Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych Alkohol a środowisko pracy.

Prezentacja na temat: "Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych Alkohol a środowisko pracy."— Zapis prezentacji:

1 Program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych Alkohol a środowisko pracy

2 Cel szkolenia Wszyscy znamy kogoś w bliskiej nam rodzinie, w pracy, kto nie poradził sobie ze swoim piciem. Byli naszymi kolegami, bliskimi nam osobami, chodziliśmy z nimi na różne spotkania, którym towarzyszył alkohol, wspólnie z nimi bawiliśmy się. Widzieliśmy, jak z powodu picia tracą coraz więcej i zostają gdzieś ‚w tyle’. A my czasami czuliśmy się bezradnie, bo nie wiedzieliśmy, jak postąpić. Do tych doświadczeń chcemy nawiązać. Wiemy, co bywa skuteczne, a co skuteczne na pewno nie jest. Dlatego podczas tego szkolenia nauczymy Państwa: Rozpoznawania u siebie i u innych mniej lub bardziej szkodliwych wzorów picia, Profesjonalnego reagowania wobec osób z problemem alkoholowym i wspierania ich motywacji do zmiany, szczególnie w miejscu pracy,

3 Cele szkolenia – Informacyjny  Weryfikacja nieprawdziwych przekonań dotyczących działaniu alkoholu na organizm człowieka,  zdobycie wiedzy na temat wzorców używania alkoholu, obliczania jego stężenia we krwi, porcji standardowej,  dokonanie własnej autodiagnozy używania alkoholu,  zdobycie wiedzy na temat możliwości skorzystania z różnych form pomocy. – Edukacyjny  Podniesienie świadomości na temat możliwych skutków picia alkoholu,  wzbudzenie motywacji do ewentualnej zmiany wzorca używania alkoholu,  podniesienie świadomości, że posiadanie umiejętności interpersonalnych i społecznych jest podstawowym czynnikiem chroniącym przed podejmowaniem zachowań ryzykownych związanych z alkoholem. – Interwencyjny  Zdobycie umiejętności rozpoznawania, wspierania oraz motywowania osób mających problemy z alkoholem do podjęcia adekwatnych działań,  zdobycie umiejętność właściwego reagowania i wspierania osób po terapii, w trakcie rehabilitacji.

4 Kontrakt pomiędzy uczestnikami szkolenia

5 WPROWADZENIE Informacje o pilotażowym projekcie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych

6 Program jest realizacją zapisów Narodowego Programu Profilaktyki Rozwiązywania problemów Alkoholowych na lata 2011 -2015 Jest pierwszym projektem profilaktycznym realizowany wspólnie przez: Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Ministerstwo Obrony Narodowej – Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej ds. Przeciwdziałania Uzależnieniom w Siłach Zbrojnych RP. – Żandarmerię Wojskową Straż Graniczną Państwową Straż Pożarną Policję Centralny Zarząd Służby Więziennej

7 Informacje o pilotażowym projekcie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w środowisku służb mundurowych Pierwsze prace rozpoczęto w 2010 roku W ramach prac zrealizowano pierwsze wspólne badanie w oparciu o jednolity kwestionariusz dotyczące postaw i opinii na temat alkoholu w kontekście środowiska pracy/służby na próbie prawie 5000 osób. Rezultaty posłużyły do przygotowania i opisania zakresu prac podjętych w ramach realizacji pilotażowego projektu W kwietniu 2013 roku zrealizowano konferencję w Ministerstwie Zdrowia dotyczącą planowanych działań W październiku zrealizowano wspólne warsztaty dla liderów (realizatorów szkoleń) ze służb biorących udział w projekcie

8 Część informacyjna

9 Dlaczego i w jakim celu ludzie piją alkohol?

10 Quiz Prawda czy fałsz?

11 Mężczyzna jest bardziej odporny na alkohol niż kobieta. Prawda czy fałsz?

12 Alkohol jest dobrym środkiem na rozgrzewkę. Prawda czy fałsz?

13 Alkohol relaksuje i jest dobrym środkiem na zdenerwowanie. Prawda czy fałsz?

14 Alkohol jest środkiem poprawiającym trawienie. Prawda czy fałsz?

15 Niektórzy rodzą się alkoholikami. Prawda czy fałsz?

16 Alkoholik to ktoś, kto musi pić codziennie. Prawda czy fałsz?

17 Nadużywanie alkoholu jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w Europie. Prawda czy fałsz?

18 Alkohol dodaje sił. Prawda czy fałsz?

19 Alkohol jest dobrym lekarstwem na sen. Prawda czy fałsz?

20 Alkoholicy to ludzie z marginesu i degeneraci. To źli ludzie. Prawda czy fałsz?

21 Informacje o tym, że w Polsce prawie 6 do 7 mln osób cierpi z powodu picia lub problemów Alkoholowych swoich bliskich jest mocno przesadzona. Prawda czy fałsz

