Projekt systemowy współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013,

Prezentacja na temat: "Projekt systemowy współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013,"— Zapis prezentacji:

1

2 Projekt systemowy współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.4. Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty www.nauczyciele.org.pl

3 Opracowanie: Anna Klimowicz Komunikacja interpersonalna KLUCZ DO ZROZUMIENIA SIEBIE I INNYCH

4 Opracowanie: Anna Klimowicz  Podstawowe informacje nt. komunikacji niewerbalnej i werbalnej  Bariery w komunikacji  Podstawowe narzędzia aktywnego słuchania  Co warto wiedzieć o analizie transakcyjnej- teorii opisującej komunikację interpersonalną

5 Opracowanie: Anna Klimowicz Dlaczego komunikacja interpersonalna jest ważna!  Percepcja świata, nasze funkcjonowanie w nim i odbiór naszej osoby przez innych, a nawet nasza tożsamość w znacznym stopniu zależą od używanego przez nas języka. Język kształtuje nasze myśli, kieruje nami, bowiem zawarte w nim schematy dają możliwość selektywnego oglądania siebie i świata. Im sprawniej posługujemy się językiem, tym bardziej się rozwijamy i więcej rozumiemy z otaczającej nas rzeczywistości.

6 Opracowanie: Anna Klimowicz Dlaczego komunikacja interpersonalna jest ważna! Komunikacja międzyludzka to taki rodzaj lub jakość kontaktu, jaki występuje, kiedy każda z zaangażowanych podczas rozmowy osób, mówi i słucha w sposób maksymalizujący to, co osobiste.

7 Opracowanie: Anna Klimowicz Dlaczego komunikacja interpersonalna jest ważna?  Nie sposób oddzielić od siebie stronę werbalną i niewerbalną komunikacji. Powinny być traktowane jako jednolity konstrukt komunikacyjny.  Podczas rozmowy doświadczamy wszystkich elementów werbalnych i niewerbalnych łącznie.

8 Opracowanie: Anna Klimowicz Dlaczego komunikacja interpersonalna jest ważna? Im większe zdolności interpersonalne posiada dany człowiek, tym lepsze wyniki osiąga w wykonywanej przez siebie pracy W pracy polegającej na stałym kontakcie z ludźmi liczą się:  wiedza fachowa  sposób nawiązywania i analizowania kontaktów między ludźmi.

9 Opracowanie: Anna Klimowicz „Urodzony pedagog”, „nauczyciel z powołania”  potrafi łączyć wiedzę teoretyczną ze zdolnością do nawiązywania znaczących kontaktów.  umie tworzyć głębokie, satysfakcjonujące relacje z ludźmi.  jest autentyczny  kieruje się w swoim zachowaniu bardziej uznawanymi przez siebie wartościami, potrzebami, przeżywanymi emocjami niż wymaganiami środowiska społecznego (choć ich nie odrzuca)

10 Opracowanie: Anna Klimowicz Komunikacja niewerbalna Unikaj:  gwałtownych gestów i mówienia podniesionym tonem  nadmiernie bliskiego przysuwania się do ucznia  pochylania się nad jego stolikiem  dotykania jego przedmiotów leżących na stoliku  siedzenia, kiedy uczeń stoi  stania, podczas kiedy uczeń siedzi i mówi do ciebie

11 Opracowanie: Anna Klimowicz Komunikacja niewerbalna To, jak mówisz ma pięć razy większe znaczenie niż co mówisz!!! Mów jasno i z dużym entuzjazmem!  Sposób mówienia: przyjemniej odbiera się ton niski (bogatszy, łagodzący, budzący ufność)  Głośność: powinna być dopasowana, umiarkowana  Gramatyka: błędy budzą nieufność, podważają profesjonalizm  Szybkość: lepiej mówić wolniej, odzwierciedlając szybkość mówienia drugiej osoby

