75 lat Czarnej Czwórki Konferencja historyczno-metodyczna

Prezentacja na temat: "75 lat Czarnej Czwórki Konferencja historyczno-metodyczna"— Zapis prezentacji:

1 75 lat Czarnej Czwórki Konferencja historyczno-metodyczna Harcerstwo wczoraj, dziś i jutro Joanna Ryba Drużyna harcerska w systemie edukacyjno- -wychowawczym szkoły Druhny i Druhowie, Panie i Panowie, Szanowni Państwo, Zapewne zauważyliście, że ostatnimi czasy dość często w mas mediach pojawia się temat wychowania, a właściwie jego braku wśród polskiej młodzieży. Publikatory masowe serwują nam różne, często dramatyczne, a nawet tragiczne wieści o poczynaniach młodych Polaków, ukazując jednocześnie bezsilność niektórych instytucji, powszechnie postrzeganych jako placówki wychowawcze, a wśród nich przede wszystkim szkoły. Sami, w codziennym życiu, również zauważamy niepokojące zachowania młodych ludzi. Już przestaje nas dziwić, że młodsi nie mówią starszym „dzień dobry”, że nikt w autobusie nie ustąpi miejsca starszej osobie, że wychodzą z użycia trzy magiczne słowa: „proszę”, „dziękuję”, „przepraszam”, a wieczorem przechodząc obok grupy nastolatków odczuwamy obawę. Gdynia, dnia 29 września 2006 r.

2 Czyżby młodzi ludzie nie pozwalali kształtować swoich charakterów?
Cóż więc stało się z polskim modelem wychowania, kształtującym od pokoleń, mimo licznych dziejowych zawirowań, ludzi prawych, szlachetnych, odważnych, honorowych, oddanych ojczyźnie? Czyżby nagle niedawno przyszłe na świat pokolenia Polaków skupiły w sobie same negatywne cechy? Czyżby młodzi ludzie nie pozwalali kształtować swoich charakterów? Cóż więc stało się z polskim modelem wychowania, kształtującym od pokoleń, mimo licznych dziejowych zawirowań, ludzi prawych, szlachetnych, odważnych, honorowych, oddanych ojczyźnie? Czyżby nagle niedawno przyszłe na świat pokolenia Polaków skupiły w sobie same negatywne cechy? Czyżby młodzi ludzie nie pozwalali kształtować swoich charakterów? ? Nic z tych rzeczy. Mamy wspaniałą młodzież, która niczym nie różni się od młodych ludzi z pokoleń wcześniejszych.

3 Gdzie tkwi przyczyna niepowodzeń wychowawczych?
Czy nie nadszedł czas, byśmy zauważyli i przyznali: że realizowany system wychowawczo- - edukacyjny nie nadąża za wyjątkowo szybkimi przemianami społeczno-kulturowymi; że z różnych przyczyn jest niewydolny; że wymaga mądrych, przemyślanych, dokonanych z wyobraźnią zmian, opartych na bezpośredniej pracy z dzieckiem, a nie zmian administracyjnych. Gdzie więc tkwi problem? Czy nie nadszedł wreszcie czas, byśmy zauważyli i przyznali, że realizowany system wychowawczo-edukacyjny nie nadąża za wyjątkowo szybkimi przemianami społeczno-kulturowymi, że z różnych przyczyn jest niewydolny i wymaga mądrych, przemyślanych, dokonanych z wyobraźnią zmian, opartych na bezpośredniej pracy z dzieckiem, a nie zmian administracyjnych, jak to nam się próbuje ostatnio sugerować.

4 DEFINICJA Wychowanie, to całokształt wpływów i zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego oraz przyrodniczego na człowieka, kształtujących jego rozwój i osobowość oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie. Szanowni Państwo, żeby choć w części zrozumieć wagę problemów związanych z wychowaniem warto uświadomić sobie czym ono tak naprawdę jest i jak przebiega. Definicje mówią, że „wychowanie, to całokształt wpływów i zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego oraz przyrodniczego na człowieka, kształtujących jego rozwój i osobowość oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie”.

5 Oddziaływanie to ma wpływ na:
stosunek jednostki do otaczającego świata; kształtowanie się systemu wartości i norm; kształtowanie się celu życia; przekazuje jednostkom dziedzictwo kulturowe; przekazuje jednostkom wzory zachowań; utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństw; przygotowuje do uczestnictwa i przekształcania rzeczywistości społecznej; Oddziaływanie to ma wpływ na stosunek jednostki do otaczającego świata, kształtowanie się systemu wartości, norm, celu życia. Przekazuje jednostkom dziedzictwo kulturowe, wzory zachowań - utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństw, a jednocześnie przygotowuje do uczestnictwa i przekształcania rzeczywistości społecznej.