22 Mapa problemów alkoholowych Osoby pijące szkodliwie – ok. 2,5-3 mln osób Osoby uzależnione – ok. 3,3% dorosłej części społeczeństwa, tzn. ok. 700-800 tys. osób Uszkodzenia rozwoju psychofizycznego pijącej młodzieży – 10-15%, Dorośli i dzieci żyjący z osobami pijącymi szkodliwie lub uzależnionymi – 3-4 mln osób Naruszenie prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe (32.9% sprawców przestępstw było pod wpływem alkoholu, a 81% sprawców przemocy było pod wpływem alkoholu) Naruszenia prawa związane z handlem napojami alkoholowymi (nielegalna produkcja, przemyt na masową skalę, handel bez akcyzy, sprzedaż nieletnim)

23 Szacuje się, że 23 mln Europejczyków to osoby uzależnione od alkoholu, w tym ok. 19 mln to mężczyźni, a ok. 4 mln kobiety Stanowi to ok. 6 % wszystkich dorosłych mieszkańców Europy. Blisko połowę spożywanego w Europie alkoholu (44 %) stanowi piwo Mniej popularne są: wino (34 %) oraz mocniejsze alkohole (23%) Mapa problemów alkoholowych w Europie Źródło: Alkohol w Europie.

24 Struktura spożycia alkoholu w Polsce – dynamika zmian Źródło: dane GUS, wyliczenia PARPA

25 Spożycie alkoholu w Polsce w przeliczeniu na jednego mieszkańca – dynamika zmian Źródło: dane GUS, wyliczenia PARPA

26 Deklaracje respondentów dotyczące nadużywania alkoholu na podstawie subiektywnej oceny odnoszącej się do własnego wzoru picia. Źródło: Diagnoza społeczna 2013

27 Inne czynniki wpływające na wielkość spożycia alkoholu Źródło: dane GUS, wyliczenia PARPA

28 Szkody związane z piciem alkoholu ćwiczenie w grupach

29 Najważniejsze czynniki ryzyka pogorszonego zdrowia i przedwczesnego zgonu w Europie Źródło: Alkohol w Europie

30 Wpływ alkoholu na organizm człowieka Osłabienie i niewydolność serca, podwyższone ciśnienie krwi, niedokrwistość, upośledzenie krzepliwości krwi Serce Obniżona odporność, zwiększone ryzyko zapalenia płuc, gruźlica Płuca Marskość i nowotwór wątroby Wątroba Drżenie rąk i palców, zaburzenie czucia, osłabienie siły mięśni Mięśnie Częste biegunki, owrzodzenie jelit, krwawienie Jelita Zapalenie trzustki Trzustka Przebarwienia i rany na skórze, przedwczesne starzenie się Skóra Zaniki pamięci, urojenia, nieracjonalne zachowanie, przemoc, depresja, nerwowość Mózg Zapalenie błony śluzowej żołądka, wrzody Żołądek   U mężczyzn, pod wpływem alkoholu, następuje upośledzenie sprawności seksualnej oraz zanikanie jąder. U kobiet alkohol wzmaga ryzyko deformacji płodu lub niedorozwoju niemowląt.

31 Toksyczne działanie alkoholu etylowego i produktów jego przemiany powoduje zmiany chorobowe w większości układów naszego organizmu tj. układ nerwowy, układ pokarmowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ moczowy, układ hormonalny. Alkohol wpływa na osłabienie systemu odpornościowego organizmu. Skutkiem tego jest m. in. zwiększone ryzyko występowania pewnych odmian raka, zwłaszcza przełyku, wątroby, części nosowej gardła, krtani i tchawicy. Alkohol wywołuje niedobór witamin i innych pierwiastków niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Następstwem owych niedoborów są zaburzenia widzenia, zmiany skórne, zmiany w błonach śluzowych i szpiku kostnym, zaburzenia procesów rozrodczych, szkorbut i inne. Zdrowotne skutki picia alkoholu

