Świadomość językowa współczesnych Polaków Na podstawie internetowego Poradnika językowego Mariana Bugajskiego.

Prezentacja na temat: "Świadomość językowa współczesnych Polaków Na podstawie internetowego Poradnika językowego Mariana Bugajskiego."— Zapis prezentacji:

1

2 Świadomość językowa współczesnych Polaków Na podstawie internetowego Poradnika językowego Mariana Bugajskiego

3

4 www.marian.bugajski.com.pl

5

6

7

8 Przez świadomość językową rozumiem znajomość języka charakteryzującą jego użytkowników, pozwalającą im na swobodne władanie językiem ojczystym, na tworzenie i rozumienie coraz to nowych wypowiedzi. Byłaby to znajomość eksplicytna, czyli taka, którą sobie oni uświadamiają nawet wtedy, gdy nie znają praw i reguł funkcjonowania języka. Takie rozumienie terminu jest zbliżone do pojęcia kompetencji, sformułowanego przez gramatykę generatywną. To ostatnie zakłada jednak nieuświadamianą, implicytną znajomość języka.

9 No wie pan, ja tam nie jestem uczony, z prostej rodziny wyszłem, podstawówkę tylko kończyłem, ale zawsze się staram mówić jakoś tak, żeby błędu jakiego nie zrobić. Trzeba się uczyć całe życie, ja tak myślę, że my nie mówimy dobrze po polsku, ale jakoś trzeba się dogadać, nie. Kto ma szkołę, to może mówić tak, jak się należy, ale kto nie ma szkoły... Najwyżej 10% społeczeństwa mówi poprawnie po polsku.

10 Przez świadomość lingwistyczną natomiast rozumiem znajomość praw budowy i rozwoju języka oraz reguł posługiwania się nim. Chodzi tu zarówno o znajomość systemu, normy i normy skodyfikowanej. Świadomością lingwistyczną będą się więc charakteryzować przede wszystkim zawodowi językoznawcy i wszyscy ci, którzy mają lingwistyczne przygotowanie.

11 Szerzenie kultury języka polegałoby zatem na uświadamianiu samego faktu istnienia języka i posługiwania się nim oraz na uświadamianiu wspomnianych praw i reguł. Obejmowałoby zatem świadomość językową i (w większym lub mniejszym zakresie) świadomość lingwistyczną. Świadomość językowa wcale nie musi iść w parze ze świadomością lingwistyczną, rozwijanie natomiast tej ostatniej powinno się niewątpliwie przyczyniać do rozwoju świadomości językowej. Wg A. Markowskiego „świadomość językowa to ogół sądów o języku i poglądów na język, które są charakterystyczne dla jakiejś osoby albo panują w pewnym środowisku lub grupie społecznej (...) mogą mieć charakter intuicyjny i nie tworzyć spójnego systemu, ale mogą też być umotywowane i podbudowane wiedzą o języku” (Kultura języka polskiego, Warszawa 2005, s. 123).

12 Wyróżnionym tutaj pojęciom odpowiadałoby odróżnienie działań naukowych w dziedzinie teorii normatywnej od działalności praktyczno-popularyzatorskiej. Jest przy tym rzeczą oczywistą, że ta ostatnia ma na celu nie tylko zaspokojenie doraźnych potrzeb użytkowników języka (na przykład poprzez odpowiedź na pytanie o poprawność lub niepoprawność poszczególnych form), lecz także rozwijanie ich świadomości lingwistycznej (według J. Miodka szerzenie pełnej wiedzy wyraźnej).

13 Świadomości lingwistyczna użytkowników języka przejawia się głównie poprzez znajomość terminologii i umiejętność jej stosowania, ponieważ termin jest znakiem odpowiedniego wyspecjalizowanego pojęcia, a przyswajanie wiedzy o języku (podobnie jak każdej innej wiedzy) polega głównie na opanowaniu odpowiedniego systemu pojęć.

14 Przejawem świadomości językowej mogą być sądy o języku i poglądy na język (A. Markowski), ale moim zdaniem są to głównie różnego rodzaju wątpliwości. Jest to więc swojego rodzaju świadomość niewiedzy lub braku umiejętności. Wątpliwości takie użytkownicy języka starają się rozwiązywać bądź samodzielnie poprzez korzystanie z wydawnictw poprawnościowych, bądź też poprzez zgłaszanie ich (najczęściej w postaci pytań) do osób i instytucji zajmujących się poradnictwem językowym. To wystąpienie jest próbą zestawienia najczęstszych problemów językowych pojawiających się w moim Poradniku Językowym i ma zarysować obszary, na których najczęściej się skupia świadomość użytkowników współczesnej polszczyzny.

15 Materiał pochodzi z prezentowanego na wstępie Poradnika Językowego i obejmuje lata 2003 – 2008. Są to 1434 pytania i odpowiedzi, a więc 239 pytań i odpowiedzi w ciągu roku.

