Analiza transakcyjna wyróżnia trzy stany naszego „Ja”

Prezentacja na temat: "Analiza transakcyjna wyróżnia trzy stany naszego „Ja”"— Zapis prezentacji:

1 Analiza transakcyjna wyróżnia trzy stany naszego „Ja”
„Ja Rodzic” „Ja Dorosły” „Ja Dziecko”

2 Skuteczna adaptacja życiowa wymaga niezależności Dorosłego od Dziecka i Rodzica oraz dominacji Dorosłego.

3 Analiza transakcyjna Intelekt powinien mieć większy udział w kierowaniu działaniem, niż doświadczanie, odczuwanie,a także powinien poznać, sprawdzić i ewentualnie doprowadzić do zmiany wzorce doświadczania, jeśli okażą się niekorzystne lub nieadekwatne wobec rzeczywistości.

4 Analiza transakcyjna Dwie formy zakłócenia wiodącej roli intelektu w życiu psychicznym: - kontaminacja Dorosłego przez Dziecko i/lub Rodzica ; - wyłączenie Dorosłego. Uczucia niekontrolowane przez intelekt obezwładniają człowieka – uniemożliwiają mu stanie się niezależną osobą i skuteczne radzenie sobie z problemami.

5 Kontaminacja Dorosłego
Wtargnięcie stanu Rodzic lub/i stanu Dziecko w obszar granic Dorosłego. Z kontaminacją mamy do czynienia wówczas, gdy Dorosły uznaje za prawdę nieuzasadnione przekonania Rodzicielskie czy zniekształcenia Dziecka, racjonalizując (usprawiedliwiając) swoją postawę.

6 Dorosły skontaminowany przez Rodzica

7 Kontaminacja Zetknięcie, splamienie, skażenie.
Zmieszanie, skrzyżowanie czynników heterogenicznych w nową całość Kontaminować – mieszać,wiązać różne czynniki w jedną całość

8 Kontaminacja przez stan Rodzic
Przejawia się najczęściej w przesądach, wyrażaniu nie sprawdzonych sądów i opinii w sposób nie znoszący sprzeciwu. (Różnica między przekonaniem a przesądem polega na tym, że przekonanie można wyjaśnić, nie wpadając w złość.) Kontaminacje Rodzicielskie dotyczą tematów, takich jak: żywienie, religia, polityka, klasy społeczne, sprawy rasy czy płci. Towarzyszą im też często silne emocje.

9 Kontaminacja przez stan Dziecko
Dotyczy najczęściej zaburzeń myślenia i spostrzegania. Jedną z częściej spotykanych form tych zniekształceń są urojenia wielkościowe i iluzje.

10 Dorosły skontaminowany przez Dziecko

11 Rodzic wykluczający Dorosłego i Dziecko

12 Dorosły skontaminowany przez Rodzica plus wyłączone Dziecko
Człowiek, który nie potrafi się bawić, zdominowany przez poczucie obowiązku. R D Dz

13 Dorosły skontaminowany przez Dziecko plus wyłączony Rodzic
Człowiek bez sumienia. R D Dz

14 Wyłączenie Powoduje sztywne zachowanie – jednostka ma tendencję do reagowania na różne bodźce z jednego stanu Ja. Osoby te zachowują się zawsze jak Rodzic, zawsze jak Dorosły lub zawsze jak Dziecko.

15 Wieczny Dorosły Osoba wyłączająca Rodzica i Dziecko, a funkcjonująca głównie z pozycji Dorosłego staje się niemal robotem bez namiętności , pozbawiona jest spontaniczności, radości charakterystycznej dla Dziecka i niezdolna do zajęcia stanowiska z przekonaniem czy oburzeniem, właściwym Rodzicowi.Osoba działająca stale ze stanu Dorosły jest obiektywna, neutralna i zainteresowana przede wszystkim faktami. Może sprawiać wrażenie nieczułej i obojętnej, niezdolnej do współczucia i nudnej na spotkaniach towarzyskich.

16 Wieczny Rodzic Traktuje innych, również równych sobie, jak dzieci.
Otacza się osobami skłonnymi do podporządkowywania się i uzależniania się. Silnie rozwinięte poczucie odpowiedzialności. Ma na wszystko gotową odpowiedź. Jest narzucający i autorytarny lub nadmiernie opiekuńczy uzależniając innych od siebie.

