Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

Pobieranie prezentacji. Proszę czekać

PROJEKTOWANIE URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH

Podobne prezentacje


Prezentacja na temat: "PROJEKTOWANIE URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH"— Zapis prezentacji:

1 PROJEKTOWANIE URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
STANISŁAW WIECZOREK Ver.1.1

2 UKŁAD CZŁOWIEK-MASZYNA-OTOCZENIE
SCHEMAT RELACJI CZŁOWIEK – MASZYNA – ŚRODOWISKO urządzenia sterownicze SYG E efektory ST R sygnalizacyjne receptory LEGENDA: zasilanie wyrób wykonanie decyzja pamięć analizator informacje stany emocjo- nalne CZŁOWIEK MASZYNA czynniki szkodliwe zapylenie mikroklimat warunki środo- wiska pracy wilgotność ruch powietrza temperatura przestrzeń SP inne czynniki oświetlenie drgania hałas promieniowanie ciśnienie choroby stosunki międzyludzkie instrukcje warunki pracy organizacja pracy przerwy w pracy rytm i tempo pracy postawa przy pracy

3 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY ZWROTNE SYGNAŁY NATURALNE SZTUCZNE POCHODZĄCE Z WRAŻEŃ KINESTYCZNYCH CIAŁA LUDZKIEGO

4 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY SZTUCZNE SYGNAŁY SZTUCZNE – wysyłane przez specjalne urządzenia jak np.: wskaźniki analogowe: zegarowe, lampki kontrolne, dzwonki, buczki cyfrowe czyli liczniki

5 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY NATURALNE SYGNAŁY NATURALNE – płynące bezpośrednio z otoczenia (jak w przypadku odgłosów pracy silnika samochodowego, informujących kierowcę o stanie jego obciążenia)

6 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY ZWROTNE SYGNAŁY ZWROTNE – jakimi w pewnych warunkach stają się skutki działania spowodowanego poprzednim sygnałem (np. Odgłos „kliknięcia„ myszą komputerową)

7 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY POCHODZĄCE Z WRAŻEŃ KINESTYCZNYCH CIAŁA LUDZKIEGO SYGNAŁY POCHODZĄCE Z WRAŻEŃ KINESTYCZNYCH CIAŁA LUDZKIEGO

8 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY DŹWIĘKOWE Sygnały dźwiękowe mają duże zastosowanie w urządzeniach alarmowych i ostrzegawczych. L. Paluszkiewicz przytoczył za badaniami amerykańskimi i czechosłowackimi następujące zalecenia dotyczące natężenia i częstotliwości dźwiękowych sygnałów: Należy stosować dźwięki o częstotliwościach Hz, w tym zwłaszcza , ponieważ człowiek jest szczególnie wrażliwy na ten zakres częstotliwości Gdy sygnał będzie odbierany z dużej odległości (powyżej 300 m), wówczas należy stosować dźwięki o natężeniu dB i częstotliwości poniżej 1000 Hz, ponieważ dźwięki o wyższej częstotliwości są w dużym stopniu pochłaniane w czasie ich rozchodzenia się w powietrzu Jeśli na drodze między sygnalizatorem i odbiorcą znajdują się przeszkody, stosować, częstotliwość poniżej 500 Hz, ponieważ sygnały o wielkiej częstotliwości w mniejszym stopniu ulegają ugięciu

9 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY DŹWIĘKOWE Sygnały dźwiękowe mają duże zastosowanie w urządzeniach alarmowych i ostrzegawczych. L. Paluszkiewicz przytoczył za badaniami amerykańskimi i czechosłowackimi następujące zalecenia dotyczące natężenia i częstotliwości dźwiękowych sygnałów: W otoczeniu hałaśliwym stosować dźwięki sygnałowe o częstotliwości możliwie najbardziej różniącej się od częstotliwości hałasu. Zmniejsza to do minimum wytłumianie sygnałów przez hałas; takie natężenie sygnału powinno być przynajmniej o 10 dB większe od natężenia hałasu Gdy istnieje konieczność szczególnego zwrócenia uwagi przez sygnał, wówczas należy stosować sygnały przerywane w rytmie na sekundę lub dźwięki o częstotliwości na przemian zwiększającej i zmniejszającej się, w rytmie na sekundę (należy przy tym brać pod uwagę charakter hałasu zakłócającego) Jeżeli w czasie trwania sygnału alarmowego niezbędna jest także łączność słowna, stosować przerywany ton czysty o stosunkowo wysokiej częstotliwości

