Raport z badania Młodzież a alkohol, narkotyki i przemoc rówieśnicza w Powiecie Ostrowskim Badanie wykonane na zlecenie Powiatu Ostrowskiego przez PBS.

Prezentacja na temat: "Raport z badania Młodzież a alkohol, narkotyki i przemoc rówieśnicza w Powiecie Ostrowskim Badanie wykonane na zlecenie Powiatu Ostrowskiego przez PBS."— Zapis prezentacji:

1 Raport z badania Młodzież a alkohol, narkotyki i przemoc rówieśnicza w Powiecie Ostrowskim Badanie wykonane na zlecenie Powiatu Ostrowskiego przez PBS DGA Spółka z o.o. Sopot, lipiec 2007 roku

2 2 Spis treści Opis badania 1. Charakterystyka badania4 2. Cele badania5 3. Charakterystyka próby6 Prezentacja wyników 1. Najważniejsze wyniki badania 11 2. Oceny i samoocena uczniów 14 3. Sytuacja rodzinna 23 4. Aktywność w czasie wolnym 36 5. Sytuacja szkolna 41 6. Przemoc w szkole 44 7. Wsparcie i pomoc 51 8. Substancje uzależniające 59 9. Papierosy 64 10. Alkohol 70 11. Narkotyki 89 12. Rekomendacje do działań profilaktycznych 106 13. Informacje o PBS DGA 111

3 Opis badania

4 4 1. Charakterystyka badania Projekt badawczy: Młodzież a alkohol, narkotyki i przemoc rówieśnicza w Powiecie Ostrowskim Klient: Powiat Ostrowski Wykonawca: PBS DGA Spółka z o.o. ul. Junaków 2; 81- 812 Sopot Termin realizacji prac terenowych: 11 – 17 maja 2007 roku Metodologia: badanie ilościowe w formie ankiety audytoryjnej (z zapewnieniem anonimowości) Długość wywiadu: 60 minut Próba: uczniowie klas pierwszych i drugich szkół ponad- gimnazjalnych Liczba badanych osób: 1680 uczniów: - 893 uczniów pierwszych klas szkół ponadgimnazjalnych - 787 uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych Liczba badanych klas: 76 klas

5 5 2. Cele badania Cel główny Przeprowadzone badanie służyło przede wszystkim zebraniu informacji na temat postaw i zachowań uczniów klas ponadgimnazjalnych w Powiecie Ostrowskim wobec środków uzależniających – papierosów, alkoholu i narkotyków. Cele szczegółowe Problematyka badania objęła następujące obszary: Oceny i samoocenę uczniów; Sytuację rodzinną; Aktywność w czasie wolnym; Sytuację szkolną, w tym zagadnienie przemocy w szkole; Spostrzegane możliwości uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych; Postawy wobec papierosów, alkoholu i narkotyków, a w szczególności: –spostrzeganą dostępność substancji uzależniających, –ocenę ich szkodliwości dla zdrowia, –wiek inicjacji dla poszczególnych środków, –częstotliwość używania poszczególnych substancji.

6 6 klasy liczba badanych uczniów I klasy szkół ponadgimnazjalnych893 II klasy szkół ponadgimnazjalnych787 łącznie:1680 3. Charakterystyka próby Rozkład próby w klasach i typach szkół Przy doborze próby wykorzystano listę wszystkich szkół ponadgimnazjalnych z Powiatu Ostrowskiego. W każdej szkole, która znalazła się w próbie ankieter musiał wylosować klasy do badania. Metodologia losowania za każdym razem była taka sama. To, którą klasę należało zbadać, uzależnione było od liczby klas z danego rocznika. Do badania wylosowano 38 klas I i 38 klas II. Wyniki w raporcie prezentowane są dla ogółu badanych uczniów oraz w rozbiciu na płeć, klasę i typ szkoły. typ szkoły liczba badanych uczniów liceum ogólnokształcące632 liceum profilowane160 technikum611 zasadnicza szkoła zawodowa277 łącznie:1680

7 7 3. Charakterystyka próby Ważenie zbioru Aby dostosować rozkład uczniów z poszczególnych typów szkół otrzymany w wylosowanej próbie do rozkładu rzeczywistego (w całej populacji) niezbędne stało się ważenie zbioru. Ważenie polega na nałożeniu na poszczególne typy szkół wskaźników – wag, większych lub mniejszych od 1. W ten sposób odpowiedzi części uczniów (tych którzy są w próbie niedoreprezentowani w stosunku do populacji) są „nadwartościowane”, a pozostałych (tych, którzy są nadreprezentowani) „zmniejszane”. Poniższa tabela prezentuje liczebności i odsetki uczniów poszczególnych typów szkół: występujące w próbie i ważone. typ szkoły próba - dane rzeczywiste próba - dane ważone liczbaprocentliczbaprocent liceum ogólnokształcące63238%62037% liceum profilowane16010%1107% technikum61136%68040% zasadnicza szkoła zawodowa27716%27016% łącznie:1680100%1680100% Prezentowane w raporcie wyniki dotyczą zbioru ważonego, natomiast podawane liczebności poszczególnych grup (n=) pochodzą z danych nieważonych (rzeczywistych).

8 8 Odsetki badanych dziewcząt i chłopców są bardzo zbliżone. Dziewczęta stanowią 53% a chłopcy 47% próby. Proporcja dziewcząt i chłopców jest zbliżona w badanych grupach wiekowych. 3. Charakterystyka próby Płeć badanych uczniów Płeć – podział na klasy ogółem I klasaII klasa Płeć – podział na lokalizację Ostrów Wlkp. Przygodzice n=777 n=763 n=1 680 n=1 509n=171

9 9 Uczniowie uczęszczający do technikum stanowili 40% badanych, uczniowie liceum ogólnokształcącego 37%. Kolejną grupą badanych byli uczniowie zasadniczych szkół zawodowych 16%. Najmniej liczną grupą badanych byli uczniowie liceów profilowanych, którzy stanowili 7% badanej próby. Dziewczęta częściej kształciły się w liceach ogólnokształcących – 50% tymczasem 26% chłopców wybierało szkołę tego typu. Chłopcy w badanych grupach wiekowych, stanowili przewagę wybierając technika - 54%, natomiast dziewczęta pobierające naukę w technikach stanowiły 27% badanych. Z nauki w liceach profilowanych korzysta 8% dziewcząt i 5% chłopców. Zasadnicze szkoły zawodowe charakteryzują się takim samym odsetkiem uczniów płci żeńskiej (15%), jak i męskiej (15%). 3. Charakterystyka próby Typ szkoły Typ szkoły – podział na płeć ogółem dziewczętachłopcy Typ szkoły – podział na klasy I klasaII klasa n=1 680 n=777n=763 n=893n=787

10 Prezentacja wyników

11 Najważniejsze wyniki badania

12 12 1. Najważniejsze wyniki badania  Większość badanych uczniów ocenia swoje życie jako równie szczęśliwe, jak życie ich rówieśników.  Wyniki w nauce lepiej oceniają dziewczęta niż chłopcy. Za bardzo dobrych uczniów uważa się 47% dziewcząt i 37% chłopców. Pozostałe osoby w głównej mierze oceniają się jako uczniów „średnich”.  Trzy czwarte badanych dobrze ocenia swoje relacje z rówieśnikami, warto jednak zwrócić uwagę, że średnio co piąty uczeń klas I i co czwarty uczeń klas II znajduje się w grupie osób zagrożonych wykluczeniem rówieśniczym. Niemal 60% uczniów ocenia, że warunki materialne ich rodziny są co najmniej dobre (połączone odpowiedzi: „bardzo dobre” i „dobre”). Co trzeci uczeń ocenił je jako przeciętne, a jako złe – mniej niż co dziesiąty uczeń (połączone odpowiedzi „raczej złe” i „złe”). Choć trzy czwarte badanych pozytywnie ocenia atmosferę panującą w ich domach, zdarzają im się kłótnie z rodzicami, a także sytuacje, kiedy nie wrócili na noc do domu bez skonsultowania tego z rodzicami. Co piąty badany przyznaje, że zdarzyło mu się nie wrócić na noc do domu. Do częstych kłótni (przynajmniej kilka razy w miesiącu) przyznaje się co trzeci uczeń (nieco częściej są to dziewczęta niż chłopcy). Najczęstszym powodem kłótni jest zbyt mała ilość czasu poświęcana na naukę i co za tym idzie - słabe wyniki w nauce. Do najczęstszych form spędzania wolnego czasu należą: jazda na rowerze, aktywne uprawianie sportu, wieczorne wyjścia ze znajomymi na dyskotekę i inne hobby, takie jak: gra na instrumencie, śpiew, rysunek, itp. 60% badanych pozytywnie ocenia atmosferę panującą w szkole, 34% uważa, że jest ona średnia, a 6% ocenia ją negatywnie. Dosyć wysoko ocenione zostało bezpieczeństwo na terenie szkoły w porównaniu z innymi szkołami w mieście – trzy czwarte badanych ocenia, że w ich szkole jest tak samo bezpiecznie lub nawet bezpieczniej.

13 13 1. Najważniejsze wyniki badania Zarówno sprawcami, jak i ofiarami przemocy w szkole nieco częściej są chłopcy niż dziewczęta. Badani najczęściej przyznają się do stosowania przemocy werbalnej – wulgaryzmów w odniesieniu do swoich rówieśników. Kolejnym typem przemocy jest przemoc psychiczna najczęściej przejawiająca się groźbami pobicia kolegi i namawianiem kolegi do picia alkoholu. Najrzadziej pojawia się przemoc fizyczna polegająca głównie na celowym pobiciu kolegi i fizycznym prześladowaniu kolegi. Uczniowie najczęściej stają się ofiarami przemocy werbalnej (głównie wulgarnych słów, wyzwisk i prześladowania słownego ze strony rówieśników). Często zdarza się również, że koledzy namawiają do picia alkoholu, grożą pobiciem, a także celowo popychają. Największym wsparciem dla młodych ludzi w trudnej sytuacji są matki. W następnej kolejności wymieniono kolegów/koleżanki, ojca i rodzeństwo. Na inne osoby lub instytucje badani wskazywali z dużo mniejszą częstotliwością. Średnio co dziesiąty uczeń korzystał z pomocy poradni w związku z przemocą w szkole lub jej otoczeniu. Spośród substancji psychoaktywnych najłatwiejsze do zdobycia uczniom wydają się być papierosy, piwo, wino i napoje spirytusowe (jako łatwe do zdobycia określa je ponad 60% badanych). Dwie trzecie badanych przyznało się do palenia papierosów. Niemal wszyscy uczniowie pili alkohol, a do przynajmniej jednokrotnego upicia się przyznało się trzy czwarte badanych. Najrzadziej uczniowie przyznają się do próbowania narkotyków – dwie piąte wszystkich badanych.

14 Ocena i samoocena uczniów

15 15 Większość pytanych uczniów (69% dziewcząt i 70% chłopców) ocenia swoje życie jako równie szczęśliwe, jak życie ich kolegów i koleżanek. 15% uczniów uważa, że ich życie jest bardziej szczęśliwe niż rówieśników i podobny procent (16%) twierdzi, że ich życie jest mniej szczęśliwe. Nieznacznie większy odsetek osób negatywnie oceniających swoje życie jest wśród uczniów klas drugich – 17% niż klas pierwszych - 15%. Jako mniej szczęśliwe częściej swoje życie widzą uczniowie liceów profilowanych (20%) i techników (19%) niż pozostałych badanych szkół (szkoły zawodowe – 15% i licea ogólnokształcące – 12%). Czy Twoje życie w porównaniu do życia rówieśników jest: – wszyscy uczniowie Czy Twoje życie w porównaniu do życia rówieśników jest: – podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena swojego życia n=1 666n=772n=756n=882n=784 n=628n=157n=606n=275

16 16 Na pytanie o ocenę wyników w nauce niemal połowa dziewcząt (46%) i prawie dwie piąte chłopców (37%) stwierdziło, że są uczniami „bardzo dobrymi” lub „raczej dobrymi”. Za uczniów „średnich” uważa się połowa dziewcząt (51%) i chłopców (55%). 3% dziewcząt versus 9% chłopców wskazało na odpowiedź „raczej zły” lub „bardzo zły”. Uczniowie liceów ogólnokształcących częściej (54%) niż z pozostałych szkół uważają się za uczniów „bardzo dobrych” lub „raczej dobrych”. Najsłabiej oceniają swoją wiedzę uczniowie liceów profilowanych, tylko 23% uważa się za „dobrych” uczniów (połączono odpowiedzi „bardzo dobry” i „raczej dobry”). Za uczniów „średnich” najczęściej uważają się uczniowie liceów profilowanych (68%) i zasadniczych szkół zawodowych (65%). Za jakiego ucznia się uważasz? – wszyscy uczniowie Za jakiego ucznia się uważasz? – podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena siebie jako ucznia n=1 678n=776n=763n=892n=786 n=630n=160n=611

