Piotr Sokół FINANSE PUBLICZNE

Prezentacja na temat: "Piotr Sokół FINANSE PUBLICZNE"— Zapis prezentacji:

1 Piotr Sokół FINANSE PUBLICZNE

2 Literatura Stanisław Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2013, Finanse publiczne (red. Tomasz Juja), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2011, Agnieszka Mikos-Sitek, Piotr Zapadka, Prawo finansów publicznych, C.H.Beck, Warszawa 2011.

3 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
FINANSE PUBLICZNE Akty prawne: Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.

4 nauki o finansach publicznych
Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska oraz procesy, związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych, zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego

5 (czyste dobra publiczne).
Dobra publiczne to takie dobra, które z przyczyn naturalnych (cechy fizyczne) mogą służyć zbiorowości lokalnej lub całemu społeczeństwu (czyste dobra publiczne).

6 Dobro publiczne Przykłady: powietrze, rzeki, jeziora, autostrady, bezpieczeństwo zewnętrzne, działalność służb dyplomatycznych itp.

7 Kryterium użyteczności (kryterium społeczne) - Kryterium odpłatności
KRYTERIA WYRÓŻNIANIA DÓBR PUBLICZNYCH I DÓBR PRYWATNYCH Kryterium użyteczności (kryterium społeczne) - Kryterium odpłatności (kryterium ekonomiczne)

8 Dobro społeczne Dobra społeczne - to takie dobra, które ze względów fizycznych mogą być dobrami prywatnymi, ale na skutek doktryny społecznej i prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej są dostarczane obywatelowi nawet wtedy, kiedy on tego nie akceptuje (dobra należne społeczeństwu).

9 DOBRO PUBLICZNE A DOBRO SPOŁECZNE Źródła finansowania Fundusze publiczne Fundusze prywatne Dobra Publiczne sensu largo Klasyczne Społeczne Prywatne Publiczne Sensu stricto Źródła finansowania Fundusze publiczne Fundusze prywatne

10 Dochody indywidualne a użyteczność dobra publicznego sensu stricto
Up Dochody indywidualne Krzywa użyteczności dobra publicznego Użyteczność Up

11 Dochody indywidualne a użyteczność
dobra społecznego Dochody indywidualne Krzywa użyteczności dobra społecznego Użyteczność

12 Współczesne pojęcie „finanse publiczne” występuje w większości języków świata.
Potocznie oznacza ono publiczne środki pieniężne i posługiwanie się nimi. W literaturze, finanse publiczne są określane różnorodnie – najczęściej jako: -zasoby publicznych środków finansowych, -transfery, operacje środkami finansowymi, zjawiska i procesy pieniężne, -gospodarka publicznymi środkami finansowymi (działalność finansowa), -pieniężna forma podziału produktu narodowego (lub krajowego) brutto, -proces gromadzenia i rozdziału (redystrybucji) zasobów pieniężnych, -stosunki społeczne powstające w związku z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych.

13 Czym zajmuje się nauka o finansach publicznych ?
(trzy elementy definicji) wskazuje na zjawiska i procesy 2. dotyczy gromadzenia i dzielenia pieniężnych środków publicznych 3. odwołuje się do obowiązujących norm prawnych, zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.

14 2. f. gospodarstw domowych 3. f. banków i instytucji kredytowych
Finanse dzielimy na: 1. f. przedsiębiorstw 2. f. gospodarstw domowych 3. f. banków i instytucji kredytowych 4. f. zakładów ubezpieczeń 5. f. publiczne

15 F I N A N S E (nauka finansów) (finanse porównawcze)
Komparatystyka finansowa (finanse porównawcze) Finanse międzynarodowe Szczegółowe subdyscypliny finansowe Finanse publiczne Finanse banków Finanse ubezpieczeń Finanse przedsięb. Finanse gosp.dom. Inżynieria finansowa Finanse prywatne Polityka finansowa państwa (samorządu lokalnego) Polityka Finansowa banku Polityka finansowa instytucji ubezpieczen. Polityka finansowa przedsięb. „Polityka finansowa” gosp. dom. Polityka finansowa

16 Ustawa o finansach publicznych stanowi, iż finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności: 1/ gromadzenie dochodów i przychodów publicznych, 2/ wydatkowanie środków publicznych, 3/ finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, 4/ finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego, 5/ zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne, 6/ zarządzanie środkami publicznymi, 7/ zarządzanie długiem publicznym, 8/ rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej

17 Finanse publiczne są obiektywną kategorią ekonomiczną i polityczną.
Ich cechą jest to, iż mają charakter: dynamiczny, złożony – procesy gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywania wydatków i rozchodów, czyli gospodarowania środkami pieniężnymi na cele publiczne, zachodzą stale, nieustannie, a środki pieniężne są ciągle w ruchu; 2) dwustronny – z jednej strony ma miejsce pobieranie (gromadzenie, czerpanie, uzyskiwanie) dochodów, a także przychodów (wpływów, wpłat), z drugiej zaś – rozdysponowanie, podział na różne potrzeby społeczne za pośrednictwem pieniądza, czyli dokonywanie wydatków oraz rozchodów (wypłat).

18 FINANSE PUBLICZNE ODRÓŻNIA SIĘ OD FINANSÓW PRYWATNYCH
Finanse publiczne w państwach demokratycznych mają następujące cechy: są tworzone w drodze aktu władztwa państwa lub innych organów publicznych mających mandat wyborców (legitymizowanych bezpośrednio lub pośrednio w procesie wyborczym); -ich wielkość i strukturę, jako publicznych środków pieniężnych, ustalają i kontrolują organy stanowiące władzy publicznej (przede wszystkim parlamentarne) lub – z ich upoważnienia – inne podmioty publiczne; -organy publiczne, dysponujące środkami finansowymi są wyposażone w środki przymusu prawnego podmiotu publicznego (państwa lub samorządu terytorialnego) i podporządkowania; nie są to więc instrumenty dobrowolne; -metody wykorzystywane przy zarządzaniu publicznymi środkami finansowymi są właściwe trybowi politycznemu i procedurom administracyjnym, a nie metodom rynkowym, związanym ze stosunkami umownymi, mającymi cechę równorzędności uprawnień;

19 -są skierowane na realizację interesu publicznego (społecznego) i jego ochronę, zaspokajanie zbiorowych potrzeb społecznych, a nie maksymalizację zysku; ochrona tego interesu następuje z urzędu w formie zastosowania władztwa (przymusu) państwowego; -podstawowym dążeniem publicznej działalności finansowej powinno być utrzymanie równowagi finansowej w skali państwa (wspólnoty terytorialnej) oraz wartości pieniądza; -rozmiarami swymi, co do zasady, przewyższają zasoby i środki pieniężne podmiotów prywatnych, choć w coraz większym stopniu globalne, wielonarodowe korporacje dysponują kapitałami o stabilniejszym charakterze i większych rozmiarach.

