Elementy psychologii prowadzący: dr Waldemar Grzywacz

Prezentacja na temat: "Elementy psychologii prowadzący: dr Waldemar Grzywacz"— Zapis prezentacji:

1 Elementy psychologii prowadzący: dr Waldemar Grzywacz
dr hab. Tomasz Ochinowski Katedra Psychologii i Socjologii Zarządzania prof. Grażyny Wieczorkowskiej- Wierzbińskiej

2 Warunki zaliczenia 1. Trzeba czytać (Wow !!!): Na zajęcia należy przygotować wskazaną część publikacji prof. Wieczorkowskiej- Wierzbińskiej, Psychologiczne ograniczenia. Warszawa 2011 zajęcia I Wprowadzenie (bez czytania uff…) zajęcia II Procesy poznawcze, rozdz. 1, paragrafy I- IV zajęcia III Pamięć, rozdz. 1, paragrafy V- VIII Zajęcia IV Decyzje i motywacja, rozdz. 1., paragrafy VIII- IX zajęcia V Procesy afektywne, rozdz. 2, paragrafy I- V Zajęcia VI Zachowania, rozdz. 3, paragrafy I- II 2. Na zajęciach można zdobyć punkty za (1) notatki z lektur, (2) aktywność przy rozwiązywaniu quizów 3. Zaliczenie ustne po zakończeniu zajęć

3 Pytania Służących sześciu człowiek ma Dzięki nim wie, co wie;
Zwą się: Dlaczego, Co i Jak, Kiedy, Kto i Gdzie. Rudyard Kipling

4 Jak? Co? czy Dlaczego?

5

6 Jak czy dlaczego? Wysokie poziomy relacji z rzeczywistością, definiowane przez abstrakcyjne i długoterminowe cele, np.: Dlaczego coś robimy? Odpowiedź kieruje nas ku przyszłości. Niskie poziomy, odwrotnie, np.: Jak coś robimy? Odpowiedź wskazuje koncentrację na teraźniejszości.

7 „Przykładem czego jest…?”
Myślenie globalne, rejestr wysoki. Wskazuje na większą samokontrolę, zdolność odraczania gratyfikacji, większą wytrzymałość fizyczną. „Co jest przykładem …?” Myślenie konkretne, rejestr niski. Wąskie, przyziemne myślenie źle wpływa na samokontrolę.

8 Kto?

9 Badania SOU Rada Biznesu przy WZ

10 Pracodawcy - Rynek pracy
Według badań McKinsey, tylko 43% pracodawców zgodziło się ze stwierdzeniem, że jest w stanie znaleźć wystarczająco wykwalifikowanych pracowników na stanowiska przeznaczone dla osób rozpoczynających karierę. Problem ten nie jest wyłącznie tymczasową reakcją rynku pracy – może on znacząco pogłębić się w następnych latach.

11 Pracodawcy - Rynek pracy
Najwyżej oceniane przez pracodawców kompetencje spełniają jedno z kryteriów: przynależność do grupy najczęściej poszukiwanych zdolności i/lub ich rzadkość na rynku. Z perspektywy oceny efektów edukacji wymieniane są wymiary: Prawdopodobieństwo zatrudnienia Osiągane wynagrodzenie

12 Pracodawcy - Rynek pracy
Jako elementy konstytutywne kompetencji wymienia ona kwalifikacje nabyte formalnie, czego przykładem może być wykształcenie, jak również umiejętności praktyczne. W związku z tym najwyżej wynagradzani są ludzie, którzy poprzez wysiłek włożony w edukację osiągają „wyższe poziomy kwalifikacyjne” (Kozek 2013), a rynek poszukuje ich kompetencji (Mills 2012).

13 Pracodawcy - Rynek pracy
Pracodawcy, którzy zgłaszali trudności w pozyskiwaniu kandydatów wskazywali niedobory ich kompetencji, najczęściej powoływali się na braki w umiejętnościach (BKL 2015): zawodowych (ok. 50% pracodawców) samoorganizacyjnych, obejmujących inicjatywę pracownika, jego samoorganizację pracy, kompetencje przedsiębiorcze, odporność na stres, dotrzymywanie terminów realizacji zadań i celów (ok. 25%) interpersonalnych, które obejmują współpracę w grupie oraz kontakty z innymi ludźmi (14%)

14 Pracodawcy - Rynek pracy
Standardową strategią redukcji niedopasowania jest zgłaszanie potrzeby reform edukacyjnych lub szkolenia młodych ludzi, aby redukować rozbieżności kompetencyjne (Eurofound 2012). Jednakże dalej idącym wnioskiem z badania McKinsey Global Institute, może być również konieczność rewizji i właściwej definicji potrzeb przez samych pracodawców, jak również i poprawa komunikacji na linii uczelnie – pracodawcy.

15 Pracodawcy - Rynek pracy
Pracodawcy jako zgłaszający zapotrzebowanie na konkretne kompetencje i gwarantujący w zamian odpowiednie wynagrodzenie mogą być potraktowani jako strona dominująca trójstronnych relacji na rynku pracy. Ich pozycja powoduje postawę aktywną wobec systemu edukacji. To powoduje ograniczenie inicjatywy uczelni.

16 Pracodawcy - Rynek pracy
Pracodawcy i uczelnie zmuszone są współpracować, aby badać i skutecznie reformować system edukacyjny i rynek pracy, budować odpowiednie kompetencje wśród uczniów i studentów.

17

18 Wybierając kierunek nie myślą o późniejszym zawodzie
Największe szanse mają absolwenci kierunków: zarządzanie, handel i nauki ścisłe Preferowane osoby z doświadczeniem ok. 2- letnim

19 Obowiązkowe praktyki studenckie nie są poważnie traktowane jako istotny element kształcenia – moment zapoznania się z rynkiem pracy. Może to świadczyć o niedostatecznym dopasowaniu oferty praktyk do potrzeb studentów i do ich wyobrażeń rynku pracy.