10 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNAŁY DŹWIĘKOWE Sygnały dźwiękowe mają duże zastosowanie w urządzeniach alarmowych i ostrzegawczych. L. Paluszkiewicz przytoczył za badaniami amerykańskimi i czechosłowackimi następujące zalecenia dotyczące natężenia i częstotliwości dźwiękowych sygnałów: Jeżeli nie zachodzi konieczność łączności słownej, należy stosować do sygnalizacji raczej dźwięki złożone niż tony czyste, gdyż zdolność identyfikacji różnych dźwięków jest w tym drugim przypadku wielokrotnie większa Gdy w określonej sytuacji istnieje konieczność łącznego stosowania wielu różnych sygnałów ostrzegawczych, wówczas lepsze efekty uzyskuje się za pomocą sygnałów podwójnych (dwuczęściowych) niż za pomocą sygnałów pojedynczych. Pierwszy element takiego sygnału podwójnego służy do pobudzenia uwagi i określenia rodzaju ostrzeżenia, natomiast drugi - do bliższego określenia zaistniałych warunków czy też wymaganej czynności

11 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNALIZACJA KONTROLNA ILOŚCIOWA SYGNALIZACJA JAKOŚCIOWA

12 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA – dostarczająca informacji liczbowych o kontrolowanych procesach i zachodzących zmianach (np. o wysokości, napięciu, ciśnieniu, ciężarze, szybkości)

13 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNALIZACJA JAKOŚCIOWA SYGNALIZACJA JAKOŚCIOWA - dostarczająca informacji o stanach, których: nie można wyrazić w wartościach liczbowych (np. znaki drogowe, lampki ostrzegawcze) których nie trzeba wyrażać w wartościach liczbowych (np. wskaźnik temperatury silnika w samochodzie przekazujący informacje o tym, czy temperatura utrzymuje się w granicach normy, czy jest za niska lub za wysoka, ale nie precyzujący wysokości tej temperatury w stopniach)

14 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SYGNALIZACJA KONTROLNA SYGNALIZACJA KONTROLNA - dostarczająca informacji o alternatywnych stanach urządzenia, np. załączone - wyłączone

15 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
MODALNOŚCI SYGNAŁU MODALNOŚĆ SYGNAŁU (BODŹCA) – jest to cecha, którą różnią się od siebie bodźce działające na różne receptory

16 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WARUNKI STOSOWANIA SYGNALIZACJI WZROKOWEJ ALBO SŁUCHOWEJ – wg. C.Morgana SYGNALIZACJĘ WZROKOWĄ STOSOWAĆ gdy: SYGNALIZACJĘ SŁUCHOWĄ STOSOWAĆ gdy: Wiadomość jest złożona Wiadomość jest długa Wiadomość musi być wykorzystana później Wiadomość dotyczy zdarzeń w przestrzeni Wiadomość nie wymaga natychmiastowego działania Narząd słuchu jest przeciążony Otoczenie jest zbyt hałaśliwe qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq Praca nie wymaga ciągłych zmian usytuowania operatora Wiadomość jest prosta Wiadomość jest krótka Wiadomość nie musi być wykorzystana później Wiadomość dotyczy zdarzeń w czasie qqqqq Wiadomość wymaga natychmiastowego działania Narząd wzroku jest przeciążony Otoczenie nie sprzyja odbiorowi sygnałów wzrokowych (nadmiar lub niedobór światła , zmienność warunków oświetlenia, pole obserwacji niedostępne dla wzroku) Praca wymaga ciągłych zmian usytuowania operatora

17 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
CZĘSTOTLIWOŚĆ FIKSACJI SPOJRZENIA NA TABLICY O 16 WSKAŹNIKACH 45.5% 29% 11,5% 14%

