym tekście kultury judeochrześcijańskiej – Biblii, mamy w Starym Testamencie podział między ludźmi. Dzieci Adama i Ewy, Kain i Abel, zostają podzieleni przez zazdrość – Kain zazdrości Ablowi jego religijności i większego uznania i miłości od Boga. W kolejnym epokowym dziele – Iliadzie Homera – wojna trojańska zostaje wywołana przez romans, zazdrość i porwanie. Ludzie, a nawet całe armie, zostały podzielone na skutek miłostek osób panujących. Kobieta również dzieli ludzi w Granicy Zofii Nałkowskiej – romans Justyny i Zenona niszczy jego małżeństwo i na końcu życie. Jedną z bardziej charakterystycznych rzeczy dzielących ludzi jest dążenie do władzy. Przykładami mogą być: Balladyna, która zabija siostrę by zostać królową lub Lady Makbet, która morduje króla, by jej mąż zasiadł na tronie. Podziały mogą być też spowodowane kradzieżami lub przywłaszczaniem czyjegoś majątku (w Potopie Henryka Sienkiewicza Szwedzi ograbiają Polskę, a w Panu Tadeuszu Mickiewicza głównym wątkiem powieści jest właśnie spór o zamek). Podziały mogą wynikać z różnic klasowych – różnice pomiędzy mieszczanami a chłopami w Weselu Wyspiańskiego, kiedy to młodopolscy panowie i panie, ulegając chłopomanii, próbują się zbliżyć w jakiś sposób do ludności spoza miasta. Ten sam konflikt był w Nieboskiej komedii, kiedy to Sarmaci zostali wymordowani przez przechrztów (!!!). 45

46 ROZPRAWKA PROBLEMOWA – od 2015 r.
Co łączy ludzi, a co ich dzieli? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do „Bajki życia” Janusza Korczaka oraz do innych tekstów kultury. CZĘŚĆ PISEMNA Sformułowanie swojego stanowiska (w podsumowaniu) Przykład 1. Uwzględniając bajkę Korczaka oraz przytoczone przeze mnie przykłady, uważam, że jest wiele elementów składających się na stosunki międzyludzkie. Duży wpływ na te relacje mają na pewno czynniki zewnętrzne, takie jak polityka, ideologie czy wojny. Według mnie największą rolę odgrywa nasz własny system wartości oraz to, czy postrzegamy drugiego człowieka jako istotę ludzką. Przykład 2. Podsumowując, moim zdaniem ludzi łączą wspólne doświadczenia, które przeżyli z innymi oraz wszystko, co nie narusza ich godności. Dzielą ich natomiast wszystkie sprawy nawiązujące do ludzkiego egocentryzmu, skupienia się tylko na jednostce i dbania tylko o własne dobro. 46