17 17 Większość badanej młodzieży dobrze ocenia swoje relacje z rówieśnikami. Ponad trzy czwarte badanych dziewcząt i chłopców (odpowiednio 77% i 78%) uważa, że „są lubiani przez swoich kolegów w szkole” (połączone odpowiedzi: „tak” i „raczej tak”). W tym kontekście warto podkreślić, iż zdaniem wielu naukowców jednym z istotnych elementów wpływającym na ryzykowne zachowania młodych ludzi związane z używaniem substancji psychoaktywnych są zaburzone relacje ze środowiskiem rówieśniczym. Im gorsze relacje, tym większe ryzyko podejmowania takich zachowań. Co piąta badana osoba twierdzi, że „różnie bywa”. Fakt, iż ponad 20% badanych uczniów ma wątpliwości, jak postrzegają ich rówieśnicy - powinien być ważnym sygnałem ostrzegawczym, dla osób zajmujących się szkolną profilaktyką. Próbą głębszego spojrzenia na te wątpliwości są kolejne pytania, które odsłaniają różnorodne deficyty we wzajemnych kontaktach młodzieży Warto także podkreślić, iż stosunkowo najwyższy odsetek nastolatków mających problemy w relacjach z rówieśnikami odnotowano w liceach profilowanych. Co trzeci uczeń tego typu szkoły odpowiadając na pytanie: „Czy jesteś lubiany przez rówieśników” wybierał odpowiedź „różnie bywa”. W liceach ogólnokształcących odsetek ten był wyraźnie niższy i wynosił 20%. Odsetek osób, które przyznają, że „nie są lubiane przez kolegów” wynosi od 1-2% (może to oznaczać poważny kryzys psychologiczny i głęboką izolację społeczną). Czy jesteś lubiany przez kolegów w szkole? – wszyscy uczniowie Czy jesteś lubiany przez kolegów w szkole?– podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena relacji z rówieśnikami n=1 675n=775n=760n=889n=786 n=630n=160n=609n=276

18 18 Wśród badanych niemal co czwarty uczeń (23%) ocenia, że większość jego kolegów i koleżanek z klasy odnosi się do niego lekceważąco (połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Pozostałe osoby - trzy czwarte badanych nie zauważają tego typu zachowań w stosunku do siebie. Nieco częściej lekceważeni czują się chłopcy (28%) niż dziewczęta (19% - połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Tego typu negatywne zachowania kolegów wyraźnie częściej zauważają osoby uczące się w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych – co trzeci uczeń tych szkół. Czy uważasz, że większość kolegów odnosi się do Ciebie lekceważąco? – wszyscy uczniowie Czy uważasz, że większość kolegów odnosi się do Ciebie lekceważąco?- podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena relacji z rówieśnikami n=1 457n=730n=717n=758n=699 n=573n=139n=534n=211

19 19 Szczególnie przykrym doświadczeniem dla wielu młodych ludzi są sytuacje, w których większość kolegów i koleżanek „wyśmiewa się” z ich zachowań lub postaw. Co piąty badany uczeń (21%) przyznaje, iż znalazł się w takiej sytuacji, przy czym częściej wskazują na nie chłopcy (24% - połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”), niż dziewczęta (18%). Szczególnie interesujące wydają się zróżnicowania w odpowiedziach na to pytanie odnotowanych w poszczególnych typach szkół. Odsetek osób uważających się za obiekt kpin kolegów wynosi 11% wśród uczniów liceów ogólnokształcących, 20% wśród uczniów liceów profilowanych, 27% wśród badanych z techników i aż 35% w populacji uczniów zasadniczych szkół zawodowych. Oznacza to, iż co trzeci uczeń tego typu szkoły ma zaburzone relacje z rówieśnikami. Taka sytuacja może mieć istotny wpływ zarówno na zachowania wielu młodych ludzi, jak i atmosferę panującą w szkole. Czy uważasz, że w Twojej klasie większość kolegów wyśmiewa się z Ciebie? – wszyscy uczniowie Czy uważasz, że w Twojej klasie większość kolegów wyśmiewa się z Ciebie? - podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena relacji z rówieśnikami n=1 454n=733n=712n=756n=698 n=573n=137n=531n=213

20 20 Czy uważasz, że w Twojej klasie większość kolegów odnosi się do Ciebie w sposób, który sprawia Ci przykrość? – wszyscy uczniowie Czy uważasz, że w Twojej klasie większość kolegów odnosi się do Ciebie w sposób, który sprawia Ci przykrość? - podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena relacji z rówieśnikami Co piąty badany uczeń (21%) twierdzi, że koledzy odnoszą się do niego w sposób, który sprawia mu przykrość. Sytuacje takie częściej przytrafiają się chłopcom (25%) niż dziewczętom (17%) oraz uczniom starszym (23), niż młodszym (13%). Podobnie jak w przypadku poprzednich pytań dotyczących relacji z rówieśnikami – najlepiej oceniają je uczniowie z liceów ogólnokształcących. Odsetek osób mających poczucie krzywdy w tej kwestii, uważających, że koledzy odnoszą się do nich w sposób sprawiający im przykrość wynosi 11% wśród badanych z liceów ogólnokształcących, 21% wśród uczniów z liceów profilowanych, 27% - uczniów techników i najwięcej - 31% - wśród uczniów zasadniczych szkół zawodowych. n=1 451n=733n=710n=755n=696 n=573n=137n=529n=212

21 21 Czy uważasz, że w Twojej klasie większość kolegów unika kontaktów z Tobą?- wszyscy uczniowie Czy uważasz, że w Twojej klasie większość kolegów unika kontaktów z Tobą?- podział na typ szkoły 2. Ocena i samoocena uczniów Ocena relacji z rówieśnikami n=1 445n=728n=711n=748n=697 n=573n=135n=529n=208 Ponad 80% uczniów zapytanych o to, czy większość kolegów z klasy unika z nimi kontaktu wybrało odpowiedzi „zdecydowanie nie” lub „raczej nie”. Częściej deklarują tak dziewczęta (85%) niż chłopcy (79%). Na kontakty z kolegami częściej narzekają starsi uczniowie. Uczniowie drugich klas ponadgimnazjalnych nieznacznie częściej (22%) mają poczucie, że koledzy unikają kontaktów z nimi, niż uczniowie pierwszych klas ponadgimnazjalnych (14%). Takie zachowanie może być związane ze wzrostem świadomości, kształtowaniem się charakterów i preferencji w doborze znajomych. Na złe relacje z kolegami częściej zwracają uwagę uczniowie zasadniczych szkół zawodowych - co trzeci badany.

22 22 Na podstawie pytań dotyczących relacji z rówieśnikami oszacowano odsetek uczniów zagrożonych wykluczeniem społecznym. Za uczniów znajdujących się w grupie ryzyka uznano osoby, które odpowiedziały twierdząco na przynajmniej dwa spośród czterech pytań dotyczących oceny kontaktów z kolegami (lekceważenie, wyśmiewanie się, odnoszenie się, które sprawia przykrość, unikanie kontaktów). W badanych klasach odsetek takich uczniów jest zbliżony i wynosi 22% wśród młodszych i 25% wśród starszych uczniów. Częściej wśród osób zagrożonych wykluczeniem znajdują się chłopcy niż dziewczęta. Zagrożenie wykluczeniem rówieśniczym – za zagrożonych wykluczeniem rówieśniczym uznano uczniów, którzy odpowiedzieli twierdząco na 2 spośród 4 omawianych wcześniej pytań dotyczących relacji z rówieśnikami 2. Ocena i samoocena uczniów Zagrożenie wykluczeniem rówieśniczym klasa II klasa I

23 Sytuacja rodzinna

24 24 16% ojców i 19% matek badanych uczniów, posiada wyższe wykształcenie. Proporcje uczniów z rodzicem mającym wykształcenie średnie są podobne – odpowiednio 38% ojców i 44% matek. Wykształcenie zasadnicze zawodowe posiada 37% ojców i 30% matek badanych uczniów, a odsetek uczniów, których rodzice legitymują się wykształceniem podstawowym wynosi ok. 5%. Jakie wykształcenie ma Twój ojciec? – wszyscy uczniowie Jakie wykształcenie ma Twoja matka?– wszyscy uczniowie 3. Sytuacja rodzinna Wykształcenie rodziców n=1 482 n=747 n=733n=776n=706 n=1 503n=760n=740n=785n=718

25 25 Wśród badanych uczniów największą grupę stanowią osoby, których ojciec lub opiekun ma pracę (około 80%). W przypadku matek (opiekunek) ten odsetek jest niższy i wynosi 62%. Czy ojciec (opiekun) pracuje? – wszyscy uczniowie Czy matka (opiekunka) pracuje? – wszyscy uczniowie 3. Sytuacja rodzinna Zatrudnienie rodziców n=1 489 n=746 n=738n=781n=708 n=1 489n=750n=733n=774n=715

26 26 Niemal 60% uczniów ocenia, że warunki materialne ich rodziny są co najmniej dobre (połączone odpowiedzi: „bardzo dobre” i „dobre”). Co trzeci uczeń ocenił je jako przeciętne (35% dziewcząt i 34% chłopców) natomiast jako „raczej złe” i „złe” - odpowiednio 7% dziewcząt i 9% chłopców. Najlepiej swoją sytuację oceniają uczniowie liceów ogólnokształcących - 63% (połączone odpowiedzi „bardzo dobre” i „dobre”). Odpowiednio dla liceów profilowanych już tylko 47% badanych ocenia swoje warunki w ten sposób. Uczniowie techników i zasadniczych szkół zawodowych warunki materialne ocenili podobnie – odpowiednio 55% i 54% uczniów uważa je za dobre. We wszystkich kategoriach szkół, średnio co trzeci badany postrzegał warunki materialne jako „przeciętne”, za wyjątkiem uczniów liceów profilowanych, gdzie ten odsetek był nieco wyższy - dwie piąte badanych. Ocena warunków materialnych rodziny – wszyscy uczniowie Ocena warunków materialnych rodziny – podział na typ szkoły 3. Sytuacja rodzinna Warunki materialne rodziny n=1 506n=755n=747n=784n=722 n=586n=143n=548n=229

27 27 Rodzice co ósmego ucznia są rozwiedzeni (12%), a co dwudziestego żyją w separacji. Podobnie kształtują się odsetki w podziale na płeć uczniów oraz na wiek i różnice mieszczą się w granicy błędu statystycznego. Rodzice niemal co piątego ucznia (19%) zasadniczej szkoły zawodowej są rozwiedzeni. W pozostałych typach szkół, odsetek tek kształtuje się w przedziale od 10% do 14%. Czy Twoi rodzice są rozwiedzeni? – wszyscy uczniowie Czy Twoi rodzice są rozwiedzeni? – podział na typ szkoły 3. Sytuacja rodzinna Rozwód n=1 493n=745n=743n=778n=715 n=577n=141n=546n=229

28 28 3. Sytuacja rodzinna Z kim mieszka Badani uczniowie w 88% deklarowali, że zamieszkują z matką, 82% z ojcem i 72% z rodzeństwem. 29% twierdzi, że mieszka z babcią lub z dziadkiem. Mniej niż co dziesiąty badany przyznał, że mieszka z innymi krewnymi, z osobami spoza rodziny, z macochą, z ojczymem. Najmniej – 2% badanych – deklaruje, że mieszka samodzielnie. Z kim mieszkasz? – wszyscy uczniowie Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. n=1 499

29 29 Większość badanych (87%) deklaruje, że ma rodzeństwo. 13% wszystkich badanych to jedynaczki lub jedynacy (odpowiednio 14% dziewcząt i 12% chłopców). Odsetek uczniów posiadających dwoje lub więcej rodzeństwa we wszystkich typach szkół jest podobny i wynosi około 50% za wyjątkiem uczniów liceów ogólnokształcących gdzie jest on nieco niższy i wynosi 39%. Porównywalnie kształtuje się odsetek uczniów posiadających jednego brata lub siostrę: nie przekracza 39% za wyjątkiem uczniów liceów ogólnokształcących gdzie jest wyższy i wynosi 49%. Jedynaków nieco częściej odnaleźć można w grupie uczniów zasadniczych szkół zawodowych (16%). Posiadanie rodzeństwa – wszyscy uczniowie Posiadanie rodzeństwa – podział na typ szkoły 3. Sytuacja rodzinna Posiadanie rodzeństwa n=1 489n=747n=739n=782n=707 n=583n=137n=546n=223