6 Naczelny cel wychowania, to:
ukształtowanie osobowości wolnej, która kierując się własną wolą, dokonywać będzie wyborów zgodnych z moralnymi zasadami oraz funkcjonować w środowisku, którego jest ogniwem. Naczelnym celem wychowania jest ukształtowanie osobowości wolnej, która kierując się własną wolą, dokonywać będzie wyborów zgodnych z moralnymi zasadami oraz funkcjonować w środowisku, którego jest ogniwem.

7 Kto jest odpowiedzialny za wychowanie?
Wyróżniamy: wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje – za które odpowiedzialna jest przede wszystkim rodzina, a także obyczaje, religia i kontakty społeczne, np. grupa rówieśnicza; wychowanie instytucjonalne czyli celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących, takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka; samowychowanie; W tym momencie warto by odpowiedzieć na pytanie, kto jest odpowiedzialny za wychowanie młodego pokolenia i w jaki sposób ono przebiega. I tu znowu należy odwołać się do teorii, która mówi, że wyróżniamy: wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje – za które odpowiedzialna jest przede wszystkim rodzina, a także obyczaje, religia i kontakty społeczne, np. grupa rówieśnicza; wychowanie instytucjonalne czyli celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka; samowychowanie;

8 W wychowaniu najważniejszą rolę pełnią
autorytety W procesie wychowawczym najważniejszą rolę pełnią faktyczne autorytety, świadome swojej odpowiedzialności za kształtowanie postaw młodzieży.

9 W jaki sposób przebiega wychowanie
Proces wychowawczy przebiega przede wszystkim w oparciu o naśladowanie zachowań osób, z którymi dziecko, młody człowiek przebywa, z którymi się styka, które mu imponują; Werbalne sposoby przekazywania treści wychowawczych, choć bardzo ważne, schodzą na drugi plan, a najistotniejszą ich cechą musi być spójność, szczerość i konsekwencja; Proces wychowawczy bowiem przebiega przede wszystkim w oparciu o naśladownictwo. Młody człowiek naśladuje zachowania osób, z którymi przebywa, z którymi się styka, które mu imponują. Werbalne sposoby przekazywania treści wychowawczych, choć bardzo ważne, schodzą na drugi plan, a najistotniejszą ich cechą musi być spójność, szczerość i konsekwencja. Dzieci i młodzież bardzo szybko wychwytują rozbieżności między głoszonymi przez wychowawców poglądami a ich czynami. Wszyscy znamy przypadki, gdy dziecko nie uzyskawszy na coś pozwolenia od ojca, próbuje takie pozwolenie otrzymać od matki, niejako weryfikując zakaz i dowiadując się w ten sposób, czy jest on niepodważalny, czy też można go złamać.

10 Aby proces wychowawczy był skuteczny:
Dziecko, młody człowiek powinien być traktowane z szacunkiem; Otoczenie dziecka, młodego człowieka powinno wyznawać ten sam system wartości; W podobnych sytuacjach powinien występować ten sam wzorzec zachowań; Działania wychowawców powinna cechować konsekwencja; Dziecko, młody człowiek powinien mieć jasno wyznaczone granice, których przekroczyć nie wolno; Aby proces wychowawczy był skuteczny bardzo istotne jest, aby w otoczeniu młodego człowieka wszyscy wyznawali ten sam system wartości, by w określonych sytuacjach powtarzały się konsekwentnie te same wzory zachowań. Taki stan rzeczy czyni wiarygodnymi wpajane zasady, pobudza do młodego człowieka do podejmowania trudu samowychowania, daje młodemu człowiekowi siłę poprzez umocowanie jednostki w grupie, która wyznaje te same zasady stwarzając swoistą grupę wsparcia dla jednostki te zasady przyjmującej. Ważne jest także, żeby młody człowiek był świadom, czego się od niego wymaga. Powinien więc mieć jasno wyznaczone granice, których przekroczyć nie wolno. I jeszcze jedna bardzo ważna dla skuteczności wychowania rzecz – - konsekwencja we wszystkich poczynaniach wychowawczych. Odstępstwa od zasad powodują przekonanie, że zasady te nie są one bezwzględnie wymagane. Że jak mówi niestety polskie powiedzenie: „zakazy są po to, by je łamać”.