20 System edukacji niedostosowany do potrzeb rynku pracy
Absolwenci mają możliwość uczenia się u najlepszych specjalistów w swojej dziedzinie Ukończenie wysoko usytuowanej w rankingach uczelni, dobre oceny, wyróżnienia są wskaźnikiem potencjału kandydata, a nie gwarancją kompetencji niezbędnych w zawodzie

21 Poszukiwane cechy to: języki obce, kreatywność, aktywność, inicjatywa, samodzielność, nastawienie na rozwiązywanie problemów, odpowiedzialność, umiejętność organizacji pracy, syntezy faktów oraz wyciągania wniosków, komunikatywność, umiejętność współpracy, otwartość na krytykę, kultura osobista

22 Podejmowanie staży czy praktyk
Doświadczenie zawodowe badani zdobywali przede wszystkim w ramach pracy, a nie w ramach praktyk zawodowych na studiach, które nie są dobrze oceniane

23 Według metodologii McKinsey Global Institute (Barton, Farrell i in
Według metodologii McKinsey Global Institute (Barton, Farrell i in. 2014), kompetencje podzielono na obszary: Zdolność do pracy w grupie Zdolności przywódcze Praktyczne doświadczenie w zawodzie Znajomość teorii w kontekście zawodu Biegłość posługiwania się językiem lokalnym Biegłość w posługiwaniu się językiem angielskim Komunikacja werbalna Komunikacja pisemna Umiejętność rozwiązywania problemów Kreatywność Etykę pracy Umiejętność obsługi komputera Podstawowe zdolności matematyczne

24 Z badania McKinsey wynika znaczna rozbieżność nie tylko pomiędzy grupami kompetencji pożądanymi przez pracodawców a posiadanymi przez kandydatów, ale również pomiędzy postrzeganym poziomem ich ważności pomiędzy uczelniami a pracodawcami. Można też zauważyć przypisywanie wszystkim 13 grupom kompetencyjnym wyższego priorytetu przez uczelnie w porównaniu do percepcji pracodawców.

25

26 PO WER Konkurs w ramach Programu Studiujesz? Praktykuj! Działanie 3.1 Kompetencje w szkolnictwie wyższym Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER)

27 Warunki programu: Wysoka jakość programów stażowych
Czas stażu: minimum 1 miesiąc, nie mniej niż 120 godzin (zalecane 3 mies.) Miesięczne (168 g.)wynagrodzenie opiekuna po stronie pracodawcy za opiekę nad 10 stażystami nie więcej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wg GUS Stypendium płatne: max. 50% przeciętn. Wynagrodzenia wg GUS

28 Psychologia. Jak się zaczęło ?
Czy drzewo przewracające się w lesie, w którym nie ma kogokolwiek, kto mógłby je usłyszeć, wytwarza jakiś dźwięk ? supraślak.flog.pl

29 to zależy jeśli dźwięk = rozchodzenie się fal dźwiękowych wytwarzanych przez upadające drzewo… to był dźwięk - jeśli dźwięk = akt słyszenia związany z dotarciem fal dźwiękowych do ludzkiego ucha… to nie było dźwięku

30 Wilhelm Wundt, 1879 każde doświadczenie to to zjawisko złożone z wrażeń, skojarzeń i uczuć „Faktyczna treść psychicznego doświadczenia zawsze składa się z różnych kombinacji elementów wrażeniowych i afektywnych, tak że specyficzny charakter danego procesu psychicznego zależy w większej części nie tyle od właściwości jego czynników, ile od ich połączenia w jedną całość” (Wundt, cyt. za L. Benjaminem, Historia współczesnej psychologii. Warszawa 2008, s. 61) co począć ? analiza doświadczenia psychicznego w odniesieniu do jego składowych elementów wyodrębnienie najbardziej podstawowych elementów doświadczenia psychicznego (świadomego) i zrozumienie jak tworzą one to doświadczenie lub jego składowe

31 William James „Większość książek zaczyna się od omówienia wrażeń jako najprostszych faktów psychicznych i w syntetyczny sposób wyprowadza poziomy wyższe z poziomów niższych. Takie podejście jest równoznaczne z odrzuceniem empirycznych metod badawczych. Nikt nigdy nie dobierał prostego, pojedynczego wrażenia. Począwszy od dnia narodzin, świadomość pozostaje tętniącą różnorodnością obiektów i relacji, a to co nazywamy prostymi wrażeniami jest produktem selektywnej uwagi, często na bardzo wysokim poziomie wybiórczości” (James, cyt. Za Benjaminiem, dz. cyt., s. 83) psychika (świadomość) nie istnieje w formie oddzielnych elementów, raczej „płynie jak strumień” Charles Darwin: ważna rola procesów adaptacji i przetrwania; James: w jaki sposób psychika (świadomość) przyczynia się do przetrwania człowieka?

32 Nie tylko świadomość, a może nie przede wszystkim… psychoanaliza
Zygmunt Freud „nad – ja – we mnie” (Superego) „ja – we mnie” (Ego) „to – we mnie” (Id)

33 psychoanaliza c.d. Alfred Adler dążenie do mocy kompleks niższości

34 psychoanaliza c.d Carl Gustav Jung nieświadomość zbiorowa archetypy

35 mechanizmy obronne: nieświadome strategie stosowane przez „ja” w celu radzenia sobie (zapobiegania lub łagodzenia) z lękiem wywołanym wewnętrznymi konfliktami

36 Nie bój się lęku (w czasie zmiany organizacyjnej) E. Schein
lęk przed okresową niekompetencją lęk przed karą za niekompetencje lęk przed utratą tożsamości lęk przed utratą pozycji mechanizmy obronne: zaprzeczanie szukanie kozła ofiarnego, uchylanie się manewrowanie i targowanie się

37 Budowanie bezpieczeństwa psychologicznego pracowników
przekonująca, pozytywna wizja szkolenia angażowanie w uczenie nieformalne uczenie praktyka, coaching i informacje zwrotne pozytywne modele nowych ról grupy wsparcia spójny system i spójne struktury (!!!)

38 psychologia poznawcza,
czyli o wszechobecności decyzji

39 Hixon Symposium on Cerebral Mechanisms in Behavior 1948, California Institute of Technology
Members of the Hixon Symposium (…) PAPERS WARD C. HALSTEAD, Professor of Experimental Psychology, University of Chicago, Departments of Medicine and Psychology HEINRICH KLÜVER, Professor of Experimental Psychology, Division of the Biological Sciences, University of Chicago WOLFGANG KLÖHLER, Research Professor of Philosophy and Psychology, Swarthmore College K. S. LASHLEY, Research Professor of Neuropsychology, Harvard University, and Director, Yerkes Laboratories of Primate Biology WARREN S. MCCULLOCH, Professor of Psychiatry, University of Illinois College of Medicine, and Illinois Neuropsychiatric Institute JOHN VON NEUMANN, Professor of Mathematics, Institute for Advanced Study (L. A. JEFFRESS 1951/67)

40 1941, Colossus według projektu Alana Turniga (Wlk. Bryt.)
metafora komputerowa sztuczna inteligencja (AI) Allen Newell, matematyk i fizyk Herbert Simon, politolog, ekonomista (Nobel’ 78) i psycholog 1955, program „Logiczny Teoretyk” 1957, program „Uniwersalny Rozwiązywacz Problemów” (podstawowy zestaw procesów, które można używać do rozwiązywania różnorodnych problemów) 1948, m in. John von Neuman: metafora komputerowa jako model funkcjonowania mózgu;wcześniej konsultant przy budowie ENIAC (1943 – 45; 27 ton; 140m kw.) 1941, Colossus według projektu Alana Turniga (Wlk. Bryt.) 1951, UNIVAC – John Presper Eckert i John William Mauchly (tak jak ENIAC)