20 Finanse publiczne Finanse prywatne Cel działania Realizacja potrzeb społecznych Zaspokajanie potrzeb indywidualnych Sposób gromadzenia środków Władza publiczna wyposażona jest w narzędzie przymusu, umożliwiające gromadzenie środków Gromadzenie kapitału na zasadach dobrowolności Sposób wydatkowania środków Wydatkowanie środków w celu zaspokojenia potrzeb społecznych Racjonalne (pod względem ekonomicznym) wydatkowanie środków finansowych na potrzeby indywidualne Skala działania Wielkość zasobów publicznych jest w Polsce nieporównywalna z zasobami prywatnymi W skali globalnej wielkość zasobów finansowych sektora prywatnego jest porównywalna z zasobami sektora publicznego Wpływ na gospodarkę Decyzje władz publicznych mają istotny wpływ na gospodarkę, ze względu m.in. na wysokie możliwości alokacyjne sektora publicznego Stosunkowo niewielki wpływ na gospodarkę, jako całość

21 ZASADY FINANSÓW PUBLICZNYCH
1. Jawności Art. 61, ust. 1 Konstytucji RP Obywatel ma prawo uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

22 6. Ochrony interesu finansowego państwa 7. Praworządności postępowania
2. Przejrzystości 3. Legalności 4. Celowości 5. Planowości 6. Ochrony interesu finansowego państwa 7. Praworządności postępowania organów finansowych 8. Rachunkowości 9. Sprawozdawczości finansowej

23 10. Dyscypliny finansowej
Mechanizm finansów publicznych funkcjonuje prawidłowo, jeśli podmioty dysponujące środkami publicznymi przestrzegają zasad gospodarowania nimi ustalonych przez prawo, a zatem jeżeli przestrzegają ustalonej w tym zakresie dyscypliny. Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z przestrzeganiem dyscypliny finansów publicznych jest ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Pojęcie dyscypliny finansów publicznych można odnieść do przestrzegania prawnie wyznaczonych reguł ustalania, poboru i egzekucji należności stanowiących środki publiczne oraz gospodarowania nimi w skali mikroekonomicznej, czyli w jednostkach sektora finansów publicznych oraz poza nimi, jeśli podmioty te korzystają ze środków publicznych.

24 Cechy odrębne tej odpowiedzialności:
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych Ustawa z 17 XII 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 114 ze zm.) Cechy odrębne tej odpowiedzialności: odpowiedzialność ta jest ponoszona zarówno za umyślne jak i nieumyślne działania i zaniechania, chyba że naruszenia nie można było uniknąć mimo dołożenia najwyższej staranności wymaganej od osób odpowiedzialnych za dobro publiczne, stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu wykroczeń w odniesieniu do określenia ustawy właściwej ze względu na czas popełnienia czynu, czas i miejsce popełnienia czynu, skutki błędu czy nieświadomości

25 Niezależnie od powyższej odpowiedzialności przed sądem karnym, występuje odpowiedzialność przed komisją orzekającą w sprawach o naruszenie dyscypliny w I-szej instancji Organem drugiej instancji jest Główna Komisja Orzekająca Na prawomocne orzeczenia Głównej Komisji Orzekającej przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie prawomocnego orzeczenia

26 Organy orzekające pierwszej instancji:
resortowe komisje orzekające przy ministrach kierujących działem lub działami administracji rządowej, 2) komisja orzekająca przy Szefie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, 3) wspólna komisja orzekającą (dla organów nie należących do administracji rządowej, np. dla Kancelarii Sejmu, Sądu Najwyższego, NIK), 4) regionalne komisje orzekające przy Regionalnych Izbach Obrachunkowych (dla budżetu j.s.t. i budżetu wojewody)

27 W ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych pojęcie dyscypliny finansów publicznych przedstawiono podając, co stanowi jej naruszenie. Określając odpowiedzialność, wskazano na podmiotowy i przedmiotowy zakres tej odpowiedzialności. Najważniejsze poruszone w niej zagadnienia to: - czyny powodujące naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art a), zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art ), - kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art ), - organy właściwe w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dział III), - sposób postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (art ).

28 Kary na naruszenie dyscypliny finansów publicznych
1) upomnienie, 2) nagana, 3) kara pieniężna (w wysokości od 0,25 do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia), 4) zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres od roku do 5 lat (ukaranie tą karą wyklucza możliwość pełnienia funkcji: kierownika i jego z-cy, dyrektora generalnego, członka zarządu, skarbnika, głównego księgowego i jego z-cy, kierownika i jego z-cy odpowiedzialnego za wykonywanie budżetu lub planu finansowego)

29 FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH
ALOKACYJNA REDYSTRYBUCYJNA STABILIZACYJNA

30 GŁÓWNE CECHY FINANSÓW PUBLICZNYCH W TEORII KEYNESOWSKIEJ - INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY
Łagodzenie wahania cyklu koniunkturalnego, a przede wszystkim walka z bezrobociem przez: -zwiększenie wydatków publicznych, głównie na cele inwestycyjne (mnożnik inwestycyjny) -budżet ma być równoważony, ale nie w roku budżetowym, lecz w okresie cyklu koniunkturalnego -w przypadku pojawienia się inflacji, jako rezultatu przegrzania koniunktury, państwo miało zmniejszać wydatki i tym samym ograniczać popyt globalny -wysokie oprocentowanie kredytu banku centralnego i banków komercyjnych miało hamować ekspansję i wywołaną przez nią inflację oraz odwrotnie, niskie oprocentowanie miało pobudzać inwestycje i zmniejszać bezrobocie