18 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WPŁYW RODZAJU SKAL PRZYRZĄDÓW NA DOKŁADNOŚĆ ODCZYTU

19 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
STREFY OPTYMALNEGO ROZMIESZCZENIA ŹRÓDEŁ INFORMACJI WZROKOWEJ NA PŁASZCZYŹNIE PIONOWEJ KĄT W PŁASZCZYŻNIE PIONOWEJ KIERUNEK WIELKOŚĆ KĄTA OPTIMUM MAX PRZY RUCHU TYLKO OCZU (od wzorcowej linii wzroku) W GÓRĘ 25° W DÓŁ do 30° 35° ZAKRES PORUSZEŃ GŁOWĄ (od pionowej osi głowy) DO TYŁU do 5° ~30° DO PRZODU do 15° ~25°

20 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
STREFY OPTYMALNEGO ROZMIESZCZENIA ŹRÓDEŁ INFORMACJI WZROKOWEJ NA PŁASZCZYŹNIE POZIOMEJ KĄT W PŁASZCZYŹNIE POZIOMEJ KIERUNEK WIELKOŚĆ KĄTA OPTIMUM MAX KONTROLOWANE OBSERWOWANE PRZY RUCHU TYLKO OCZU (od wzorcowej linii wzroku) W LEWO do 15° 35° W PRAWO ZAKRES PORUSZEŃ GŁOWĄ (od pionowej osi głowy) ~55°

21 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WPŁYW RÓŻNORODNEGO LUB UPORZĄDKOWANEGO UMIESZCZANIA PUNKTÓW OZNACZAJĄCYCH STANY NORMALNE NA SZYBKOŚĆ SPRAWDZANIA POŁOŻENIA WSKAZÓWEK: a) liczba tarcz sprawdzonych w czasie 0,5 sekundy przy różnorodnym umieszczeniu punktów stanów normalnych

22 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WPŁYW RÓŻNORODNEGO LUB UPORZĄDKOWANEGO UMIESZCZANIA PUNKTÓW OZNACZAJĄCYCH STANY NORMALNE NA SZYBKOŚĆ SPRAWDZANIA POŁOŻENIA WSKAZÓWEK: a) liczba tarcz sprawdzonych w czasie 0,5 sekundy przy uporządkowanym umieszczeniu punktów stanów normalnych

23 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Zasady opracowane przez Mc Cormicka: ZASADA SPEŁNIANEJ FUNKCJI ZASADA WAŻNOŚCI ZASADA OPTYMALNEGO UMIEJSCOWIENIA ZASADA KOLEJNOŚCI UŻYCIA ZASADA CZĘSTOŚCI UŻYCIA

24 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA ZASADA SPEŁNIANEJ FUNKCJI – zgodnie z tą zasadą grupuje się razem urządzenia, których działanie jest podporządkowane jakiejś wspólnej funkcji nadrzędnej, (np. w samolocie łączy się w jedną grupę przyrządy nawigacyjne, a w drugą – przyrządy służące do kontroli silnika)

25 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA ZASADA WAŻNOŚCI – zasada ta polega na grupowaniu urządzeń zgodnie z ich znaczeniem dla danego działania, a więc najważniejsze urządzenia umieszcza się w najlepszym miejscu do obserwacji, (np. w środku tablicy z przyrządami)

26 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA ZASADA OPTYMALNEGO UMIEJSCOWIENIA – według tej zasady każde urządzenie powinno być tak umieszczone, aby znalazło się w położeniu możliwie najlepszym z punktu widzenia określonego kryterium (np. kryterium wygody, dokładności, szybkości spostrzegania itp.)

27 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA ZASADA KOLEJNOŚCI UŻYCIA – zgodnie z tą zasadą, umieszcza się możliwie blisko te przyrządy, które często są używane bezpośrednio po sobie

28 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA ZASADA CZĘSTOŚCI UŻYCIA – realizacja tej zasady polega na umieszczeniu przyrządów najczęściej używanych w miejscach o najlepszej widoczności

29 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Przykłady kolorowych oznaczeń poszczególnych stref przyrządów do sygnalizacji jakościowej 3-STAN NIEBEZPIECZNY (kolor czerwony) 2-STAN NIEODPOWIEDNI, OSTRZEŻENIE (kolor żółty) 1-STAN NORMALNY (kolor zielony)

30 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Wyodrębnienie za pomocą kolorów stref tarczy przyrządów do sygnalizacji ilościowej i jakościowej 1-STAN NORMALNY (kolor zielony) 2-STAN NIEODPOWIEDNI, OSTRZEŻENIE (kolor żółty) 3-STAN NIEBEZPIECZNY (kolor czerwony)