41 http://www. google. pl/imgres. imgurl=http://www. computermuseum
UNIVAC-1-Fu

42 umysł jako system przetwarzania informacji
metafora komputerowa różnorodne strategie poznawcze można testować za pomocą modelowania komputerowego komputer jako urządzenie typu „wejście – wyjście” wraz z systemami przetwarzającymi dane wejściowe – dogodna metafora ludzkiego umysłu informatycy: schematy blokowe do diagramów obrazujących fazy operacyjne przetwarzania informacji w komputerze // psychologowie: przedstawianie procesów poznawczych u ludzi za pomocą tej strategii umysł jako system przetwarzania informacji

43 Pandemonium Oliver Selfridge http://webspace. ship

44 historia czytana amerykańskim studentom
Młody Indianin wybrał się na polowanie na foki. W jego trakcie został przyłączony do grupy wojowników i podczas bitwy raniony. Wydawało mu się, że zaopiekowały się nim duchy. Do domu przynieśli go członkowie plemienia. Mimo że Indianin nie odczuwał bólu, to wkrótce zmarł, a z jego ust wydobyło się coś czarnego. (Wikipedia) dodawanie informacji opuszczanie fragmentów przestawianie kolejności zmiana elementów na „bardziej zrozumiałe”

45 schemat poznawczy Frederic Bartlett
schemat = struktura poznawcza organizująca doświadczenia z przeszłości w powiązaniu z konkretnymi pojęciami doświadczenie umożliwia człowiekowi tworzenie wielu schematów np. przeszłe doświadczenie z grubiaństwem – schemat dotyczący grubiaństwa – oddziałuje na aktualną formę aktywności poznawczej, w której wystąpią spostrzeżenia / sądy / wspomnienia związane z grubiaństwem schematy wpływają na: wybór takich a nie innych informacji (spośród wielu dostępnych) do przetworzenia sposób ich interpretacji i rekonstrukcji (przypomnienia) sposób ich wykorzystania

46 Psychologia poznawcza
Opr. W. Grzywacz

47 Psychologia poznawcza
bada i opisuje czynność identyfikacji obiektów w procesie spostrzegania, a także rozpoznaje czynniki mające wpływ na przebieg tego procesu.

48 Psychologia poznawcza
wg Philipa G. Zimbardo to naukowe badanie procesów i struktur umysłowych. Studiuje ona sposób odbioru i przetwarzania informacji oraz manipulowania nimi przez ludzi. Badanie procesów poznawczych występuje w wielu dziedzinach psychologii, przez co psychologia poznawcza znalazła się w samym sercu nowoczesnej psychologii.

49 Psychologia poznawcza
to nauka badająca procesy i zmiany psychiczne (wrażenia zmysłowe), które następują podczas oddziaływania na mózg i psychikę człowieka. Jest dziedziną psychologii badającą procesy i struktury poznawcze. W obszarze zainteresowań psychologii poznawczej leżą także zasady funkcjonowania mózgu, tj. odbieranie i przetwarzanie informacji przez mózg.

50 Psychologia poznawcza
Jest więc: dziedziną psychologii; zajmuje się badaniem: procesów spostrzegania (np. sposób odbioru i przetwarzania informacji), zmian pod wpływem tych procesów, struktur (umysłowych, mózgu), innych czynników odpowiedzialnych za spostrzeganie; oraz nadawania znaczenia docierającym do człowieka bodźcom.

51 Podstawa psychologii poznawczej
teoria informacji pochodziła z dziedziny techniki komputerowej, służąc później psychologom poznawczym za podstawę pojęciowego ujmowania badanych przez nich czynności, takich jak: zbieranie informacji (spostrzeganie); kodowanie pamięci (uczenie się); przechowywanie informacji (pamiętanie); interpretowanie informacji (rozumowanie); i wyrażanie informacji (język).

52 Taki podział procesów poznawczych
był jednym z pierwszych i obecnie rozróżniamy procesy: spostrzegania; rozpoznawania; pamięci; uczenia się; uwagi; myślenia; podejmowania decyzji; języka (komunikowania się).

53 Przedmiotem badań psych. poznawczej
są procesy poznawcze, które tworzą i modyfikują struktury poznawcze (reprezentacje umysłowe) w systemie poznawczym (w umyśle).

54 Procesy poznawcze służą do tworzenia i modyfikowania wiedzy o otoczeniu, która kształtuje zachowanie (służą poznawaniu otoczenia), równocześnie są to procesy przetwarzania informacji, jakie zachodzą w układzie nerwowym i polegają na odbieraniu informacji z otoczenia, ich przechowywaniu i przekształcaniu, oraz wyprowadzaniu ich ponownie do otoczenia w postaci reakcji – zachowania.

55 Proces poznawczy to sekwencja zmian zachodzących w przebiegu aktywności motoryczno- intelektualnej człowieka, zmiany w psychice w wyniku oddziaływania bodźców na zmysły i mózg, a determinujące poznawanie rzeczywistości i regulujące stosunek człowieka do otoczenia.

56 Spostrzeganie to proces psychologiczny, za pomocą którego bodźce są selekcjonowane, organizowane i interpretowane. Proces przetwarzania bodźców percepcyjnych w umysłowe struktury znaczeniowe nadające sens otaczającej rzeczywistości wychodzi już poza spostrzeganie i łączy w sobie kategoryzację i myślenie pojęciowe.

57 Rozpoznawanie jest zatem wzbudzeniem przez bodziec sensoryczny zapisanej w pamięci jakiejś struktury percepcyjnej, nazywanej wzorcem, najlepiej reprezentującej rozpoznawany przedmiot. Terminem „pamięć” określa się różnego rodzaju czynności i procesy, za pomocą których człowiek może zdobywać doświadczenie.

58 Właściwości Rodzaj pamięci Sensoryczna Krótkotrwała Trwała Pojemność około 18 elementów; zmienna, w zależności od sposobu badania 7±2 elementy (Miller), 80 bitów (Lehlr, Fisher) 185 miliardów informacji (Csikszentmihalyi), praktycznie nieograniczona Czas przechowywania 0,5 s – modalność wzrokowa; kilka sekund – modalność słuchowa 15-18 s (Petersonowie); 5,4 s; może zostać wydłużony dzięki powtórkom wewnętrznym praktycznie nieograniczony Format zapisywanych informacji wzrokowy lub słuchowy; możliwe inne modalności akustyczny, możliwy semantyczny semantyczny, możliwy także wzrokowy, słuchowy, rzadziej w zakresie innych modalności Zapominanie znikanie, występuje również efekt maskowania znikanie lub interferencja, czyli zakłócanie śladu pamięciowego przez informacje wcześniejsze lub późniejsze brak dostępu, możliwe zanikanie Kontrola sprawowana przez podmiot nad danym rodzajem pamięci brak powtórki wewnętrzne bardzo duża; zróżnicowane formy dotyczące zarówno organizacji zapamiętywania, jak i stosowania specyficznych strategii odtwarzania

59 Uczenie się jest procesem, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania lub możliwości (potencjału) zachowania i który opiera się na doświadczeniu. Uwaga odpowiada za redukcję nadmiaru informacji. Dzięki temu system poznawczy może kontrolować procesy odbioru i przetwarzania informacji, aby uniknąć niebezpiecznych skutków przeładowania.