30 30 Sytuacja, w której niepełnoletni nastolatek nie wraca na noc domu – nie uzgadniając tego wcześniej z rodzicami – oznacza przekroczenie pewnej normy wychowawczej. Może być również istotnym sygnałem wskazującym na poważne problemy, jakich doświadczają młodzi ludzie. Jeśli zdarzają się wielokrotnie, z pewnością należy je traktować w kategoriach problemów wychowawczych, o których warto rozmawiać z rodzicami. Co piątemu uczniowi zdarzyło się co najmniej raz nie wrócić na noc do domu. Dziewczętom taka sytuacja przydarza się o połowę rzadziej (13%) niż chłopcom (26%). Odsetek osób, które przynajmniej raz nie wróciły na noc do domu jest wyższy wśród starszych (24%) niż wśród młodszych uczniów (16%). Wśród uczniów liceów ogólnokształcących co ósmy przyznaje, iż ma za sobą takie doświadczenie (12%). W przypadku młodzieży uczącej się w liceach profilowanych oraz technikach odsetek nastolatków, którzy przynajmniej raz nie wrócili na noc do domu, jest dwukrotnie wyższy (wynosi odpowiednio: 23% - licea profilowane i 26% - technika). Najczęściej problem ten pojawia się w populacji uczniów zasadniczych szkół zawodowych. W tym przypadku dotyczy co trzeciej badanej osoby (31%). Czy zdarzyło Ci się nie wrócić na noc do domu, bez uzgodnienia tego z rodzicami? – wszyscy uczniowie Czy zdarzyło Ci się nie wrócić na noc do domu, bez uzgodnienia tego z rodzicami?– podział na typ szkoły 3. Sytuacja rodzinna Powroty na noc do domu n=1 669n=773n=757n=884n=785 n=627n=159n=609n=274

31 31 Generalnie uczniowie dobrze oceniają atmosferę panującą w ich domach. Trzy czwarte badanych ocenia ją jako „bardzo dobrą” lub „dobrą”. 34% pytanych dziewcząt i 45% chłopców twierdzi, że jest „bardzo dobra”. Co trzeci badany nastolatek - 36% dziewcząt i 34% chłopców - uważa, że jest ona „raczej dobra”. Wyraźne różnice pomiędzy chłopcami i dziewczętami pojawiają się w przypadku odpowiedzi „różnie bywa, czasem jest dobra, czasem zła”. W taki sposób oceniła swoją sytuację w domu co czwarta badana uczennica (27%) i co piąty chłopak (18%). Odsetki osób twierdzących, że atmosfera panująca w ich domach jest „zła” lub „raczej zła” są niewielkie i nie przekraczają 3%. Rozkład odpowiedzi w podziale na klasę i typ szkoły jest do siebie zbliżony. Ocena atmosfery panującej w domu – wszyscy uczniowie Ocena atmosfery panującej w domu – podział na typ szkoły 3. Sytuacja rodzinna Ocena atmosfery rodzinnej n=1 673n=777n=757n=887n=786 n=632n=159n=605n=277

32 32 Dobre relacje z najbliższymi potwierdza fakt, iż dwie trzecie wszystkich badanych uczniów (64%) nie zgadza się ze stwierdzeniem, że ich rodzice widzą w nim więcej wad niż ma w rzeczywistości (66% dziewcząt oraz 62% chłopców). Niewiele więcej chłopców (38%) niż dziewcząt (34%) uważa, że rodzice oceniają ich zbyt surowo. Czy zgodzisz się, że rodzice widzą w Tobie więcej wad niż masz ich w rzeczywistości? – wszyscy uczniowie 3. Sytuacja rodzinna Ocena relacji z rodzicami dziewczętachłopcy ogółem Czy zgodzisz się, że Twoi rodzice widzą w Tobie więcej wad niż masz ich w rzeczywistości? – podział na klasy I klasaII klasa n=1 672 n=775n=757 n=889n=783

33 33 Na pytanie o częstotliwość kłótni z rodziną 38% badanych stwierdziło, że takie sytuacje nie mają miejsca nigdy lub zdarzają się rzadko - kilka razy w roku. Do kłótni z rodziną nieco częściej przyznają się dziewczęta - 66% dziewcząt w porównaniu z 58% chłopców twierdzi, że do kłótni dochodzi przynajmniej kilkanaście razy w roku. Do kłótni z rodziną najczęściej przyznają się uczniowie liceów ogólnokształcących (56%), liceów profilowanych (55%) oraz techników (54%). Wśród uczniów zasadniczych szkół zawodowych niemal połowa badanych uczniów deklaruje, że nie kłóci się z rodziną wcale lub robi to rzadko, kilka razy w roku (49%). Częstotliwość kłótni z rodziną – wszyscy uczniowie Częstotliwość kłótni z rodziną – podział na typ szkoły 3. Sytuacja rodzinna Ocena atmosfery rodzinnej n=1 672n=774n=758n=886n=786 n=630n=160n=606n=276

34 34 3. Sytuacja rodzinna Kłótnie z rodzicami Badani deklarują, że rodzice najczęściej mają pretensje do dzieci o to, że za mało się uczą (42% wskazań), co w konsekwencji ma przełożenie na ich wyniki w nauce. Niesnaski w rodzinie wywołuje również nieudzielanie się w pracach domowych (27%). 24% uczniów przyznaje się do wiecznego bałaganu w pokoju, co jest zarzewiem konfliktu. Rodzice mają pretensje o zbyt dużą ilość czasu spędzanego przed komputerem (23%). Późne powroty do domu dla 17% badanych stanowią przedmiot do dyskusji z rodzicami. Mniej niż co dziesiąty badany przyznał, że rodzice mają pretensje za to, że piją alkohol, zadają się z nieodpowiednim towarzystwem, zbyt dużo czasu spędzają przed telewizorem, palą papierosy. Przyczyną powstawania konfliktów w 28% przypadków były inne powody (nie wymienione w ankiecie). Powody kłótni z rodzicami – wszyscy uczniowie Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. n=1 647

35 35 3. Sytuacja rodzinna Kłótnie z rodzicami Powody kłótni z rodzicami – podział na płeć i klasy Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. Mała ilość czasu poświęcana na naukę stanowi większy powód do kłótni z rodzicami dla chłopców (53%) niż dla dziewcząt (32%). Chłopcy (28%) częściej niż dziewczęta (18%) kłócą się z rodzicami o ilość czasu spędzanego przy komputerze. Natomiast dziewczęta są częściej (36%) niż chłopcy (19%) ganione za brak pomocy przy pracach domowych. Również większe pretensje rodzice mają do dziewcząt (29%) niż do chłopców (20%) za bałagan w pokoju. Młodsi uczniowie (44%) nieco częściej niż ich starsi koledzy (40%) kłócą się z rodzicami o słabe wyniki w nauce, a także o zbyt dużą ilość czasu spędzanego przed komputerem (odpowiednio 26% vs 19%).

36 Aktywność w czasie wolnym

37 37 Poniższy wykres obrazuje wykaz aktywności podejmowanych przez uczniów przynajmniej raz w tygodniu w czasie wolnym od zajęć. Uczniowie jako najpopularniejszą formę spędzania wolnego czasu wskazali jazdę na rowerze (45% wskazań - połączone odpowiedzi „bardzo często - prawie codziennie” i „często - kilka razy w tygodniu”). Dwie piąte badanych (43%) stwierdziło, że aktywnie uprawia jakąś dyscyplinę sportu. Kolejnym sposobem spędzania wolnego czasu jest dla badanych wychodzenie z przyjaciółmi (42%). Na dalszych miejscach wymieniane jest inne hobby (35%) i jazda na motorowerze (17%). Blisko jedna piąta badanych uczniów deklaruje, że w wolnym czasie czyta dla przyjemności książki. Wykresy na kolejnej stronie ilustrują zależności pomiędzy płcią uczniów, a podejmowaniem określonych form aktywności w czasie wolnym od zajęć. Chłopcy zdecydowanie częściej niż dziewczęta uprawiają sport. Prawie dwie trzecie chłopców (57%) zajmuje się aktywnym uprawianiem sportu, ponad dwie piąte (44%) jeździ na rowerze, podobny odsetek (45%) wolny czas spędza wychodząc z przyjaciółmi do dyskoteki. Dziewczęta nieco częściej niż chłopcy czytają książki dla przyjemności. Formy aktywności w czasie wolnym – wszyscy uczniowie 4. Aktywność w czasie wolnym Formy aktywności w czasie wolnym n=1 647 n=1 642 n=1 646 n=1 626 n=1 640 n=1 637 n=1 638 n=1 641

38 38 4. Aktywność w czasie wolnym Formy aktywności w czasie wolnym dziewczęta Formy aktywności w czasie wolnym – podział na płeć chłopcy n=743 n=741 n=740 n=728 n=740 n=735 n=738 n=740 n=766 n=764 n=769 n=762 n=764 n=761 n=763

39 39 Wśród uczniów, którym zadano pytanie o czas spędzany przed telewizorem, co trzecia osoba odpowiadała, że w ciągu dnia powszedniego jest to około godzina lub krócej. Nieco więcej niż co czwarty ankietowany (28%) poświęca około dwóch godzin, a co piąty (22%) stwierdził, że spędza przed telewizorem trzy godziny i więcej (połączono odpowiedzi). 13% uczniów nie potrafiło określić ile czasu zajmuje im oglądanie telewizji. Najmniej czasu (połączono odpowiedzi „godzinę lub krócej” i „wcale”) na oglądaniu telewizji spędzają uczniowie liceów ogólnokształcących (42%), następnie uczniowie techników (36%), na trzecim miejscu uczniowie zasadniczych szkół zawodowych (32%) i liceów profilowanych (27%). We wszystkich badanych typach szkół, co drugi uczeń przyznał się do oglądania telewizji dwie godziny lub dłużej (połączono odpowiedzi „około 2 godzin”, „około 3 godzin” i „ponad 3 godziny”). Najliczniejszą grupą spośród tych, którzy nie potrafili określić ilości czasu spędzanego przed telewizorem, są uczniowie liceów profilowanych – 23%. Ilość czasu spędzanego przez telewizorem/video za wyjątkiem soboty i niedzieli - wszyscy uczniowie Ilość czasu spędzanego przez telewizorem/video za wyjątkiem soboty i niedzieli – podział na typ szkoły 4. Aktywność w czasie wolnym Czas spędzony przed telewizorem/video n=1 680n=777n=763n=893n=787 n=632n=160n=611n=277

40 40 Jedna trzecia ankietowanych wcale nie korzysta lub korzysta z komputera godzinę lub krócej. 22% badanych stwierdziło, że korzysta z komputera około 2 godzin, a 29% trzy godziny i więcej (połączono odpowiedzi „około 3 godzin” i „ponad 3 godziny”). 14% uczniów nie potrafiło określić ile czasu spędzają w ten sposób. Dziewczęta, którym zadano pytanie o czas spędzany przed komputerem, częściej niż w przypadku telewizji deklarują, że wcale z niego nie korzystają (12% wobec 6% w pytaniu dotyczącym telewizji), u chłopców rozkład ten jest identyczny (7%). 45% dziewcząt i 25% chłopców korzysta z komputera krócej niż godzinę dziennie (połączone odpowiedzi „krócej niż godzinę” i „wcale”). W grupie osób spędzających przed komputerem ponad trzy godziny przeważają chłopcy - 21% w stosunku do 12% dziewcząt. Wskazania uczniów odnośnie czasu spędzanego przed komputerem są zbliżone w obu badanych grupach wiekowych. Ilość czasu spędzanego dziennie przed komputerem za wyjątkiem soboty i niedzieli - wszyscy uczniowie Ilość czasu spędzanego dziennie przed komputerem za wyjątkiem soboty i niedzieli – podział na typ szkoły 4. Aktywność w czasie wolnym Czas spędzony przed komputerem n=1 680n=777n=763n=893n=787 n=632n=160n=611n=277

41 Sytuacja szkolna

42 42 Jak podkreślają psychologowie „klimat szkoły”, którego podstawowymi komponentami są wzajemne stosunki pomiędzy uczniami oraz relacje pomiędzy nauczycielami i uczniami ma bardzo istotne znaczenie dla poziomu bezpieczeństwa w szkole. Wśród wszystkich badanych uczniów, dwie piąte (60%) uważa atmosferę panującą w szkole za dobrą (połączono odpowiedzi „bardzo dobra” i „raczej dobra”). Jedna trzecia badanych twierdzi, że „różnie bywa, czasem jest ona dobra, a czasem zła”. 7% uczniów uważa, że jest „raczej zła” lub „zła”. Atmosferę panującą w szkole najlepiej oceniają uczniowie liceów ogólnokształcących: trzy czwarte badanych (76%) ocenia ją jako „bardzo dobrą” lub „dobrą”. Najmniej pozytywnie atmosferę w swojej szkole oceniają uczniowie liceów profilowanych. W tym przypadku pozytywną ocenę deklaruje jedynie co trzeci badany (35%) a ponad połowa (57%) uważa, że atmosfera w ich szkole jest zmienna „czasem jest dobra, czasem zła”. 7% badanych uczniów liceów profilowanych oceniło ją jako „złą” lub „raczej złą”. Ocena atmosfery panującą w Twojej szkole - wszyscy uczniowie Ocena atmosfery panującą w Twojej szkole – podział na typ szkoły 5. Sytuacja szkolna Ocena atmosfery szkolnej n=1 667n=776n=753n=887n=780 n=629n=159n=604n=275