16 793 kobiety 506 mężczyzn 135 niezidentyfikowanych osób 1434 osoby łącznie 1434 pytania i odpowiedzi Zestawienie ogólne

17 793 506 135 1434

18 Ogólny wykaz problemów

19 Przykłady: różne Potrzebuje Kryteria poprawności językowych oraz najczęstsze błedy do tych kryteriów Panie profesorze jakie sa wyrazy gwarowe Witam! Potrzebuję napisać podziękowania firmom za sponsoring klubu sportowego. Proszę mi pomóc. Zastanawiam się czy rośliny są żywotne czy nie nieżywotne? Proszę o odpowiedź jak sie pisze bibliografie?? gdzie autor przecinek itp porosze o szybko odpowiedz ja na jutro musze oddac bibliografie!!!!!!!

20 Wykaz problemów językowych

21 Nazwiska219 Pisownia160 Słownictwo151 Deklinacja137 Składnia111 Koniugacja62 Słowotwórstwo60 Interpunkcja54 Razem954 Najczęstsze problemy

22 Frekwencja pow. 50

23 Najczęstsze problemy

24 Problemy związane z nazwiskami

25 Przykłady problemów związanych z nazwiskami Panie profesorze, Jestem w trakcie wypisywania zaproszeń ślubnych.Rodzice mojego męża nazywają się Janka, przyjaciel Guss, a moja przyjaciółka Anders /duńskie nazwisko/.Kogo zatem zapraszam? XY Janków?xy Gussów i XY Andersów?Z góry dziękuję za pomoc. Mam taki oto problem: Wypisuje zaproszenia ślubne i do końca nie wiem jak prawidłowo powinny być napisane imiona i nazwiska, np. Jan Kowalski i Barbara Nowak serdecznie zapraszają i teraz jak podaję czyjeś dane to czy się odmienia czy nie? ( imię chyba tak, a nazwisko?)i czy inaczej jest jak zapraszam jedną osobęnp. serdecznie zapraszają Tomasza Kasiak, czy Tomasza Kasiaka, a inaczej małżeństwo: serdecznie zapraszają Jan i Maria Kasiak, czy może Jana i Marię Kasiaków? I jeszcze jedno pytanie, czy na kopercie tez sie odmienia? Prosze o szybką odpowiedź- dziekuję bardzo- dowidzenia.

26 Przykłady problemów pisownianych szanowny panie Profesorze!!!! jak sie pisze słowo: magnez czy magnes Panie Profesorze, umowa o pracę na czas nie określony czy na czas nieokreślony? dlaczego na milosc Boska piszemy wskutek razem???? a na skutek juz osobno...??? Czy ortografia ma sens i Co Pan mysli o reformie ortograficznej, takiej jak w Niemczech na przyklad? Czy w Polsce mialoby to sens, zasady sa jakby nie patrzec bardzo skomplikowane. pozdrawiam bardzo serdecznie jak piszemy niedokońca??

27 Przykłady problemów słownikowych kto to jest sybaryta? Co to jest etymologia nimienia ??? Jaką częścią mowy jest słowo >beznadziejność Proszę uprzejmie mocno napiętnować wielkopolskie, brzydkie określenie "nadusić". Używane bywa w znaczeniu "nacisnąć" (np. guzik dzwonka, klawisz klawiatury). Mnie przed gardło nie przechodzi. Panie Profesorze! Tak się zastanawiam, jaką częścią mowy jest słowo: może? Serdecznie pozdrawiam! Jak najwięcej synonimów od słowa rozpocząć (albo powstać). Tylko czasowniki dokonane. Z góry bardzo dziękuję za odpowiedź. Pozdrawiam!

28 Przykłady problemów deklinacyjnych jak odmienic rzeczownik ksiazka? Szanowny Panie Profesorze, Jak powinno brzmieć poprawnie to zdanie: Trzymam za Ciebie kciuki Mały Książę, czy może Mały Księciu? Dziękuję i pozdrawiam Szanowny Profesorze!!! Ja nie umiem odmienić przez przypadki słowo CUDZYSŁÓW proszę o odpowiedź. Szanowny Panie Profesorze! Mam pewien problem z wyrazami takimi jak:terminal i argument w dopełniaczu l.poj i mnogiej.Moim zdaniem poprawna forma to: terminal-terminala-terminalów; argument-argumentu- argumentów. Czy są to poprawne formy?Jezeli tak to dlaczego w przypadku "terminala" dodajemy końcówkę -a, a w przypadku "argumentu", końcówkę -u.Bardzo proszę o odpowiedz i jej uzasadnienie.

29 Przykłady problemów składniowych Uprzejmie proszę o odpowiedź na pytanie. Jaka forma jest poprawna: "Dnia 7 października stało się to i to", czy "Z dniem 7 października...". Przypuszczam, że pierwsza forma, ale czy druga jest rusycyzmem? Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź. Rafał. Panie profesorze, do jakiego rodzaju należy modulant niemal?tzn. chodzi mi o przypisanie go do jednrgo z kryteriów Jodłowskiego. Jest więc to modulant modalny czy jakiś inny? Szanowny Panie Profesorze, Inżynier napisał: Zakłady Przemysłu Ceramicznego S.A. wystąpiły o udzielenie pomocy publicznej. Ekonomista (wybitny) poprawił na: Zakłady Przemysłu Ceramicznego S.A. wystąpiła..., uzasadniając to faktem, że Zakłady są spółką, a ta jest rodzaju żeńskiego. Kto ma rację? Łączę ukłony InżynierRobert jakie są funkcje składniowe w zdaniu?