12 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak mówić, by nas słuchano i rozumiano - podstawowe zasady  Mów jasno i precyzyjnie  Musisz sam dobrze wiedzieć, co chcesz powiedzieć  Unikaj słów, które nie są dla wszystkich zrozumiałe  Mów krótkimi i prostymi zdaniami  Unikaj chaosu – zachowaj logiczną strukturę wypowiedzi

13 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak mówić, by nas słuchano i rozumiano – podstawowe zasady  Bądź świadomy swojego języka ciała i staraj się, aby był on spójny z wypowiadanymi słowami  Dostosuj swój język do możliwości słuchającego  Dostosuj swój sposób przekazywania informacji do stylu komunikacyjnego partnera  Pamiętaj, że to ty jesteś odpowiedzialny za to, by cię słyszano i rozumiano

14 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak słuchać, by rozumieć?  Staraj się zrozumieć więcej, niż wypowiedziane słowa, staraj się zrozumieć intencje  Pamiętaj, że rozumienie komunikatu nie oznacza, że zgadzasz się z jego treścią  Staraj się zrozumieć język ciała swojego rozmówcy  Pokazuj, że go słuchasz- poprzez kontakt wzrokowy, postawę ciała, mimikę

15 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak słuchać, by rozumieć?  Pokazuj rozmówcy, że go słuchasz i słyszysz:  Za pomocą mimiki adekwatnej do treści  Za pomocą potakiwania głową  Za pomocą dźwięków para- lingwistycznych („mhm”, „aha”, „tak, tak”)  Zachęcaj rozmówcę do mówienia poprzez dowartościowywanie go

16 Opracowanie: Anna Klimowicz Unikaj zachowań, które utrudniają skuteczną komunikację  Nie myśl o tym, co powiesz, gdy twój partner jeszcze mówi; skoncentruj się na słuchaniu  Nie przerywaj  Nie zakładaj, że wiesz, co twój partner chce powiedzieć  Nie udzielaj rad, nie szukaj rozwiązań za swojego partnera

17 Opracowanie: Anna Klimowicz Unikaj zachowań, które utrudniają skuteczną komunikację  Nie bagatelizuj poruszanych kwestii  Nie czytaj i nie pisz, kiedy ktoś do ciebie mówi  Nie zaprzeczaj uczuciom, którymi ktoś się z tobą dzieli  Nie ironizuj, nie bądź sarkastyczny

18 Opracowanie: Anna Klimowicz W yjaśnianie - zadawanie pytań, by uporządkować i skonkretyzować szczegóły Jak?  Pytaj, pytaj i jeszcze raz pytaj!  Zadawaj szczegółowe pytania  Staraj się unikać rozpoczynania pytań od „Czy..?”  Proś o wyjaśnienie, uporządkowanie  Proś o konkretne przykłady

19 Opracowanie: Anna Klimowicz Wyjaśnianie Powiedz na przykład:  „I jaka była twoja reakcja na to, co się wydarzyło?”  „Kiedy to miało miejsce?”  „Czy mógłbyś dokładniej opowiedzieć o tym zdarzeniu?”  „Od jak dawna trwa ta sytuacja?”

20 Opracowanie: Anna Klimowicz Parafraza – powtórzenie własnymi słowami wypowiedzi rozmówcy  Parafraza nie jest interpretacją ani podsuwaniem rozwiązania, nie powinna zawierać więcej niż zostało powiedziane  Pokazuje, że uważasz i rozumiesz, co ktoś powiedział  Podkreśla zainteresowanie tym, co ktoś mówi  Pozwala na sprawdzenie, czy właściwie rozumiesz intencje rozmówcy  Daje ci czas na skonstruowanie odpowiedzi

21 Opracowanie: Anna Klimowicz Parafraza Powiedz na przykład:  „Rozumiem, że..”  „Chodzi ci o...Czy tak?”  „Z tego, co mówisz, wynika...”  „Jeśli dobrze rozumiem twoje pytanie, chodzi o...Czy tak?”  „Zrozumiałem, że pytasz o...”