47 ROZPRAWKA PROBLEMOWA (fragment autonomiczny) – od 2015 r.
Czy związek ludzi, których dzielą bariery społeczne, może być szczęśliwy? Czy można pogodzić szczęście osobiste z byciem użytecznym dla innych? Eliza Orzeszkowa, NAD NIEMNEM - fragment „autonomiczny” Fragment 1 Ciotko, dlaczego ty żoną jego [Anzelma] zostać nie chciałaś?* […] Długo milczała, potem spokojniej nieco niż wprzódy, od klęczącej przy niej dziewczyny wzrok odwracając, mówić zaczęła: ̶ A ty chcesz wiedzieć? chcesz? przez ciekawość? Zawsze to rzecz ciekawa, dlaczego panna kawalerowi, choćby takiemu, harbuza dała. Pewno myślisz, że o czymś ciekawym posłyszysz? […] Otóż mylisz się. Niczego osobliwego, romansowego, jak na teatrze odegranego nie było. Była to sobie rzecz ordynarna, prozaiczna, taka, co wszędzie rośnie, i tam nawet, gdzie jej nie posieją. Było to wieczne głupstwo… […] Fragment 3 [Benedykt] Do siostrzenicy się zwrócił: ̶ Nie żartujesz, Justysiu? serio mówisz? Zaręczyłaś się naprawdę z jakimś Bohatyrowiczem? […] Czy zakochałaś się w tym człowieku, ha? Naprawdę kochasz go? […] ̶ Kocham go z całego serca i jak w to, że żyję, wierzę, że jestem kochaną – odpowiedziała. […] ̶ Androny! – zawołał Benedykt – […] Co w tym jest rzeczywistego, moje dziecko – do Justyny się zwrócił – to to, że może nie znasz dobrze tego życia, na które się decydujesz… ̶ Poznałam je z bliska i dobrze, mój wuju… ̶ Poczekaj! A praca! Czy ty wiesz, jaka cię tam praca czeka? Tym razem uniosła się. ̶ Ależ, mój wuju – z mocą odparła – brak pracy właśnie był mi trucizną i wstydem. O, jakże wdzięczna jestem temu, który mię pod niski, ale własny dach swój biorąc daje nie tylko zadowolenie serca, ale zajęcie dla rąk i myśli, zadanie życia, możność dopomagania komuś, pracowania na siebie i dla innych!... *Szlachcianka Marta, ciotka Justyny, w młodości odrzuciła oświadczyny Anzelma Bohatyrowicza, ponieważ pochodził ze szlachty zagrodowej. Obecnie jego bratanek Jan chce się ożenić z Justyną. 47

48 ROZPRAWKA PROBLEMOWA (fragment autonomiczny) – od 2015 r.
Czy ukrywanie zła może być moralne i uczciwe? Czy samobójstwo jest tchórzostwem? Czy warto za wszelką cenę nie zgadzać się na zło? Gabriela Zapolska, MORALNOŚĆ PANI DULSKIEJ - fragment „autonomiczny” Dulska Moja pani! Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział. Rozwłóczyć je po świecie to ani moralne, ani uczciwe. Ja zawsze tak żyłam, żeby nikt nie mógł powiedzieć, że jestem powodem skandalu. Kobieta powinna przejść przez życie cicho i spokojnie. To już jest tak i żadne nic nie pomoże. […] Lokatorka wstając Rozumiem. Wyprowadzę się. Chciałam pani jednak powiedzieć, że kazać mi teraz szukać mieszkania to ani dobre, ani uczciwe... Jestem taka osłabiona. Dulska obrażona wstaje Uczciwości m n i e pani nie nauczy! Ja wiem, co uczciwość. Pochodzę z zacnej, zasiedziałej rodziny i ja publiki nie wywołuję. Lokatorka hamując się Nie wątpię. Jednak może się pani nie obawiać. Drugi raz truć się nie będę. Na to trzeba wiele odwagi, mimo że pani to nazywa tchórzostwem... A potem trzeba wiele cierpieć. Na to już nie mam sił i... już bym tak nie potrafiła cierpieć raz jeszcze. Zresztą – rozstaję się z mężem, więc to największa gwarancja, że już zazdrosna nie będę. Uśmiecha się smutnie Rozstaje się pani z mężem? Bardzo źle pani robi. To nowa publika i nikt pani racji nie przyzna. Nawet z tej przyczyny nie mogłabym pani dłużej wynajmować mieszkania w mej kamienicy. Kobiety samotne to nie tego... To... no, pani rozumie. 48

49 Rozprawka problemowa dotyczy utworu (lub fragmentu
NOWE Rozprawka problemowa dotyczy utworu (lub fragmentu utworu) należącego do epiki lub dramatu. 2. Utwór nieobowiązkowy jest przytoczony w całości lub jako autonomiczny fragment. 3. Zdający powinien przywołać wybrane teksty kultury. 4. Problem sformułowany jest jako pytanie. 5. Zdający samodzielnie formułuje oraz uzasadnia własne stanowisko. 49 49