31 GŁÓWNE CECHY FINANSÓW PUBLICZNYCH W TEORII NEOLIBERALNEJ
1.Ograniczanie działalności państwa: najmniejsze obciążanie podatnika daninami 2.Jak najmniejszy budżet 3.Dominujące podatki pośrednie 4.Twarde ograniczanie deficytu budżetowego MONETARYZM FRIEDMANA 1.Bank centralny zapewnia stabilność cen przez regulację dopływu pieniądza do gospodarki, przez co groźba inflacji może być usunięta 2.Oczekiwania stałej wartości pieniądza i eliminacja groźby zniweczenia oszczędności przez inflację skłaniać będzie do zaangażowania inwestycyjnego jednostek gospodarczych, a więc wzrostu gospodarczego w dłuższym okresie 3.Gospodarka sama dostosowuje się do zmieniającej się sytuacji a interwencja rządu może popsuć cudowną naturę rynku

32 W przekroju p r a w n y m, system finansów publicznych tworzą:
1.konstytucja lub inna ustawa zasadnicza, zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych 2.prawo budżetowe, z reguły w randze ustawy, regulujące zasady budowy ustroju budżetowego 3.Coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów 4.Ustawy podatkowe 5.Ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych 6.Ustawy o finansach samorządowych (lokalnych, regionalnych) 7.Ustawy regulujące działalność ministra finansów (skarbu) oraz działalność aparatu skarbowego (finansowego) 8.Ustawa karnoskarbowa 9.Ustawa o zobowiązaniach podatkowych; w niektórych krajach (np. w Polsce) funkcjonują ordynacje podatkowe, będące swoistym kodeksem praw i obowiązków podatnika 10.Akty normatywne regulujące działalność ministra finansów (skarbu), rządu, innych ministrów, na szczeblu lokalnym zaś zarządów jednostek samorządu terytorialnego i ich przedstawicieli

33 Regulacji finansowe w Konstytucji
W Konstytucji finansom poświęcony jest rozdział X „Finanse publiczne”. Ponadto do kwestii finansowych mają zastosowanie takie przepisy powiązane, jak: art. 2, 4, 15 ust. 2, art. 20, 22, 31 ust. 3, art. 71, 95 ust. 2, art. 98, 146 ust. 4 pkt 4, 5, 6, art. 167, 168 i 240.

34 Art. 216  1. Środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie. 2. Nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisja papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie. 3. Ustanowienie monopolu następuje w drodze ustawy. 4. Zaciąganie pożyczek oraz udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie. 5. Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa.

35 Konstytucja a finanse publiczne
Artykuł 216 Konstytucji RP to przepis o charakterze modelowym i ogólnym, który wymaga, aby węzłowe dziedziny publicznej działalności finansowej były normowane ustawami oraz wyznacza wskaźnik bezpieczeństwa finansowego państwa.

36 Konstytucja a finanse publiczne
W teorii przyjmuje się, że z przedmiotowego punktu widzenia na finanse publiczne składają się: - finanse państwa, - finanse zakładów publicznych, - operacje banku centralnego oraz - finanse jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji należy przyjąć, że we wszystkich tych dziedzinach obowiązuje ustawowa forma regulacji prawnej.

37 Konstytucyjny zakres ustawowej formy finansów publicznych
Ustawowej formy wymaga więc: finansowanie bezzwrotne, czyli gromadzenie i wydatkowanie środków finansowych na cele publiczne; 2) działalność finansowa w sferze majątkowej; 3) monopole państwowe; wydatkowanie zwrotne (pożyczki) oraz gwarancje i poręczenia, które nie mogą przekroczyć określonego limitu.

38 Konstytucja a finanse publiczne
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, „art. 216 Konstytucji wręcz obliguje do ustawowego uregulowania problemów związanych z wydatkowaniem środków finansowych na cele publiczne” i jest potwierdzeniem „kompetencji ustawodawcy do kształtowania systemu finansów publicznych”. Wyr. TK z r., K 23/01, OTK-A 2002, Nr 2, poz. 19; Wyr. TK z r., K 35/98, OTK 1999, Nr 3, poz. 37.

39 Art. 217  Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.

40 Konstytucja a finanse publiczne
Przepis art. 217 Konstytucji RP: 1) określa w szczególny sposób relację ustaw podatkowych do rozporządzeń wykonawczych; 2) zobowiązuje do ustawowego normowania podatków i danin publicznych; 3) określa zakres ustawowego wywłaszczania przez „nakładanie” podatków i danin publicznych, czyli wyraża zasadę władztwa daninowego państwa; 4) wprowadza obowiązek unormowania w ustawie wszystkich elementów konstrukcyjnych podatku i zarazem 5) ustawowej formy dla wszystkich elementów konstrukcyjnych podatku;

41 Konstytucja a finanse publiczne
6) określa sposób ustawowego normowania zasad przyznawania ulg i umorzeń; 7) wymaga, aby zwolnieniom podlegały „kategorie” podmiotów; 8) jest narzędziem ochrony wartości konstytucyjnych, takich jak: zasada demokratycznego państwa prawnego, prawo własności, równość, sprawiedliwość i powszechność opodatkowania; 9) poprzez elementy konstrukcyjne podatku kształtuje politykę daninową, która musi uwzględniać wartości wyrażone w Konstytucji.

42 Art. 218  Organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa ustawa. Z art. 218 Konstytucji RP wynika, że Skarb Państwa musi mieć organizację oraz majątek. W literaturze przypisuje się Skarbowi Państwa także funkcje gospodarcze i finansowe.

43 Art. 219  1. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej. 2. Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej określa ustawa. 3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym. 4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy.