17 Wieczne Dziecko Stale jest małym chłopczykiem lub małą dziewczynką i jak Piotruś Pan nie chce stać się dorosłym. Ludzie tacy nie chcą myśleć samodzielnie, nie podejmują też samodzielnych decyzji i nie czują się odpowiedzialni za swoje zachowania. Mogą bezmyślnie wydawać pieniądze po to, by zaspokoić swoje „nie cierpiące zwłoki” zachcianki.

18 Postawy dotyczące siebie i innych
Ja nie jestem OK. (Ja -). Ty jesteś Ok. (Ty+) Ja nie jestem OK.(Ja-). Ty nie jesteś OK. (Ty -) Ja jestem OK. (Ja+) Ty nie jesteś OK. (Ty -) Ja jestem OK. (Ja +). Ty jesteś Ok. (Ty+).

19 Poznawcze spojrzenie na człowieka
Przyjmuje, że warunkiem konstruktywnego rozwiązywania problemów życiowych jest rozumienie siebie i własnej sytuacji życiowej wynikające z możliwie jak najbardziej wnikliwej i poprawnej analizy informacji.

20 Źródła informacji o własnej osobie
Analiza własnych przeżyć, wgląd w siebie (introspekcja) –jej dokładność zależy od inteligencji intrapersonalnej (zdolności do uzyskiwania wglądu we własną osobowość).

21 Źródła informacji o sobie
Obserwacja dotycząca własnych zachowań i ich konsekwencji.(Wśród zachowań będących podstawą tworzenia definicji własnej osoby są także takie, które wiążą się z maskami przywdziewanymi przez nas w kontaktach z innymi ludźmi). Obserwacja innych i porównania „ja – inni”.

22 Źródła informacji o sobie
Informacje zwrotne udzielane przez innych ludzi. Proces kategoryzacji społecznych. (Świadomość przynależności do określonych grup czy kategorii społecznych pozwala uzyskać dokładniejszy obraz własnych powiązań społecznych a także pomaga w sformułowaniu ocen, planów i przewidywań)

23 Zalety ujawniania siebie
Wzrastająca samowiedza Bardziej bliskie relacje Lepsza komunikacja mniejsze poczucie winy Więcej energii

24 Czy warto zabiegać o adekwatność wiedzy o sobie?
Według psychologów klinicznych posiadanie nieadekwatnego obrazu siebie jest niepożądane zarówno z punktu widzenia osobistego rozwoju jak i adaptacji. Niektórzy utrzymują, że spostrzeganie siebie jako osoby kompetentnej sprzyja skuteczności działania nawet w sytuacji braku rzeczywistych kompetencji.

25 Koncepcja siebie jest pojęciem i –podobnie jak inne pojęcia- ma strukturę hierarchiczną
Każdy człowiek ma wiele koncepcji siebie np. ja rodzinne; ja zawodowe; ja rekreacyjne; ja jako ojciec, matka; ja jako przyjaciel, przyjaciółka itp. Ważna jest organizacja i wewnętrzna integracja podsystemów „Ja”.Złożony hierarchicznie i zintegrowany system „Ja” zapewnia spójność i przewidywalność zachowania.

26 Koncepcja siebie Może być konstruowana z osobistego punktu widzenia i/lub z punktu widzenia domniemanego odbioru społecznego.

27 Prywatna i publiczna samoświadomość
Samoświadomość prywatna – koncentracja na osobistych przekonaniach na temat siebie, postępowanie zgodne z własnymi uczuciami, pragnieniami, standardami. Samoświadomość publiczna – koncentracja na zewnętrznych standardach, na tych aspektach koncepcji siebie, które są ujawniane otoczeniu oraz postępowanie zgodne z tym, co inni pomyślą.

28 Obydwa rodzaje świadomości mają znaczenie adaptacyjne.
Dzięki samoświadomości prywatnej osoba czuje się sobą. Dzięki samoświadomości publicznej dostosowuje się do oczekiwań społecznych.