11 Słabe strony funkcjonującego systemu wychowawczego
Rodzina bez pokolenia seniorów służących radą i wsparciem, korygujących błędy; Rodzice, zaaferowani zdobywaniem środków na utrzymanie lub samorealizacją, którzy często nie mają czasu na spokojne, wyważone, celowe kontakty z dzieckiem; Tzw. wychowanie bezstresowe za którym kryje się bezradność, pobłażanie, brak konkretnych wymagań, brak konsekwencji ze strony rodziców; Zbyt duży i niekontrolowany udział mas mediów w kształtowaniu młodego człowieka i płynące stąd nienajlepsze i obce wzorce; Rozpowszechniona opinia, że za wychowanie odpowiada szkoła; Oddalenie wychowawców i nauczycieli od uczniów ze względu na duże obciążenia biurokratyczne; Rozluźnienie norm obyczajowych i etycznych; Ogromne wpływy nieformalnych grup rówieśniczych; To tyle teoria. Nawet niezbyt wytrawny obserwator rzeczywistości zauważy jednak, że obecnie teoria znacznie odbiega od praktyki. Pierwszym słabym ogniwem w procesie wychowawczym jest rodzina, w której z różnych przyczyn często brak pokolenia dziadków, skłonnych wnukom poświęcić bez mała całą swoją uwagę. Rodzice, zaaferowani zdobywaniem środków na utrzymanie lub samorealizacją, często nie mają czasu na spokojne, wyważone, celowe kontakty z dzieckiem. Panuje moda na tzw. wychowanie „bezstresowe”, pod którym to pojęciem kryje się raczej pobłażanie i brak konkretnie stawianych dziecku wymagań oraz brak konsekwencji w ich egzekwowaniu ze strony rodziców. Do tego należy dołączyć olbrzymi, zdecydowanie zbyt duży i, co najważniejsze, niekontrolowany udział mas mediów w kształtowaniu młodego człowieka. A na dodatek coraz powszechniejsza i to również wśród decydentów, staje się opinia, że za wychowanie powinna odpowiedzialność ponosić szkoła. Pogląd o tyle niewłaściwy, że wpływy szkoły rozpoczynają się, gdy dziecko powinno mieć już wpojony podstawowy system wartości i zasad, które szkoła ma jedynie w nim umacniać i we współpracy z rodzicami rozbudowywać. Niestety pogląd ten szybko został podchwycony przez pewne kręgi rodziców, którzy coraz częściej unikają współpracy i współdziałania ze szkołą, eksponując za to swój roszczeniowy do niej stosunek. Jeżeli do tego dodamy, że kolejne reformy oświaty, choć zapewne przeprowadzone w najlepszych intencjach, zamiast zbliżyć nauczyciela do dziecka, zdecydowanie go od niego oddalają, zamieniając pracę z uczniem na pracę urzędniczą, biurokratyczną. Jeżeli do tego dodamy rozluźnienie norm obyczajowych, ogromne wpływy nieformalnych grup rówieśniczych, przekonanych o tym, że wszyscy wokoło są po to, by zabezpieczać ich potrzeby, to aż dziw bierze, jaką ciągle dobrą, otwartą na świat i poszukującą szlachetnych wzorców mamy młodzież.

12 Harcerskie wychowanie
Szanowni Państwo, jednym ze statutowych działań Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”, organizatora dzisiejszej konferencji, jest propagowanie idei harcerstwa jako sprawdzonego systemu wychowawczego, o czym, mam nadzieję, przekonały Państwa wystąpienia wygłoszone w pierwszej części konferencji. Jesteśmy przekonani, że harcerstwo może stać się dla dzieci i młodzieży ciekawą propozycją i tak jak dla nas – przygodą życia, jeżeli tylko stworzymy mu właściwy klimat. Żeby jednak tak się stało konieczna jest niezbędna wiedza na temat harcerstwa i harcerskiego systemu wychowawczego.

13 Harcerski system wychowawczy realizowany jest już od bez mała stu lat i jest rozumiany jako jedność: zasad harcerskiego wychowania, metody i programu. Stały rozwój zuchów( lat ZHP, lat ZHR), harcerzy (10 – 13 lat ZHP, 12 – 16 lat ZHR), harcerzy starszych (13 – 16 lat), wędrowników (16 – 25 lat ZHP, 16 – 18 lat ZHR) i instruktorów jest możliwy tylko wtedy, gdy kierując się harcerskimi zasadami, wykorzystując harcerską metodę tworzony jest program pobudzający do kształtowania w sobie cech i umiejętności potrzebnych w życiu osobistym i przydatnych w społeczeństwie. Harcerski system wychowawczy realizowany jest już od bez mała stu lat i jest rozumiany jako jedność: zasad harcerskiego wychowania, metody i programu. Stały rozwój zuchów ( lat), harcerzy (10 – 13 lat), harcerzy starszych (13 – 16 lat), wędrowników (16 – 25 lat) i instruktorów jest możliwy tylko wtedy, gdy kierując się harcerskimi zasadami, wykorzystując harcerską metodę tworzony jest program pobudzający do kształtowania w sobie cech i umiejętności potrzebnych w życiu osobistym i przydatnych w społeczeństwie.