43 43 Niemal trzy czwarte badanych uważa swoją szkołę za przynajmniej tak samo bezpieczną jak inne w ich mieście (zsumowane odpowiedzi „jest bezpieczniej” i „jest tak samo bezpiecznie”). 9% uczniów stwierdziło, że w ich szkołach jest mniej bezpiecznie niż w innych placówkach. Nieco więcej dziewcząt (76%) niż chłopców (74%) postrzega swoją szkołę za bezpieczniejszą lub przynajmniej równie bezpieczną jak inne. Można zauważyć różnice w postrzeganiu bezpieczeństwa w szkole ze względu na typ szkoły, do jakiej uczęszczają badani. Najbezpieczniej czują się uczniowie liceów ogólnokształcących – 86% badanych twierdzi, że w ich szkole jest bezpieczniej lub tak samo bezpiecznie. Odsetek uczniów, którzy nie czują się bezpiecznie jest podobny w pozostałych trzech typach szkół i nie przekracza 14%. Bezpieczeństwo w szkole najtrudniej było ocenić uczniom liceów profilowanych (34%). Bezpieczeństwo w szkole w porównaniu z innymi szkołami w badanej miejscowości - wszyscy uczniowie Bezpieczeństwo w szkole w porównaniu z innymi szkołami w badanej miejscowości – podział na typ szkoły 5. Sytuacja szkolna Bezpieczeństwo w szkole n=1 680n=777n=763n=893n=787 n=632n=160 n=611 n=277

44 Przemoc w szkole

45 45 6. Przemoc w szkole Sprawcy przemocy w szkole Wśród ogółu badanych uczniów we wszystkich kategoriach przemocy częściej sprawcami przemocy w szkole byli chłopcy. Najczęściej używaną formą przemocy jest przemoc werbalna - 76% badanych przyznało się do jej stosowania. Używanie wulgaryzmów wobec rówieśników jest niemalże równie powszechne wśród dziewcząt (74%), jak i chłopców (80%). Wśród wszystkich badanych wyzywanie kolegi w celu upokorzenia (27%) i zwracanie się w sposób wulgarny do nauczyciela (23%), były kolejnymi formami przemocy słownej. Kolejną występującą kategorią jest agresja psychiczna wyrażana: groźbami pobicia kolegi (28%), namawianiem kolegi do picia alkoholu (27%), zmuszaniem kolegi do kupowania alkoholu, papierosów (15%), zmuszaniem kolegi do niechcianych zachowań seksualnych (13%), kradzieże (12%). Przemoc fizyczna przejawia się w takich działaniach jak: celowe pobicie kolegi (24%), prześladowanie fizyczne kolegi (23%), uczestniczenie w grupowym pobiciu kolegi (18%), używanie podczas bójki niebezpiecznych przedmiotów (13%), celowe przewracanie nauczyciela (11%), celowe uderzenie nauczyciela (10%). Typowym aktem agresji jest niszczenie sprzętu szkolnego, do którego przyznał się co piąty badany (19%). W przypadku stosowania agresji wobec rówieśników i nauczycieli, widoczne są różnice ze względu na płeć. Formą przemocy werbalnej najpowszechniej stosowaną było używanie wulgaryzmów (80% chłopców vs 74% dziewcząt), grożenie pobiciem koledze (42% vs 17%), namawianie do picia alkoholu i palenia papierosów (32% vs 19%), używanie wulgaryzmów wobec nauczyciela (35% vs 14%), grożenie pobiciem nauczycielowi (19% vs 8%), zmuszanie do kupowania alkoholu (21% vs 10%), zmuszanie kolegi/koleżanki do niechcianych zachowań seksualnych (19% vs 8%), kradzieże (18% vs 7%), namawianie kolegi do używania narkotyków (18% vs 6%). Przemoc fizyczna jest również częstym zjawiskiem występującym wśród ostrowskiej młodzieży. Chłopcy częściej niż dziewczęta przyznają się do takich zachowań jak: bycie sprawcą prześladowania fizycznego kolegi (31% vs 15%), niszczenie sprzętu szkolnego (26% vs 13%), używanie podczas bójki niebezpiecznych przedmiotów (21% vs 6%), zatrzymanie przez policję (27% vs 11%), celowe uderzenie nauczyciela (15% vs 6%), celowe popychanie nauczyciela (17% vs 5%).

46 46 6. Przemoc w szkole Uczestniczenie w różnych formach przemocy lub chuligaństwa Uczestniczenie w różnych formach przemocy lub chuligaństwa – wszyscy uczniowie

47 47 6. Przemoc w szkole Uczestniczenie w różnych formach przemocy lub chuligaństwa Uczestniczenie w różnych formach przemocy lub chuligaństwa – podział na płeć - dziewczęta

48 48 6. Przemoc w szkole Uczestniczenie w różnych formach przemocy lub chuligaństwa Uczestniczenie w różnych formach przemocy lub chuligaństwa – podział na płeć - chłopcy

49 49 Uczniowie zostali zapytani również o częstotliwość bycia ofiarą różnych form przemocy. Najbardziej rozpowszechnioną formą przemocy pomiędzy uczniami jest używanie wulgaryzmów wobec innych uczniów. Dwie trzecie uczniów (65%) stało się ofiarami tego typu prześladowania. Jedna trzecia badanych była przynajmniej raz namawiana do picia alkoholu (36%), co trzeci (29%) spotkał się z wyzwiskami i z groźbami pobicia, a co piąty był zmuszany do kupowania alkoholu lub używania narkotyków. Ofiarami przemocy fizycznej, takiej jak popychanie i przewracanie padło 25% uczniów, a co czwarty był ofiarą celowego pobicia (20%). Znaczący odsetek uczniów doświadcza innych form przemocy - jedna piąta uczniów (19%) została pozbawiona jakiejś wartościowej rzeczy. Uczniowie w szkole i jej pobliżu są ofiarami lub świadkami bójek przy użyciu niebezpiecznych przedmiotów (17%) oraz równie często, jak wynika z deklaracji, są zmuszani do niechcianych zachowań seksualnych (17%). Zarówno sprawcami, jak i ofiarami przemocy ze strony innych uczniów częściej są chłopcy niż dziewczęta. 6. Przemoc w szkole Bycie ofiarą różnych form przemocy lub chuligaństwa Bycie ofiarą różnych form przemocy lub chuligaństwa – wszyscy uczniowie

50 50 6. Przemoc w szkole Bycie ofiarą różnych form przemocy lub chuligaństwa Bycie ofiarą różnych form przemocy lub chuligaństwa – podział na płeć - dziewczęta dziewczęta chłopcy

51 Wsparcie i pomoc

52 52 7. Wsparcie i pomoc Osoby zaufane Uczniowie poproszeni o wymienienie osób, do których zwróciliby się w trudnej sytuacji życiowej najczęściej wskazywali na matkę (60%). W drugiej kolejności uczniowie zwróciliby się do kolegi lub koleżanki (44%), a do ojca co czwarty ankietowany (27%). Na dalszych miejscach uczniowie wymieniali: dalszą rodzinę, księdza, wychowawcę klasy, poradnię lub instytucję, pedagoga szkolnego, innego nauczyciela. Dziewczęta częściej niż chłopcy szukałyby pomocy u matki (66% vs 54%) i u koleżanki lub kolegi (52% vs 36%). Częściej też niż chłopcy skorzystałyby w takiej sytuacji ze wsparcia rodzeństwa (22% vs 18%). Charakterystyczne jest to, że do ojca chętniej o pomoc zwracają się chłopcy (35%) niż dziewczęta (21%). Odsetek osób, które starałaby się uporać samodzielnie z problemem wśród wszystkich badanych wyniósł 16%, natomiast zdecydowanie częściej chłopcy (22%) niż dziewczęta (12%) staraliby się samodzielnie rozwiązać problem. Na kogo można najbardziej liczyć, komu powiedzieć o swoim problemie w pierwszej kolejności - wszyscy uczniowie Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi.

53 53 7. Wsparcie i pomoc Osoby zaufane Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. Na kogo można najbardziej liczyć, komu powiedzieć o swoim problemie w pierwszej kolejności?

54 54 Uczniowie zostali poproszeni o odpowiedź na pytanie, czy wśród kadry pedagogicznej ich szkoły są osoby, do których zwróciliby się z prośbą o pomoc, gdyby stali się ofiarami przemocy. 43% ankietowanych uważa, że w ich szkole są takie osoby (połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Odsetek osób, które nie widzą wśród nauczycieli takich, do których mogliby się zwrócić o pomoc jest mniejszy – 32% (połączone odpowiedzi „raczej nie” i „zdecydowanie nie”). Co czwarty ankietowany nie miał zdania na ten temat (25%). Rozkład odpowiedzi dla płci pokazuje, że połowa dziewcząt dostrzega wśród nauczycieli osoby, na które można liczyć, natomiast wśród chłopców ten odsetek jest niższy - 41%. Zaufanych nauczycieli częściej zauważają uczniowie liceów ogólnokształcących. Niemalże połowa z nich (47%) deklaruje, że są w ich szkole nauczyciele, do których można zwrócić się o pomoc. Czy w szkole są nauczyciele, do których można się zwrócić o pomoc - wszyscy uczniowie Czy w szkole są nauczyciele, do których można się zwrócić o pomoc – podział na typ szkoły 7. Wsparcie i pomoc Osoby zaufane n=1 680n=777n=763n=893n=787 n=632n=160n=611 n=277

55 55 Na pytanie czy wśród rówieśników znajdują się osoby, do których uczniowie zwróciliby się o pomoc w trudnej sytuacji, 62% badanych uczniów, odpowiedziało twierdząco (połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Częściej możliwość zwrócenia się o pomoc do rówieśników widzą dziewczęta (76%) niż chłopcy (60%). Co ósma dziewczyna i co czwarty chłopiec nie zaufałby kolegom/koleżankom ze szkoły. Odsetek osób, które zwróciłyby się o pomoc do kolegów i koleżanek rozkłada się równomiernie w badanych klasach, na poziomie 65-62% odpowiedzi pozytywnych. Uczniowie liceów ogólnokształcących są najbardziej otwartą grupą spośród badanych na szukanie pomocy wśród rówieśników. Aż 76% przyznaje, że są w szkole koledzy, u których szukaliby pomocy w trudnej sytuacji (połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Czy w szkole są koledzy, do których można się zwrócić w trudnej sytuacji - wszyscy uczniowie Czy w szkole są koledzy do których można się zwrócić w trudnej sytuacji – podział na typ szkoły 7. Wsparcie i pomoc Osoby zaufane n=1 680n=777n=763n=893n=787 n=632n=160 n=611n=277

56 56 Uczniowie zostali także poproszeni o odpowiedź na pytanie, czy w miejscowości, w której mieszkają są osoby lub instytucje, do których zwróciliby się z prośbą o pomoc w związku z przemocą w szkole. Większą wiedzą na ten temat wykazały się dziewczęta – na poziomie 58% w porównaniu do 49% chłopców (połączone odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). Co trzeci chłopiec i co czwarta dziewczyna nie znają instytucji o takim profilu (połączone odpowiedzi „zdecydowanie nie” i „raczej nie”). Przekonanie o obecności w miejscu zamieszkania osób i instytucji, do których można się zwrócić w sprawie przemocy jest zbliżone we wszystkich typach szkół i kształtuje się od 47% wśród uczniów zasadniczych szkół zawodowych, poprzez 48% uczniów techników, 50% uczniów liceów profilowanych, aż do 53% uczniów liceów ogólnokształcących. Najsłabszą wiedzę dotyczącą istnienia takich placówek mają uczniowie zasadniczych szkół zawodowych i liceów profilowanych (odpowiednio 33% i 31%). Czy poza szkołą uczniowie znają instytucje lub osoby, do których mogą się zwrócić jeśli stałyby się ofiarą przemocy? - wszyscy uczniowie Czy poza szkołą uczniowie znają instytucje lub osoby, do których mogą się zwrócić jeśli stałyby się ofiarą przemocy? - podział na typ szkoły 7. Wsparcie i pomoc Zaufanie do instytucji n=1 680n=777n=763n=893n=787 n=632n=160n=611 n=277

57 57 Średnio co dziesiąty uczeń korzystał z pomocy w związku z przemocą w szkole lub jej otoczeniu. Odsetki takich osób pozostają na zbliżonym poziomie zarówno w podziale dla płci jak i dla klas. Nieco inaczej kształtują się wyniki dla typów szkół. Najczęściej z pomocy w poradniach korzystali uczniowie zasadniczych szkół zawodowych (22%), a najrzadziej uczniowie liceów ogólnokształcących (6%). Odsetki uczniów liceów profilowanych i techników, którzy korzystali z poradni to odpowiednio 12% i 13%. Taka sytuacja może mieć związek z częstotliwością i dokuczliwością, występowania zjawiska nadużywania przemocy i agresji w tych typach szkół. Czy uczniowie kiedykolwiek korzystali z pomocy poradni w sprawach związanych z przemocą? - wszyscy uczniowie Czy uczniowie kiedykolwiek korzystali z pomocy poradni w sprawach związanych z przemocą? – podział na typ szkoły 7. Wsparcie i pomoc Korzystanie z pomocy dla ofiar przemocy w szkole n=1 491n=737n=722n=781n=710 n=584 n=136 n=547n=224