31 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Tarcze wskaźników analogowych zalecane w ciągnikach i maszynach rolniczych: a - ilość paliwa w zbiorniku, b - temperatura wody chłodzącej, c - prędkość obrotowa silnika 1-STREFA ZIELONA 2-STREFA ŻÓŁTA (uwaga) 3-STREFA CZERWONA

32 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Przyrząd do sygnalizacji jakościowej i ilościowej: a) płytka z wycięciem i przymocowaną wskazówką

33 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Przyrząd do sygnalizacji jakościowej i ilościowej: b) tarcza stanowiąca spód przyrządu

34 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Przyrząd do sygnalizacji jakościowej i ilościowej: c) stan przyrządu, gdy proces przebiega prawidłowo

35 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Przyrząd do sygnalizacji jakościowej i ilościowej: d) stan przyrządu, gdy proces osiąga wartości zbyt duże

36 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA Przyrząd do sygnalizacji jakościowej i ilościowej: e) stan przyrządu, gdy proces osiąga wartości zbyt małe

37 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
ZASADY OŚWIETLANIA PRZYRZĄDÓW SYGNALIZACYJNYCH Źródła światła i powierzchnie odbijające powinny być tak rozmieszczone, aby odbłyski światła nie docierały do oczu operatora Należy eliminować błyszczące (chromowane, niklowane i polerowane) powierzchnie ramek lub będące w polu widzenia elementy pokrywane połyskliwymi powłokami lakierniczymi Wskazane jest stosowanie możliwie najniższego natężenia oświetlenia wystarczającego do odczytania wskazań przyrządu Zaleca się stosowanie wokół przyrządów sygnalizacyjnych osłon zapobiegających powstawaniu odbłysku

38 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
ZASADY OŚWIETLANIA PRZYRZĄDÓW SYGNALIZACYJNYCH Techniki oświetleniowe przyrządów sygnalizacyjnych: OŚWIETLENIE BEZPOŚREDNIE oświetlenie tarczy przyrządu zewnętrzną żarówką OŚWIETLENIE POŚREDNIE poprzez światłowody, prowadnice światła wykonane ze szkła organicznego itp. PODŚWIETLANIE TYLNE I BOCZNE

39 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WSKAŹNIKI WYCHYŁOWE – KSZTAŁT TARCZY Dokładność odczytywania podziałki zależnie od kształtu tarczy wg R.B.Sleighta: 35,5 % 27,5 % 16,5 % 10,5 % 0,5 % Tarcza liniowo – pionowa Tarcza liniowo – pozioma Tarcza półokrągła Tarcza okrągła Tarcza okienkowa

40 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Zależności przeciętnej wysokości liter i cyfr od odległości od obserwatora ODLEGŁOŚĆ OD OCZU OBSERWATORA [cm] WYSOKOŚĆ MAŁYCH LITER I CYFR do 50 50 – 90 90 – 180 180 – 360 0,25 0,50 0,90 1,80 3,00

41 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Na czytelność liter i cyfr wpływa stosunek ich szerokości do wysokości, a także grubość linii. Najczęściej zaleca się następujące wartości: SZEROKOŚĆ LITERY LUB CYFRY GRUBOŚĆ LINII ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY DWIEMA LINIAMI ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY SŁOWAMI I LITERAMI 2/3 wysokości 1/6 wysokości 1/5 wysokości W odniesieniu do wymaganej czytelności cyfr, w niektórych źródłach zaleca się również, aby stosunek ich: SZEROKOŚĆ do WYSOKOŚCI GRUBOŚCI LINII do WYSOKOŚCI CYFRY 3/5 1/8

42 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Właściwe proporcje liter W – wysokość liter W 6 Ga 2/3 W 2/3 w w = 2/3 W 4 5

43 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Przykłady zalecanych i nieprawidłowych sposobów rozmieszczania oznaczeń cyfrowych na podziałkach przyrządów PRAWIDŁOWO NIEPRAWIDŁOWO Podziałki nieruchome, wskaźniki ruchome. Cyfry poziomo względem linii wzroku, a nie promieniowo. Podziałki ruchome, strzałki nieruchome. Cyfry promieniowo. Najkorzystniejsze położenie strzałki u góry. Jeżeli nie ma ograniczenia miejsca, to lepiej jest rozmieszczać cyfry na zewnątrz kresek podziałki. W przeciwnym wypadku – wewnątrz dla uzyskania możliwie dużej podziałki. Okienko powinno umożliwiać odczytywanie sąsiednich cyfr po obu stronach strzałki dla zorientowania o kierunku narastania podziałki. W przypadku okienek bocznych, cyfry przy strzałce powinny zajmować położenie poziome.