32 Objawy depresji i zaburzenia lękowe nasilają się wraz ze wzrostem spożycia. Ryzyko zaburzeń depresyjnych u alkoholików wzrasta 2-3 krotnie. Długotrwałe zażywanie alkoholu zwiększa ryzyko marskości wątroby i zapalenia trzustki. Ryzyko śmierci z powodu marskości wątroby u mężczyzn abstynentów w wieku 35 – 69 lat wynosi 5 na sto tysięcy, a 41 na sto tysięcy dla mężczyzn pijących cztery lub więcej porcji alkoholu dziennie (dwa i więcej piwa). Alkohol jest czynnikiem rakotwórczym, a jego działanie zwiększa ryzyko raka jamy ustnej, przełyku, tchawicy, wątroby, piersi, żołądka, jelita grubego, odbytu, a także podnosi ryzyko raka piersi. W grupie abstynentek ryzyko raka piersi wynosi 88 na 1000, a w grupie pijących co najmniej 6 drinków dziennie 133 na 1000. Alkohol jest toksyczny dla rozrodczości. Od różnych zaburzeń przez FASD po FAS (Fetal Alkohol Syndrom/Płodowy Zespół Alkoholowy). Szkodzą nawet małe dawki alkoholu, szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży. Alkohol podwyższa ciśnienie krwi i zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego proporcjonalnie do spożywanej dawki. Epizody intensywnego picia znacznie zwiększają ryzyko udaru mózgu. Do dwudziestu procent przypadków udaru mózgu wśród osób poniżej 40 roku życia wiąże się z alkoholem Zdrowotne skutki picia alkoholu (c.d.)

33 Wszystkich doraźnych szkód związanych z używaniem alkoholu można uniknąć, jeśli ograniczy się spożycie alkoholu.

34 Alkohol wywołuje znaczące zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym człowieka: bezsenność, depresję, niepokój, próby samobójcze, zmiany osobowości, amnezję, delirium, psychozę alkoholową, halucynozę alkoholową, otępienie (zespół Korsakowa), nadużywanie innych używek i leków. Hamuje rozwój emocjonalny i opóźnia dojrzewanie - młody człowiek nastawia się na doraźne i natychmiastowe przyjemności, nie uczy się dojrzałych i skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem i rozwiązywaniem problemów życiowych. Zaburza zdolności do uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania, jest źródłem trudności w nauce i przeszkadza w dalszej edukacji oraz w karierze zawodowej. Psychiczne skutki picia alkoholu

35 Przedwczesna śmierć – osoby nadużywające alkoholu żyją średnio o 10-22 lata krócej od wieku oczekiwanego. Wysoka wypadkowość ze skutkiem śmiertelnym. Alkohol jest jednym z ważniejszych czynników prowadzących do samobójstw - prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa przez osoby pijące jest 3-9 razy większe niż przez niepijące. Konflikty w rodzinie, pracy. Konflikty z prawem. Większe prawdopodobieństwo stania się ofiarą przestępstwa. Zagrożenie związane z ryzykownym seksem, groźbą zakażenia się chorobami wenerycznymi, HIV, stosunkami z pogranicza gwałtu, niechcianą ciążą. Zwiększa ryzyko uzależnienia od alkoholu i nikotyny oraz sięgania po narkotyki. Społeczne skutki picia alkoholu

36 Narastające nieobecności, zwolnienia lekarskie, nieplanowane dni wolne. Spóźnienia, skracanie czasu pracy. Problemy z koncentracją, pamięcią, sprawnością psychomotoryczną. Ogólnie zaniżona wydajność pracy. Niewłaściwe relacje ze współpracownikami. Zmienne nastroje i zachowania (nadaktywność, apatia, agresja, itp.). Pogorszenie atmosfery pracy. Skutki picia alkoholu w życiu zawodowym

37 Przedstawiane dane nie dotyczą obcych nam ludzi, ale tych, których znamy ze swojego najbliższego otoczenia - domu i pracy. Pomyśl o takich sytuacjach. Czy znasz kogoś, kto nadużywa alkoholu? (na 100% tak) Jak często wyjeżdżaliście do wypadków i zdarzeń, które były skutkiem nadużywania alkoholu przez ludzi? Jakie były najgroźniejsze konsekwencje w takich sytuacjach? Jak może wyglądać picie kolegi w domu, skoro w pracy i po niej wygląda tak, jak wygląda? Dlaczego zabawne picie z kolegami czasami przestaje być zabawne? Zastanów się/pomyśl