22 Opracowanie: Anna Klimowicz Dowartościowanie – wyrażenie akceptacji dla osoby rozmówcy, docenienie wagi i znaczenia tego, co mówi Docenienie wysiłku, zaangażowanie, podkreślenie wagi słów jest czymś innym niż zgoda czy akceptacja myśli rozmówcy Dlaczego? Ponieważ...  Zachęca to rozmówcę do dalszej wypowiedzi.  Pokazuje, że poważnie traktujemy osobę rozmówcy i treść wypowiedzi

23 Opracowanie: Anna Klimowicz Dowartościowanie  Powiedz na przykład:  „To świetny pomysł.”  „Widzę, że to dla ciebie ważne.”  „Bardzo dziękuję, że zwróciłeś mi uwagę.”  „Cieszę się, że to mówisz tak otwarcie.”  „Nie patrzyłem/łam na ten problem od tej strony.”  „Dziękuję ci za to bardzo ciekawe pytanie.”

24 Opracowanie: Anna Klimowicz Podsumowanie –ponowne przedstawienie najważniejszych myśli Przedstaw w skrócie najbardziej istotne kwestie, które dotąd padły:  aby pokazać, jak duży postęp został osiągnięty w rozmowie  aby zebrać razem najważniejsze treści i fakty i móc wyciągnąć z nich wnioski  by przejść do dalszej części rozmowy

25 Opracowanie: Anna Klimowicz Podsumowanie Powiedz na przykład:  „Najważniejsza kwestia, jaka dotąd padła, to..”  „Wydaje mi się, że podstawowe wątpliwości, jakie dotychczas wyraziłeś to...”  „To, co do tej pory powiedziałeś, można by podsumować w następujących punktach..”

26 Opracowanie: Anna Klimowicz Bariery w komunikacji Reakcje, których należy unikać, to:  Krytykowanie: wyrażanie negatywnych ocen o drugiej osobie, jej działaniach lub postawach („Sam temu jesteś winien.”)  Przezywanie: nadawanie etykiety, poniżanie, podciąganie pod stereotyp („Co za cymbał!”, „Tylko tacy pseudo- intelektualiści, jak ty tak robią”)

27 Opracowanie: Anna Klimowicz Bariery w komunikacji  Stawianie diagnozy: odgrywanie psychiatry – amatora, analizowanie, dlaczego ktoś się tak zachowuje („Tylko spojrzę na ciebie i już wiem, co teraz będziesz robić.”, „Sądzisz, że jak tak mi przeszkadzasz, to jesteś ważniejszy, lepszy!?”  Chwalenie połączone z oceną: wydawanie pozytywnego osądu czyjegoś zachowania, postawy („Jesteś takim sympatycznym chłopcem. Na pewno pomożesz mi zanieść te pomoce do pracowni.”, „Kowalski, jesteś dobry z informatyki. Zrób za mnie te tabelki na komputerze”)

28 Opracowanie: Anna Klimowicz Bariery w komunikacji  Rozkazywanie: mówienie komuś co ma robić, co chcesz, aby zrobiła („Proszę stąd wyjść”, „Natychmiast wyjmij ręce z kieszeni!”)  Grożenie: staranie się o kontrolę nad działaniem drugiej osoby poprzez grożenie jej konsekwencjami („Jeśli nie przyniesiesz zeszytu, to nie ma mowy o poprawieniu oceny”)  Moralizowanie: mówienie komuś, co ma robić („Powinnaś więcej uważać.”, „Musisz to wykuć na pamięć”)

29 Opracowanie: Anna Klimowicz Bariery w komunikacji  Stawianie wielu naraz oraz niewłaściwych pytań: barierami są często pytania zamknięte lub takie na które można odpowiedzieć krótko („Czy pan tam był?”, „Kiedy to się stało?”)  Udzielanie rad: dawanie drugiej osobie rozwiązań dla jej problemów („Na pani miejscu zaraz bym to zrobił”, „To jest całkiem łatwe, najpierw trzeba..”)