60 Udział uwagi w procesach percepcji może się różnić
Udział uwagi w procesach percepcji może się różnić. Stąd rozróżniamy: procesy świadome i procesy automatyczne. Procesy świadome są ściśle uzależnione od uwagi, procesy automatyczne wymagają tylko minimalnego jej zaangażowania, a niekiedy nie wymagają go w ogóle.

61 Myślenie jest to złożony proces umysłowy, polegający na tworzeniu nowych reprezentacji za pomocą transformacji dostępnych informacji. Myślenie to proces łączenia elementów poznawczej reprezentacji świata (obrazów, pojęć lub sądów) w dłuższe ciągi. Reprezentacje poznawcze mogą być trwałe (pojęcia, sądy) lub nietrwałe (spostrzeżenia, wyobrażenia), ale zawsze są strukturami poznawczymi, a nie procesami. Jeśli owe struktury poznawcze ulegają dalszemu przetwarzaniu, na przykład są w dłuższe ciągi, to mamy do czynienia z procesem myślenia.

62 Decyzją nazywamy wybór działania z dwóch lub większej liczby dostępnych, alternatywnych działań. Decyzje mogą różnić się od siebie istotnością, ryzykiem i niepewnością. Podjęcie decyzji zazwyczaj wymaga dłuższego łańcucha złożonych procesów poznawczych, czyli myślenia i rozumowania, wspomaganych działaniem uwagi, pamięci roboczej i pamięci trwałej. Procesy te są podporządkowane celowi, czyli wypracowaniu możliwego do przyjęcia wyboru; można je więc nazwać czynnościami decyzyjnymi.

63 Język to społecznie ustalony system kodowania znaczeń poprzez wykorzystanie skończonego zbioru symboli (dźwięków mowy lub znaków pisma) oraz swoistych dla każdego języka naturalnego lub sztucznego reguł gramatycznych posługiwania się nimi.

64 Scharakteryzowane powyżej procesy poznawcze uzupełniają się wzajemnie, bez prawidłowego funkcjonowania, choć jednego z tych elementów człowiek nie byłby w stanie przetrwać w stale zmieniającym się środowisku. Aby efektywnie funkcjonować musi dobrze orientować się w zewnętrznej rzeczywistości.

65 Percepcja (spostrzeganie)
to proces aktywnej interpretacji danych zmysłowych z wykorzystaniem wskazówek kontekstualnych, nastawienia i wcześniej nabytej wiedzy. W wyniku percepcji dochodzi do rozpoznania obiektu, np. przedmiotu. Percepcja jest zbiorem procesów poznawczych. Ich zadaniem jest zapewnienie nam kontaktu z rzeczywistością, czyli z wydarzeniami mającymi miejsce poza organizmem, ale także dostarczanie danych o stanie narządów wewnętrznych i aktualnym stanie położenia kończyn.

66 Na proces percepcji składają się dwa niezbędne składniki:
recepcja sensoryczna – gromadzenie informacji przez zmysły; oraz percepcja umysłowa – odzwierciedlanie zdobytych informacji w systemie poznawczym. Rolą percepcji jest z pewnością nadawanie sensu wrażeniom, które człowiek odbiera. Nadanie sensu oznacza wykroczenie poza przetwarzanie czysto sensoryczne, by stworzyć własne rozumienie doświadczanej przez nas rzeczywistości fizycznej.

67 „Słownik” psychologii poznawczej – wybór
Pojęcie – kategoria psychiczna grupująca przedmioty, relacje, działania, abstrakcje lub właściwości o wspólnych cechach. Sąd – jednostka znaczenia składająca się z pojęć i wyrażająca jednolitą ideę. Schemat poznawczy – zintegrowana sieć wiedzy, przekonań i oczekiwań dotyczących określonego tematu lub aspektu rzeczywistości.

68 Rozumowanie dedukcyjne – forma rozumowania, w której wniosek jest koniecznym rezultatem określonych założeń; jeżeli założenia są prawdziwe, wniosek musi być prawdziwy. Rozumowanie indukcyjne – forma rozumowania, w której założenia są potwierdzeniem określonego wniosku, choć zawsze istnieje możliwość, że wniosek okaże się fałszywy. Rozumowanie dialektyczne – proces w którym rozważa się i porównuje przeciwstawne fakty lub idee, aby uzyskać najlepsze rozwiązanie lub znieść różnice.

69 Myślenie dywergencyjne – poszukiwanie niekonwencjonalnych, alternatywnych rozwiązań problemów; zazwyczaj pobudza kreatywność. Myślenie konwergencyjne – myślenie, którego celem jest znalezienie jednego prawidłowego rozwiązania.

70 Algorytm i heurystyka Wyolbrzymienie prawdopodobieństwa Heurystyka dostępności – tendencja do oceniania prawdopodobieństwa danego typu zdarzeń na podstawie łatwość znajdowania przykładów. Obawa przed stratą Koszty a straty Poszukiwanie potwierdzenia – tendencja do potwierdzenia (wyszukiwanie i uwzględnianie informacji które potwierdzają nasze dotychczasowe poglądy).

71 Błędy w skutek oczekiwania – nastawienie percepcyjne
Myślenie retrospektywne Błędy myślenia retrospektywnego Dysonans poznaczy Błędy atrybucji

72 2002 roku nagrodę Nobla z dziedziny ekonomii
dostał izraelski psycholog Daniel Kahneman, za prace wykonane wspólnie z Amosem Tverskim (który niestety zmarł wcześniej, nie doczekawszy tego prestiżowego wyróżnienia).

73 Początkowo Kahneman zajmował się procesami uwagi
Rozwinął on teorię zasobów uwagi. Wykazał, iż każda czynność wymaga pewnej porcji energii psychicznej, której ilość jest ograniczona. Dlatego też nadzorowanie dwóch czynności jednocześnie musi doprowadzić do pogorszenia wykonania przynajmniej jednej z nich, chyba że obie są bardzo proste i wynikające z nich łączne obciążenie umysłu nie przekracza ogólnych możliwości danego człowieka. W innym przypadku poziom jednego działania może być zachowany jedynie kosztem drugiego. Gdy brak wyraźnych wskazówek pozwalających na „uprzywilejowanie”, czyli decyzję, która czynność ma być ważniejsza, może dojść do obniżenia poziomu wykonania obydwóch.

74 cecha konstytutywna pokolenia (?) wielozadaniowość (multitasking)
Jako czynnik zwiększający efektywność- nie istnieje, jest mitem np. Clifford Nass (2013): badanie „doświadczonych wielozadaniowców”- wielozadaniowość nie zwiększa podzielności uwagi; osłabia zdolność koncentracji na najważniejszych zadaniach; Frai Sana: używanie laptopów na lekcjach pogarsza wyniki, także sąsiadów….