44 Art. 219 Normy zawarte w art. 219 Konstytucji RP zawierają postanowienia o: 1) obowiązku uchwalania budżetu przez Sejm; - rocznym okresie budżetowym; 2) ustawowej formie budżetu; 3) obowiązku ustawowej formy regulacji dla zasady i trybu opracowania projektu budżetu państwa, stopnia jego szczegółowości oraz wymagań, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej; 4) ustawowej formie zasad i trybu wykonywania ustawy budżetowej; 5) dopuszczalności w wyjątkowych przypadkach określania dochodów i wydatków państwa w okresie krótszym niż rok ustawą o prowizorium budżetowym; 6) odpowiednim stosowaniu przepisów dotyczących projektu ustawy budżetowej do projektu ustawy o prowizorium budżetowym; 7) obowiązku prowadzenia przez Radę Ministrów gospodarki finansowej na podstawie przedłożonego projektu ustawy, jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego.

45 Art. 220  1. Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej. 2. Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.

46 Konstytucja a finanse publiczne
Przepis art. 220 Konstytucji RP zawiera dwa zakazy: 1) skierowany do Sejmu zakaz zwiększania deficytu budżetowego w stosunku do przewidzianego w ustawie budżetowej mimo zwiększania wydatków lub ograniczania dochodów planowanych przez Radę Ministrów; 2) zakaz pokrywania deficytu przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa. Obydwa odnoszą się bezpośrednio do deficytu budżetowego, ale dotyczą także równowagi finansowej całego systemu finansowego.

47 Pozycja Rady Ministrów w zakresie finansów
Rada Ministrów jako organ władzy wykonawczej posiada bardzo silną pozycję ustrojową w zakresie prowadzenia gospodarki finansowej. Pozycja ta określona jest przez: art. 221 (wyłączność inicjatywy ustawodawczej Rady Ministrów w zakresie ustawy budżetowej), art. 220 ust. 1 (zakaz zwiększania przez Sejm deficytu budżetowego w stosunku do przewidzianego w projekcie ustawy budżetowej), art. 219 ust. 4 w zw. z art. 146 ust. 4 pkt 6 Konstytucji RP (wyłączność kompetencji Rady Ministrów do prowadzenia gospodarki finansowej państwa oraz kierowania wykonaniem budżetu na podstawie ustawy budżetowej). Wyr. TK z r., Kp 2/05, OTK-A 2005, Nr 10, poz. 114.

48 Art. 221 Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.

49 Wyłączność inicjatywy ustawodawczej Rady Ministrów
Przepis art. 221 Konstytucji RP jest wyjątkiem, jeśli chodzi o inicjatywę ustawodawczą w zakresie wymienionych w nim ustaw. Wyłączność inicjatywy ustawodawczej dotyczy nie tylko projektu budżetu, ale także ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych. O takim rozwiązaniu przesądzają powiązania budżetu z tymi projektami.

50 wyłączność inicjatywy ustawodawczej RM w zakresie spraw finansowych
Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w tej sprawie, „że zgodnie z art. 221 Konstytucji, inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów. To zaś oznacza zakaz tworzenia odrębnych budżetów, a co za tym idzie i odrębnych ustaw budżetowych dla każdej z trzech władz. Niemożliwe jest także w świetle polskiej Konstytucji traktowanie poszczególnych części budżetu tak, jakby były one odrębnymi budżetami – nawet wówczas, gdy przepisy ustawowe przewidują i gwarantują zarazem zachowanie pewnych odrębności w procedurze uchwalania i wykonywania budżetu”. Wyr. TK z r., Kp 2/05.

51 Art. 222 Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu.

52 Terminy z art. 222 Konstytucji
Przepis art. 222 Konstytucji RP wyznacza dwa terminy przedłożenia przez Radę Ministrów projektu budżetu na rok następny. Pierwszy, jeżeli nie zachodzą wyjątkowe przypadki – na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego. Drugi, jeżeli zachodzą wyjątkowe przypadki – w terminie „późniejszym”.

53 Art. 223 Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi.

54 Kompetencje Senatu w zakresie budżetu
Zgodnie z art. 223 Konstytucji RP Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi. Wnoszenie poprawek do ustawy budżetowej, ustawy o zmianie ustawy budżetowej oraz ustawy o prowizorium budżetowym zostało w Konstytucji ograniczone 20-dniowym terminem. Senat nie może odrzucić ustawy budżetowej w całości. Może przyjąć ustawę budżetową bez poprawek albo uchwalić poprawki. Jeżeli Senat nie podejmie w terminie 20 dni od dnia przekazania mu projektu ustawy budżetowej żadnej uchwały należy uznać, że ustawa budżetowa jest uchwalona w brzmieniu ustalonym przez Sejm.

55 Art. 224 1. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.

56 Dyscyplinujący charakter art. 224
Artykuł 224 Konstytucji RP wyraża dążenie do skrócenia procesu uchwalania budżetu przez: ograniczenie terminu do podpisania ustawy budżetowej przez Prezydenta RP, nałożenie na Trybunał Konstytucyjny obowiązku wydania orzeczenia w sprawie konstytucyjności ustawy budżetowej w ciągu 2 miesięcy.

57 Dyscyplina ustawodawcza w zakresie finansów c.d.
Podobną funkcję dyscyplinującą spełnia nałożenie na Trybunał Konstytucyjny obowiązku wydania orzeczenia w sprawie konstytucyjności ustawy budżetowej w ciągu 2 miesięcy. W nauce przyjmuje się, że w przypadku uchybienia terminu przez TK Prezydent ma mimo to obowiązek podpisania ustawy. Jednak Prezydent nie może podpisać ustawy uznanej za niezgodną z Konstytucją.

58 Art. 225 Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

59 Dyscyplina ustawodawcza w zakresie finansów c.d.
Artykuł 225 Konstytucji RP wyznacza dwa terminy: 4-miesięczny dla obu izb parlamentu na zakończenie postępowania ustawodawczego i przekazanie Prezydentowi ustawy budżetowej do podpisu, oraz 14-dniowy na podjęcie przez Prezydenta decyzji o ewentualnym skróceniu kadencji parlamentu.

60 Art. 226 1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. 2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

61 Art. 226 Artykuł 226 Konstytucji RP reguluje instytucję absolutorium. Absolutorium to uchwała Sejmu wyrażająca ocenę wykonania przez rząd ustawy budżetowej na dany rok, jako zgodnego z tą ustawą. W ujęciach encyklopedycznych absolutorium to akt (decyzja) organu nadrzędnego, najczęściej wybieralnego, zwalniający organ wykonawczy (podporządkowany) od odpowiedzialności za wykonanie powierzonych mu zadań.