30 Opracowanie: Anna Klimowicz Bariery w komunikacji  Odwracanie uwagi: odsunięcie problemu drugiej osoby na bok przez odwrócenie jej uwagi („To jest nic, ja to dopiero miałem przejścia!”, „Nie mów o tym. Lepiej porozmawiajmy o czymś przyjemniejszym.”, „Kiedy ja chodziłam do szkoły, musieliśmy przyszywać tarcze do płaszcza”, „Jak byłem w twoim wieku, to..”)  Uspokajanie („Nie przejmuj się. Wszystko to minie”)  Logiczne argumentowanie („Gdybyś wcześniej zaczął się uczyć, więcej byś zapamiętał”)

31 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna Eric Berne, doktor medycyny, psychoanalityk, zainspirowany freudowskim założeniem istnienia Superego, Ego i Id, opisał w „Przewodniku po psychiatrii i psychoanalizie dla laików”, 1957 i „W co grają ludzie”, 1964 sposób funkcjonowania stanów ego Rodzica, Dorosłego i Dziecka. Swoją teorię, wyjaśniającą prostym językiem skomplikowane sprawy związane z ludzkim zachowaniem, nazwał teorią analizy transakcyjnej.

32 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Transakcje – wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie  Każdy z nas ma potrzebę kontaktu  Ci, którzy mają niską samoocenę, boją się odrzucenia, nie czują się bezpieczni, poszukują tzw. „głasków” (stroking). Ciągłe poczucie winy, napięcie i lęk każą im szukać różnych form pozytywnej oceny ze strony innych, pochwał, wyrazów zapewnienia bezpieczeństwa.  To rodzi frustracje i niepokój, prowadzi do różnych patologii w zachowaniu

33 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Wewnętrzna natura człowieka jest dobra, „przedetyczna” i neutralna  Każdy z nas posiada potencjał rozwojowy, który zawiera wszystkie zdolności, potrzeby i dążenia  Głównym ludzkim dążeniem jest potrzeba kontaktu społecznego

34 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  „Wygrywający życie” – ludzie, którzy dbają o rozwój swojego wewnętrznego potencjału, cenią indywidualność swoją i innych „Przegrywający życie” – kierują się zdobywaniem maksymalnego bezpieczeństwa przez przystosowanie do norm i wymagań środowiska społecznego i są skazani na ciągły wewnętrzny konflikt

35 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Wg Berne’a świadomość i wiedza o sobie odgrywają główną rolę w kierowaniu zachowaniem  Nasze zachowania zewnętrzne znajdują się ciągle pod wpływem któregoś ze stanów ego

36 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Stany ego manifestowane są przez gesty, postawy, rodzaj języka i używane słownictwo.  Stan Dziecka i Rodzica są zapisem minionych doświadczeń – zachowań, jakie prezentowaliśmy będąc dziećmi  Stan Dorosłego – część osobowości dokonująca autonomicznych ocen

37 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna Rodzic – stan kształtowany przez doświadczenia z wczesnego dzieciństwa z kontaktów z osobami znaczącymi. Zdania Rodzica zaczynają się najczęściej od słów: powinieneś, trzeba, musisz, należy, nigdy, zawsze. Wypowiedzi z poziomu ego Rodzica zawierają takie określniki, jak „ponieważ” i „dlatego”, oraz słowa: „zawsze”, „nigdy”.