44 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Kierunki ruchu przy podziałkach kolistych Podziałki nieruchome z liczbami dodatnimi. Wskazówka powinna poruszać się w kierunku wskazówki zegara przy wskazywaniu zwiększania. Podziałka nieruchoma z liczbami dodatnimi i ujemnymi. Wskazówka powinna poruszać się od zera w kierunku ruchu wskazówki zegara przy wskazywaniu liczb dodatnich (zero powinno się znajdować w położeniu odpowiadającym bądź 12 godzinie, bądź 9 godzinie Podziałka ruchoma. Podziałka powinna mieć liczby wzrastające w kierunku ruchu wskazówki zegara, co odpowiada wzrastającym odczytom przy ruchu podziałki w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

45 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Piktogram maszyny roboczej ładowarki - PASKI INFORMACYJNE OIL V START X 1000 km h

46 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH Hipertekst parametryczny w systemie wizualizacji ładowarki

47 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH System wizualizacji w kabinie samolotu Thomson-CSF's

48 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WSKAŹNIKI CYFROWE (LICZNIKI) Cechy liczników ROZWIĄZANIA WŁAŚCIWE NIEWŁAŚCIWE 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

49 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WSKAŹNIKI CYFROWE (LICZNIKI) Szczególnie istotnym elementem czytelności wskaźników cyfrowych jest kształt i wielkość cyfr oraz ich kontrast z tłem. W zasadzie zachowują tu swoją aktualność zalecenia podane przy omawianiu skali we wskaźnikach wychyłowych. Jest także szereg zaleceń specyficznych: stosunek szerokości cyfr do jej wysokości powinien wynosić 1:1, ponieważ cyfry takie są mniej podatne na zniekształcenia ich wyglądu spowodowanego malowaniem ich na krzywej powierzchni walca w przyrządach wielocyfrowych należy unikać stosowania dużych przerw pomiędzy okienkami poszczególnych cyfr (liczby nadmiernie rozciągnięte w przestrzeni są trudniejsze do odczytania)

50 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WSKAŹNIKI CYFROWE (LICZNIKI) Szczególnie istotnym elementem czytelności wskaźników cyfrowych jest kształt i wielkość cyfr oraz ich kontrast z tłem. W zasadzie zachowują tu swoją aktualność zalecenia podane przy omawianiu skali we wskaźnikach wychyłowych. Jest także szereg zaleceń specyficznych: gdy wartość reprezentowana przez ostatnie cyfry ma małe znaczenie, należy cyfry te zastąpić stałymi zerami w przypadkach, gdy rzadko występują cyfry pierwsze, nie należy wypełniać zerami okienek przeznaczonych na te cyfry, lepiej gdy miejsca te pozostaną puste

51 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WSKAŹNIKI CYFROWE (LICZNIKI) Szczególnie istotnym elementem czytelności wskaźników cyfrowych jest kształt i wielkość cyfr oraz ich kontrast z tłem. W zasadzie zachowują tu swoją aktualność zalecenia podane przy omawianiu skali we wskaźnikach wychyłowych. Jest także szereg zaleceń specyficznych: układ cyfr w przyrządzie powinien umożliwić ich odczytanie w kierunku poziomym, gdyż pionowy układ cyfr bardzo pogarsza czytelność przyrządu powierzchnia walców z cyframi powinna być maksymalnie zbliżona do płaszczyzny ścianek z okienkami – zwiększa to zakres strefy, z której cyfry są widoczne i poprawia warunki oświetlenia na powierzchni z cyframi