50 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO (na poziomie podstawowym)

51 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO NA PP
Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. Koncepcja interpretacyjna jest pomysłem na odczytanie całościowego sensu utworu. Powinna być: niesprzeczna z tekstem, spójna, obejmująca niedosłowne sensy dzieła Uzasadnienie koncepcji interpretacyjnej trafne – powiązane z tekstem, wynikające z funkcjonalnej analizy, wywiedzione z formy i/lub treści tekstu pogłębione – znajduje potwierdzenie nie tylko w tekście, ale także w kontekstach. Uczeń powinien choć częściowo rozwinąć przywołany kontekst, aby uzasadnić jego pojawienie się. 51

52 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO - MATURA OD 2015
Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. CZĘŚĆ PISEMNA Zbigniew Herbert, HERMES, PIES I GWIAZDA Hermes idzie przez świat. Spotyka psa. – Jestem bogiem – przedstawia się grzecznie Hermes. Pies wącha jego nogi. – Czuję się samotny. Ludzie zdradzają bogów. Ale zwierzęta są nieświadome i śmiertelne, oto czego pożądamy. – Wieczorem po całodziennej wędrówce usiądziemy pod dębem. Powiem ci wtedy, że czuję się stary i chcę umrzeć. To będzie kłamstwo potrzebne, abyś lizał moje ręce. – Owszem – odpowiada niedbale pies – będę lizał twoje ręce. Są chłodne i mają dziwny zapach. Idą, idą. Spotykają gwiazdę. – Jestem Hermes – mówi bóg – i wydobywa jedną ze swych najpiękniejszych twarzy. – Czy nie chciałabyś pójść z nami na koniec świata? Postaram się, aby tam było przeraźliwie i abyś musiała oprzeć głowę na moim ramieniu. – Dobrze – mówi szklanym głosem gwiazda. – Wszystko mi jedno, dokąd idę. A z tym końcem świata to naiwność. Niestety, nie ma końca świata. Idą, idą. Pies, Hermes i gwiazda. Trzymają się za ręce. Hermes myśli, że gdyby drugi raz wyruszał szukać przyjaciół, nie byłby taki szczery. Zbigniew Herbert, Wiersze zebrane, Kraków 2011 52

53 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO NA PP
Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. Teza i koncepcja interpretacyjna: Wiersz porusza trudny temat samotności, opowiada o próbie budowania więzi z innymi. Problem ten zyskuje wymiar bardzo ludzki i jednocześnie uniwersalny przez to, że bohaterowie, nie będąc ludźmi, są mocno uczłowieczeni: mitologiczny bóg, pies jako przedstawiciel świata zwierząt oraz gwiazda – reprezentująca kosmos, przyrodę nieożywioną. Uzasadnienie tezy - kontekst interpretacyjny: Poeta w swoim utworze przekształca postać Hermesa. W mitologii był on boskim posłańcem, jego praca polegała na dostarczaniu wiadomości pomiędzy światem bogów oraz ludźmi. Jego atrybutami są skrzydlate buty i hełm, pozwalające szybko przemieszczać się pomiędzy światami. Bóg Herbertowski jednak idzie przez świat zamiast lecieć. Dodatkowo jego wędrówka wydaje się bezcelowa, a wrażenie to potęgują powtórzenia: idą, idą pojawiające się dwukrotnie w wierszu 53