75 mit wielozadaniowości
nie wielozadaniowość a szybkie przerzucanie się z jednego zadania na drugie; brak pełnego zaangażowania w którekolwiek z nich skutki: -mniejsza wydajność pracy -więcej błędów -stres -spadek motywacji Nass (2009): „wielozadanowość” to wada = robienie wielu rzeczy, ale wszystkie kiepsko Brytyjski Instytut Psychiatrii: konieczność podziału uwagi prowadzi do stopniowego spadku „mocy poznawczych” sprawdzanie maila podczas wykonywania innych czynności skutkuje efektem podobnym do chwilowego spadku ilorazu inteligencji o 10 pkt (palenie marihuany- 5 pkt)

76 mit wielozadaniowości
Ivar Reinvang (Uniwersytet w Oslo, neurolog): zdolność koncentracji stanowi ograniczony zasób, trudnodonawialny człowiek nie ma fizycznej zdolności do jednoczesnego ogarnięcia dwóch czynności wymagających skupienia „dziury czasowe”: np. telefon odebrany w trakcie pracy zajmuje 3 min, powrót do pełnego zaangażowania do 20 min.= krótka rozmowa to 23 min. straty = codziennie człowiek marnuje ok. 30 min. na „przełączanie się” między czynnościami według niektórych badaczy można zmusić mózg do wielozadaniowości- ale- próby przekroczenia ograniczeń ludzkiej uwag grożą wypadkami i tragediami

77 fizjologiczne podstawy „wielozadaniowości”
podczas gorączkowej pracy podnoszenie się poziomu kortyzonu i adrenaliny we krwi- spadek produktywności u „wielozadaniowców” mniejsza, niż u innych osób, gęstość istoty szarej w mózgu = związek między wielozadaniowością i mniejszą samokontrolą

78 Sekret wydajności ? Nass: „reguła 20 minut”
klucz do sukcesu w kontekście wydajności: -ustalenie priorytetów -odwaga odrzucania wszystkich pobocznych spraw w danym momencie zamiast „przełączania się” co chwila z czynności na czynność: na jedno zadanie co najmniej 20 min. następnie przejście do następnego M. Konkiel, Jedno naraz, TP, 48, 2014, s. 53 Jak mózg się koncentruje ? John Gaspar i John McDonald (Simon Fraser Univerity, Birish Columbia, 2014): być może celowo osłabia swoje reakcje na inne bodźce, poza tym, którym jesteśmy zainteresowani; wtedy cel wydaje się ważniejszy w porównaniu z rozpraszaczami Świat Nauki, 8, 2014, s. 11

79 program A, jeśli zostanie zaakceptowany, pozwoli ocalić 200 osób.
wybuchnie pewna niezwykła, azjatycka choroba, która może spowodować 600 ofiar program A, jeśli zostanie zaakceptowany, pozwoli ocalić 200 osób. przy akceptacji programu B istnieje prawdopodobieństwo równe jednej trzeciej, że 600 osób ocaleje i prawdopodobieństwo dwóch trzecich, że żadna z osób nie przetrwa ataku choroby.

80 wybuchnie pewna niezwykła, azjatycka choroba, która może spowodować 600 ofiar
program C, jeśli zostanie zaakceptowany, to choroba spowoduje śmierć 400 osób. przy akceptacji programu D istnieje prawdopodobieństwo równe jednej trzeciej, że nikt nie zginie i prawdopodobieństwo dwóch trzecich, że zginie 600 osób.

81 Kahneman, wraz z Tverskim, zajęli się procesami decyzyjnymi, co właśnie przyniosło nagrodę Nobla
Badacze ci wpadli na pomysł, aby opisywać reprezentatywność zdarzeń przy podejmowaniu decyzji w postaci tworzonych w umyśle scenariuszy możliwych wyników. Badania Tverskiego i Kahnemana pokazały, iż ludzie nie tyle obliczają prawdopodobieństwo zdarzeń, ile raczej posługują się „metodami na skróty”, tak zwanymi heurystykami wypracowanymi na drodze doświadczeń i ewolucji. Reguły te, choć nie respektują zasad rachunku prawdopodobieństwa, często pozwalają na poprawne wnioski, równocześnie jednak często zawodzą.

82 4 PODSTAWOWE HEURYSTKI POZNAWCZE:
DOSTĘPNOŚCI – to, co łatwiej sobie przypomnieć, wydaje się bardziej prawdopodobne. REPREZENTATYWNOŚCI – zdarzenie uważamy za bardziej prawdopodobne o tyle, o ile naszym zdaniem jest ono reprezentatywne dla danej klasy (próby) zdarzeń. Przy czym o typowości (reprezentatywności dla danej próby) zdarzenia lub obiektu wnioskujemy na podstawie kilku jego cech lub wyrywkowych obserwacji, ignorując dane statystyczne.

83 4 PODSTAWOWE HEURYSTKI POZNAWCZE (c.d.):
ZAKOTWICZENIA – szacując dany wynik, wykorzystujemy swoiste „kotwice”. Na przykład jeśli poprosimy o szybkie przemnożenie w pamięci 9x8x7x6....x1 to uzyskamy wyższy iloczyn, niż gdy poprosimy o przemnożenie tych samych cyfr w porządku odwrotnym. SYMULACJI – wynik wydaje się bardziej prawdopodobny, gdy łatwo możemy sobie wyobrazić scenariusz jego zaistnienia. Opis może wydawać się coraz bardziej prawdopodobny – nawet pomimo tego, że coraz więcej będziemy znajdywać w nim elementów wymagających uwierzenia – jeśli łatwo możemy sobie wyobrazić kroki, które doprowadziły do zdarzenia.

84 Teoria perspektywy fakt, czy odbierzemy daną propozycję jako zysk czy stratę, zadecyduje o naszej ocenie tej propozycji.

85 TEORIA PERSPEKTYWY Jesteśmy konserwatywni przy ocenie subiektywnie doświadczanych zysków, a radykalni w przypadku strat. Konsekwentnie, gdy chodzi o zyski raczej unikamy ryzyka, które z kolei względnie chętnie podejmujemy, gdy widzimy szanse na uniknięcie strat. Ponadto, generalnie rzecz biorąc, przeceniamy możliwość wystąpienia zdarzeń, o których wiemy, że ich prawdopodobieństwo jest niewielkie, zaś nieco lekceważymy możliwość wystąpienia tych, o których wiemy, że ich prawdopodobieństwo jest średnie lub duże.

86 Kahneman, D. (2012). Pułapki myślenia
Kahneman, D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, tłum. Szymczak, P. Poznań: Media Rodzina.