52 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
WYBÓR RODZAJU I KIERUNKU RUCHU URZĄDZENIA STEROWNICZEGO Ogólne zasady dotyczące projektowania urządzeń sterowniczych: Urządzenia sterownicze powinny mieć kształt zgodny z ich funkcją oraz z odpowiednimi cechami i wymiarami antropometrycznymi Ich użytkowanie nie może wywoływać uczucia niewygody chwytu i ruchu Materiał użyty do wykonania części chwytowej powinien być dostosowany do wymagań higienicznych, przyjemny w dotyku i o znacznej izolacyjności cieplnej Elementy sterowania powinny być łatwo dostępne we wszystkich położeniach

53 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
WYBÓR RODZAJU I KIERUNKU RUCHU URZĄDZENIA STEROWNICZEGO Ogólne zasady dotyczące projektowania urządzeń sterowniczych: Powinny znajdować się w optymalnym zasięgu ręki i nie powodować wymuszonej postawy ciała operatora Powinny być tak rozmieszczone, aby przy sterowaniu wzajemnie sobie nie przeszkadzały, nie powodowały zranienia operatora oraz uniemożliwiały przypadkowe załączenie sterowanego urządzenia Największa siła, szybkość i dokładność wymagana przy sterowaniu nie może przekraczać psychofizycznych możliwości obsługującego Układ elementów powinien być przejrzysty do tego stopnia, aby w krytycznych warunkach prawidłowy ruch został wykonany automatycznie

54 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
WYBÓR RODZAJU I KIERUNKU RUCHU URZĄDZENIA STEROWNICZEGO Ogólne zasady dotyczące projektowania urządzeń sterowniczych: Urządzenia sterownicze wymagające szybkiej reakcji powinny być umieszczone jak najbliżej ręki Przy uruchamianiu elementów sterowania nie powinny występować nadmierne opory, ale również nie mogą to być opory niezauważalne Urządzenia pełniące tę samą funkcję należy umieszczać obok siebie Urządzenia awaryjne powinny być umieszczone w widocznym i dostępnym miejscu Przy wyborze ręcznego elementu sterowania należy przede wszystkim stosować te, które umożliwiają ruch „w przód - w tył”, następnie „w prawo – w lewo”, ruch „w górę – w dół” lub ruch obrotowy

55 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
WYBÓR RODZAJU I KIERUNKU RUCHU URZĄDZENIA STEROWNICZEGO Ogólne zasady dotyczące projektowania urządzeń sterowniczych: Stosować urządzenia sterowane ręcznie, jeśli wymagana jest szybkość i dokładność Dla przenoszenia dużej siły stosować sterowanie nożne Urządzenia sterownicze powinny być łatwo rozpoznawalne Kierunek ruchu urządzenia sterowniczego powinien być zgodny z kierunkiem ruchu maszyny, jaki chcemy spowodować

56 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
ROZRÓŻNIALNOŚĆ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH W stosunku do napisów na urządzeniach sterowniczych sformułowano kilka specyficznych wymagań: Napisy powinny znajdować się bezpośrednio na urządzeniu sterowniczym lub bezpośrednio przy nim, tak jednak, aby kończyna uruchamiająca urządzenie w żadnym położeniu nie zasłaniała elementu informacyjnego Napisy powinny być maksymalnie krótkie, jednak można w nich stosować tylko powszechnie znane skróty Napis powinien określać przeznaczenie urządzenia sterowniczego, tzn. precyzować czym (np. jakim elementem maszyny) urządzenie to steruje

57 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
ROZRÓŻNIALNOŚĆ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH W stosunku do napisów na urządzeniach sterowniczych sformułowano kilka specyficznych wymagań: W napisach powinny być stosowane tylko powszechnie używane słowa: także spośród terminów technicznych można stosować tylko takie, które są znane wszystkim operatorom (w szczególności – nie należy stosować napisów w języku obcym) Należy unikać symboli abstrakcyjnych (kwadrat, gwiazdka itp.), gdyż wymagają one uprzedniego treningu operatorów w rozpoznawaniu ich znaczenia

58 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
OPERATYWNOŚĆ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH Na operatywność składają się takie cechy jak: WARTOŚĆ PRZEŁOŻENIA STAWIANY OPÓR STOPIEŃ ZGODNOŚCI Z REALIZOWANĄ FUNKCJĄ

59 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PODZIAŁ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH OZNACZENIE TYP URZĄDZENIA Urządzenia ręczne A Koła kierownicze B Korby C Dźwignie o ruchu: C1 1-płaszczyznowym C2 - przegubowym D Cięgła i manetki E Przełączniki wahadłowe (kolankowe) F Przełączniki obrotowe: F1 F2 - gałki F3 - przełączniki asymetryczne G Przyciski Urządzenia nożne H Pedały I