58 58 Ponad cztery piąte dziewcząt (84%) oraz trzy czwarte chłopców (78%) uważa siebie za osoby „wierzące”. 7% badanych uczennic i uczniów określa siebie jako osoby „poszukujące”. Podobny odsetek osób (7% dziewcząt i 11% chłopców) określa siebie mianem „religijnie obojętnych”. Jako „niewierzący” określa siebie 2% dziewcząt oraz 4% chłopców. Odsetek osób wierzących jest mniejszy wśród uczniów liceów ogólnokształcących (77%) w stosunku do pozostałych typów szkół, gdzie pozostaje na poziomie 83-86%. 10% uczniów liceów ogólnokształcących deklaruje się jako „poszukujący”. Grupa uczniów, która wybrała odpowiedź „religijnie obojętny” stanowi 8-10%. Stosunek do wiary i religii - wszyscy uczniowie Korzystanie z pomocy dla ofiar przemocy w szkole – podział na typ szkoły 7. Wsparcie i pomoc Stosunek do wiary i religii n=1 667n=775n=752n=883n=784 n=629 n=159 n=603n=276

59 Substancje uzależniające

60 60 Postrzeganie łatwości zdobycia środków psychoaktywnych w prosty sposób może przekładać się na chęć sięgnięcia po dany środek. Na 5-stopniowej skali, gdzie 1 oznaczało „niemożliwe” a 5 „bardzo łatwe”, uczniowie oceniali, jak łatwo dostępne są substancje uzależniające dla osób w ich wieku. Najłatwiejsze do zdobycia (połączono odpowiedzi „bardzo łatwe” i „dosyć łatwe”) jest zdaniem uczniów piwo (78%) i papierosy (77%). Bardzo łatwo w ich opinii zdobyć również wino (70%), wódkę lub inny napój alkoholowy (64%). Jako mniej dostępne, respondenci uznali takie środki jak: leki uspakajające lub nasenne (41%), środki wziewne (32%), marihuanę (33%), sterydy anaboliczne (27%), amfetaminę (23%), heroinę i LSD (16%). 8. Substancje uzależniające Dostępność substancji uzależniających Postrzegana łatwość zdobycia substancji uzależniających - wszyscy uczniowie

61 Łatwość kupienia papierosów jest postrzegana w podobny sposób przez dziewczęta (79%) i chłopców (77% - połączone odpowiedzi „bardzo łatwe” i „dosyć łatwe”). Zakup piwa wydaje się nieco łatwiejszy dziewczętom (78%) niż ich kolegom (74%). Natomiast chłopcy postrzegają jako łatwiejsze zdobywanie innych alkoholi: wina (72% chłopców vs 69% dziewcząt) i wódki (67% chłopców vs 60% dziewcząt), a także pozostałych środków odurzających. 8. Substancje uzależniające Dostępność substancji uzależniających Postrzegana łatwość zdobycia substancji uzależniających – podział na płeć chłopcydziewczęta

62 62 Ilość uczniów z klasy, którzy mieli dostęp do środków odurzających - wszyscy uczniowie 8. Substancje uzależniające Dostępność substancji uzależniających Jednym z poruszanych tematów była również postrzegana dostępność substancji uzależniających, ich obecność w środowisku młodych ludzi. Zdecydowana większość badanych uczniów stwierdziła, że alkohol jest środkiem najpowszechniej dostępnym. Aż 86% badanych twierdzi, że alkohol pije przynajmniej 6 uczniów z ich klasy. Nieco rzadziej ma miejsce upijanie się. Według połowy badanych 6 lub więcej uczniów z ich klasy upija się. W opinii badanych ich koledzy najrzadziej korzystają z narkotyków – 67% twierdzi, że narkotyków spróbowało maksymalnie 5 uczniów z ich klasy, a aż 91% twierdzi, że taka liczba osób może regularnie zażywać narkotyki. Chłopcy częściej skłonni byli zaznaczyć, że z wymienionych substancji korzysta większość ich kolegów i koleżanek z klasy - przynajmniej 21 osób. n=1 635 n=1 641 n=1 586 n=1 524 n=1 323

63 63 Ilość uczniów z klasy, którzy mieli dostęp do środków odurzających – podział na płeć 8. Substancje uzależniające Dostępność substancji uzależniających dziewczętachłopcy n=756 n=601 n=757 n=733 n=693 n=742 n=748 n=722 n=699 n=609

64 Papierosy

65 65 Próbowanie papierosów – wszyscy uczniowie dziewczęta chłopcy klasa I klasa II 9. Papierosy Próbowanie papierosów n=1 627 n=750 n=742 n=858 n=769 Spośród wszystkich uczniów badanych szkół ponadgimnazjalnych ponad dwie trzecie (68%) próbowało palenia papierosów. Chłopcy (71%) częściej niż dziewczęta (65%) przyznali się do używania nikotyny. Można zaobserwować też nieco wyższy odsetek palących wśród starszych (71%) niż młodszych uczniów (66%).

66 66 Wiek inicjacji nikotynowej – uczniowie, którzy kiedykolwiek palili 9. Papierosy Wiek inicjacji nikotynowej n=1 117n=496n=524n=569n=548 Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek palili. n=1 627 Wśród respondentów, którzy przyznali że palili papierosy przynajmniej raz w ciągu życia (68%), aż 18% przyznało się do zapalenia papierosa po raz pierwszy w wieku 11 lat lub wcześniej. Wśród uczniów, którzy przyznali się do inicjacji nikotynowej w najmłodszym wieku, dominowali chłopcy (21% w porównaniu do 14% dziewcząt). Okazuje się też, że młodsi uczniowie (20%) częściej niż starsi (16%) przyznali się do spróbowania papierosów w tak młodym wieku. Ponad połowa badanych (52%) przyznała się do inicjacji nikotynowej przed 15 rokiem życia (połączono odpowiedzi dla 14, 13, 12 i 11 lat lub wcześniej). W tej grupie również przeważali chłopcy (68% vs dziewczęta 54%).

67 9. Papierosy Częstotliwość palenia papierosów Uczniowie, którzy palili papierosy zostali zapytani o częstotliwość palenia w trzech okresach – w ciągu całego życia, w ciągu ostatniego roku i w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie. Częstotliwość sięgania po papierosa jest wyraźnie wyższa w przypadku starszych uczniów. 47% uczniów klas drugich oraz 41% uczniów klas pierwszych przyznało się do wielokrotnego sięgnięcia po papierosa (20 razy lub więcej). Do częstszego palenia papierosów (20 razy lub więcej) w całym życiu przyznają się chłopcy – 46%. W przypadku ich koleżanek ten odsetek jest nieco niższy i wynosi 41%. Średnio co piąta osoba, która przyznała, że paliła papierosy deklaruje, że zrobiła to tylko raz – dwa razy w ciągu całego życia. Odsetek uczniów, którzy palili papierosy przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy jest niższy niż dla całego życia. Co piąty badany deklaruje, że nie zapalił ani razu w tym okresie. Nadal najwyższy jest odsetek osób palących najwięcej – przynajmniej 20 papierosów w ciągu ostatniego roku (30% badanych, którzy kiedykolwiek palili). Nieco częściej są to chłopcy (32%) niż dziewczęta (28%). Do zapalenia papierosa w ciągu 30 dni poprzedzających badanie przyznała się ponad połowa uczniów (55%, co stanowi 38% wszystkich badanych), którzy twierdzą, że zapalili papierosa przynajmniej raz w życiu. Warto zauważyć, że odsetek tych, którzy poprzestali w tym okresie czasu na jedno lub dwukrotnym zapaleniu tytoniu wynosi 10%. 11% dziewcząt i 8% chłopców, raz lub dwa razy zapaliło w ciągu ostatnich 30 dni. Co piąty palący uczeń (co stanowi 15% wszystkich badanych) deklaruje, że w ciągu ostatniego miesiąca wypalił 20 papierosów lub więcej – są to osoby, które z dużym prawdopodobieństwem są uzależnione od tego nałogu. Chłopcy częściej przyznają się do wielokrotnego palenia 20 razy lub więcej – 25% chłopców vs 19% dziewcząt.

68 Częstotliwość palenia papierosów, w całym życiu – uczniowie, którzy kiedykolwiek palili 9. Papierosy Częstotliwość palenia papierosów Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek palili. Częstotliwość palenia papierosów, w ciągu ostatnich 12 m-cy – uczniowie, którzy kiedykolwiek palili Częstotliwość palenia papierosów, w ciągu ostatnich 30 dni – uczniowie, którzy kiedykolwiek palili n=1 117n=496n=524n=569n=548 n=1 117n=496n=524n=569n=548 n=1 117n=496n=524n=569n=548

69 69 Mimo tak dużego odsetka osób, które przynajmniej raz w życiu paliły papierosy, świadomość szkodliwości palenia jest dosyć wysoka. Niemal 80% wszystkich badanych uczniów uważa, że nawet sporadyczne palenie jest szkodliwe dla zdrowia (połączone odpowiedzi „bardzo szkodliwe” i „raczej szkodliwe”). Niestety są też tacy uczniowie (8%), którzy twierdzą, że palenie nie szkodzi zdrowiu (łącznie odpowiedzi: „raczej nieszkodliwe” i „zupełnie nieszkodliwe”). Jest też grupa uczniów (16% ), którzy nie mają zdania co do szkodliwości palenia papierosów. Odsetek uczniów przekonanych o szkodliwości palenia kształtuje się średnio na poziomie 80% we wszystkich badanych typach szkół. W przypadku uczniów ze szkół zawodowych odsetek ten jest nieznacznie niższy i wynosi 72%. Postrzeganie szkodliwości palenia - wszyscy uczniowie Postrzeganie szkodliwości palenia – podział na typ szkoły 9. Papierosy Postrzeganie szkodliwości palenia n=1 637n=758n=742n=864n=773 n=620 n=156n=591n=270

70 Alkohol

71 71 10. Alkohol Próbowanie alkoholu i upicie się Próbowanie alkoholu, upicie się – wszyscy uczniowie dziewczęta chłopcy klasa I klasa II n=1 663 n=768 n=757 n=879 n=784 Najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród ostrowskiej młodzieży jest alkohol. Spośród wszystkich badanych uczniów jedynie 6% przyznaje się do abstynencji i deklaruje, że nigdy nie piło alkoholu. 28% badanych twierdzi, że tylko próbowało alkoholu, a 71% upiło się. Osobami częściej upijającymi się byli chłopcy (77%) niż dziewczęta (68%). Również starsi uczniowie częściej nadużywają alkoholu (77%) niż młodsi (67%).

72 72 10. Alkohol Wiek inicjacji alkoholowej Wiek inicjacji alkoholowej – uczniowie, którzy kiedykolwiek pili alkohol Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek pili alkohol. n=1 569n=722n=718n=808n=761 n=1 663 Spośród uczniów, którzy kiedykolwiek pili alkohol (94%), co dziesiąty przyznaje, że spróbował alkoholu w wieku 11 lat lub wcześniej. Do najwcześniejszej inicjacji alkoholowej, w wieku 11 lat lub wcześniej, częściej przyznają się chłopcy (15%) niż dziewczęta (6%). Odsetki uczniów, którzy przeszli inicjację alkoholową w wieku 11 lat lub wcześniej, jest taki sam dla obu grup wiekowych i wynosi 11%. Prawie połowa badanych (47%) przyznaje, że do inicjacji alkoholowej doszło dosyć niedawno w wieku 15 lat lub później. Dużo częściej do tego faktu przyznają się dziewczęta (54%) niż ich koledzy (42%).