87 Czy jesteśmy zaprogramowani do popełniania błędów ?
D = f ( Ps X WA)

88 L. Jonathan Cohen Can human irrationality be experimentally demonstrated? (Czy można wykazać eksperymentalnie, że człowiek jest nieracjonalny?), „Behavioural and Brain Sciences”, 1981 badania Tversky’ego, Kahnemana i in. błędnie zakładają, że „prawdopodobieństwo” ma tylko jedno znaczenie zgodne z klasycznym rachunkiem prawdopodobieństwa pochodzącym od Blaise’a Pascala zdaniem Cohena jest wiele znaczeń „prawdopodobieństwa” jak chciał Fracis Bacon

89 Cohen c.d. na przykład nie wszystkie systemy logiczne zakładają konieczność oparcia się przy wnioskowaniu o bezwarunkowe prawdopodobieństwo zdarzeń (obiektywną szansę zajścia danego zdarzenia) jeśli człowiek konstruuje indukcyjnie rozumiane prawdopodobieństwo, bez odwoływania się do bezwarunkowego prawdopodobieństwa zdarzeń, to też jest racjonalny Adler, J. (2006), Jonathan Cohen, The Guardian, 30 September. Dostępne w: [ ]; Lewicka, M. (1993). Aktor czy obserwator ? W-wa- Olsztyn: PTP.

90 poczucie zysku i straty zakodowane jest
Neurochemiczne (!!!) podłoże tendencji w decyzjach ( nie tylko) finansowych (R. A. Poldrack i C.R. Fox) poczucie zysku i straty zakodowane jest w strukturach mózgu odpowiadających za podejmowanie decyzji, uczenie się przez nagrody i kary, uczenie się w ogóle, motywację i przyjemność płynącą z nagrody indywidualne różnice w odczuwaniu niechęci do straty są silniej związane z aktywnością mózgu w obliczu straty niż z aktywnością związaną ze spodziewaniem się zysku być może istnieje biologiczna predestynacja do ryzykanctwa lub nadmiernej ostrożności 90

91 Ostatnio Daniel Khaneman stał się ekspertem w dziedzinie tak zwanej hedoniki,
to jest nauki o przeżywaniu dobrostanu, poczucia szczęścia z chwili na chwilę.

92 Analiza poglądów ludzi, którzy kierują się dewizą, iż jakość życia polega na różnicy pozostającej po oddzieleniu chwil złych od dobrych. Należy więc starać się, by w życiu było jak najwięcej tych drugich, a jak najmniej pierwszych.

93 Kahneman zdemaskował naiwność przytoczonej tu, tak zwanej prostej teorii hedonistycznej.
Zrobił on badania nad przeżywaniem doświadczeń negatywnych. Okazuje się, iż o tym, czy dane trudne wydarzenie będziemy pamiętać jako mniej lub bardziej nieprzyjemnie decyduje nie długość jego trwania, ale fakt, czy skończy się ono dla nas dobrze, czy źle.

94 Mihaly Csikszentmihalyi flow (przepływ, uskrzydlenie)
zajęcia, które stanowią wyzwanie i wymagają wprawy skłaniają do skupienia i zmuszają do wysiłku umysł lub ciało jasno sprecyzowane cele natychmiastowa informacja zwrotna zaangażowanie głębokie i bez wysiłku wszystko wydaje się pod kontrolą zatracanie poczucia „ja” czas przestaje płynąć

95 Mihaly Csikszentmihalyi flow (przepływ, uskrzydlenie) c.d.
„metafora duchowego stanu pogrążenia się bez reszty w jakimś zajęciu i poczucia, że człowiek jakby odrywał się od ziemi; to stan maksymalnego skupienia, zapamiętania w działaniu.” (Jacek Paluchowski)

96 Mihaly Csikszentmihalyi flow (przepływ, uskrzydlenie) c.d.
osiągnięcie takiego stanu ciała i umysłu jest zależne od człowieka dzieje się tak, gdy próbuje on wykonać coś trudnego a zarazem wartościowego, gdy posiada zdolność świadomego kontrolowania wydarzeń i w jego świadomości panuje porządek częste doświadczanie „przepływu” umożliwia człowiekowi rozwój (realizowanie nowych celów, uczenie się nowych umiejętności) największe szanse na przeżywanie „przepływu” mają osoby o osobowości autotelicznej tzn. posiadające kontrolę nad otoczeniem, cechujące się niesamolubną indywidualnością, mające zdolność świeżego i totalnego odbioru rzeczywistości

97 Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg
Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg. Jacka Paluchowskiego) „stan pojawiający się w czasie nawigacji w Sieci, który charakteryzuje się ciągłą sekwencją odpowiedzi uzyskaną dzięki interaktywności Internetu” (tłum. J. Paluchowskiego) daje przyjemność sam w sobie towarzyszy mu utrata poczucia rzeczywistości jest samonagradzający od występowania warunków do przeżycia przepływu głównie zależą powtórne odwiedziny np. na stronie WWW

98 ukierunkowany (e) na cel:
Dwa rodzaje przepływu/ uskrzydlenia w Sieci (Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, wg. Jacka Paluchowskiego ) ukierunkowany (e) na cel: silna motywacja zewnętrzna działania ukierunkowane na jasno określony cel motyw spędzania czasu w obszarze medium komputerowego: najczęściej wykonanie konkretnego zadania przepływ podczas poszukiwania informacji lub zakupów doznaniowy (e): - silna motywacja wewnętrzna cel nie musi być wyraźnie sprecyzowany skupienie się bardziej na medium, niż na jego zawartości motywy spędzania czasu w obszarze medium: chęć miłego spędzenia czasu, relaks, przyzwyczajenie…

99 + 1. całkowite zaangażowanie w interakcję
Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg. Jacka Paluchowskiego) + 1. całkowite zaangażowanie w interakcję z komputerem + uwaga skupiona na wykonywanych czynnościach = szybsze uczenie się nowych zadań i łatwiejsze zdobywanie nowych umiejętności; szybsze opanowanie najprostszych algorytmów i szybsze przechodzenie do bardziej ambitnych zadań

100 + 2. wyższy stopień postrzeganej kontroli nad środowiskiem medium
Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg. Jacka Paluchowskiego) + 2. wyższy stopień postrzeganej kontroli nad środowiskiem medium interaktywność medium daje możliwość dostosowania medium do własnych potrzeb natychmiast widoczne efekty własnych działań umacniają poczucie postrzeganej kontroli; obydwa czynniki zachęcają do bardziej odważnych i bardziej ryzykownych zachowań oraz wydłużają czas spędzany w obszarze medium

101 Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg
Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg. Jacka Paluchowskiego) + 3. większa satysfakcja z korzystania z medium komputerowego; osiągnięcie dobrego nastroju i dobrego samopoczucia im wyższy stopień odczuwanej przyjemności - tym większe zaangażowanie w interakcję z komputerem - tym większe korzystanie z medium - tym większa pewność swoich umiejętności 4. zniekształcenie poczucia czasu, jeśli redukuje presję czasu i zwiększa ilość czasu spędzanego w konkretnym obszarze medium – optymalizacja ilości i jakości czasu przeznaczonego na dane zadanie