38 Dlaczego niektórzy koledzy potrafią, a niektórzy nie, w pewnym momencie ograniczyć alkohol? Co najgorszego mogłoby się stać, gdyby Twój kolega/podwładny - pracował, będąc pod wpływem alkoholu? Co pisałyby wtedy gazety, o czym mówiono by w wiadomościach TV? Czy istnieje zagrożenie dla innych, gdy jest on na tzw. kacu? Jak wygląda Twoje zaufanie do kolegi, który pije zbyt dużo? Dlaczego byłoby dobrze stworzyć klimat niepicia w pracy? Jakie szanse dla człowieka stwarza poszukiwanie alternatywnych do picia sposobów radzenia sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami? Zastanów się/pomyśl c.d.

39 Pijesz, naucz się liczyć czyli picie „z głową” Zawsze wiem kiedy po „fajnej” imprezie mogę już wsiąść za kierownicę

40 Porcja standardowa = 10 g alkoholu Szklanka 250 ml piwa o mocy 5% Kieliszek 30 ml wódki o mocy 40% alkoholu Lampka 100 ml wina o mocy 12%

41 Jedna porcja standardowa zawiera najczęściej ok.10 g - 100% alkoholu. Jest to na przykład:  250 ml piwa o mocy 5%  100 ml wina o mocy 12%  70 ml wzmocnionego wina (np. sherry) o mocy 18%  50 ml likieru lub aperitifu o mocy 25%  30 ml wódki (spirytualiów) o mocy 40% Porcje standardowe

42 Porcje standardowe w opakowaniach handlowych 1 butelka/puszka piwa 0,5l = ok. 2 porcje standardowe 1 butelka wina 0,75 l = ok. 7,5 porcji standardowych 1 butelka wódki 0,5l = ok. 16 porcji standardowych alkoholowe liczydełko alkoholowe liczydełkoalkoholowe liczydełkoalkoholowe liczydełko

43 Obliczanie stężenia alkoholu we krwi (wzór) ilość gramów 100% alkoholu …‰ = -------------------------------------------------------------------- masa ciała w kg x 0,7 (dla mężczyzn) bądź 0,6 (dla kobiet) 0-0,19 ‰ – trzeźwy(a) 0,2-0,49 ‰ – stan wskazujący na spożycie 0,5 ‰ i więcej – stan nietrzeźwości Przeciętna szybkość eliminacji alkoholu z organizmu wynosi ok. 0,15 g/l/h (czyli 0,15 promila, ale jest także uzależniona od stężenia alkoholu w organizmie). 0-0,19 ‰ – trzeźwy(a) 0,2-0,49 ‰ – stan wskazujący na spożycie 0,5 ‰ i więcej – stan nietrzeźwości Przeciętna szybkość eliminacji alkoholu z organizmu wynosi ok. 0,15 g/l/h (czyli 0,15 promila, ale jest także uzależniona od stężenia alkoholu w organizmie).

44 Źródło: Zrozumieć alkohol Efekty spożywania alkoholu

45 Normy (WHO) Szklanka 250 ml piwa o mocy 5% Kieliszek 30 ml wódki o mocy 40% Lampka 100 ml wina o mocy 12% Wzorce spożywania alkoholu PICIE Ilość czystego alkoholu w gr. spożywana dziennie K M Ilość czystego alkoholu w gr. spożywana tygodniowo K M o niskim poziomie ryzyka plus dwa dni przerwy w zażywaniu do 20 do 40do 140 do 280 ryzykowne 20-40 40-60140-209 280-349 szkodliwe ponad 40 ponad 60210 i więcej 350 i więcej Podejrzenie uzależnienia (podstawowym kryterium diagnostycznym dla uzależnienia są objawy, a nie ilość spożywanego alkoholu) ponad 40 ponad 60210 i więcej 350 i więcej Przy piciu okazjonalnym spożywanie jednorazowo 40 i więcej 60 i więcej 10 g alkoholu