54 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO NA PP
Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. Uzasadnienie tezy - analiza oraz interpretacja: Podróż Hermesa obejmuje dwie przestrzenie. Pierwszą jest świat ziemski. Zamieszkuje go pies, którego zwykło się uważać za przyjaciela człowieka. Zagubiony w świecie Hermes decyduje się zaprzyjaźnić z nowym towarzyszem, jednak tylko z potrzeby zapełnienia pustki, a nie – poznania tej konkretnej istoty. Nie traktuje go na równi ze sobą, co oddaje wers: pies wącha jego nogi. […] Kolejnym miejscem, jakie pojawia się w utworze, jest kosmos, zbliżony do boskiego świata umiejscowionego na górze Olimp. Zachowanie boga wobec spotkanej w tym miejscu gwiazdy jest inne niż przy spotkaniu z psem. Przedstawia jej się po imieniu, co sugeruje uznanie jej wyższości, w uprzejmych słowach proponuje dołączenie do swojej grupy, a także obdarza jedną ze swych najpiękniejszych twarzy. Jednak również nie ukrywa swoich celów. Chce wyruszyć do miejsca tak okropnego, aby zmuszona była szukać w nim oparcia – pragnie więc uzależnić ją od siebie. 54

55 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO NA PP
Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. Wnioski interpretacyjne: Dziwny związek boga, psa i gwiazdy świadczy o tym, że człowiek, aby normalnie żyć, potrzebuje kontaktu z drugą osobą. Nie mamy jednak gwarancji, jak trwała będzie nasza „przyjaźń”. Tragedią człowieka, który tak łatwo przywiązuje się do innych, jest również to, że mimo tak wielkiej liczby ludzi trudno jest spotkać „bratnią duszę” . Nawet jeżeli uda nam się zgromadzić wokół siebie innych (mniej czy bardziej do nas „pasujących”), to ze śmiercią i tak musimy zmierzyć się w samotności. Czy więc życie człowieka skazane jest na samotność? Herbert pozostawia to pytanie bez odpowiedzi - utwór jego posiada zakończenie otwarte. 55

56 INTERPRETACJA TEKSTU POETYCKIEGO NA PP
NOWE Interpretacja dotyczy jednego utworu poetyckiego (lub fragmentu). 2. Temat sformułowany jest ogólnie, brak wskazówki interpretacyjnej oraz informacji o uwzględnieniu kontekstów. 3. Zdający samodzielnie formułuje tezę lub hipotezę interpretacyjną (tworzy koncepcję interpretacji oraz uzasadnia ją. 56 56

57 na poziomie rozszerzonym
EGZAMIN PISEMNY na poziomie rozszerzonym

58 NOWE PRZEDMIOT DODATKOWY - POZIOM ROZSZERZONY 180 minut
EGZAMIN MATURALNY JĘZYK POLSKI – POZIOM ROZSZERZONY x PRZEDMIOT DODATKOWY - POZIOM ROZSZERZONY 180 minut WYPRACOWANIE – dwa tematy do wyboru (40 pkt) 1. Wypowiedź argumentacyjna - polecenie, tekst teoretyczny (krytycznoliteracki, historycznoliteracki lub teoretycznoliteracki) Interpretacja porównawcza utworów literackich (epickich, lirycznych lub dramatycznych) NOWE 58

59 INTERPRETACJA PORÓWNAWCZA TEKSTÓW LITERACKICH
(na poziomie rozszerzonym)

60 INTERPRETACJA PORÓWNAWCZA NA PR – MAJ 2008
Analizując i interpretując fragment powieści Wiesława Myśliwskiego Kamień na kamieniu oraz wiersz Tadeusza Różewicza Słowa, zwróć uwagę na przedstawione sytuacje i sposoby kreowania podmiotu mówiącego. WIESŁAW MYŚLIWSKI KAMIEŃ NA KAMIENIU Postanowiłem napisać list do Antka i Staśka w sprawie tego grobu. Poszedłem do spółdzielni kupiłem papier, obsadkę, stalówkę, atrament. Bo kiedy ja do kogo list pisałem? Nie umiałbym sobie nawet przypomnieć. Ani do szkoły z domu nikt teraz nie chodził, to nie były potrzebne. Gdzieś się jeszcze pusty kałamarz walał z czasów, kiedy matka jeszcze żyła i do nich pisała. Bo ja ani do nich, choć bracia, nie pisałem, odkąd z domu wyszli. DOTYCHCZAS TADEUSZ RÓŻEWICZ SŁOWA słowa zostały zużyte przeżute jak guma do żucia przez młode piękne usta zamienione w białą bańkę balonik osłabione przez polityków służą do wybielania zębów do płukania jamy ustnej za mojego dzieciństwa można było słowo przyłożyć do rany można było podarować osobie ukochanej