29 W skład systemu „Ja” wchodzi:
Ja realne ( Jaki, jaka jestem?) Ja idealne ( Jaki chciałbym być? Jaka chciałabym być?) Ja powinnościowe (Jaki powinienem być? Jaka powinnam być?)

30 Pojęcie Ja Ja realne – zbiór atrybutów (umiejętności, cech, wiedzy, marzeń itp..) o których jednostka sądzi, że jest obdarzona lub sądzi, że ktoś inny uważa je za ją charakteryzujące. Ja idealne – zbiór atrybutów, które jednostka chciałaby mieć lub sądzi, że ktoś inny chciałby, aby je miała. Ja powinnościowe – zbiór atrybutów, które jej zdaniem lub innych, powinny charakteryzować jednostkę.

31 Teoria autoregulacji (rozbieżności „Ja”) E.Tory Higginsa
Rozbieżność między ja realnym a ja idealnym łączy się z uczuciami smutku, niezadowolenia, zawodu, straty, z poczuciem niespełnienia ideałów – stanami emocjonalnymi z kręgu uczuć charakterystycznych dla depresji.

32 Rozbieżność między ja powinnościowym a ja realnym łączy się z uczuciami strachu, obawy przed karą, napięciem lub poczuciem winy w związku z niespełnieniem wymagań stawianych samemu sobie lub określonych przez zewnętrzny autorytet – a więc uczuciami z kręgu lęku.

33 Rozbieżności w systemie Ja a stany emocjonalne wg. Higginsa
Ja powinnościowe Ja idealne Depresja Lęk Ja realne

34 Człowiek stara się minimalizować negatywne uczucia i dąży do wywołania uczuć pozytywnych, dlatego też jej działania zmierzają do redukowania rozbieżności w systemie „Ja”. Zmniejszenie rozbieżności w systemie „Ja” wywołuje szereg pozytywnych uczuć: radość, satysfakcję, poczucie spełnienia, zapał – w przypadku zgodności ja realnego z ja idealnym; spokój, ulgę, poczucie swobody i wewnętrznej wolności – w przypadku zgodności ja realnego z ja powinnościowym.

35 Rozbieżności w systemie „Ja”
Mniejsze wiążą się z większą odpornością na stres. Większe łączą się z osłabieniem funkcji systemu immunologicznego. Tak więc między organizacją systemu „Ja” a funkcjonowaniem organizmu istnieje pewien związek.

36 Rozbieżności między Ja realne a ja idealne wiążą się z procesami dążenia do pozytywnych celów. Ja realne a ja powinnościowe łączą się z procesami unikania – ludzie których system „Ja” jest zdominowany tym typem rozbieżności skupiają się na unikaniu negatywnych skutków działań.

37 Rozbieżności w systemie Ja a procesy dążenia i unikania wg. Higginsa
Ja powinnościowe Ja idealne dążenie Unikanie Ja realne

38 Unikanie i dążenie są ze sobą logicznie i przyczynowo powiązane
Istnieje pętla od unikania do dążenia – kiedy jeden cel staje się awersyjny i wywołuje reakcję unikania, inny cel skupia i przyciąga dążenia. Jednakże znaczna odległość między ja powinnościowym a ja realnym sprawia, że ja powinnościowe zatraca swą motywacyjną rolę (pojawia się bierność i przykre uczucia)

39 Za organizację systemu „Ja” odpowiadają dwa motywy:
Motyw autowaloryzacji (umacniania siebie) Motyw autoweryfikacji (dążenie do spójności przekonań o sobie).

40 Motyw autowaloryzacji
Skłania do koncentracji a mocnych stronach stronach, do poszukiwania sukcesów, doświadczeń i kontaktów potwierdzających naszą wartość.Odnosi się więc do prób podnoszenia lub przynajmniej podtrzymywania samooceny i ma bezpośredni wpływ na samopoczucie. Motyw ten ma charakter emocjonalny.