60 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PRZYKŁADY LOGICZNEJ ZALEŻNOŚCI MIĘDZY KIERUNKIEM RUCHÓW STERUJĄCYCH A RUCHEM ELEMENTÓW STEROWANYCH

61 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PRZYCISKI RĘCZNE Opracowano szczegółowe reguły, którymi należy się kierować przy projektowaniu i doborze przycisków: Powierzchnia czołowa przycisków powinna być lekko wklęśnięta lub rowkowana w celu uniknięcia ześlizgiwania się palców Aby umożliwić operatorowi zauważenie momentu załączenia (wyłączenia), efektowi temu powinien towarzyszyć sygnał dźwiękowy (szczęknięcie) lub nagła zmiana obciążenia W celu ochrony przed niezamierzonym uruchomieniem przycisku należy umieścić go we wnęce lub otoczyć pierścieniową osłoną o średnicy umożliwiającej włożenie palca Średnica przycisku powinna być nieco większa od części palca, która będzie go dotykać. Średnica minimalna typowego przycisku wynosi 12 mm Wyłączniki awaryjne (alarmowe), które mogą być naciskane kciukiem lub dłonią, powinny mieć średnicę minimum 20 mm. W przypadku przycisków (grzybków) naciskanych głównie dłonią, zaleca się średnicę mm Minimalny opór stawiany przez przycisk powinien wynosić około 2,5N (250 G), a opór maksymalny – około 10N (1100 G, lecz wg niektórych autorów tylko G)

62 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PRZYCISKI NOŻNE W celu wykorzystania możliwości sterowania za pomocą przyciskównożnych należy kierować się następującymi zasadami: Przycisk, który musi być szybko uruchamiany, powinien być usytuowany bezpośrednio pod stopą. Szybkość naciskania przycisków usytuowanych pod piętą jest znacznie mniejsza od szybkości naciskania przycisków usytuowanych pod palcami Opór przycisków nożnych powinien być – podobnie jak przycisków ręcznych – elastyczny, początkowo słaby, potem szybko rosnący, z nagłym spadkiem sygnalizującym zadziałanie przycisku Minimalna średnica przycisków nożnych powinna wynosić 12 mm, a zalecana amplituda przesunięcia (skok przycisku) – mm, jednak nie więcej niż 63 mm Minimalny opór stawiany przez przycisk powinien wynosić 18N (1,8 kG), gdy stopa nie spoczywa stale na przycisku, a 45N (4,5 kG), gdy stopa stale spoczywa na przycisku. Maksymalny opór stawiany przez przyciski nożne nie powinien przekraczać 90N (9 kG)

63 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PRZEŁĄCZNIKI OBROTOWE Przełączniki obrotowe: strzałkowy z nieruchomą skalą i ruchomym wskaźnikiem gałkowy z ruchomą skalą i nieruchomym wskaźnikiem

64 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PRZEŁĄCZNIKI OBROTOWE Zalecane kształty i rozmiary wybranych przełączników

65 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
WYŁĄCZNIKI UCHYLNE Wyłącznik uchylny: α - Amplituda ruchu dźwigienki d - Średnica dźwigienki l - Długość dźwigienki

66 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
GAŁKI OBROTOWE Optymalne rozmiary gałek obrotowych i wielkości przykładanych sił

67 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
GAŁKI OBROTOWE Rodzaje gałek regulacyjnych łatwo identyfikowalnych przez dotyk: A - gałki do wieloobrotowego pokręcania B - gałki do wycinkowego pokręcania C - gałki do ustawienia zapadkowego

68 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
GAŁKI OBROTOWE Rodzaje gałek regulacyjnych łatwo identyfikowalnych przez dotyk: A - gałki do wieloobrotowego pokręcania

69 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
GAŁKI OBROTOWE Rodzaje gałek regulacyjnych łatwo identyfikowalnych przez dotyk: B - gałki do wycinkowego pokręcania

70 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
GAŁKI OBROTOWE Rodzaje gałek regulacyjnych łatwo identyfikowalnych przez dotyk: C - gałki do ustawienia zapadkowego