62 W przekroju i n s t r u m e n t a l n y m, funkcjonowanie systemu finansów publicznych zapewniają, zwłaszcza, następujące narzędzia: 1.podatki centralne 2.podatki lokalne 3.opłaty 4.cła 5.dochody z majątku publicznego (np. dywidendy, renty) 6.składki na ubezpieczenie społeczne 7.subwencje 8.dotacje 9.kredyty państwowe i pożyczki publiczne

63 W przekroju i n s t y t u c j o n a l n y m, system finansów publicznych tworzą fundusze, przyjmujące najczęściej formę: 1.budżetu państwa 2.budżetów samorządowych szczebla podstawowego lub wyższego (powiatu samorządowego, regionu samorządowego) 3.funduszy ubezpieczeń społecznych 4.pozostałych funduszy publicznych 5.fundacji publicznych

64 Ustawa o finansach publicznych z 1998 r.
Art Do sektora finansów publicznych zalicza się: 1) Organy władzy publicznej i podległe im jednostki organizacyjne 2) Państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organizacyjne nie objęte Krajowym Rejestrem Sądowym, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub części, z wyjątkiem: a/ przedsiębiorstw państwowych b/ banków państwowych c/ spółek prawa handlowego

65 Art. 4. Ustawy z 2005 r. Sektor finansów publicznych tworzą: 1/ organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały; 2/ gminy, powiaty i samorząd województwa, zwane dalej „jednostkami samorządu terytorialnego”, oraz ich związki; 3/ jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych; 4/ państwowe i samorządowe fundusze celowe; 5/ uczelnie publiczne; 6/ jednostki badawczo-rozwojowe; 7/ samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 8/ państwowe i samorządowe instytucje kultury; 9/ Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze; 10/ Narodowy Fundusz Zdrowia; 11/ Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; 12/ inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.

66 Ustawa o finansach publicznych z 2009 r.
Art. 9 Sektor finansów publicznych tworzą: 1/ organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały; 2/ jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; 3/ jednostki budżetowe; 4/ samorządowe zakłady budżetowe; 5/ agencje wykonawcze; 6/ instytucje gospodarki budżetowej; 7/ państwowe fundusze celowe; 8/ Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS 9/ Narodowy Fundusz Zdrowia; 10/ samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; 11/ uczelnie publiczne 12/ Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; 13/ państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe 14/ inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

67 Cechy pozwalające ustalić skład sektora finansów publicznych (wg C
Cechy pozwalające ustalić skład sektora finansów publicznych (wg C. Kosikowskiego) Publiczna własność majątku podmiotu (powiązanie z sektorem publicznym przez majątek) Publiczny- całkowity lub częściowy- rodzaj zasilania finansowego Status ustrojowy podmiotów (wskazujący na przynależność do organów państwowych lub samorządowych) Forma prawna danego podmiotu (osoba prawna, albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) Charakter i cel prowadzenia działalności

68 Sektor finansów publicznych
Wyodrębniona organizacyjnie i instytucjonalnie część sektora publicznego oparta o własny, publiczny (państwowy i samorządowy) majątek, dokonująca poboru środków finansowych i redystrybucji publicznych zasobów pieniężnych, zorientowanych na zaspokajanie potrzeb ogólnospołecznych i nienastawiona na osiąganie zysku ze swojej podstawowej działalności.

69 Trzy podstawowe kryteria
Jednostka utworzona przez państwo lub jst na bazie publicznego majątku Otrzymuje środki publiczne na swoją działalność podstawową Cel podstawowej działalności- inny niż zarobkowy Nie są nimi niepubliczne uczelnie wyższe, spółki prawa handlowego, banki , choć mogą być nastawiane na zaspokajanie potrzeb publicznych.

70 Jednostki sektora finansów publicznych – cechy wspólne
Gospodarowanie środkami publicznymi Wykonywanie zadań publicznych Poddanie reżimowi ufp – w zakresie prowadzenia gospodarki finansowej Ich zobowiązania składają się na państwowy dług publiczny (art. 72 ust. 1 ufp)

71 Jednostki sektora finansów publicznych - różnice
Osobowość prawna Sposób wyposażenia w majątek Sposób rozliczeń z budżetem państwa lub budżetem jst / Podział zysku Odpowiedzialność państwa lub jst za zobowiązania jednostki

72 Podstawowe formy organizacyjne sektora finansów publicznych:
Jednostka budżetowa, Zakład budżetowy, Agencja wykonawcza, Instytucja gospodarki budżetowej, Fundusz celowy, Osoba prawna.

73 Budżetowanie brutto i netto
Budżetowanie netto Wchodzenie jednostki organizacyjnej do budżetu całością realizowanych przez jednostkę wpływów oraz traktowanie wydatków tej jednostki jako wydatków budżetu jako całości. Niełączenie wydatków i przychodów Podporządkowanie rygorom wewnątrzbudżetowym (roczność, dyrektywny charakter planów, dyscyplina budżetowa) Rozliczanie przez jednostkę organizacyjną jej wynikiem finansowym (nadwyżką/niedoborem) Pokrywanie kosztów uzyskanymi dochodami własnymi. Budżetowanie Brutto – zakłada wchodzenie jednostki organizacyjnej do budżetu całością realizowanych przez jednostkę wpływów oraz traktowanie wydatków tej jednostki jako wydatków budżetu jako całości. Niełączenie wydatków i przychodów podporządkowanie rygorom wewnątrzbudżetowym (roczność, dyrektywny charakter planów, dyscyplina budżetowa) Budżetowanie Netto Rozliczanie przez j. org. Jej wynikiem finansowym (nadwyżką/niedoborem) Pokrywanie kosztów uzyskanymi dochodami własnymi.

74 Gospodarka finansowa - budżetowanie:
Brutto: - Jednostka budżetowa, Netto klasyczne: - Zakład budżetowy, - Agencja wykonawcza. Netto specyficzne: - Agencja wykonawcza, - Instytucja gospodarki budżetowej, - Fundusz celowy.