30 Przykłady problemów koniugacyjnych jaka jest poprawna forma: wymyśleć czy wymyślić?? Jaka jest poprawna forma: otworzylem, czy otwarlem? odmień przez osoby w obu liczbach w czasie przyszłym złożonym w dwóch sposobach czasownik pisać Szanowny Panie Profesorze! Ciekaw jestem, która forma jest poprawna: Błysło czy błysnęło? nie watp czy nie watpij Szanowny Panie Profesorze! Chciałabym upewnić się, że formy: 'umieją', 'rozumieją' są poprawne. Często słyszę: 'Oni umią, rozumią', co od razu zwraca moją uwagę i bardzo mnie się nie podoba. Serdecznie pozdrawiam. Katarzyna

31 Przykłady problemów słowotwórczych Jak powinno się mówić na obywateli dziwnych krajów. Np nie powie się przecierz wybrzeżanin kościoano słonianin lub papus nowo gwninejczyk czy tez wyspiarz święto tomaszowy Proszę o wyjaśnienie czy Przemek to zdrobnienie imienia Przemysław Sławny - sława. Czy istnieje rzeczownik od słynny? panie psorze prosze mi podać rodzinę wyrazów student Witam! Skamerować coś - to poprawne sformuowanie? Dziękuję Dzień dobry! potrzebuje wiadomości o derywatach mutacyjnych, modyfikacyjnych itd. oraz o kryterium podziału derywatów. Gdzie mogłabym znaleźć wiadomości na ten temat?

32 Przykłady problemów interpunkcyjnych Panie Profesorze! Mam kłopot z napisaniem kropki w tytule pracy licencjackiej. Tytuł jest dwuczłonowy i nie wiem czy kropki należy wstawić w obydwu miejscach (tj.po pierwszym członie i na końcu tytułu). Tytuł brzmi: Przestępczosć w szczecinie. Uwarunkowania i profilaktyka negatywnych zachowań. Z góry dziękuję za odpowiedz Panie Profesorze, czy w zdaniu po wyrażeniach według mnie, moim zdaniem stawiamy przecinek?Pozdrawiam serdecznie. W skrócie pw. (pod wezwaniem) stawiamy tylko jedną kropkę, prawda? Dziękuję za pomoc Czypotrzebny jest przecinek pomiędzy zaimkiem 'tym' a partykułą 'że' w sformułowaniu 'z tym że'? Panie Profesorze, czy postawienie przecinka w zdaniu Wszystko,co stworzył było piękne i dobre jest właściwe? Dziękuję.agata Witam ! Czy przed wyrazem, lub należy stawiać przecinek

33 Deklinacja nazwisk119 Etymologia nazwisk72 Pozostałe28 Razem219 Problemy związane z nazwiskami

34 Problemy deklinacyjne 256 Pozostałe problemy698 Razem954 Deklinacja wśród najczęstszych problemów

35 Problemy deklinacyjne w całości zagadnień

36 Problemy deklinacyjne Problemy deklinacyjne w całości bez dekl.

37 Najczęstsze problemy

38

39 Kilka uwag końcowych Przedstawiłem tutaj wstępną, ogólną analizę materiału, który zgromadziłem w bazie swojego Poradnika Językowego. Trudno jednoznacznie ocenić, w jakim stopniu jest on reprezentatywny dla problematyki kulturalnojęzykowej współczesnej polszczyzny. Myślę jednak, że daje jej ogólny obraz. Z tej analizy wynika, że świadomość językowa mierzona liczbą zgłaszanych problemów skupia się kolejno na zagadnieniach : deklinacyjnych, pisownianych, słownikowych, składniowych, koniugacyjnych, słowotwórczych i interpunkcyjnych.

40 Wśród problemów deklinacyjnych wyraźnie się wyodrębnia deklinacja nazwisk. Częste są też pytania o etymologię nazwisk. Łącznie zagadnienia związane z nazwiskami tworzą najliczniejszą grupę problemów, o których rozstrzygnięcie pytają respondenci. Mam zamiar dokładnie prześledzić zarówno formę, jak i treść wypowiedzi swoich respondentów i uzyskać szczegółowszy obraz zagadnień, na które zwracają uwagę użytkownicy języka, i na tej podstawie szczegółowo opisać ich stan świadomości językowej i lingwistycznej. Przedstawiony materiał wykorzystam też do opracowania poradnika uwzględniającego wymagania i potrzeby użytkowników języka. W mojej korespondencji są one często formułowane wprost, ale można o nich mówić także na podstawie samej formy wypowiedzi.

41 Dziękuję, że zechcieli Państwo wysłuchać mojego wystąpienia