71 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
DŻWIGNIE (DRĄŻKI) Zalecane są następujące parametry dla dźwigni w pojazdach mechanicznych całkowity ruch dźwigni hamulca ręcznego: samochodu osobowego samochodu ciężarowego graniczne wartości siły przykładanej do: dźwigni hamulca ręcznego dźwigni zmiany biegów odległość od: uchwytów dźwigni zmiany biegów i hamulca ręcznego w dowolnym położeniu do innych elementów kabiny nie mniejsza niż uchwytów pozostałych dźwigni do płaszczyzny oparcia siedzenia koła kierownicy do dowolnego urządzenia w kabinie nie mniejsza niż 150 mm 200 mm 18 N 6 N 40 mm 230 mm 100 mm

72 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
KORBY Zalecane formy i wielkości korb

73 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
KIEROWNICE (KOŁA STEROWE) „Kąty komfortu” pomiędzy częściami ciała kierowcy pojazdu mechanicznego

74 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH
PEDAŁY Średnie częstości naciskania na minutę: procentowy udział pełnych taktów b) uzyskanych za pomocą różnych konstrukcji pedałów (a) (b)

75 SPIS TREŚCI 1.1.ROLA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH
SCHEMAT RELACJI CZŁOWIEK – MASZYNA – ŚRODOWISKO SYGNAŁY SYGNALIZACJA SYGNAŁY DŹWIĘKOWE 1.2.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH MODALNOŚCI SYGNAŁU WARUNKI STOSOWANIA SYGNALIZACJI WZROKOWEJ ALBO SŁUCHOWEJ – wg. C.Morgana CZĘSTOTLIWOŚĆ FIKSACJI SPOJRZENIA NA TABLICY O 16 WSKAŹNIKACH STREFY OPTYMALNEGO ROZMIESZCZENIA ŹRÓDEŁ INFORMACJI WZROKOWEJ NA PŁASZCZYŹNIE PIONOWEJ STREFY OPTYMALNEGO ROZMIESZCZENIA ŹRÓDEŁ INFORMACJI WZROKOWEJ NA PŁASZCZYŹNIE POZIOMEJ WPŁYW RÓŻNORODNEGO LUB UPORZĄDKOWANEGO UMIESZCZANIA PUNKTÓW OZNACZAJĄCYCH STANY NORMALNE NA SZYBKOŚĆ SPRAWDZANIA POŁOŻENIA WSKAZÓWEK SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA ZASADY Mc Cormicka SYGNALIZACJA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA PRZYKŁADY KOLOROWYCH OZNACZEŃ POSZCZEGÓLNYCH STREF PRZYRZĄDÓW DO SYGNALIZACJI JAKOŚCIOWEJ ZASADY OŚWIETLANIA PRZYRZĄDÓW SYGNALIZACYJNYCH

76 SPIS TREŚCI 1.3.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH
WSKAŹNIKI WYCHYŁOWE - KSZTAŁT TARCZY WIELKOŚĆ, KSZTAŁT I ROZMIESZCZENIE LITER I CYFR NA SKALACH WSKAŹNIKI CYFROWE (LICZNIKI) 1.4.ZASADY PROJEKTOWANIA URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH WYBÓR RODZAJU I KIERUNKU RUCHU URZĄDZENIA STEROWNICZEGO ROZRÓŻNIALNOŚĆ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH OPERATYWNOŚĆ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH 1.5.PODSTAWOWE RODZAJE I CECHY URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH PODZIAŁ URZĄDZEŃ STEROWNICZYCH PRZYKŁADY LOGICZNEJ ZALEŻNOŚCI MIĘDZY KIERUNKIEM RUCHÓW STERUJĄCYCH A RUCHEM ELEMENTÓW STEROWANYCH PRZYCISKI RĘCZNE PRZYCISKI NOŻNE PRZEŁĄCZNIKI OBROTOWE WYŁĄCZNIKI UCHYLNE GAŁKI OBROTOWE DŻWIGNIE (DRĄŻKI) KORBY KIEROWNICE (KOŁA STEROWE) PEDAŁY SPIS TREŚCI


Pobierz ppt "PROJEKTOWANIE URZĄDZEŃ SYGNALIZACYJNYCH I STEROWNICZYCH"

Podobne prezentacje


Reklamy Google