61 INTERPRETACJA PORÓWNAWCZA TEKSTÓW LITERACKICH
Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów. CZĘŚĆ PISEMNA NOWE Wiesław Myśliwski, OSTATNIE ROZDANIE Zniosłem prawie wszystkie obrazy, jakie były na strychu, z wyjątkiem jednego, który był niedokończony. – Niech mi pan je zostawi. Najpierw sam popatrzę, później pana poproszę. […] Poprosił mnie dopiero w następną niedzielę. […] – A przechodząc do pańskich obrazów… – zastanowił się przez chwilę. – No cóż, niektóre są dla mnie zbyt zimne, nie mogłem nawiązać z nimi porozumienia. Albo też one ze mną nie chciały. Inne znów jakby coś niszczyły, a nie były w stanie niczego ustanowić. W tym przypadku odczuwam jakiś przesyt, jakby chciał pan naraz wyrzucić wszystko z siebie. Rozumiem to, lecz to niemożliwe. Ten natomiast, przepraszam za to banalne słowo, bardzo mi się podoba. Słowo podoba brzmi pusto i nic nie znaczy. – I uniósł Dziewczynkę ze śniącą lalką, podchodząc z nią do okna. – Potrzebuje jednakże światła. Światła. A dzisiaj słońce niemrawe, rozmazane. Po południu może padać. Oglądałem go na szczęście w pełnym słońcu w ubiegłą niedzielę. Niewiarygodne wręcz, jak wydostają się z niego niczym z niebytu wszystkie tony, półtony czy nieledwie sugestie kolorów, a więc i znaczeń. Ten sen lalki wydał mi się tyleż poetycki, co poraził mnie zarazem. To nie jest jeden sen, nie wiem, czy zdaje pan sobie z tego sprawę, lecz sny całego życia, sny przeszłe i przyszłe, do których dziewczynka wraz z lalką dopiero dorosną. Tak, to jest sztuka. Wiesław Myśliwski, Ostatnie rozdanie, Kraków 2013. 61

62 INTERPRETACJA PORÓWNAWCZA TEKSTÓW LITERACKICH
Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów. CZĘŚĆ PISEMNA Adam Mickiewicz, PAN TADEUSZ „Czemuż pan Hrabia, jeśli w malarstwie się kocha, Choć Hrabia Telimenę już dawniej widywał, Nie maluje drzew naszych, pośród których siedzi? W domu Sędziego, w którym dosyć często bywał, Prawdziwie będą z pana żartować sąsiedzi, Lecz mało ją uważał; zadziwił się zrazu, Że mieszkając na żyznej litewskiej równinie, Rozeznając w niej model swojego obrazu. […] Malujesz tylko jakieś skały i pustynie. Telimena sądziła malowania próby „Przyjacielu! Rzekł Hrabia, piękne przyrodzenie Tonem grzecznej, lecz sztukę znającej osoby; Jest formą, tłem, materią, a duszą natchnienie, Skąpa w pochwały, lecz nie szczędziła zachętu: Które na wyobraźni unosi się skrzydłach, „Brawo, rzekła, winszuję, niemało talentu. Tylko pan nie zaniedbuj; szczególniej potrzeba Poleruje się gustem, wspiera na prawidłach. Nie dość jest przyrodzenia, nie dosyć zapału, Szukać pięknej natury! O, szczęśliwe nieba Sztukmistrz musi ulecieć w sfery ideału! Krajów włoskich! różowe Cezarów ogrody! Nie wszystko, co jest piękne, wymalować da się! Wy, klasyczne Tyburu spadające wody! Dowiesz się o tym wszystkim z książek w swoim czasie. I straszne Pauzylipu skaliste wydroże! To, Hrabio, kraj malarzów! U nas żal się Boże. Co się tycze malarstwa: do obrazu trzeba Dziecko muz, w Soplicowie oddane na mamki, Punktów widzenia, grupy, ensemblu i nieba, Umrze pewnie. Mój Hrabio, oprawię to w ramki Nieba włoskiego! Stąd też w kunszcie peizażów Albo w album umieszczę, do rysunków zbiorku, Włochy były, są będą ojczyzną malarzów. Które zewsząd skupiłam: mam ich dosyć w biurku. Tadeusz nie przestawał dąsać się i zżymać, Adam Mickiewicz, Dzieła poetyckie, Warszawa 1982. Na koniec nie mógł dłużej od gniewu wytrzymać. 62

