CZYTAMY BARBARA BUDYŃSKA dlaczego i po co. Czytanie – czytelnictwo – kultura czytelnicza  Czytanie zjawisko społeczne (jednostkowe)  Czytelnictwo proces.

Prezentacja na temat: "CZYTAMY BARBARA BUDYŃSKA dlaczego i po co. Czytanie – czytelnictwo – kultura czytelnicza  Czytanie zjawisko społeczne (jednostkowe)  Czytelnictwo proces."— Zapis prezentacji:

1 CZYTAMY BARBARA BUDYŃSKA dlaczego i po co

2 Czytanie – czytelnictwo – kultura czytelnicza  Czytanie zjawisko społeczne (jednostkowe)  Czytelnictwo proces społeczny (obserwowanie czytania z perspektywy zachowań grup społecznych)  Kultura czytelnicza umiejętność korzystania ze słowa pisanego (zainteresowania – motywacje; aktywność – kompetencje; biegłe czytanie ze zrozumieniem)

3 Czytelnictwo Proces społecznej komunikacji, w którym książka jest narzędziem przenoszenia kultury za pomocą symboli (Jadwiga Kołodziejska)

4 Czytelnictwo Proces społeczny polegający na zaspokojeniu potrzeb  estetycznych,  intelektualnych,  naukowych,  informacyjnych,  rozrywkowych, poprzez przyswojenie przekazywanego pisemnie dorobku ludzkich myśli, uczuć i wiedzy. (Jacek Wojciechowski)

5  Relacje między tekstem a odbiorcą: złożone i wieloaspektowe:  procesy natury psychicznej, społecznej, kulturowej, literackiej, wychowawczej i komunikacyjnej  badania wymagają zastosowania zróżnicowanych i komplementarnych metod badawczych (np. recepcja przewijanego się na ekranie tekstu)  Czytelnictwo zmieniło się na przestrzeni lat: upodobania czytelnicze (tekst drukowany/e-tekst; teksty krótkie, abstrakty, streszczenia), styl życia - charakter wykonywanej pracy, sposób dysponowania czasem wolnym, konsumpcja dóbr materialnych, uczestnictwo w kulturze - formy spędzania czasu wolnego, nowe technologie wartości w życiu szczególnie cenione

6 Społeczne uwarunkowania czytania  wykształcenie – zmienna bardzo silnie determinująca kontakt z tekstem; magia średniego poziomu wykształcenia (rozszerzenie zasięgu książki, zwiększenie regularności i częstotliwości czytania),  zawód – związek między lekturą fachową a wykonywanym zawodem? (uwarunkowania zawodowe są wtórnymi skutkami wpływu czynnika wykształcenia),  płeć, wiek – szkoła - zależność między wiekiem a fazami rozwoju czytelniczego; dorośli - uwarunkowania związane z poziomem wykształcenia,  otoczenie, środowisko – wpływ rodziny, kręgu rówieśniczego (rozwój kultury czytelniczej jednostki determinuje w dużej mierze dom rodzinny),  czas wolny – determinuje czynności np. czytanie z przyjemnością, dla rozrywki; zagospodarowanie czasu wolnego kształci, wychowuje, rozwija,  tradycja – przejęcie pewnych norm i postaw. Pod wpływem tradycji tworzą się stereotypy świadomościowe, m.in. stereotypy czytelnicze.