38 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Rodzic Uprzedzony (Krytyczny)– wyraża poglądy przejęte przez przodków bezrefleksyjnie, ocenia, wartościuje, zabrania  Surowy Wewnętrzny Krytyk –szczególna postać Rodzica, przyczyniająca się do bardzo niskiej samooceny i zachowań samobójczych, cechuje co skłonność do poniżania, ośmieszania, wstrzymywania akceptacji (np. „Żal na ciebie patrzeć”, „Jesteś kompletnym zerem”)  Rodzic Opiekuńczy – wyraża troskę, czułość  „Każdy z nas nosi w sobie swojego Rodzica”

39 Opracowanie: Anna Klimowicz Dziecko – stan ego otwierający się pod wpływem emocji i popędów.  Dziecko Naturalne (szczęśliwe, spontaniczne) – szuka przyjemności, jest twórcze, uczy się bardzo szybko, jest spontaniczne, nie czuje skrępowania.  Dziecko Przystosowane (przewrotne) – głos napięty, za głośny albo za cichy, gesty zbyt natarczywe, wygrażające lub przypadkowe. Wypowiedź lub pytanie zwykle mijają się z celem i są obliczone bardziej na wywołanie reakcji niż na komunikatywne przekazanie myśli.

40 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Dziecko buntownicze – działa odrzucając wszelkiego rodzaju ograniczenia i autorytety To, jakiego typu wewnętrzne Dziecko w nas tkwi, zależy od tego, jacy byli nasi rodzice – akceptowali nas czy odrzucali.

41 Opracowanie: Anna Klimowicz  Dorosły – stan odgrywający szczególną rolę w funkcjonowaniu osobowości, można ją określić jako rolę mediatora między Dzieckiem i Rodzicem, który umożliwia zaspokojenie potrzeb Dziecka ograniczonego przez normy Rodzica.  Dorosły wyraża nabyte zdolności rozumienia siebie i świata.

42 Opracowanie: Anna Klimowicz  Zadania charakterystyczne dla ego Dorosłego: opłaca mi się, warto, patrząc na to z obu stron, sądzę, uważam.

43 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna Skrypt – nazywany scenariuszem życiowym, jest elementem osobowości, który mimo nie uświadamiania go sobie, wpływa znacząco na nasze zachowanie.

44 Opracowanie: Anna Klimowicz Analiza transakcyjna  Transakcja – każdy rodzaj interakcji zachodzącej pomiędzy rozmówcami, jednostka relacji międzyludzkich (bodziec – reakcja) motywowane poprzez poszukiwanie pozytywnej oceny i aprobaty ze strony innych (pytanie-odpowiedź, ukłon-ukłon, uśmiech-uśmiech);  Transakcje komplementarne;  Transakcje skrzyżowane;  Transakcje ukryte.

45 Opracowanie: Anna Klimowicz  7% - słowa  38%-intonacja i rytm głosu  55% - mimika Sens ukrytej transakcji jest zawsze zdeterminowany znaczeniem przekazu na poziomie psychologicznym

46 Opracowanie: Anna Klimowicz Konfiguracja stanów ego warunkuje wartkość bądź ograniczoność komunikacji „Gra jest szeregiem wzajemnie uzupełniających się, wyraźnie widocznych transakcji zmierzających do wyraźnie określonego, możliwego do przewidzenia celu.” Eric Berne. Games people play. Grove Press, New York, 1964

47 Opracowanie: Anna Klimowicz  Celem gry jest uzyskanie potwierdzenia swojego scenariusza życiowego (skryptu) lub zdobycie określonych „głasków”, takich jak np. poczucie wyjątkowości, że się jest osobą najbardziej chorą na świecie, najgorszym uczniem w szkole, „zimnym draniem”, „twardzielem” itd..  Gra ma dać m.in.. poczucie satysfakcji z poniżenia drugiej osoby lub doprowadzenia jej do pełniej bezradności

48 Opracowanie: Anna Klimowicz Stany ego Rodzica, Dorosłego i dziecka są wszystkie OK wszystkie konieczne i potrzebne. Gry nie są same w sobie złe czy nieuczciwe. To cel decyduje o tym, w co osoba uprawiająca grę próbuje nas wciągnąć.