102 2. uczucie wszechogarniającej przyjemności –
Przepływ/ uskrzydlenie w Sieci Thomas P. Novak i Donna L. Hoffman, (wg. Jacka Paluchowskiego) - 1. zjawisko satysfakcjonujące samo w sobie - niebezpieczeństwo kontaktu z medium wyłącznie dla przepływu, a nie w celu realizacji zadań zewnętrznych 2. uczucie wszechogarniającej przyjemności – zwiększenie ilości czasu na zadania wykonywane w obrębie medium; w krańcowych przypadkach lekceważenie innych zadań

103 Motywowanie do „przepływu” „autoteliczny kontekst organizacji”
jasne zasady, granice i oczekiwania informacje zwrotne poczucie kontroli koncentrowania na bieżącym zadaniu tworzenie motywacji wewnętrznej nowe wyzwania

104 Na przykład Ericsson Doświadczenie Stefana Falka
nacisk na warunki sprzyjające koncentracji ścisłe dopasowanie zadań pracowników do predyspozycji dbanie o bliski i trwały kontakt pracowników z kierownikami

105 INDYWIDUALNE SESJE PRACOWNIK – KIEROWNIK
Falk raz jeszcze… INDYWIDUALNE SESJE PRACOWNIK – KIEROWNIK co 2 miesiące 1½ godziny ustalanie indywidualnej listy zadań pracownika omawianie mocnych i słabych stron pracownika

106 i jeszcze raz… (tym razem państwowa firma skandynawska)
KONTRAKTY DOTYCZĄCE POZIOMU WYKONANIA PRACY trzymiesięczne kierownik – pracownik kierownicy po lekturze „Przepływu” raz w miesiącu spotkania indywidualne o charakterze intensywnego coachingu przed każdym spotkaniem pracownik proszony o poświęcenie co najmniej godziny na refleksję: co ujawniło się od ostatniej sesji i co wyznacza treść nadchodzącej po trzech miesiącach renegocjacja kontraktu

107 behawioryści… John Watson, Burrhus Frederic Skinner i fizjolog Iwan Pawłow: wykrycie środowiskowych wyznaczników uczenia się poprzez analizę zachowania i obserwację procesów występujących w warunkowaniu klasycznym i instrumentalnym

108 warunkowanie klasyczne
proces, w którym bodziec obojętny zostaje połączony z bodźcem bezwarunkowym, wywołującym pewną odruchową (bezwarunkową) reakcję, przez co staje się bodźcem warunkowym i wywołuje reakcję warunkową; np. eksperymentator dzwoni dzwonkiem (bodziec obojętny) i jednocześnie podaje mięso (bodziec bezwarunkowy) na widok, którego pies ślini się (reakcja bezwarunkowa). Warunkowanie klasyczne obserwujemy, gdy pies zaczyna kojarzyć ze sobą poszczególne elementy sytuacji i po usłyszeniu dzwonka (bodziec warunkowy) zaczyna ślinić się (reakcja warunkowa).

109 warunkowanie instrumentalne (sprawcze)
uczenie się relacji pomiędzy reakcją a jej konsekwencjami; organizm dostrzega i przewiduje prawdopodobieństwo wystąpienia określonych konsekwencji będących skutkiem jego zachowania. Reakcje są tu bardziej złożone i obejmują cały organizm np. uczenie się pisania, wspinaczki wysokogórskiej itp.

110 generalizacja bodźca tendencja do reagowania na bodziec podobny do tego, który był wcześniej zastosowany przy warunkowaniu warunkowanie klasyczne: generalizacja występuje, gdy bodziec, który przypomina bodziec warunkowy powoduje reakcję warunkową warunkowanie instrumentalne: tendencja do pojawiania się/ zanikania reakcji wzmacnianej/ wygaszanej w obecności określonego bodźca, która zachodzi w obecności innego, podobnego bodźca

111 zasadniczy element uczenia się (według behawiorystów)
stosowanie (1) wzmocnienia pozytywnego w postaci nagrody/kary (bodźca, którego otrzymanie po reakcji zwiększa prawdopodobieństwo jej wystąpienia w przyszłości/zmniejsza prawdopodobieństwo jej wystąpiena w przyszłości) lub (2)wzmocnienia negatywnego poprzez zaprzestanie podawania nagrody bądź kary

112 warto pamiętać, że (Carol Tavris i Carole Wade 1995/99)
„pozytywne” to nie znaczy „dobre” „negatywne” nie znaczy „złe” terminy te odnoszą się do procesów dawania (wzmacnianie pozytywne) i pozbawiania (wzmacnianie negatywne) modyfikowanie prawdopodobieństwa wystąpienia reakcji

113 wzmocnienie pozytywne I
obecny bodziec następstwem danego zachowania jest nagroda reakcja się nasila wzmocnienie negatywne I brak bodźca awersyjnego następstwem danego zachowania jest złagodzenie/ustanie działania „kary” reakcja nasila się wzmocnienie pozytywne II obecny bodziec awersyjny następstwem danego zachowania jest kara reakcja słabnie wzmocnienie negatywne II brak bodźca następstwem danego zachowania jest uszczuplenie/utrata „nagrody”

114 Co to jest… Koteczku? Jakie to wzmocnienie ?
sumienność w wykonywaniu prac domowych wzrasta, gdy następstwem jest pochwała stosowanie aspiryny wzrasta, gdy w wyniku przyjmowania tego leku zmniejsza się ból głowy zwyczaj parkowania w strefie zakazanej słabnie, gdy następstwem jest mandat (strata pieniędzy) nawyk obgryzania paznokci słabnie, gdy następstwem jest gorzki smak pokrywającej je substancji (przykłady Tavris i Wade 1999)

115 teorie społecznego uczenia się
dużą rolę w uczeniu się należy przypisać procesom poznawczym (czynnościom umysłowym wiążącym się z reprezentacją i przetwarzaniem informacji np. myślenie, zapamiętywanie, spostrzeganie, posługiwanie się mową) oraz motywacji, na którą mają wpływ przekonania dotyczące poczucia kontroli nad własnym życiem, poziom optymizmu i pesymizmu, wiara we własne siły itp.