46 Odchodzi się od używania pojęć takich jak: picie umiarkowane, picie rozsądne, odpowiedzialne i towarzyskie, picie nadmierne, alkoholizm, nadużywanie alkoholu, niewłaściwe używanie alkoholu - ze względu na źle zdefiniowany zakres pojęciowy. WHO proponuje: Ryzykowne picie alkoholu to spożycie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo i łącznie w określonym czasie) nie pociągające za sobą aktualnie negatywnych konsekwencji, przy czym można oczekiwać, że konsekwencje te pojawią się, o ile obecny model picia alkoholu nie zostanie zmieniony. Picie szkodliwe to taki wzorzec picia, który już powoduje szkody zdrowotne, fizyczne bądź psychiczne; ale również psychologiczne i społeczne, przy czym nie występuje uzależnienie od alkoholu. Zespół uzależnienia od alkoholu to złożony zjawisko fizjologiczne, behawioralne i poznawcze, w którym spożywanie alkoholu przyjmuje, w wypadku danej osoby, pierwszeństwo nad innymi zachowaniami, które niegdyś były dla niej ważniejsze. Okazjonalne upijanie się, ang. binge drinking, to spożycie co najmniej 60 g alkoholu przy jednej okazji dla mężczyzn i 40 g dla kobiet Terminologia / różnicowanie wzorów picia

47 TEST AUDIT

48 Przeczytaj dokładnie kolejne pytania. Zastanów się nad odpowiedzią. Przelicz ilość wszystkich wypijanych przez siebie rodzajów alkoholu (piwa, wina, wódki) na porcje standardowe wg podanego schematu. Zanotuj liczbę punktów w okienku po prawej stronie. Bądź uczciwy, tylko wtedy wypełnianie testu ma sens. 1.Jak często pije Pan/Pani napoje zawierające alkohol? (0) nigdy (1) raz w miesiącu lub rzadziej (2) 2 do 4 razy w miesiącu (3) 2 do 3 razy w tygodniu (4) 4 razy w tygodniu lub częściej 4. Jak często w ciągu ostatniego roku stwierdzał/a Pan/Pani, że nie może zaprzestać picia po jego rozpoczęciu? (0) nigdy (1)rzadziej niż raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 2. Ile porcji standardowych zawierających alkohol wypija Pan/Pani w trakcie typowego dnia picia? (0) 1-2 porcje (1) 3-4 porcje (2) 5-6 porcji (3) 7,8 lub 9 porcji (4) 10 lub więcej 5. Jak często w ciągu ostatniego roku zdarzyło się Panu/Pani z powodu picia alkoholu zrobić coś niewłaściwego, co naruszałoby normy i zwyczaje przyjęte w Pana/i środowisku? (0) nigdy (1) rzadziej niż raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 3. Jak często wypija Pan/Pani 6 lub więcej porcji podczas jednej okazji? (0) nigdy (1) rzadziej niż raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 6. Jak często w ciągu ostatniego roku musiał/a się Pan/Pani rano napić aby móc dojść do siebie po „dużym piciu” z poprzedniego dnia? (0) nigdy (1) rzadziej niż raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie

49 7. Jak często w ciągu ostatniego roku doświadczał/a Pan/Pani poczucia winy lub wyrzutów sumienia po wypiciu alkoholu? (0) nigdy (1) rzadziej niż raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 9. Czy zdarzyło się, że Pan/Pani lub jakaś inna osoba doznała urazu w wyniku Pana/i picia? (0) nie (2) tak, ale nie w ostatnim roku (4) tak, w ciągu ostatniego roku 8. Jak często w czasie ostatniego roku nie był Pan/Pani w stanie z powodu picia przypomnieć sobie co wydarzyło się poprzedniego wieczoru? (0) nigdy (1) rzadziej niż raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 10. Czy zdarzyło się, że krewny, przyjaciel albo lekarz interesował się Pana/Pani piciem lub sugerował jego ograniczenie? (0) nie (2) tak, ale nie w ostatnim roku (4) tak, w ciągu ostatniego roku Tutaj zapisz sumę punktów ogółem

50 Interpretacja testu AUDIT Liczba punktów w teście AUDIT w przedziale 8-15 wskazuje na picie ryzykowne, chociaż może ona też ujawniać pacjentów pijących szkodliwie lub uzależnionych. Liczba punktów w teście AUDIT w przedziale 16-19 wskazuje ogólnie na picie szkodliwe, chociaż może ona też ujawniać również pacjentów uzależnionych. Uzyskanie w teście AUDIT wyniku na poziomie 20 lub więcej punktów wskazuje na uzależnienie od alkoholu, choć twierdzenie takie może być prawdziwe również w odniesieniu do wyniku niższego.