49 Opracowanie: Anna Klimowicz Przykłady znanych gier:  „Tak, ale..”  „Błazen”  „Głupi”  „Wyniosły i dumny”  „To ty jesteś nauczycielem. Naucz mnie!”

50 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak sobie radzić z grami?  Podstawą jest rozpoznanie, czy w rozmowie którą prowadzimy toczy się gra.  Pierwszy sygnał- narastające uczucie zniecierpliwienia, bezradność, złość.  Berne radzi doraźnie zastosować stoper gry, czyli komunikat, który ujawnia ukryty motyw prowadzącego grę.  Gry złożone wymagają długotrwałego postępowania korekcyjnego, terapii.

51 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak sobie radzić z grami?  Trudne sytuacje wymagają często tzw. „destabilizacji”, „sprowokowania kryzysu”. Warto wysyłać komunikaty zawierające informacje o przeżywanych uczuciach: „Od jakiegoś czasu narasta we mnie złość, czuję się przez ciebie obrażana, wyśmiewana. Nie mogę spokojnie prowadzić zajęć. Powiedz mi, co takiego sprawia, że tak mi dokuczasz?”

52 Opracowanie: Anna Klimowicz Zasady „czystej” komunikacji  Rozpoznaj swój wewnętrzny stan ego  Uświadom sobie, z którego stanu kierujesz swoją wypowiedź  Unikaj w czasie rozmowy pozycji Karzącego Rodzica  Staraj się rozwiązywać problemy i konflikty z pozycji Dorosłego  Daj swojemu wewnętrznemu Dorosłemu czas na przygotowanie odpowiedzi

53 Opracowanie: Anna Klimowicz Sporządzenie umowy na piśmie  Jasno sporządzony kontrakt dotyczący zasad zachowania się na zajęciach  Reguły zaproponowane przez samych uczniów  Wyraźnie określone, zapisane wymagania stawiane przez nauczyciela  Koncentracja na pracy, która ma być wykonana

54 Opracowanie: Anna Klimowicz Jak uczyć, by nauczyć? Najlepszym sposobem przyswojenia sobie nowych treści jest normalna komunikacja z innymi – proces komunikacji, w którym uczeń pozostaje we wzajemnej relacji z nauczycielem oraz innymi uczniami podczas celowych działań lub badań, które wszystkich interesują

55 Opracowanie: Anna Klimowicz Systemy reprezentacji i preferowane określenia  Wzrokowy  Słuchowy  Kinestetyczny  Węchu  Smaku widzenie słuchanie czucie/dotykanie zapach smak

56 Opracowanie: Anna Klimowicz Systemy reprezentacji  Wzrokowy: widzieć, przedstawiać, obserwować, zobaczyć, oglądać, patrzeć  Słuchowy: słyszeć, brzmieć, muzyka dla uszu, hałas, harmonia, dźwięczy  Kinestetyczny: bezpieczny, ruch, dotyk, wygoda, szybki, zgłębiać, chwytać, trzymać, czuć  Węchu/smaku: pachnieć, wąchać, zapach, świeżo, słodko, słono, gorzko,

57 Opracowanie: Anna Klimowicz Systemy reprezentacji  Wzrokowy – uczenie przez patrzenie; lubi obrazki, diagramy, pokazy i filmy video, rozwiązywanie krzyżówek, woli sam czytać;  Słuchowy – uczenie poprzez słuchanie - lubi słuchać nagrań, wykładów, ustnych instrukcji, rozmawiać, dyskutować;  Ruchowy – uczenie poprzez wykonywanie czynności i bezpośrednie zaangażowanie – lubi „działanie praktyczne”, ruszanie, dotykanie, doświadczanie, wycieczki, pracę fizyczną.