63 OCENIANIE INTERPRETACJI PORÓWNAWCZEJ
Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów. określenie zasady zestawienia tekstów (teza /hipoteza interpretacyjna) ustalenie istotnych dla tekstów obszarów ich porównania wskazanie podobieństw i /lub różnic między tekstami, wynikających ze sfunkcjonalizowanej analizy wykorzystanie kontekstów dla potwierdzenia tezy sformułowanie wniosków łączących sensy obu utworów Na podstawie Informatora, s. 20 oraz Załącznika 3. NOWE 63

64 INTERPRETACJA PORÓWNAWCZA TEKSTÓW LITERACKICH
Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów. CZĘŚĆ PISEMNA Zarówno w „Panu Tadeuszu”, jak i w „Ostatnim rozdaniu”, artystami są mężczyźni. Ich dzieła oceniane są zarówno przez laików, jak i osoby znające się na sztuce. Różna jest jednak reakcja malarzy na ocenę ich dzieł. Hrabia, gdy dowiaduje się, jakie zmiany powinien wprowadzić, realizuje je. Bohater powieści Myśliwskiego, po docenieniu przez profesora jego obrazu, ponownie chowa płótno na strychu. Warto również zwrócić uwagę na poglądy malarzy na sztukę. Hrabia uważa, że powinien oddać się wyobraźni, jednak wzorce należy czerpać z obrazów włoskich klasyków. Bohater „Ostatniego rozdania” z początku stara się wiernie oddać zapamiętaną osobę, dopiero z czasem poddaje się swoim emocjom oraz wyobraźni. Ważne jest ukazanie sposobu oceny dzieł przez inne osoby. W epopei płótna Horeszki są jedynie krytykowane. W powieści Myśliwskiego obraz jest bardzo pozytywnie przyjęty, tylko autor nie jest z niego zadowolony. W przedstawionych utworach dostrzec można różnice w postrzeganiu obrazów przez ich autorów i odbiorców oraz różnice w samym procesie tworzenia - czerpanie z własnej wyobraźni lub z dzieł innych malarzy. 64

65 INTERPRETACJA PORÓWNAWCZA
NOWE Interpretacja porównawcza dotyczy utworów literackich (lub ich fragmentów) należących do jednego rodzaju literackiego (epiki lub liryki, lub dramatu). Temat sformułowany jest ogólnie, brak wskazówki interpretacyjnej. Zdający samodzielnie tworzy koncepcję interpretacji porównawczej. 4. Ustala istotne dla tekstów obszary ich porównania. 65 65

66 WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA związana z tekstem teoretycznym
na poziomie rozszerzonym związana z tekstem teoretycznym (krytycznoliterackim, teoretycznoliterackim, historycznoliterackim) NOWE

67 WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA
Określ, jaki problem podejmuje […] w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów. TEKST TEORETYCZNY zawiera uniwersalny, jasno określony problem zawiera rozwiązanie problemu (stanowisko autora) umożliwia odbiorcy zajęcie stanowiska (może być kontrowersyjny, polemiczny) daje możliwość interpretacji zagadnienia w szerszym kontekście jest np.: artykułem, szkicem, esejem, recenzją jest napisany zrozumiałym językiem