73 73 10. Alkohol Wiek inicjacji alkoholowej Podobnie jak w przypadku palenia papierosów, osoby, które piły alkohol zapytano o częstotliwość picia. W odpowiedzi na pytanie o częstotliwość picia alkoholu w ciągu całego życia, aż co drugi ankietowany, który kiedykolwiek pił alkohol deklarował spożywanie alkoholu 20 razy lub więcej (to stanowi niemal połowę – 48% wszystkich badanych). Spośród tych, którzy kiedykolwiek pili, ten odsetek jest wyższy w przypadku chłopców (60%) niż w przypadku dziewcząt (42%), jak i w przypadku uczniów starszych (56%) niż młodszych (47%). Do 1-2- krotnego picia alkoholu przyznaje się co dziesiąty badany. Odsetek osób, które twierdzą, że piły w ciągu ostatniego roku zmniejsza się nieznacznie o niecałe 10% (7% deklaruje, że nie piło ani razu w tym okresie). Pozostałe osoby piły alkohol przynajmniej raz w ciągu roku - zarówno 93% dziewcząt jak i 93% chłopców. Aż 37% chłopców i nieco mniej – 21% dziewcząt przyznaje, że spożywało alkohol bardzo często – 20 razy i więcej. Starsi uczniowie częściej niż młodsi przyznają się do tak częstego picia alkoholu (32% starszych vs 27% młodszych). Do regularnego spożywania alkoholu tzn. przynajmniej raz w ciągu ostatnich 30 dni przyznaje się aż 74% badanych, którzy kiedykolwiek pili alkohol (co stanowi 70% wszystkich badanych). Płeć i wiek są czynnikami mającymi istotny wpływ na częstotliwość spożywanego alkoholu. Dziewczęta (32%) częściej niż chłopcy (23%) deklarowały sięganie po alkohol 1-2 razy w ciągu ostatniego miesiąca. Natomiast chłopcy (10%) częściej niż ich koleżanki (6%) wskazywali na picie alkoholu 20 razy i więcej w tym okresie.

74 Częstotliwość picia alkoholu, w całym życiu – uczniowie, którzy kiedykolwiek pili alkohol Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek pili alkohol. n=1 569n=722n=718n=808n=761 Częstotliwość picia alkoholu, w ciągu ostatnich 12 m-cy – uczniowie, którzy kiedykolwiek pili alkohol Częstotliwość picia alkoholu, w ciągu ostatnich 30 dni – uczniowie, którzy kiedykolwiek pili alkohol 10. Alkohol Częstotliwość picia alkoholu n=1 569n=722n=718n=808n=761 n=1 569n=722n=718n=808n=761

75 10. Alkohol Wiek pierwszego upicia się alkoholem Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek upili się alkoholem. n=1 198n=510n=583n=591n=607 Wiek pierwszego upicia się alkoholem – uczniowie, którzy kiedykolwiek upili się n=1 663n=1 569 Spośród uczniów, którzy pili (94%), aż trzy czwarte badanych (76%, co stanowi 55% wszystkich badanych) deklarowało, że nie poprzestało na próbowaniu i przynajmniej raz się upiło. Odsetek tych, którzy się upili w wieku 11 lat lub wcześniej nie przekracza 3%. Ponad 60% badanych deklaruje, że po raz pierwszy zdarzyło im się upić alkoholem kiedy mieli 15 lat lub więcej. W takim wieku częściej zdarzyło się upić dziewczętom (69%), niż chłopcom 62%). Natomiast chłopcy częściej wskazywali na upicie się w młodszym wieku.

76 10. Alkohol Częstotliwość upijania się alkoholem Spośród uczniów, którzy kiedykolwiek upili się, co trzeci deklaruje, że zdarzyło się to 1-2 razy w ciągu całego życia. Niemal co czwarty (24%) uczeń upił się od 3 do 5 razy. Co piąty uczeń (22%) upił się 6-19 razy (połączone odpowiedzi „6 - 9 razy” i „10 – 19 razy”) i podobny odsetek (18%) nadużył alkoholu 20 lub więcej razy. Chłopcy (23%) w porównaniu z dziewczętami (11%) częściej przyznają się do wielokrotnego upijania się – 20 razy lub więcej. W tej grupie częściej znajdują się starsi uczniowie (20%) niż ich młodsi koledzy (15%). Co piąty badany, który przynajmniej raz się upił twierdzi, że miało to miejsce wcześniej niż w ciągu ostatniego roku. W tym czasie największy odsetek uczniów (38%) twierdzi, że taka sytuacja miała miejsce 1-2 razy. Jednak w przypadku co dziesiątej osoby zdarzało się to bardzo często – 20 razy lub więcej. Częstotliwość upijania się wśród dziewcząt jest niższa niż u chłopców: odpowiednio 5% i 12% dla odpowiedzi 20 lub więcej razy. Spośród osób upijających się połowa twierdzi, że taka sytuacja przynajmniej raz miała miejsce w ciągu ostatniego miesiąca (to stanowi 36% wszystkich badanych). Badani najczęściej przyznają (29%), że taka sytuacja miała miejsce 1-2 razy w tym okresie. Do regularnego upijania się przyznaje się 3% osób i jest to grupa w dużym stopniu zagrożona chorobą alkoholową.

77 Częstotliwość upijania się alkoholem, w całym życiu – uczniowie, którzy kiedykolwiek upili się alkoholem Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek upili się alkoholem. n=1 198n=510n=583n=591n=607 Częstotliwość upijania się alkoholem, w ciągu ostatnich 12 m-cy – uczniowie, którzy kiedykolwiek upili się alkoholem Częstotliwość upijania się alkoholem, w ciągu ostatnich 30 dni – uczniowie, którzy kiedykolwiek upili się alkoholem 10. Alkohol Częstotliwość upijania się alkoholem n=1 198n=510n=583n=591n=607 n=1 198n=510n=583n=591n=607

78 78 Postrzeganie szkodliwości sporadycznego spożywania alkoholu - wszyscy uczniowie 10. Alkohol Postrzeganie szkodliwości picia i upijania się alkoholem Postrzeganie szkodliwości upijania się alkoholem - wszyscy uczniowie n=1 650n=768n=751n=869n=781 n=1 659n=774n=752n=874n=785 Ocena szkodliwości sporadycznego picia alkoholu nie jest już tak jednoznaczna, jak ocena szkodliwości palenia papierosów. 44% uznało, że picie alkoholu jest szkodliwe. Przeciwnego zdania jest 30% osób, a 27% nie potrafi wypowiedzieć się w tej kwestii. O szkodliwości picia alkoholu częściej przekonane są dziewczęta – ponad połowa badanych (52%) niż chłopcy - dwie piąte badanych (38%). Za dużo bardziej szkodliwe (70%) badani uważają upijanie się. Niestety co dziesiąty badany (12%) uznaje, że upijanie się nie szkodzi zdrowiu, a 19% nie potrafi wypowiedzieć się na ten temat.

79 79 Najczęściej wymienianymi rodzajami problemów, które miały miejsce co najmniej raz po wypiciu alkoholu, były kłótnie lub sprzeczki i dotyczyły niemal połowy (47%) badanych (połączono wszystkie odpowiedzi twierdzące). Problemy z rodzicami wynikające z używania alkoholu miało dwie piąte badanych (44%), a nieco więcej niż jedna trzecia (36%) brała udział lub była świadkiem przepychanki lub bójki. Co trzeci badany (30%) wskazał na zniszczenie rzeczy lub ubrania i podobny odsetek – na problemy z przyjaciółmi. Konsekwencje picia alkoholu, są porównywalne dla obu płci. Najczęściej są to: kłótnia lub sprzeczka z rodzicami (46%), problemy z rodzicami (42% dziewcząt vs 44% chłopców). Chłopcy zdecydowanie częściej uczestniczą w bójkach (43%) niż dziewczęta (31%) jak również ulegają wypadkom (odpowiednio 28% vs 24%). Aż 26% chłopców i 11% dziewcząt decyduje się na prowadzenie pojazdów mechanicznych po spożyciu alkoholu. Chłopcy (22%) częściej przyznają się do kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia niż dziewczęta (15%). Niemal co trzeci chłopak i dziewczyna mieli po spożyciu alkoholu problemy z przyjaciółmi. 19% chłopców i 13% dziewcząt przyznaje, że miało niechciane doświadczenie seksualne. 10. Alkohol Rzeczywiste konsekwencje picia alkoholu Czy po wypiciu alkoholu miałeś któryś z wymienionych problemów? – wszyscy uczniowie n=1 680

80 80 dziewczęta 10. Alkohol Rzeczywiste konsekwencje picia alkoholu Czy po wypiciu alkoholu miałeś któryś z wymienionych problemów? – podział na płeć chłopcy n=763 n=777

81 81 Uczniowie poproszeni o wskazanie miejsc w których pili alkohol, najczęściej wymieniali: dyskotekę – dwie trzecie wskazań (59%), u kogoś w domu (46%, w barze lub pubie (45%). Pozostałe wskazania dotyczyły takich miejsc jak: park, ulica, plaża, u siebie w domu – wymienione średnio przez co trzeciego ankietowanego. Niestety dosyć często wskazano również na upijanie się na wycieczce szkolnej – co piąty badany. 10. Alkohol Miejsce spożywania alkoholu Miejsca, najczęstszego spożywania alkoholu - wszyscy uczniowie Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. n=1 680

82 82 Najczęstszym miejscem spożywania alkoholu wśród badanej młodzieży, niezależnie od podziału na płeć i wiek, są dyskoteki. Dwie trzecie dziewcząt i ponad połowa chłopców właśnie tam pije alkohol. Odsetek osób pijących w czyimś domu jest jednakowy dla obu płci (47%). W barze lub pubie pije nieco więcej chłopców (45%) niż dziewcząt (44%). Do picia na świeżym powietrzu przyznaje się zdecydowanie więcej chłopców (40% vs 29%) dziewcząt. Również chłopcy (26%) częściej niż dziewczęta (15%) przyznają się do picia na wycieczkach szkolnych. Starsi uczniowie (63%) częściej niż ich młodsi koledzy (55%) piją alkohol w dyskotekach. Częściej też zdarza im się to w czyimś domu (51% starszych i 42% młodszych), w barach (53% starszych - 37% młodszych), u siebie w domu (33% vs 24%) i na wycieczce szkolnej (23% vs 19%). Natomiast młodszym nieco częściej zdarza się pić na świeżym powietrzu (36% młodszych vs 34% starszych) 10. Alkohol Miejsce spożywania alkoholu Miejsca, najczęstszego spożywania alkoholu – podział na płeć i klasy Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. n=777 n=763 n=893 n=787

83 83 Najczęściej uczniowie zaopatrują się w alkohol od pełnoletnich kolegów (59%). Bardzo niepokojące jest to, że ponad połowa badanych (53%) bez problemu kupuje go w sklepie lub w sklepie samoobsługowym (12%). Oznacza to, że niewielki skutek odnoszą akcje zabraniające sprzedaży alkoholu nieletnim. Uczniowie wskazują jeszcze nielegalnych handlarzy (8%), a także bazar lub targowisko (7%) jako źródła, w których bez problemu mogą zaopatrzyć się w alkohol. 10. Alkohol Źródła zaopatrywania się w alkohol Sposoby w jaki osobie niepełnoletniej najłatwiej zdobyć alkohol - wszyscy uczniowie Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. n=1 680

84 84 Dziewczęta częściej niż chłopcy przy zakupie alkoholu proszą o pomoc starszych kolegów (65% dziewcząt vs 53% chłopców). Nieco częściej też są skłonne brać alkohol z domu bez wiedzy rodziców. Chłopcy zdecydowanie częściej niż dziewczęta dokonują zakupu w sklepie (58% chłopców vs 47% dziewcząt). Z pomocy starszych kolegów częściej korzystają uczniowie II klas ponadgimnazjalnych (63% - kl. II vs 56% - kl. I). Pozostałe źródła, w których można nabyć alkohol ocenione zostały podobnie przez obie grupy wiekowe. Sposoby w jaki osobie niepełnoletniej najłatwiej zdobyć alkohol – podział na płeć i klasy Odsetki nie sumują się do 100% ponieważ badani mogli zaznaczyć 2 odpowiedzi. 10. Alkohol Źródła zaopatrywania się w alkohol n=770 n=752 n=869 n=752

85 85 W przypadku większości stwierdzeń związanych z piciem alkoholu, uczniowie skłonni byli udzielać odpowiedzi twierdzących. W większości przypadków, aż trzy czwarte badanych uczniów twierdziło, że picie ma często zły wpływ na życie rodzinne (86%), niektóre skutki picia są okropne (86%), picie prowadzi do groźnych wypadków (84%), picie szkodzi zdrowiu (81%), trudno przestać pić kiedy wpadnie się w nałóg (81%). Nieco mniej respondentów uważa, że ludzie, którzy piją tracą panowanie nad sobą (76%), picie zbyt często prowadzą do przestępstw (74%), picie dużo kosztuje (69%). Dwie trzecie badanych (63%) podaje, że ich rodzice mają złą opinię o ludziach którzy piją i że picie zniszczyło kogoś kogo znali (60%). Średnio co drugi uczeń twierdzi, że alkohol ma wstrętny smak (48%) i że od picia się tyje (47%). 38% badanych twierdzi, że picie jest wbrew zasadom, a co trzeci badany nie pije z powodów religijnych. Z poniższymi stwierdzeniami częściej zgadzały się uczennice niż uczniowie. Czy zgadzasz się z poniższymi stwierdzeniami?- wszyscy uczniowie 10. Alkohol Opinie związane z piciem alkoholu Tylko odpowiedzi „TAK”. n=1 641

86 86 10. Alkohol Opinie związane z piciem alkoholu Tylko odpowiedzi „TAK”. Czy zgadzasz się z poniższymi stwierdzeniami? - podział na płeć n=768 n=748