58 Opracowanie: Anna Klimowicz Różne style nauczania  Staraj się stosować mieszane strategie nauczania, kombinacje technik, ponieważ pamięć wzrokowa, słuchowa i ruchowa jest magazynowana w różnych częściach mózgu  Najskuteczniejszy jest sposób nauczania angażujący różne zmysły

59 Opracowanie: Anna Klimowicz Strategie wzrokowe  Mapy edukacyjne  Rysowanie komiksów  Przygotowywanie prezentacji multimedialnych  Opracowywanie folderów, albumów  Organizowanie wystaw  Przygotowywanie gazetek

60 Opracowanie: Anna Klimowicz Strategie słuchowe  Czytanie w dramatyczny sposób  Nagrywanie na magnetofon i odsłuchiwanie  Słuchanie z zamkniętymi oczami  Debaty, dyskusje  Układanie słów do muzyki  Śpiewanie piosenek  Zabawa w „głuchy telefon”

61 Opracowanie: Anna Klimowicz Strategie ruchowe  Pokazywanie „słów” na migi  Gry i zabawy ruchowe (np.”sztafeta pamięci”)  Odgrywanie scenek  Zapisywanie słów na karteczkach i segregowanie ich  Rysowanie i pisanie i wymienianie się kartkami

62 Opracowanie: Anna Klimowicz Myślenie analityczne „ Zadanie właściwego pytania wymaga od uczniów intensywniejszego myślenia niż udzielenie właściwej odpowiedzi” Robert Ficher, „Teaching Children to Learn”

63 Opracowanie: Anna Klimowicz Sztuka zadawania pytań  Dlaczego ktoś tak napisał? Jaki miał w tym cel?  Skąd pochodzi ta informacja? Jak możemy ją wykorzystać?  Jak inaczej można to wyjaśnić?  Skąd to wiemy?  Co rozumiesz przez...?  Co by było, gdyby...

64 Opracowanie: Anna Klimowicz Na zakończenie: o sztuce zadawania pytań Jacek: Proszę księdza, czy mogę palić papierosa podczas modlitwy? Ksiądz zdecydowanie: Nie! Nigdy w życiu! Janek: Proszę księdza, czy mogę prosić księdza o radę? Ksiądz: Oczywiście, o co chcesz mnie spytać? Janek: Czy mogę modlić się, kiedy palę? Ksiądz:Tak, jak najbardziej!

65 Opracowanie: Anna Klimowicz Praktyczny poradnik zachowań wobec ucznia Unikaj bardzo negatywnych i bardzo pozytywnych emocji, pozostając na spokojnym, neutralnym obszarze, bo tam odnajdziesz najbardziej efektywny sposób porozumiewania się.

66 Opracowanie: Anna Klimowicz Praktyczny poradnik zachowań wobec uczniów Stwórz przyjazną atmosferę, w której twoi uczniowie będą się czuli bezpiecznie i skupią uwagę na uczeniu się. Bądź uprzejmy... dla każdego... w każdej sytuacji. Pozytywne nastawienie nigdy nikogo nie obrazi. Zachowaj reputację profesjonalisty i człowieka przyjemnego.

67 Opracowanie: Anna Klimowicz Praktyczny poradnik zachowań wobec ucznia Unikaj bardzo negatywnych i bardzo pozytywnych emocji, pozostając na spokojnym, neutralnym obszarze, bo tam odnajdziesz najbardziej efektywny sposób porozumiewania się.

68 Opracowanie: Anna Klimowicz Człowiek, który nie robi błędów zwykle nie robi nic

69 Opracowanie: Anna Klimowicz Oczekiwanie pewnego rezultatu ma na niego istotny wpływ to tzw. efekt Rosenthala Zatem oczekuj od uczniów tego, co najlepsze!!!

70 BIURO PROJEKTU Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli ul. Gen. J. Sowińskiego 68, p. 35 70-236 Szczecin tel.: 091/435 06 29 e-mail: biuro@nauczyciele.org.pl www.nauczyciele.org.pl