41 Przejawy autowaloryzacji:
Poszukiwanie pozytywnych informacji o sobie Łatwiejsze przypominanie sobie sukcesów niż porażek Przypisywanie sobie przyczyn sukcesów i szukanie przyczyn porażek na zewnątrz Łatwiejsze dostrzeganie dobra w sobie niż w innych Podkreślanie kontaktów i koneksji z wielkimi tego świata (pławienie się w cudzej chwale)

42 Motyw autoweryfikacji spełnia podwójną rolę:
Stoi na straży zgodności koncepcji siebie z doświadczeniem i zachowaniem – czyli realizmu koncepcji siebie. Zapewnia spójność koncepcji siebie, co wymaga nieustannego uzgadniania dopływających informacji z istniejącymi przekonaniami o sobie.Pozwala to utrzymać pewne utrwalone przekonania o sobie i dopasować do nich interpretację bieżących doświadczeń. Zapobiega to zmianie koncepcji siebie.Brak wewnętrznej spójności koncepcji siebie, podobnie jak niezgodność tej koncepcji z zachowaniem lub doświadczeniem, łączy się z konfliktem i napięciem.

43 Motyw autoweryfikacji ma charakter poznawczy
Sprawia, że poszukujemy informacji potwierdzających naszą koncepcje siebie, nawet, gdy nie są pozytywne. Przejawia się w: - poszukiwaniu informacji o sobie zgodnych z faktami, - łatwiejszym przypominaniu sobie porażek niż sukcesów, - przypisywaniu sobie przyczyn porażek i sukcesów - gotowości do przyjmowania krytyki i łatwości dostrzegania u siebie mankamentów

44 Motyw autowaloryzacji i autoweryfkacji zazwyczaj współpracują ze sobą
Motyw autoweryfikacji trzyma na wodzy tendencję do umacniania samooceny (autowaloryzacji); motyw autowaloryzacji sprzyja selektywnemu przyjmowaniu informacji, z tendencją do akceptowania korzystnych. Niekiedy jednak motywy te wpadają w konflikt (konflikt kognitywno-afektywny).

45 Konflikt kognitywno-afektywny
Konflikt ten występuje u osób z obniżoną samooceną: z jednej strony pragną doświadczeń i informacji pozwalających podbudować poczucie własnej wartości, z drugiej dążą do utrzymania spójnej samowiedzy, w której przeważają elementy o treści negatywnej.

46 Dwa kluczowe aspekty siebie
Aspekt poznawczy – samowiedza Aspekt emocjonalny - samoocena

47 Samowiedza a samoocena
Początkowo sądzono, że relacje między samowiedzą a samooceną układają się według prostego schematu: z wysoką samooceną idzie w parze pozytywna samowiedza, a z niską samooceną – negatywna.Kiedy jednak zwrócono uwagę na formalne i strukturalne aspekty samowiedzy okazało się, że osoby z wysoko i niską samooceną nie są kontrastowo różne, są po prostu inne.

48 Samoocena Wysoka jest jednoznacznie pozytywna i wyraźnie określona.
Względnie niska samoocena nie jest wyraźnie negatywna, jest raczej ambiwalentna albo neutralna, niepewna, niestabilna i niespójna. Hipoteza o nieliniowej zależności między samooceną a klarownością samowiedzy.

49 Klarowność koncepcji siebie
Czyli stopień, w jakim przekonania o sobie są jasno i przekonywująco określone, stabilne i wewnętrznie spójne.

50 Osoby o niskiej samoocenie i nieklarownej koncepcji siebie w porównaniu z osobami z wysoką samooceną charakteryzują się : Skłonnością do przypisywania sobie ocen pośrednich i unikania ocen skrajnych, kiedy dokonują samoopisu na skalach; Mniejszym stopniem pewności posiadanych cech; Mniejszą stabilnością przypisywanych sobie cech; Mniejszą spójnością treściową przypisywanych sobie cech (cechy pozytywne i negatywne); Przypadkowymi zmianami samoopisu w czasie.

51 Osoby o niskiej samoocenie
Silniej reagują na pozytywne i negatywne informacje zwrotne niż osoby z wysoką samooceną tj. równie łatwo przyjmują negatywne i pozytywne informacje zwrotne oraz wyciągają z nich wnioski, modyfikując swoje zachowanie. Są większymi realistami w ocenie siebie i są bardziej ostrożne w ocenie innych. Unikają ryzyka, zwracania na siebie uwagi oraz starają się ukrywać potencjalne wady. W ich zachowaniu uwidaczniają się motywy obronne (orientacja defensywna).