75 Zalety i wady budżetowania brutto i netto
Budżetowanie brutto Budżetowanie netto  Możliwość dokonywania wydatków niezależnie od uzyskiwanych dochodów Możliwość ścisłego kontrolowania dokonywanych przez jednostki wydatków Oszczędne i elastyczne gospodarowanie środkami publicznymi  Brak zainteresowania przy realizacji dochodów i brak bodźców do oszczędnego gospodarowania Zmniejsza się zakres kontroli

76 JEDNOSTKI BUDŻETOWE 1.Nie mają osobowości prawnej
2.Pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu państwa, samorządu, a uzyskane dochody odprowadzają do tego budżetu (na rachunek budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego) 3.Działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działania 4.Tworzą je, łączą i likwidują: a/ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw – państwowe jednostki budżetowe b/organy stanowiące jednostek samorządy terytorialnego – gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe

77 5.Organ likwidujący jednostkę budżetową określa przeznaczenie mienia znajdującego się w jej zarządzie. W przypadku państwowej jednostki budżetowej decyzja o przeznaczeniu mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa 6.Należnosci i zobowiązania: państwowej jednostki budżetowej przejmuje organ podejmujący decyzje o likwidacji, gminnej, powiatowej lub wojewódzkiej jednostki budżetowej - przejmuje urząd odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego 7.Podstawą gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków, zwany planem finansowym 8.Ujęte w budżetach jednostek sektora finansów publicznych wydatki i rozchody stanowią nieprzekraczalny limit 9.Kierownik jednostki budżetowej może, w celu realizacji zadań, zaciągać zobowiązania pieniężne do wysokości kwot wydatków określonych w zatwierdzonym planie finansowym jednostki 10. Są zwolnione z podatku dochodowego

78 Jednostka budżetowa nie mogą być podmiotami prawa własności, nie odpowiadają za swoje zobowiązania, w ich imieniu występuje władza państwowa lub samorządowa. Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej: zdarzające się czasem wpływy mają charakter sporadyczny i nieznaczny (kara za przetrzymanie książek w bibliotece), jedynie w wypadku sądów wpływy mogą być wyższe (opłaty sądowe, kary pieniężne) Prowadzą działalność niekomercyjną o charakterze nieodpłatnych usług lub wykonywania różnych zadań administracji publicznej koszty pokrywają pieniędzmi z budżetu ewentualne dochody odprowadzają do budżetu wydatki jednostek budżetowych nie mają związku z ich dochodami! Rozliczają się z budżetem na zasadzie brutto: otrzymane z budżetu środki mają ścisłe przeznaczenie a niewykorzystane do końca roku przepadają….. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan finansowy obejmujący jej dochody i wydatki

79 Przykłady jednostek budżetowych:
żłobki i przedszkola urzędy statystyczne sądy i prokuratury areszty i więzienia ośrodki sportu i rekreacji ośrodki wychowawcze urzędy administracji samorządowej i państwowej

80 JEDNOSTKI BUDŻETOWE Jednostkę budżetową realizującą zadania na rzecz administracji rządowej, może utworzyć Prezes Rady Ministrów. ( od r.) Prezes Rady Ministrów tworząc jednostkę budżetową określa zakres realizowanych przez nią zadań Jednostka budżetowa podlega Prezesowi Rady Ministrów albo wskazanemu przez niego ministrowi lub kierownikowi urzędu centralnego

81 Art.11a Oświatowe państwowe i samorządowe jednostki budżetowe uzyskujące dochody z: 1/ spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej; 2/ odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej 3/ działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej, określonej w statucie, polegający m.in. na świadczeniu usług, w tym szkoleniowych i informacyjnych; 4/ opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i certyfikatów, jak również za sprawdzanie kwalifikacji; 5/ z tytułu odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie uczniów i młodzieży w bursach i internatach, ponoszonych bezpośrednio przez rodziców lub opiekunów; 6/ z dopłat bezpośrednich i innych płatności stosowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów. - mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku.

82 Decyzje o utworzeniu rachunku podejmują kierownicy pjb, po uzyskaniu zgody organu prowadzącego szkołę. Dochody jednostek budżetowych są przeznaczone na : 1/ sfinansowanie wydatków bieżących i majątkowych; 2/cele wskazane przez darczyńcę; 3/remont lub odtworzenie mienia w przypadku uzyskania dochodów z tytułu odszkodowań; Dochody wraz z odsetkami nie mogą być przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń osobowych.

83 Rachunek dochodów własnych mogą prowadzić również placówki dyplomatyczne za granicą. Środki te mogą być przeznaczone na funkcjonowanie placówek i podobnie jak w wypadku szkół nie mogą być przeznaczone na wynagrodzenia osobowe.

84 ZAKŁADY BUDŻETOWE 1.są to jednostki organizacyjne, które prowadzą działalność gospodarczą na zasadzie odpłatności, pokrywając swoje koszty z dochodów własnych 2.nie mają osobowości prawnej 3.mogą być dotowane: a) dotacje przedmiotowe, b) dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków z UE i zagranicznych, c) dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, d) dotacje podmiotowe, e) dotacja jednorazowa dla nowo tworzonego szb na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, Dotacje nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności (z wyłączeniem b, c)

85 4.tworzą je organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego – gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe 5.podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody, w tym dotacje z bjst, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem 6.dokonują do budżetu wpłat nadwyżek środków obrotowych, ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego 7.jeśli osiągnie w ciągu roku przychody wyższe od planowanych, może zwiększyć planowane wydatki (nie wolno zmniejszyć wpłat do budżetu, ani zwiększać dotacji z budżetu) 8.są w zasadzie opodatkowane, za wyjątkami określonymi w ustawie

86 Likwidując zakład budżetowy, organ uprawniony do likwidacji określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu zakładu. Pozostałe po likwidacji środki pieniężne, należności i zobowiązania zlikwidowanego zakładu przejmuje organ, który przeprowadza likwidację, albo nowo utworzona jednostka organizacyjna. Przejęcie następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