51 WAŻNE Nie ma uniwersalnych kryteriów całkowicie bezpiecznego spożywania alkoholu. Indywidualne reakcje ludzi na alkohol powodują, że taka sama ilość alkoholu dla jednych osób będzie bezpieczna, dla innych może okazać się bardzo szkodliwa. Żadne limity nie dają gwarancji zabezpieczenia przed uzależnieniem. Jednak na podstawie badań naukowych spróbowano określić poziomy spożywania alkoholu, niosące jak najmniejsze ryzyko szkód.

52 Objawy uzależnienia Używanie pomimo świadomości szkód. Koncentracja na używaniu, zaniedbywanie alternatywnych do alkoholu źródeł przyjemności. Głód alkoholowy. Zespół abstynencyjny i klinowanie. Utrata kontroli nad używaniem. Zmiana tolerancji.

53 Historia Marcela Marcel ma dzisiaj 26 lat. Żonaty. Został przyjęty do służby, gdy miał 21 lat. Jest po technikum samochodowym. Pochodzi z rodziny, w której nikt nie miał problemu alkoholowego, ale z powodu śmierci ojca, był od dawna zdany na siebie, bo mama nie zarabiała zbyt dużo. Ucząc się, pracował w pubie. Starał się jakoś godzić pracę i naukę. Na początku prawie nie pił, no może sporadycznie i niewielkie ilości. Z czasem wypijał więcej i nawet nie czuł za bardzo działania alkoholu. Uważa, że ma mocną głowę. Nawet teraz, na jakiejś imprezie po służbie wypił z kolegami pół litra na głowę (może nawet więcej) i oni byli już nieźle wstawieni, a on nie. W męskim towarzystwie, tak się mówi i to prawda, sprawa musi się oprzeć o bufet, bo jak tu siedzieć i rozmawiać przy kawie albo herbacie, szczególnie po pracy. Uważa, że ma ‚normalny’ i zdrowy stosunek do alkoholu. Wie, że nadmierne picie może przynieść bardzo negatywne skutki, ale ten problem go nie dotyczy. Korzysta z alkoholu tak, jak inni, gdy jest mu smutno, żeby poprawić sobie humor, jak pokłóci się z żoną, albo czasem, żeby odreagować. W pracy nie pije. To jego złota zasada. Regularnie za to spotyka się raz w tygodniu z kolegami po służbie, po godz. 19, gdzie piją 2x0,75 na trzech. Jest przekonany, że następnego dnia nie ma żadnych promili w organizmie pomimo tego, że kończą czasami pić o 11 – 12 w nocy. Denerwuje się na niego żona. Zwraca mu uwagę, że powinien pić mniej, że codzienne piwo albo dwa do kolacji i do tego spotkania z kolegami raz w tygodniu to wiele za dużo, że kiedyś tyle nie pił. To raz rozbił sobie głowę, gdy wracał po pijanemu, to ostatnio starszy stopniem kolega w pracy mu powiedział, że nie wygląda za świeżo, to zapomniał, gdzie zostawił samochód (był wtedy pijany) i nie mógł go znaleźć itp., to był na zwolnieniu, bo za dużo wypił. Poza tym dba o siebie. Kupił sobie dobre perfumy, miętowe gumy do domu i do pracy, gdyby coś ….

54 zwiększa się ilość i częstotliwość spożywania alkoholu, picie staje się lekarstwem na problemy psychiczne: stres, smutek, samotność, postępuje przywiązanie do sytuacji picia: koncentracja na zażywaniu i sytuacjach z nim związanych wypiera inne przyjemności i zainteresowania, alkohol spożywany jest w nieodpowiednich sytuacjach jak: okres ciąży, prowadzenie pojazdów, przy spożywaniu leków wchodzących w reakcje z alkoholem, w sytuacjach zagrożenia wypadkami, w pracy itp. nasilają się incydenty upojenia alkoholowego, alkohol staje się sposobem leczenia przykrych skutków poprzedniego picia, pojawiają i nasilają się „urwane filmy”, kontynuowanie picia pomimo rosnących konsekwencji ….., wzrasta tolerancja na alkohol, otoczenie sygnalizuje zaniepokojenie piciem i próbuje skłonić osobę pijącą do ograniczenia ilości i częstości spożywania alkoholu. Faza ostrzegawcza / Sygnały ostrzegawcze zmiany wzorca picia