7 Dlaczego czytamy?  czego oczekujemy od lektury (określenie potrzeb i motywacji czytelniczych oraz funkcji lektury)  Wiele jest motywów czytania, różnie określanych przez badaczy. Mówi się np. o celach: instrumentalnym, prestiżowym, potwierdzającym poglądy, estetycznym, relaksowym

8 Realizacja potrzeb – motywy działania  potrzeba samorealizacji - twórcza refleksja, wzbogacenie czytelniczych wyobrażeń, pojęć, sądów,  potrzeba twórczego myślenia - rozbudzanie wyobraźni, kształcenie wrażliwości oraz umiejętności wartościowania,  potrzeba poznawania - odwołanie się do świata rzeczywistego,

9 Realizacja potrzeb – motywy działania  potrzeba uczuciowego zaangażowania, wywołanie stanu emocjonalnego, wobec jakości zawartych w tekście literackim,  potrzeba rozrywki, rekreacji – czytanie to relaks, wypoczynek, sposób spędzania czasu wolnego,  potrzeba kompensacji – wykorzystanie dzieł literackich do rozładowania napięcia, niepokoju; utożsamienie swoich losów z losami bohaterów lub czytanie dla prestiżu, społecznej akceptacji.

10 Ludzie czytają* Dla…aby..  emocji, które wywołuje lektura,  intrygującej fabuły,  zdobyć wiedzę z książek innych niż podręczniki  poznać inna kulturę, obyczaje, społeczności,  uczestniczyć w rozwiązywaniu zagadki  poznać sekrety innych ludzi  * L. Stetkiewicz: Dlaczego i po co czytamy. „Bibliotekarz” 2014, nr 7/8 Bo…  Lubią czytać,  To sposób ucieczki od problemów codzienności,  To najlepsza forma relaksu,  Chcą należeć do elity czytających,  Zachęcają ich do tego inni,  Wstyd nie czytać,  To przyjemny rodzaj snobizmu

11 Po co czytamy?  co wynika z faktu czytania  jakie są społeczne i psychiczne skutki czytania

12 Dzięki czytaniu budujemy kapitał osobisty  stymuluje się kreatywność, pobudza potencjał twórczy i wyobraźnię,  pomaga odnaleźć we współczesnym, niejednoznacznym świecie,  pomaga mądrze i odpowiedzialnie kształtować swoją przyszłość,  kanon czytelniczy w części wspólny dla różnych pokoleń i środowisk pozwala ochronić różne postawy przed niezrozumieniem oraz stanowić platformę porozumienia,

13 Dzięki czytaniu budujemy kapitał społeczny  czytelnictwo współdecyduje o sukcesie wg badania PISA - im więcej czasu poświęca się na czytanie, tym osiągamy wyższe wyniki w skali „czytanie i interpretacja” – czytający książki radzą sobie z tekstem (zrozumienie tekstu, wykorzystanie go w działaniu, wykorzystanie w interakcjach społecznych), a to jest umiejętność kluczowa dla poradzenia sobie we współczesnym społeczeństwie,  wysokie kompetencje lekturowe pomagają wygrać konkurencję na rynku pracy. wg badań prowadzonych systematyczne w Stanach Zjednoczonych wynika, że ponad 60% pracowników o wysokich kompetencjach lekturowych ma pracę o wysokim prestiżu społecznym: pracuje na stanowiskach kierowniczych, jako specjaliści, w biznesie i w finansach,

14 Dzięki czytaniu budujemy kapitał obywatelski  wg Diagnozy Społecznej w angażowaniu we wspólne działania na rzecz społeczności dominują osoby o wysokim poziomie czytelnictwa,  czytelnicy chętniej uczestniczą w pracach społecznych i działalności wolontariackiej niż nieczytelnicy, zaś ci, którzy czytają dla przyjemności, wykazują większe zainteresowanie wydarzeniami społecznym, polityką na poziomie lokalnym, narodowym, międzynarodowym,  czytanie dla przyjemności sprzyja budowaniu pozytywnych więzi społecznych. Osoby o wysokich kompetencjach czytelniczych częściej od pozostałych uczestniczą w wyborach.