87 Zakład budżetowy swoje dochody przeznacza na pokrycie kosztów, nie przechodzą one przez budżet Samorządowe zakłady budżetowe nie posiadają osobowości prawnej, ale korzystają z ograniczonej samodzielności finansowej: łączy cechy podmiotu gospodarczego i jednostki realizującej zadania publiczne Prowadzą odpłatną działalność usługową o charakterze użyteczności publicznej: Zakład przeznacza otrzymane opłaty (mające charakter częściowy – muszą być tanie żeby każdy mógł korzystać) na pokrycie swoich kosztów, resztę wydatków pokrywa dotacja z odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę środków obrotowych na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej Rozliczają się z budżetem na zasadzie netto: Obejmuje on przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wydatki zakładu, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest plan finansowy Dotacje przedmiotowe (forma dopłaty do świadczonych usług); W szczególnych sytuacjach możliwa jest dotacja celowa i podmiotowa Nowo tworzonemu zakładowi może być udzielona dotacja na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe Dotacje dla zakładu (poza dotacjami celowymi) nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności Może otrzymać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje:

88 Od 1 stycznia 2010 r. Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe w zakresie: 1.gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi 2.dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego 3.wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz 4.lokalnego transportu zbiorowego 5.targowisk i hal targowych 6.zieleni gminnej i zadrzewień 7.kultury fizycznej i sportu 8.utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania 9.cmentarzy

89 FUNDUSZE CELOWE 1.fundusze, których przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań 2.stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz 3.podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy 4.plany ujmuje się w ustawie budżetowej, oddzielnie dla każdego funduszu 5.wydatki mogą być dokonywane, tylko w ramach posiadanych środków finansowych 6.mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile ustawa tworząca fundusz tak stanowi 7.szczegółowe zasady gospodarki finansowej określa, w drodze rozporządzenia, minister nadzorujący fundusz celowy, w porozumieniu z Ministrem Finansów 8.projekty planów finansowych przedkładają dysponenci wszystkich funduszy 9.plany sporządza się w układzie memoriałowym

90 Z dniem 31 grudnia 2010 roku likwiduje się fundusze celowe:
1/ wojewódzkie i powiatowe fundusze gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym 2/ Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych: centralny i terenowe Po upływie terminu likwidacji, nieściągnięte należności i nieuregulowane zobowiązania zlikwidowanych funduszy przejmują jednostki samorządu terytorialnego, które realizowały wyodrębnione zadania poprzez fundusze celowe. Środki pieniężne zlikwidowanych funduszy stają się dochodami budżetów odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego.

91 Z dniem 1 stycznia 2012 roku państwowymi funduszami celowymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych z 2009 roku, stają się państwowe fundusze celowe posiadające osobowość prawną: 1/ Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (w 2015 r. państwowy fundusz celowy) 2/ Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

92 Państwowy fundusz celowy
Nie posiada osobowości prawnej. Stanowi wyodrębniony rachunek bankowy. Powołuje się go na konkretny cel i nie można go zmienić. Jest szczególną formą gospodarowania środkami publicznymi Powoływany mocą ustawy. Przychody muszą pochodzić ze środków publicznych. Wydatki muszą być przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusz posiada 3 cechy: Do państwowego funduszu celowego nie zaliczamy funduszu, którego jedynym źródłem przychodów jest dotacja z budżetu państwa. Ma własne źródła dochodów np. składki Fundusz ma własne źródła dochodów Większa elastyczność w gospodarowaniu publicznymi pieniędzmi, dłuższy horyzont czasowy. Usztywnienie gospodarki finansowej. Zalety/wady

93 Przykładowe fundusze celowe:
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Fundusz Emerytalno Rentowy Rolników Fundusz Kościelny

94 Fundusz – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców
Fundusz Drogowy Fundusz Emerytur Pomostowych Fundusz Kolejowy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych Fundusz Leśny Fundusz Pracy

95 Narodowy Fundusz Zdrowia nie jest państwowym funduszem celowym.
zakaz tworzenia nowych funduszy celowych. 2005 r. zniesiono zakaz.

96 AGENCJE WYKONAWCZE Agencje wykonawcze są z reguły jednostkami tworzonymi na ujednoliconych zasadach prawnych, realizującymi wyznaczo­ne im cele i zadania, podległymi i nadzorowanymi przez konkret­ne organy centralnej administracji publicznej, ale w odróżnieniu od departamentów ministerstw mają dużą autonomię. Są one charakterystyczne przede wszystkim dla krajów europejskich wzorujących się najczęściej na wprowadzonych w latach 80. rozwiązaniach brytyjskich w ramach koncepcji Nowego Zarządzania Publicznego (NPM – New Public Management).

97 AGENCJE WYKONAWCZE Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy obejmujący: przychody z prowadzonej działalności, dotacje z budżetu państwa, zestawienie kosztów funkcjonowania agencji, realizację zadań ustawowych, z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatności odsetkowych wynikających z zaciągniętych zobowiązań, wynik finansowy, środki na wydatki majątkowe, środki przyznane innym podmiotom, stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku, stan środków pieniężnych na początek i koniec roku.

98 Agencja może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, może zaciągać zobowiązania na okres realizacji danego zadania przekraczający rok budżetowy, jeżeli wydatki niezbędne na obsługę zobowiązania znajdują się w rocznym planie finansowym. Agencja wykonawcza jest obowiązana corocznie wpłacać do budżetu państwa, na rachunek bieżący dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu zobowiązań podatkowych.

99 Agencja wykonawcza Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną:
Prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych i w ustawie tworzącej daną agencję. Koszty funkcjonowania pokrywa z przychodów: z prowadzonej działalności oraz uzupełniająco z dotacji z budżetu państwa Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną: Państwo poprzez agencje oddziałuje na działalność gospodarczą w takich dziedzinach jak: rolnictwo, rozwój przedsiębiorczości, działalność innowacyjna, przyspieszenie zmian strukturalnych w gospodarce Agencja wykonawcza tworzona jest na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji określonych zadań państwa Wpłaca na rachunek bieżący dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad tą agencją nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu zobowiązań podatkowych Jest obowiązana corocznie wpłacać do budżetu państwa nadwyżkę środków finansowych Zamieszczany w załączniku do ustawy budżetowej, Ustalany przez jej właściwy organ w porozumieniu z ministrem sprawującym nadzór nad agencją wykonawczą Podstawą gospodarki finansowej agencji wykonawczej jest plan finansowy