116 modelowanie Albert Bandura
uczenie się może zachodzić przez (1)obserwację zachowania innych osób, (2) dostrzeżenie konsekwencji tychże czynności, a następnie (3) zastosowanie wyciągniętych z tego wniosków do kierowania własnym zachowaniem prowadzi to do wytworzenia się oczekiwania, że po powtórzeniu zaobserwowanych czynności otrzyma się określone rezultaty

117 4 etapy modelowania (A. Bandura)
skierowanie uwagi na kluczowe elementy tego, czego mamy się nauczyć zapamiętanie danego zachowania, nabycie umiejętności wykonania danego zachowania posiadanie motywacji do powtórzenia danego zachowania

118 Można uznać, że uczniowie rozumieją materiał, jeżeli potrafią przeanalizować dane geoprzestrzenne oraz wyniki globalnych modeli klimatu, by na ich podstawie sformułować prognozę tempa zmian w skali globalnej lub lokalnej oraz wpływu tych zmian na ekosystemy na Ziemi Wymagany efekt kształcenia dla kursu licealnego w USA, segment „nauki o Ziemi i kosmosie”, Wysession, M. (2015). Dzieci mogą polubić naukę, Świat Nauki, 9. s. 50

119 „inteligencji kontekstualna”
kompetencja przedsiębiorcy, przekraczająca inteligencję emocjonalną pomaga zrozumieć, a także poradzić sobie „ze wszystkimi społecznymi, ekonomicznymi i środowiskowymi czynnikami”, wpływającymi na kierowanie danym przedsięwzięciem biznesowym (Warren Bennis, Przedmowa do A.J. Mayo i N. Nohria, Czas rekinów. Gliwice 2007, s. 10). „Bez uwrażliwienia na kontekst długoterminowy sukces (w działalności gospodarczej ) jest mało prawdopodobny, a osoba dążąca do sukcesu ryzykuje tym, iż zostanie pokonana przez konkurencję bądź padnie ofiarą własnej pychy. Firm nie odnoszą sukcesów ani porażek w próżni. Ważnym jest, by zrozumieć ramy kontekstualne, w których ma miejsce sukces bądź porażka” (dz, cyt., s. 487)

120 decydujące dla rozwoju myślenia kontekstualnego ma zainteresowanie historią i jej zrozumienie

121 typowy sposób oceny uczniów
przedstawienie nowych danych poproszenie by uczniowie zaprezentowali swoje umiejętności w zakresie rozumienia na bazie: podanych informacji objaśniania mechanizmów

122 Rozumowanie dedukcyjne – forma rozumowania, w której wniosek jest koniecznym rezultatem określonych założeń; jeżeli założenia są prawdziwe, wniosek musi być prawdziwy. Rozumowanie indukcyjne – forma rozumowania, w której założenia są potwierdzeniem określonego wniosku, choć zawsze istnieje możliwość, że wniosek okaże się fałszywy. Rozumowanie dialektyczne – proces w którym rozważa się i porównuje przeciwstawne fakty lub idee, aby uzyskać najlepsze rozwiązanie lub znieść różnice.

123 Myślenie dywergencyjne – poszukiwanie niekonwencjonalnych, alternatywnych rozwiązań problemów; zazwyczaj pobudza kreatywność. Myślenie konwergencyjne – myślenie, którego celem jest znalezienie jednego prawidłowego rozwiązania.

124 wymagania wobec uczących się
głębokie zrozumienie problematyki umiejętność działania poznawczego: analiza danych interpretacja danych a nie umiejętność zapamiętywania, kategoryzacji czy klasyfikacji Wysession, 2015 dz. cyt.

125 Znaczenie bodźca Reakcja na bodziec zależy od nadanego mu znaczenia, które wynika również z kontekstu np. szczur w domu – oswojony vs dziki Prawa Yerksa-Dodsona nie zakładają rodzaju napięcia: Pobudzenie energetyczne (przyjemne) Pobudzenie napięciowe (nieprzyjemne) Przeciążenie sensoryczne/informacyjne/stymulacyjne

126 Interpretacja pobudzenia fizjologicznego
Emocje posiadają komponent fizjologiczny (pobudzenie) i poznawczy (interpretację pobudzenia, niekoniecznie świadomą) Często przyczyna pobudzenia jest jasna, np. mający się zaraz rozpocząć trudny egzamin Czasem sytuacja nie jest jasna i nie wiemy skąd pochodzi nasze pobudzenie

127 Wg. Barbary Frederickson pozytywne emocje
służą ważnemu ce­lowi w procesie ewolucji. Powiększają nasze stałe zasoby intelektu­alne, fizyczne i społeczne, tworząc rezerwy, do których możemy sięgnąć, kiedy pojawi się zagrożenie lub szansa. Kiedy jesteśmy w nastroju pozytywnym, jesteśmy bardziej lubiani i istnieje praw­ dopodobieństwo, że zostanie wtedy umocniona miłość, scemento­wana przyjaźń i koalicje, które zawrzemy. W przeciwieństwie do ograniczeń, które stwarzają emocje negatywne, pozytywne spra­wiają, że jesteśmy bardziej serdeczni, tolerancyjni i twórczy. Jesteś­my otwarci na nowe pomysły i nowe doświadczenia.

128 „centra przyjemności”
w mózgu istnieją dwa układy: - nagrody - przyjemności (Morten L Kringelbach i Kent C. Berridge) obwody neuronalne, zaczynające się w okolicy pnia mózgu i docierające do przodomózgowia odpowiadają za odczucie pożądania, są fizjologicznym pośrednikiem powstawania poczucia chęci, przymusu działania nazywane są dopaminozależnymi centrami nagrody znajdują się w kilku miejscach układu nagrody są jak wyspy archipelagu – łączą się ze sobą, tworzą skuteczny układ, który zajmuje się sygnałami związanymi z doznawaniem przyjemności z samego działania wywołanie euforii wymaga jednoczesnego pobudzenia całej sieci układy nagrody „centra przyjemności”

129 okolice kory przedczołowej
odbierają sygnały z układów chęci i układów przyjemności pomagają ocenić jak miłe jest dane doświadczenie w określonych okolicznościach (głód, sytość, poczucie, że „ma się dość” modyfikują nasilenie odczucia przyjemności) generują doznanie, które człowiek świadomie odbiera jako przyjemność prawdopodobnie regulują sposób świadomego odczucia przyjemności: dopełniają „wrażenia rozkosznym doznaniem, związanym z uzyskaniem nagrody i wyciszając pragnienia w wypadku jej nadmiaru. ”

130 UWAGA normalnie układy przyjemności są sprzężone z ośrodkami nagrody: „pożądamy rzeczy, które powodują nasze dobre samopoczucie, a innych unikamy albo je ignorujemy” uzależnienia – rozkojarzenie tych układów: chorzy nadal pragną rzeczy, które przestały już im dawać przyjemność” Istota uzależnień i podobnych zaburzeń (np. zespół objadania się, uprawianie hazardu…): zachwianie właściwej równowagi między „pragnieniem” i „lubieniem”

131 Arystoteles dwa kluczowe elementy szczęścia
przyjemność podłoże fizjologiczne: współdziałanie ośrodków nagrody i ośrodków przyjemności w okolicach pnia mózgu i przesyłanie sygnałów do wyższorzędowych obszarów mózgu, w których powstaje świadome doznanie przyjemności poczucie sensu związane z racjonalnością, poczucie satysfakcji z życia podłoże fizjologiczne: ? hedonia eudaimonia

132 Dziękujemy za uwagę i prosimy o pomoc!