87 87 Badanych uczniów zapytano o prawdopodobieństwo przydarzania się im różnych sytuacji po wypiciu alkoholu. Średnie wyniki zostały przedstawione na 5-cio stopniowej skali, gdzie 1 oznacza, że dana sytuacja wydaje się badanym zupełnie nieprawdopodobna, a 5 – bardzo prawdopodobna. Spośród zjawisk wywołanych piciem alkoholu, najbardziej prawdopodobne wydaje im się to, że poczują odprężenie lub, że będą się świetnie bawić (średnia 3,71). Inne pozytywne aspekty picia alkoholu to postrzeganie siebie jako osoby bardziej towarzyskiej (średnia 3,44) i możliwość zapomnienia o swoich problemach (średnia 3,4). Jako negatywne skutki uboczne badani uczniowie wskazywali na kaca (ale dopiero na 3 miejscu – średnia 3,61), szkodliwość dla zdrowie (średnia 3,38). Najmniej prawdopodobne wydają się badanym kłopoty z policją (średnia 2,77) i sytuacja, że nie będą w stanie przestać pić (średnia 2,42). Dziewczęta przejawiały więcej obaw wobec negatywnych skutków picia alkoholu niż chłopcy. 10. Alkohol Postrzeganie konsekwencje picia alkoholu Na ile jest możliwe, że poniższe sytuacje zdarzą się Tobie po wypiciu alkoholu? – wszyscy uczniowie n=1 602 średnia

88 88 dziewczęta 10. Alkohol Postrzeganie konsekwencje picia alkoholu Na ile jest możliwe, że poniższe sytuacje zdarzą się Tobie po wypiciu alkoholu? – podział na płeć chłopcy n=727 n=749 średnia

89 Narkotyki

90 90 Najbardziej znanymi środkami odurzającymi są: marihuana lub haszysz, środki uspokajające i nasenne, amfetamina – słyszało o nich około 90% pytanych uczniów. Najmniej znane środki to: crack oraz LSD – wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych słyszała o nich mniej niż połowa pytanych. Co piąty badany wskazał na znajomość nieistniejącego narkotyku – relevin. 11. Narkotyki Znajomość środków odurzających Znajomość środków odurzających - wszyscy uczniowie Tylko odpowiedzi „TAK”. n=1 562

91 91 Ponad połowa badanych, nawet jeśli nie zażywają narkotyków, wiedzą gdzie można je zdobyć. Najczęstszym „źródłem” pozyskiwania środków odurzających jest handlarz lub dealer. Jedna trzecia ankietowanych (34%) wskazuje na takie źródła, w których można zaopatrzyć się w narkotyki. Podobny odsetek (31%) mógłby zaopatrzyć się w narkotyki u swojego kolegi lub znajomego, 27% uczniów wskazało na szkołę, a co piąty respondent zaopatruje się w pubie, knajpie. Dwie piąte uczniów (42%) nie potrafiło podać miejsc w których mogliby zakupić narkotyki. Odsetki badanych w zakresie różnic między płciami jak i wiekowych, nie wykazują znaczących różnic. 11. Narkotyki Źródła dostępności narkotyków Osoby i miejsca gdzie można uzyskać środki odurzające – wszyscy uczniowie n=566

92 92 Osoby i miejsca gdzie można uzyskać środki odurzające – podział na płeć i klasy 11. Narkotyki Źródła dostępności narkotyków n=226 n=296 n=259 n=307

93 93 Próbowanie narkotyków – wszyscy uczniowie dziewczęta chłopcy klasa I klasa II 11. Narkotyki Próbowanie narkotyków n=1 573 n=734 n=719 n=834 n=739 39% badanych przyznało się do zażywania narkotyków. Do próbowania środków odurzających nieznacznie częściej przyznali się chłopcy (44%) niż dziewczęta (39%). Starsi uczniowie (44%) częściej niż młodsi (34%) zażywali narkotyków.

94 94 Spośród osób, które przyznały, że próbowały narkotyków (39%), co druga przyznała, że pierwszym spróbowanym narkotykiem była marihuana. Leki uspakajające lub nasenne bez zalecenia lekarza zażywało 13% uczniów, a amfetaminę 11%. Spożycie pozostałych środków odurzających nie przekracza 3%. Względnie wysoki jest odsetek osób, które nie wiedzą, jaki był pierwszy zażyty przez nich narkotyk – 7%. 11. Narkotyki Próbowane środki odurzające Pierwszy spróbowany środek odurzający – uczniowie, którzy próbowali narkotyków n=1 573 n=619n=250n=317n=287n=332

95 95 Najczęściej pierwsze zażycie narkotyku odbywa się w gronie przyjaciół, jako wspólne doświadczenie (19%). „Źródłem” uzyskania pierwszego zażytego narkotyku są starsi koledzy: 16% wskazań. 14% badanych, którzy kiedykolwiek zażywali narkotyki, dostało substancję od kolegi młodszego lub od rówieśnika, a 12% dokonało świadomego zakupu od kolegi. Pozostałe źródła pochodzenia nie przekraczają 10%. Odpowiednio 20% dziewcząt oraz 19% chłopców, którzy próbowali substancji odurzających, pierwszy zażyty środek zażyło wspólnie w grupie przyjaciół, 22% dziewcząt i 12% chłopców otrzymało środki od starszego kolegi. 17% chłopców i 9% dziewcząt dostało środki od młodszy kolegów. 14% uczniów i 9% uczennic weszło w posiadanie narkotyku świadomie kupując od kolegi. Mniej niż co dziesiąty badany przyznał się do tego, że dostał od rodzeństwa, wziął z domu, dostał od obcej osoby, dostał od kogoś kogo nie znał, świadomie kupił, dostał od rodziców, bądź kupił od obcej osoby. 11. Narkotyki Pochodzenie środków odurzających Pochodzenie środków odurzających – wszyscy uczniowie Wyniki dla uczniów, którzy próbowali narkotyków n=1 584

96 96 Pochodzenie pierwszego zażytego narkotyku – podział na płeć i klasy 11. Narkotyki Pochodzenie środków odurzających Wyniki dla uczniów, którzy próbowali narkotyków n=758 n=728 n=837 n=747

97 97 11. Narkotyki Postrzeganie szkodliwości środków odurzających Niemal wszyscy badani uczniowie są przekonani o szkodliwości zażywania narkotyków. Zwłaszcza dotyczy to narkotyków twardych (87%) i amfetaminy (86%). W przypadku marihuany przekonanie o jej szkodliwości jest nieco mniejsze i dotyczy 76% badanych uczniów. Bardziej o szkodliwości poszczególnych rodzajów narkotyków przekonane są dziewczęta niż chłopcy i nieznacznie bardziej uczniowie młodsi niż starsi.

98 98 Postrzeganie szkodliwości sporadycznego używania marihuany - wszyscy uczniowie 11. Narkotyki Postrzeganie szkodliwości środków odurzających n=1 608n=759n=735n=848n=760 Postrzeganie szkodliwości sporadycznego używania amfetaminy - wszyscy uczniowie n=1 639n=772n=748n=865n=774 Postrzeganie szkodliwości używania sporadycznego „twardych narkotyków” - wszyscy uczniowie n=1 642n=770n=752n=869n=773

99 99 Próbowanie marihuany – uczniowie, którzy próbowali narkotyków dziewczęta chłopcy klasa I klasa II 11. Narkotyki Próbowanie marihuany Niemal dwie piąte (39%) badanych przyznało się do zażywania marihuany. Wśród osób, które paliły marihuanę było 77% dziewcząt i 87% chłopców. Młodsi uczniowie (84%) częściej przyznają się do zażywania tego środka niż starsi (81%). n=1 573n=619 n=250 n=317 n=287 n=332

100 Wyniki dla uczniów, którzy próbowali marihuany. Wiek inicjacji zażywania marihuany – uczniowie, którzy próbowali marihuany 11. Narkotyki Wiek inicjacji zażywania marihuany Pierwszym środkiem odurzającym, dla największej grupy uczniów, którzy mieli doświadczenia z narkotykami była marihuana. Jednocześnie jest to narkotyk, którego kiedykolwiek spróbowało 83% badanych próbujących narkotyków (co stanowi 33% wszystkich badanych). Co piąty uczeń spróbował jej bardzo wcześnie - w wieku 11 lat lub wcześniej, a co czwarty w wieku 12 lat. Okazuje się, że do tak wczesnej inicjacji przyznają się głównie dziewczęta próbujące marihuanę (22% w wieku 11 lat i 30% w wieku 12 lat) niż chłopcy (odpowiednio – 17% i 26%). W przypadku uczniów starszych odsetek osób, które po raz pierwszy zażyły marihuanę w najmłodszym wieku, wynosi 24% w wieku 11 lat i 22% w wieku 12 lat, natomiast w przypadku młodszych odsetek ten jest niższy w odniesieniu do 11 lat – 15%, ale nieco wyższy dla 12 lat – 33%. n=1 573n=619 n=511n=193n=277n=241n=270

101 Co piąty badany (21%), który kiedykolwiek zażywał marihuanę, zażył ją 20 lub więcej razy w ciągu całego życia (co stanowi 7% wszystkich badanych). Odsetek chłopców i dziewcząt, którzy próbowali marihuany jest mniejszy u dziewcząt (12%) niż u chłopców (26%). Wiek ma znaczenie jeśli chodzi o częstotliwość zażywania narkotyków. Wśród uczniów klas pierwszych odsetek ten utrzymuje się na poziome 17% natomiast częstotliwość spożycia wśród uczniów klas drugich jest wyższa i wynosi 23%. Niemal trzy czwarte badanych, którzy palili marihuanę, przyznało się do jej zażycia przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających badanie (połączono wszystkie odpowiedzi za wyjątkiem „ani razu w tym okresie”). Dziewczęta (64%) nieco rzadziej zażywały marihuany niż chłopcy (78%). W grupie osób zażywających z największą częstotliwością – 20 razy i więcej – również przeważają chłopcy (15% chłopców i 5% dziewcząt). Do regularnego (co najmniej raz w miesiącu) używania marihuany przyznają się dwie piąte ankietowanych (połączono wszystkie odpowiedzi za wyjątkiem „ani razu w tym okresie”). Niemal 60% osób, które twierdzą, że kiedykolwiek zażywały marihuanę, deklaruje, że nie miało to miejsca w ostatnim okresie. Ten odsetek jest wyższy w przypadku dziewcząt (67%) niż chłopców (51%), natomiast rozkłada się identycznie w przypadku obu badanych roczników (57%). 11. Narkotyki Częstotliwość zażywania marihuany Wyniki dla uczniów, którzy kiedykolwiek palili marihuanę.

102 Częstotliwość zażywania marihuany w całym życiu – uczniowie, którzy próbowali marihuany Wyniki dla uczniów, którzy próbowali marihuany. n=511n=193n=277n=241n=2710 Częstotliwość zażywania marihuany w ciągu ostatnich 12 m-cy – uczniowie, którzy próbowali marihuany Częstotliwość zażywania marihuany w ciągu ostatnich 30 dni – uczniowie, którzy próbowali marihuany 11. Narkotyki Częstotliwość zażywania marihuany n=511n=193n=277n=241n=2710 n=511n=193n=277n=241n=2710

103 Wiek inicjacji zażywania amfetaminy – uczniowie, którzy próbowali amfetaminę 11. Narkotyki Wiek inicjacji zażywania amfetaminy Wyniki dla uczniów, którzy próbowali amfetaminę. Amfetamina jest mniej „popularnym” narkotykiem wśród młodzieży. Do jej zażywania przyznaje się 43% badanych, którzy kiedykolwiek zażywali narkotyki (co stanowi 17% wszystkich badanych). Do zażycia jej po raz pierwszy w najmłodszym wieku – 11 lat i wcześniej przyznaje się 8% zażywających amfetaminę. Do inicjacji tym narkotykiem najczęściej doszło w wieku 16 lat (18%) i 17 lat (14%). n=1 573n=619 n=269n=101n=149n=122n=147

104 104 Do zażywania amfetaminy 20 razy lub częściej w ciągu całego życia przyznaje się aż co piąty badany (21%, co stanowi 4% wszystkich badanych), który kiedykolwiek zażywał ten narkotyk. Nie ma tu znaczących różnic ze względu na płeć i wiek badanych. Spośród osób, które próbowały amfetaminę, co piąta (20%) przyznaje, że miało to miejsce wcześniej niż w ciągu ostatniego roku. Ten odsetek jest nieco wyższy w przypadku dziewcząt (24%) niż chłopców (18%). Co dziesiąty badany (co stanowi 2% wszystkich badanych), który próbował narkotyków deklaruje, że zdarzyło się to 20 razy i więcej w ciągu ostatniego roku. Co trzecia osoba, która próbowała amfetaminy, przyznaje, że nie miało to miejsca w ciągu ostatniego miesiąca. Ten odsetek jest wyższy w przypadku dziewcząt (41%) niż chłopców (29%). 11. Narkotyki Częstotliwość zażywania amfetaminy Wyniki dla uczniów, którzy próbowali amfetaminę.