55 Faza krytyczna upośledzenie kontroli nad piciem (pojawiają się coraz częstsze incydenty upijania się, pomimo tego, że ktoś nie chciał się upić) wyrzuty sumienia z powodu picia, zespół abstynencyjny oraz próby jego łagodzenia za pomocą tzw. klinowania, zaniedbywanie rodziny, konflikty małżeńskie, nieobecności w pracy, usprawiedliwianie picia licznymi okazjami, wzrost agresywności, konflikty z prawem, nieregularne odżywianie się, zaniedbywanie wyglądu zewnętrznego, zaburzenia popędu seksualnego, picie ciągami, na przemian z okresami całkowitej abstynencji dla poprawy zdrowia, udowodnienia „silnej woli”

56 Faza chroniczna okresy długotrwałego upijania się, tzw. ciągi alkoholowe, spadek tolerancji na alkohol, sięganie po alkohole niekonsumpcyjne – denaturat, „wynalazki”, rozpad więzi rodzinnej, pojawienie się zachowań sprzecznych z dotychczasowymi wartościami, np. wynoszenie rzeczy, kradzieże w celu zdobycia środków na alkohol, degradacja zawodowa i społeczna, otępienie alkoholowe,

57 Historia funkcjonariusza/żołnierza Damian ma 35 lat. Pracuje już 10 lat. Żonaty, ma dwójkę dzieci – chłopca i dziewczynkę w wieku 9 i 6 lat. Damian angażuje się w pracę. Był wcześniej wielokrotnie nagradzany. Jest także dobrym piłkarzem. Dwa lata temu, w dużej mierze dzięki jego umiejętnościom, drużyna zdobyła mistrzostwo w województwie. Co byście zrobili? Podczas jednej ze służb (miał wtedy 28 lat) dowódca znalazł go śpiącego w garażu w samochodzie. Czuć było od niego alkohol. Co byście zrobili? Dowódca przymknął oko, bo był to pierwszy taki incydent, a Damian dawał słowo, że to pierwszy i ostatni raz. W tym samym roku podczas obchodów ŚWIĘTA SŁUŻBY po godzinach pracy, gdy świętował razem z kolegami, upił się i chciał bić kolegę, z którym się kolegował. Podobne sytuacje zdarzyły się jeszcze kilkakrotnie w późniejszych latach. Po cichu koledzy mówili o nim, że gdy popije dostaje „małpiego rozumu”. Co byście zrobili? Począwszy od 30 r. życia dosyć często korzystał ze zwolnień lekarskich, prosił dowódcę o zamianę służb. Tłumaczył to problemami zdrowotnymi swoimi i różnymi zdarzeniami, które na ogół miały związek z dziećmi. Kilkakrotnie koledzy widzieli w jego szafce „małpeczkę” z wódką, która pod koniec służby była pusta. Raz, gdy był na zwolnieniu lekarskim dowódca widział go pijanego w parku. Co byście zrobili?

58 Nikt nie zwracał mu uwagi i nie interweniował, a on nadal pił. Zdarzyło się kilka razy, że dowódca o czymś z nim rozmawiał, Damian posłusznie wykonywał wszystkie polecenia, a następnego dnia nic z tego nie pamiętał tak, jakby te sytuacje nie miały miejsca. Gdy miał 34 lata, do dowódcy przyszła żona Damiana, mówiąc, że nadużywa on alkoholu i że ona nie daje sobie z nim rady. Co byście zrobili? Dowódca nie był pewien, co ma zrobić. Rozmawiał z komendantem, ale nie uzgodnili, co zrobić. Kilka miesięcy później, w wieku 35 lat Damian spowodował wypadek, w którym zginęło dwoje przypadkowych ludzi. Był wtedy pod wpływem alkoholu. Został zwolniony. Będzie miał wyrok. Co powinno się było zrobić i w którym momencie? Historia żołnierza / funkcjonariusza c.d

59 Jak pomagać, żeby nie szkodzić? Które zachowania są korzystne dla kogo? Powiedz wprost, że przeszkadza Ci picie kolegi zgodnie z zasadą: Widzisz, czujesz, reagujesz. Powiedz mu, czego nie będziesz robił, jeśli będzie nadużywał alkoholu i będzie to miało wpływ na jego pracę. Spróbuj go zmotywować, daj namiar do konkretnej placówki, która zajmuje się pomocą osobom nadużywającym alkoholu. Skorzystaj z pomocy innych kolegów, psychologa, zorganizuj sobie ich wsparcie, powiedzcie mu razem, czego od niego oczekujecie. Nie ukrywaj, nie pilnuj, nie diagnozuj, nie chroń, nie bagatelizuj. Jeśli to nie zadziała, masz prawo powiedzieć o tym przełożonemu.