100 Z dniem 1 stycznia 2012 roku agencjami wykonawczymi, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych z 2009 roku, stają się: 1.Państwowe agencje: -Agencja Nieruchomości Rolnych -Wojskowa Agencja Mieszkaniowa (w 2015 r. zlikwidowana) -Agencja Mienia Wojskowego -Agencja Rezerw Materiałowych -Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości -Agencja Rynku Rolnego -Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 2.Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Inne: Narodowe Centrum Nauki Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych

101 Agencje wykonawcze:

102 INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ
Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w celu realizacji zadań publicznych, która -odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania -pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Instytucja gospodarki budżetowej może być utworzona przez: 1/ ministra lub Szefa, za zgodą Rady Ministrów 2/ organ lub kierownika jednostki, o których mowa w art.139 ust.2 (Kancelaria Sejmu, Senatu, Prezydenta…itd.), jako organu wykonującego funkcje organu założycielskiego. Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS. Instytucja może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na realizację zadań publicznych. Instytucja samodzielnie gospodaruje mieniem, kierując się zasadą efektywności jego wykorzystania.

103 Instytucje gospodarki budżetowej
Powstały na podstawie ustawy o finansach publicznych z 2009 r. Mogły się w nią przekształcić gospodarstwa pomocnicze oraz zakłady budżetowe na szczeblu państwowym. Nowa jednostka sektora finansów publicznych Uzyskuje ją z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Posiada osobowość prawną Tworzone w celu realizacji zadań publicznych. Działają na zasadzie samofinansowania. Mogą otrzymywać dotacje z budżetu państwa. Cel

104 Nowo powstała instytucja może uzyskać jednorazową dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.
Jako instytucje gospodarki budżetowej działają np. przywięzienne zakłady pracy.

105 Instytucja gospodarki budżetowej
Przykłady instytucji gospodarki budżetowej Podlaska Instytucja Gospodarki Budżetowej Bielik Pomorska Instytucja Gospodarki Budżetowej Pomerania Bałtycka Instytucja Gospodarki Budżetowej Baltica Mazowiecka Instytucja Gospodarki Budżetowej Mazovia Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta RP Centralny Ośrodek Sportu Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Centralny Ośrodek Informatyki Zakład Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS

106 ZARZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 29 listopada 2010 r
ZARZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 29 listopada 2010 r. w sprawie utworzenia Mazowieckiej Instytucji Gospodarki Budżetowej MAZOVIA Na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 1 i art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.1) w związku z art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z późn. zm.2) zarządza się, co następuje: § Tworzy się instytucję gospodarki budżetowej pod nazwą „Mazowiecka Instytucja Gospodarki Budżetowej MAZOVIA”, zwaną dalej „Instytucją”. 2. Instytucję tworzy się poprzez przekształcenie następujących gospodarstw pomocniczych: 1) Gospodarstwa Pomocniczego Warszawa-Bemowo przy Areszcie Śledczym Warszawa-Białołęka; 2) Wielobranżowego Gospodarstwa Pomocniczego Stacji Obsługi Samochodów przy Areszcie Śledczym Warszawa-Mokotów; 3) Gospodarstwa Pomocniczego Zakładu Produkcyjnego przy Zakładzie Karnym w Sieradzu - zwanych dalej „gospodarstwami pomocniczymi”. § 2. Organem założycielskim Instytucji jest Minister Sprawiedliwości. § 3. Instytucja działa na podstawie statutu, stanowiącego załącznik do zarządzenia. § 4. Instytucja przejmuje zadania publiczne wykonywane przez przekształcane gospodarstwa pomocnicze, polegające na prowadzeniu oddziaływań penitencjarnych oraz resocjalizacyjnych wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności przez organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych. § 5. Instytucja przejmuje przysługujące gospodarstwom pomocniczym przed ich przekształceniem należności, uprawnienia, zezwolenia i koncesje, obowiązki, środki pieniężne oraz rzeczowe składniki majątkowe inne niż nieruchomości. § W statucie wskazuje się nieruchomości przeznaczone na wyposażenie Instytucji, z zastrzeżeniem ust. 2 i Instytucję wyposaża się w nieruchomości, o których mowa w ust. 1, po wydaniu przez właściwy organ decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu przysługującego jednostkom organizacyjnym Służby Więziennej lub Ministerstwu Sprawiedliwości. 3. Do wyposażenia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się przepisy działu II rozdziału 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.3). § Zarządza się przeprowadzenie czynności związanych z przekształceniem gospodarstw pomocniczych w Instytucję. 2. Osobą odpowiedzialną za przeprowadzenie czynności, o których mowa w ust. 1, jest Dyrektor Gospodarstwa Pomocniczego Warszawa-Bemowo przy Areszcie Śledczym Warszawa-Białołęka. § 8. Dniem rozpoczęcia działalności Instytucji jest dzień uzyskania przez Instytucję osobowości prawnej.

107 Jednostki sektora finansów publicznych
Osobowość prawna Odpowiedzialność za zobowiązania Majątek Metoda rozliczeń z budżetem Przeznaczenie „zysku” Jednostki budżetowe - Państwo albo jst użytkowanie Brutto Brak zysku Zakłady budżetowe Jst Netto Budżet Jst Agencje wykonawcze + Państwo Własność Budżet Państwa Instytucje gospodarki budżetowej Państwo (?) własność Nikt Państwowe fundusze celowe brak netto

108 Pozostałe jednostki sektora finansów publicznych
Państwowe i samorządowe osoby prawne Tworzone na podstawie odrębnych ustaw. Występują we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Zostają wyposażone w majątek stanowiący własność Skarbu Państwa. Świadczą usługi dotyczące zadań publicznych. Przychody jednostek są zróżnicowane, zróżnicowany jest zatem udział dotacji budżetowych.

109 Pozostałe jednostki sektora finansów publicznych
Fundacje prawa publicznego Państwo lub inny podmiot prawa publicznego przeznacza majątek i środki publiczne na realizację celu należącego do zakresu działania władzy publicznej. Obecnie w Polsce działają 3 takie fundacje.

110 Zakład Narodowy im. Ossolińskich

111 Centrum Badania Opinii Społecznej

112 Zakłady Kórnickie