68 Na podstawie: Witold Gombrowicz, Przeciw poetom, Kraków 1995.
Określ, jaki problem podejmuje Witold Gombrowicz w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 300 słów. PRZECIW POETOM Teza niniejszego szkicu: iż nikt prawie nie lubi wierszy i że świat poezji wierszowanej jest światem fikcyjnym oraz sfałszowanym, wyda się przypuszczam równie śmiała, jak niepoważna. A jednak ja tu staję przed wami i oświadczam, że mnie wiersze wcale się nie podobają, a nawet nudzą. Poezja objawia mi się nie w wierszach, lecz zmieszana z innymi, bardziej prozaicznymi elementami, na przykład w dramatach Szekspira, w prozie Dostojewskiego i Pascala, lub po prostu przy okazji zwykłego zachodu słońca. Pozwólcie, że ukażę wam następującą scenę ... Wyobraźmy sobie, że w gronie kilkunastu osób jedna z nich wstaje i zaczyna śpiewać. Śpiew ten nudzi większość słuchaczy, lecz śpiewak ten nie chce zdać sobie z tego sprawy; nie, on zachowuje się jakby zachwycał, wymaga, aby wszyscy padli na kolana przed tym Pięknem, żąda bezwzględnego uznania dla swej roli Wieszcza; i choć nikt nie przywiązuje do jego śpiewu większej wagi, on przybiera minę, jakby słowo jego miało decydujące dla świata znaczenie.[...] Musimy całkowicie zerwać z tą zbyt łatwą myślą, iż ,,sztuka zachwyca nas” i że ,,rozkoszujemy się sztuką”. [...] Czy myślicie, że gdyby nas w szkole nie zmuszano do zachwycania się sztuką, mielibyśmy dla niej, w późniejszym wieku, tyle gotowego zachwytu? Na podstawie: Witold Gombrowicz, Przeciw poetom, Kraków 1995. 68

69 WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA – ROZUMIENIE POLECENIA
Określ, jaki problem podejmuje Witold Gombrowicz w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury. Zdający wie, że powinien: OKREŚLIĆ GŁÓWNY PROBLEM TEKSTU, ZAJĄĆ STANOWISKO WOBEC POGLĄDÓW AUTORA, odwołać się do tekstu W. Gombrowicza, odwołać się do innych tekstów kultury. 69

70 WYPOWIEDŹ ARGUMENTACYJNA
OCENIANIE WYPOWIEDZI ARGUMENTACYJNEJ ZWIĄZANEJ Z TEKSTEM TEORETYCZNYM (na podstawie Informatora) A NOWE 1. OKREŚLENIE PROBLEMU A. Rozpoznanie i sformułowanie głównego problemu tekstu B. Interpretacja problemu C. Uzasadnienie rozumienia problemu poprzez przywołanie odpowiednich kontekstów. 2. SFORMUŁOWANIE STANOWISKA WOBEC ROZWIĄZANIA PRZYJĘTEGO PRZEZ AUTORA A. Odtworzenie rozwiązania przyjętego przez autora B. Przedstawienie własnego stanowiska wobec rozwiązania autora C. Uzasadnienie własnego stanowiska poprzez przywołanie innych tekstów kultury trudność może sprawiać 70

71 OCENIANIE HOLISTYCZNE
Nauczyciel (egzaminator) powinien widzieć rozwiązanie zadania w całości. Powinien uwzględniać w ocenianiu różne metody rozwiązania zadania. Kryteria oceniania są ogólne i posiadają szczegółowe komentarze

72 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
ul. Gronowa 22 Poznań tel fax 72


Pobierz ppt "Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu"

Podobne prezentacje


Reklamy Google