15 Czytanie tekstu drukowanego, czy e-tekstu*  E-książka zaczyna żyć. Przestaje być zlepkiem pojęć, które są zupełnie nieznane w XXI wieku.  Książkę trzeba czytać inaczej. Dzięki elektronicznej wersji dziecko szybciej się uczy.  „Kiedy czytam książkę elektroniczną, to komputer mam w ręku. Naciśnięcie wyrazu uruchamia wyświetlanie jego znaczenia” – prof. Turski  Zmiana paradygmatu szkoły, paradygmatu nauczania. Przestajemy uczyć przedmiotu, zaczynamy uczyć dziecko.  *Ł. Turski: Bez „Pana Tadeusza” nie można zrozumieć tego, co się w Polsce działo i dzieje. Tryb dostępu: www.polskatime.pl/artykul/1074970

16 Z papieru wyczytasz więcej!*  Czytając tekst na papierze zapamiętujemy jego treść lepiej, niż gdy uczymy się z e- booków,  Czytanie książek papierowych silniej wpływa na nasze emocje,  Uczący się z e-booka musieli więcej czytać materiał, aby go zrozumieć niż czytający książkę tradycyjną  * K.Burda: Z papieru wyczytasz więcej. „Newsweek” 19-25.05.214

17 Co mówią badania czytelnictwa?  DIAGNOZA postęp cywilizacyjny i rozwój technologiczny postawiły życie książki i czytelnictwa pod ? czytelnik staje się rzadkością ? ludzie wybierają telewizor ? komputer ? wg badań IKiCz książką zainteresowana jest połowa społeczeństwa:  systematycznie korzysta zdecydowana mniejszość  studenci i uczniowie  z wykształceniem średnim i powyżej

18 Odwrót od książki i czytelnictwa?  KONKLUZJA społeczeństwo podzielone jest na:  czytających dużo i często,  czytających mało i wtedy kiedy muszą  ZMIANA MODELU odwrót od czytelnictwa dla przyjemności, czytanie funkcjonalne

19 Co mówią ostatnie badania IKiCz?* nie czytają 61% czytają 39% R. Chymkowski: Społeczny zasięg książki w Polsce w 2012 r. http://www.bn.org.pl/download/document/1362741578. pdf

20 Co mówią badania IKiCz?  Nie czyta – 61 %  Czyta 39%  czyta 1-6 książek – 26,5%  czyta 7 i więcej książek – 11,1%

21  - wzrasta zainteresowanie dłuższymi tekstami, np. trzy strony wydruku, bądź trzy ekrany komputera lub dłuższym artykułem w prasie;  - spada liczba osób, które w ciągu roku przeczytały jedną książkę;  - nieczytający książek papierowych nie czytają ich w formie elektronicznej; tylko 2% nieczytających kiedykolwiek czytało e-booka,  - mało czytamy cyfrowo – do lektury e-booków przyznało się 7% badanych, do słuchania audiobooków – 6%  starsi dają zły przykład – książki czyta 62% nastolatków, 32% osób 60+,  młodzi niedoczytani – codzienna lekturę deklarują osoby 60+ i 8% nastolatków Kto czyta i co?

22 Dlaczego nie czytamy?  53%, którzy nie przeczytali w ciągu roku żadnej książki nigdy nie czytali książek czytali je w szkole  47% nieczytajacych dawniej czytali obecnie sięgają rzadziej niż raz w roku

23 Biblioteki publiczne – w przekroju dekady * czytelnicy Wyszczególn ienie 19992001200320052007200920112012 Czytelnicy (w tys.) < 7332,0 19,0 7436,27576,47337,36719,16553,86468,16469,7 16,8 *Biblioteki Publiczne w Liczbach

24 Czytelnicy bibliotek publicznych wg wieku w latach 2000-2012* Kurczy się społeczny zasięg oddziaływania bibliotek publicznych. Wśród wielu zjawisk wpływających na taką sytuację wymienić należy zmiany w strukturze demograficznej społeczeństwa *Biblioteki Publiczne w Liczbach

25 Potencjał Czytelnicy bibliotek *Biblioteki Publiczne w Liczbach

26 Potencjał Czytelnicy bibliotek *Biblioteki Publiczne w Liczbach