105 Częstotliwość zażywania amfetaminy w całym życiu – uczniowie, którzy próbowali amfetaminę n=269n=101n=149n=122n=147 Częstotliwość zażywania amfetaminy w ciągu ostatnich 12 m-cy – uczniowie, którzy próbowali amfetaminę Częstotliwość zażywania amfetaminy w ciągu ostatnich 30 dni – uczniowie, którzy próbowali amfetaminę 11. Narkotyki Częstotliwość zażywania amfetaminy Wyniki dla uczniów, którzy próbowali amfetaminę. n=269n=101n=149n=122n=147 n=269n=101n=149n=122n=147

106 Rekomendacje do działań profilaktycznych

107 Podsumowując wyniki badań należy rozważyć możliwość wprowadzenia do szkół, w zwłaszcza liceów profilowanych, techników i szkół zawodowych – nowoczesnych programów interwencyjnych, podejmowanych przy współudziale szkoły, mających na celu udzielenie pomocy i wsparcia uczniom, którzy często sięgają po alkohol lub używają innych substancji psychoaktywnych oraz ich rodzicom. Metoda interwencji profilaktycznej opracowana przez zespół badawczy z Pracowni Profilaktyki Młodzieżowej „Pro-M” Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie jest jednym z najbardziej wartościowych programów w tym zakresie wdrażanych od kilku lat w Polsce. Efektywność działań podejmowanych w ramach tego programu wymaga spełnienia szeregu warunków, przede wszystkim zdobycia odpowiednich kompetencji przez nauczycieli oraz ścisłej współpracy pomiędzy szkołą i rodzicami. Głównym czynnikiem motywującym do zmiany ryzykownych zachowań ucznia (picia, palenia, brania narkotyków) jest pisemny kontrakt opracowany wspólnie przez rodziców i nauczyciela podejmującego interwencję w szkole. Kontrakt ten, podpisany przez ucznia, reguluje jego zachowania, zarówno w domu, jak i w szkole oraz wskazuje pożądany kierunek zmian w tych zachowaniach. Monitorowanie postanowień określonych w kontrakcie oraz wspieranie ucznia i jego rodziców w realizacji zapisów kontraktu stanowi drugi podstawowy warunek skuteczności programu. Należy także pamiętać, iż wyciągnięcie konsekwencji prawnych wobec ucznia (np. w związku z posiadaniem narkotyków w szkole) nie wyklucza podjęcia metody interwencji profilaktycznej i udzielenia mu pomocy przez szkołę. Co więcej, pozwala także realnie rozważyć możliwość wprowadzenia – po uzgodnieniu tego z rodzicami – wyrywkowych kontroli sprawdzających trzeźwość oraz obecność narkotyków w organizmach uczniów – przy użyciu specjalnych testów. Posiadając aktualną diagnozę sytuacji w zakresie używania przez uczniów ostrowskich szkół ponadgimnazjalnych substancji psychoaktywnych – a taką dają nam wyniki prezentowanych badań – warto jest poszerzyć prowadzone dotychczas działania profilaktyczne o charakterze edukacyjnym i wprowadzić do szkolnego programu profilaktycznego metodę interwencji profilaktycznej. Realizacja tego zadania wymaga jednak wcześniejszych uzgodnień z rodzicami oraz akceptacji za strony kadry pedagogicznej. 12. Rekomendacje Profilaktyka szkolna

108 Po spełnieniu przedstawionych poprzednio wstępnych warunków programu należy skoncentrować się na odpowiednim przygotowaniu wybranej grupy nauczycieli, którzy zostaliby przeszkoleni w zakresie umiejętności prowadzenia trudnej rozmowy interwencyjnej z uczniem i jego rodzicami. W tym miejscu warto także podkreślić, iż programy profilaktyczne realizowane w szkołach powinny mieć charakter komplementarny tzn. obejmować zarówno problemy związane z używaniem substancji psychoaktywnych (alkoholu, papierosów i narkotyków), kłopoty wynikające z uzależnienia od gier komputerowych i Internetu, problemy związane z przedwczesną aktywnością seksualną, nieodpowiednim odżywianiem się (bulimią i anoreksją), a także kwestię przemocy i agresji rówieśniczej oraz przestępczości wśród nieletnich. Skala i zakres tych problemów wymagają wielogodzinnego, dobrze skonstruowanego bloku zajęć dydaktycznych, w którym istotną rolę powinny odgrywać otwarte debaty wśród młodzieży. Integralną częścią takich zajęć może być również koncert muzyczny lub spektakl teatralny, nawiązujący w swej treści do prowadzonych zajęć. Należy jednak podkreślić, iż ani koncert ani przedstawienie teatralne same w sobie nie są żadnym programem profilaktycznym i w żadnym wypadku nie powinny być traktowane jako samodzielne formy profilaktyczne. Prawdziwa profilaktyka opiera się na żywym i pogłębionym kontakcie ucznia z mądrym, wrażliwym i rozumiejącym wychowawcą. Niestety, takie kryteria spełnia nieliczna grupa nauczycieli pracujących w szkołach. Stąd niezwykle ważną rolę odgrywa właściwy dobór i odpowiednie przygotowanie kadry do prowadzenia tego typu zajęć. Specjalistycznych umiejętności wymaga także prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowań. Praca ta wymaga ciągłego doskonalenia kompetencji oraz superwizji ze strony bardziej doświadczonych specjalistów. Przynajmniej raz do roku wychowawcy pracujący w świetlicach lub klubach młodzieżowych powinni uczestniczyć w warsztatach doskonalących metody pracy socjoterapeutycznej, powinni również mieć okazję do własnej pracy psychologicznej np. treningu interpersonalnego, który pozwoliłby im lepiej radzić sobie ze stresem i syndromem wypalenia zawodowego. 12. Rekomendacje Profilaktyka szkolna – udział rodziców

109 Bardzo istotną kwestią związaną z wysokim poziomem konsumpcji alkoholu przez młodzież jest skuteczne ograniczanie możliwości jego kupna przez osoby niepełnoletnie. Działania interwencyjno-kontrolne podejmowane w tym zakresie są równie ważne, jak nowoczesne programy profilaktyczne realizowane w szkołach i powinny być traktowane, jako ich naturalne dopełnienie – stanowiąc strategiczny element gminnych programów profilaktycznych. W celu wsparcia lokalnych działań w tym zakresie warto rozważyć możliwość wprowadzenie na poziomie całego powiatu specjalnego programu monitorowania dostępności alkoholu dla młodzieży, najlepiej we współpracy z urzędami poszczególnych gmin, które odpowiadają za wydawanie i cofanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Optymalną w tym przypadku jest metoda „tajnego klienta”, która powinna być stosowana wielokrotnie w ciągu roku, co pozwoliłoby porównywać skalę tego zjawiska, badać trendy oraz zachodzące w tym zakresie zmiany. Taki program mógłby być również istotnym elementem oceny skuteczności działań podejmowanych w tej sferze przez samorządy lokalne. Kolejnym elementem służącym realizacji celu, jakim jest skuteczne ograniczenie dostępności napojów alkoholowych dla osób niepełnoletnich powinna być promocja i utrwalanie wśród sprzedawców alkoholu (właścicieli sklepów, kasjerek, kelnerek i barmanów w dyskotekach i klubach itp.) zachowań polegających na systematycznym kontrolowaniu dokumentów potwierdzających wiek młodo wyglądającego klienta. Proponujemy zorganizować i przeszkolić kilka zespołów interwencyjno- badawczych, których podstawowym celem byłoby systematyczne podejmowanie prób zakupu napojów alkoholowych wspomnianą uprzednio metodą „tajnego klienta” (przez osobę wyglądająca na nieletnią). Sprzedawcy, którzy nie zażądali dowodu osobistego ani żadnego innego dokumentu potwierdzającego wiek młodo wyglądającego klienta powinni otrzymać specjalny list przypominający im o istniejących regułach prawa. 12. Rekomendacje Ograniczenie dostępności alkoholu

110 Innym ważnym elementem służącym ograniczeniu rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom nieletnim jest włączenie do działań interwencyjnych rodziców. W tym celu warto przygotować krótką prezentację oraz podsumowanie wyników przeprowadzonych badań (np. w formie kilkustronnicowego raportu) i wręczyć go podczas wywiadówki szkolnej każdemu z rodziców. Można oczekiwać, iż rodzice nastolatków, którzy należą do populacji objętej wspomnianymi badaniami, będą szczególnie zainteresowani wynikami badań, a przede wszystkim propozycjami działań, które mogłyby zmniejszyć problemy i zagrożenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych przez ich dzieci. Byłaby to również doskonała okazja do przypomnienia rodzicom, że zdrowie i bezpieczeństwo ich dzieci może w znacznym stopniu zależeć także od tego, czy będą mieć odwagę i chęci aby osobiście interweniować przeciwko sprzedaży alkoholu lub papierosów osobie wyglądającej na nieletnią, kiedy są świadkami takiej sytuacji. Aby wzmocnić i uwiarygodnić ten przekaz można również przygotować specjalną ulotkę dla rodziców, zawierającą krótką instrukcję i przypomnienie zapisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości dotyczących tej kwestii, a także wskazać specjalny numer telefonu interwencyjnego. Jak wynika z ogólnopolskich badań sondażowych przeprowadzonych w 2003 r. przez Pracownię Badań Społecznych w Sopocie - w ramach kampanii „Alkohol – nieletnim dostęp wzbroniony” - 22% dorosłych mieszkańców naszego kraju było w ciągu ostatniego roku świadkami sprzedaży alkoholu osobom nieletnim. Niemal 70% spośród nich przyznało, iż nie podjęło w tej sprawie żadnej interwencji. Co należałoby zrobić aby zmienić nasze postawy i zachowania w tej sprawie? To jeden z kluczowych elementów dyskusji z rodzicami, która mogłaby się odbywać podczas wspomnianej wywiadówki. Jak ułatwić rodzicom podejmowanie interwencji wobec sprzedaży alkoholu nieletnim, jak zwiększyć jej skuteczność? Warto także zachęcić rodziców do rozmowy na ten temat ze swoimi dziećmi. Mądry i troskliwy dialog rodziców z dziećmi, podparty rzetelnymi i wiarygodnymi wynikami badań ankietowych mógłby stać się pierwszym krokiem do tzw. profilaktyki domowej. Warto byłoby także przy tej okazji, wyposażyć rodziców w jakieś dostępne na rynku lub specjalnie przygotowane w tym celu poradniki lub porozmawiać np. potrzeby zorganizowania specjalnych warsztatów dla rodziców. 12. Rekomendacje Ograniczenie dostępności alkoholu

111 Informacje o PBS DGA Informacje

112 Informacje o PBS DGA Dane podstawowe  Nazwa Firmy – PBS DGA Sp. z o.o.  Adres: 81-812 Sopot, ul. Junaków 2  Adres biura w Warszawie: 02-326 Warszawa, Al. Jerozolimskie 151/10  Numer tel. - (0-58) 550 60 70 - Sopot - (0-22) 592 61 61 lub 824 07 33 - Warszawa  Numer fax - (0-58) 550-66-70  e-mail - kontakt@pbsdga.pl www.pbsdga.pl  Rok powstania - 1990  Zakres działania - cała PolskaZarząd:  Krzysztof Koczurowski- Prezes Zarządu;  Ryszard Pieńkowski- V-ce Prezes Zarządu; Zespół realizujący projekt:  Bogusław Prajsner - Dyrektor Departamentu Badań i Profilaktyki Wykluczenia Społecznego  Marta Jankowska - Specjalista ds. badań ilościowych

113 11 lutego 2003 roku PBS Sp. z o.o. otrzymała „Impactor” nagrodę w kategorii Instytut Badawczy Roku. W ciągu ostatnich czterech lat Pracownia corocznie (także w roku bieżącym) była nominowana do tej nagrody. Impactor Roku jest nagrodą szczególnie cenną, gdyż wybór laureatów odbywa się metodą głosowania, w którym udział biorą seniorzy wskazani przez dane środowisko (przedstawiciele firm - liderów rynku). 3 października 2006 roku PBS otrzymała certyfikat Programu Kontroli Jakości Pracy Ankieterów we wszystkich 7 kategoriach: „Badania realizowane techniką ankieterskich wywiadów osobistych/ audytoryjnych - PAPI.” „Badania realizowane techniką ankieterskich wywiadów osobistych z wspomaganiem komputerowym – CAPI.” „Badania realizowane techniką ankieterskich wywiadów telefonicznych z systemowym wspomaganiem komputerowym – CATI.” „Badania, w których materiał przygotowywany jest samodzielnie przez badane osoby.” „Badania jakościowe.” „Badania retail audit” Mystery Shopping Informacje o PBS Z satysfakcją informujemy, że…