52 Osoby z wysoką samooceną
Chętniej przyjmują pozytywne informacje, natomiast ignorują negatywne; Przeszacowują również liczbę ludzi, którzy podzielają ich poglądy; Mają przekonanie o unikalności swych zdolności; Eksponują swoje zalety i wykazują większą pewność siebie.

53 Relacja między obniżoną samooceną a nieklarowną samowiedzą
Polega prawdopodobnie na sprzężeniu zwrotnym: niska samoocena sprzyja przyswajaniu negatywnych i pozytywnych informacji o sobie, co przekłada się na nieklarowną samowiedzę; z kolei, nieklarowna samowiedza zwiększa podatność na oddziaływania z zewnątrz, co może obniżać samoocenę.

54 Osoby o niskiej samoocenie
Spostrzegając sukcesy jako nieosiągalne nie zabiegają o nie z wystarczającym przekonaniem i wytrwałością; Skupiają się raczej na unikaniu porażek; Silniej motywuje je lęk przed klęską niż pragnienie sukcesu (odwrotnie jest u osób z wysoką samooceną); Oczekując porażki łatwiej przyjmują, że do niej doszło.

55 Osoby z wysoką samooceną są skupione na umacnianiu siebie a osoby z niską samooceną – na ochranianiu siebie. W zależności od samooceny stosowane są również odmienne strategie samoutrudniania. Osoby z wysoką samooceną używają ich, by podnieść wartość sukcesu, osoby z niską samooceną, by usprawiedliwić porażkę.

56 Mechanizmy wpływu struktury „ja” na zachowanie się człowieka
Struktura „ja”jako źródło wskazówek ukierunkowujących nasze zachowanie w sposób bezpośredni i pośredni.

57 Struktura „ja”ukierunkowuje bezpośrednio nasze zachowanie poprzez:
Zmienianie subiektywnego prawdopodobieństwa sukcesu własnych zachowań (wpływ samooceny na poziom motywacji i wysiłku wkładanego w działanie, mechanizm wzajemnego podtrzymywania niskiej samooceny i niskich wyników);

58 Sprawdzanie się hipotez na temat samego siebie (mechanizm samo spełniającej się przepowiedni);
Konstruowanie scenariuszy własnego zachowania (eksperymenty z etykietowaniem).

59 Struktura „ja” pośrednio ukierunkowuje nasze zachowanie poprzez:
Modyfikowanie procesu przetwarzania (selekcji, spostrzegania, zapamiętywania i odtwarzania) aktualnie dochodzących informacji, tak o sobie samym, jak i o innych. (Hipoteza zgodności i hipoteza podwyższania własnej wartości. Spostrzeganie innych poprzez pryzmat siebie samego – zjawisko projekcji i fałszywej powszechności).

60 Struktura „ja” jest również źródłem motywacji, która się wyraża w dążeniu do:
Utrzymania poczucia własnej tożsamości tj. przekonania o własnej ciągłości i spójności w czasie i przestrzeni, a jednocześnie własnej odrębności od innych; Utrzymania i wzrostu poczucia własnej kontroli nad zdarzeniami; Utrzymania i wzrostu poczucia własnej wartości.

61 Definicja inteligencji emocjonalnej (1)
Zdolność do monitorowania własnych i cudzych emocji, różnicowania ich i zdolność do wykorzystania tych informacji w kierowaniu swoim myśleniem i działaniem.

62 Definicja IE (2) według P.Salowey i J. Mayer
Zwracanie uwagi na swoje stany emocjonalne; Jasne rozumienie swoich stanów emocjonalnych i adekwatne nazywanie ich; Świadome wpływanie na nastrój emocjonalny, regulowanie nastroju emocjonalnego i skuteczne działanie pomimo złego nastroju.

63 Definicja IE (ostatnia wersja) Inteligencja emocjonalna obejmuje:
Zdolność do dokładnego spostrzegania, oceniania i ekspresji emocji; Zdolność do wprowadzania się w stan emocjonalny i łatwość dostępu do emocji, aby ułatwić myślenie; Zdolność do rozumienia emocji i wiedzę o emocjach; Zdolność do regulowania emocji w podnoszeniu poziomu intelektualnego i rozwoju emocjonalnego.