60 Jak wspierać osobę po terapii w miejscu pracy? Czego nie robimy? Co nie jest wspierające w środowisku pracy dla osób po terapii? Co robimy? Co jest wspierające? Nie ‚obgaduj’ za plecami.Okaż zainteresowanie. Nie rób zakładów o to, jak długo wytrzymają.Doceń i wyraź aprobatę dla zmiany. Nie proponuj picia.Zaproponuj, że może na Ciebie liczyć, bo wiesz, że nie zawsze bywa łatwo, gdy człowiek w życiu coś zmienia Nie zapraszaj na alkoholową imprezę jako abstynenta, który rozwiezie wszystkich do domu. Możesz spytać osobę po terapii, co może jej pomóc a co przeszkadza w Twoim/innych zachowaniu? „Oszczędzaj się” w rozmawianiu o piciu.Postaw sobie pytanie: Co jesteś/cie gotowi zrobić w miejscu pracy i poza nim, aby tę osobę wesprzeć? Nie rób z faktu bycia na terapii tematu tabu. Nie wyśmiewaj się i nie stygmatyzuj.

61 Pracodawca odpowiada za dopuszczenie nietrzeźwego pracownika do pracy (art. 17 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi) Zachowanie trzeźwości w miejscu pracy i w czasie pracy to podstawowy obowiązek pracownika. Pracodawca może zażądać badania trzeźwości pracownika. Pracownik może sam zażądać badania. „Przyłapanym” na nietrzeźwości pracownikiem powinien zająć się pracodawca (polityka antyalkoholowa firmy). Uregulowania prawne

62 Traktowanie problemów alkoholowych pracowników, jako wymagających zaangażowania i pomocy ze strony firmy. Realizacja programów informacyjnych i edukacyjnych dla wszystkich zatrudnionych. Tworzenie zasad polityki firmy w obszarze rozwiązywania problemów alkoholowych (ograniczenie dostępności alkoholu, kontrole trzeźwości, procedury postępowania w sytuacjach nietrzeźwości pracowników). Prowadzenie przez psychologów krótkich interwencji wobec osób uwikłanych w incydenty nietrzeźwości i podejrzewanych o picie szkodliwe lub uzależnienie od alkoholu. Ścisła współpraca dobrze przeszkolonej kadry zarządzającej (interwencja kryzysowa) przedstawicieli związków zawodowych oraz pracowników działów kadr, której podstawą jest chęć dania szansy pracownikom mającym problemy alkoholowe jako alternatywy do rozwiązania z nimi umowy o pracę. Założenia polityki rozwiązywania problemów alkoholowych w miejscu pracy

63 Polski system rozwiązywania problemów alkoholowych Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

64  Działania interwencyjno – motywacyjne  Działania lecznicze  Działania rehabilitacyjne (wspierające zdrowienie) Etapy wsparcia

65 Pomaganie osobom z problemem Działania motywacyjne, wspierające – Wspólnoty samopomocowe (w tym AA) – Stowarzyszenia trzeźwościowe/abstynenckie – Prowadzone przez psychologa w miejscu pracy Leczenie: – Poradnie, przychodnie – Oddziały uzależnień (dzienne i całodobowe) Działania rehabilitacyjne (wspierające zdrowienie) – Wsparcie prowadzone przez współpracowników, przełożonych – Stowarzyszenia trzeźwościowe/abstynenckie – Wspólnoty samopomocowe (w tym AA)

66 Przydatne strony internetowe: www.parpa.pl www.krajowarada.pl/ Szczegółowe informacje o placówkach i podmiotach można znaleźć w urzędach gmin (u osób odpowiedzialnych za profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych w danym samorządzie, w gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych a także w ośrodkach pomocy społecznej).

67 Dziękujemy za uwagę