14 Zasady harcerskiego wychowania to:
służba, czyli czynna, pozytywna postawa wobec świata i drugiego człowieka, braterstwo, czyli przyjacielska i serdeczna postawa wobec innych, praca nad sobą, czyli nieustanne kształtowanie i doskonalenie własnej osobowości. Zasady harcerskiego wychowania to: służba, czyli czynna, pozytywna postawa wobec świata i drugiego człowieka, braterstwo, czyli przyjacielska i serdeczna postawa wobec innych, praca nad sobą, czyli nieustanne kształtowanie i doskonalenie własnej osobowości.

15 Odzwierciedleniem harcerskich zasad są Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie.

16 Prawo Harcerskie głosi, że:
Harcerz służy Bogu i Polsce i sumiennie spełnia swoje obowiązki. (ZHR) Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. (ZHP) Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Harcerz postępuje po rycersku. Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać. Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i wszystkim swoim przełożonym. Harcerz jest zawsze pogodny. Harcerz jest oszczędny i ofiarny. Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. Prawo Harcerskie (w treści Prawa Harcerskiego w zależności od rodzaju organizacji występują pewne różnice) głosi, że: Harcerz służy Bogu i Polsce i sumiennie spełnia swoje obowiązki. (ZHR) Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. (ZHP) Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Harcerz postępuje po rycersku. Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać. Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i wszystkim swoim przełożonym. Harcerz jest zawsze pogodny. Harcerz jest oszczędny i ofiarny. Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych.

17 Przyrzeczenie Harcerskie to uroczyste ślubowanie składane przy wstępowaniu do harcerstwa. Stanowi ono lapidarny opis trzech podstawowych zasad wychowawczych obowiązujących w harcerstwie: służby, samodoskonalenia, braterstwa. Przyrzeczenie Harcerskie to uroczyste ślubowanie składane przy wstępowaniu do harcerstwa. Stanowi ono lapidarny opis trzech podstawowych zasad wychowawczych obowiązujących w harcerstwie: służby, samodoskonalenia, braterstwa.

18 Brzmi ono: "Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu”. Brzmi ono: "Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu”.

19 Zasady harcerskiego wychowania są wprowadzane w życie za pomocą wywodzącej się ze skautingu metody harcerskiej. Metoda ta określa sposób realizacji harcerskiego wychowania. Zasady harcerskiego wychowania są wprowadzane w życie za pomocą wywodzącej się ze skautingu metody harcerskiej. Metoda ta określa sposób realizacji harcerskiego wychowania.

20 Metodę harcerską cechuje:

21 pozytywność - gdyż harcerskie wychowanie polega na budowaniu dobra, rozbudzaniu w człowieku jego zdolności, odkrywaniu zalet, pozwala łatwiej akceptować świat, innych ludzi, siebie samego, pokazuje, że nie należy poddawać się złu i beznadziejności; pozytywność - gdyż harcerskie wychowanie polega na budowaniu dobra, rozbudzaniu w człowieku jego zdolności, odkrywaniu zalet, pozwala łatwiej akceptować świat, innych ludzi, siebie samego, pokazuje, że nie należy poddawać się złu i beznadziejności;

22 indywidualność - ponieważ harcerskie wychowanie jest ukierunkowane na jednostkę, na jej rozwój osobisty, dostosowując stawiane przed każdym członkiem Związku oczekiwania do jego możliwości i umiejętności, budując jego indywidualne cechy; indywidualność - ponieważ harcerskie wychowanie jest ukierunkowane na jednostkę, na jej rozwój osobisty, dostosowując stawiane przed każdym członkiem Związku oczekiwania do jego możliwości i umiejętności, budując jego indywidualne cechy;

23 wzajemność oddziaływań - czyli partnerstwo członków ruchu harcerskiego, w którym wszyscy są zarówno wychowawcami, jak i wychowankami; instruktor pełni rolę "starszego brata" będącego dla harcerza wzorem do naśladowania, a jego autorytet opiera się przede wszystkim na postawie zgodnej z Harcerskim Prawem; wzajemność oddziaływań - czyli partnerstwo członków ruchu harcerskiego, w którym wszyscy są zarówno wychowawcami, jak i wychowankami; instruktor pełni rolę "starszego brata" będącego dla harcerza wzorem do naśladowania, a jego autorytet opiera się przede wszystkim na postawie zgodnej z Harcerskim Prawem;

24 dobrowolność i świadomość celów - gdyż każdy członek organizacji samodzielnie wyraża chęć przynależności do harcerstwa i kierowania się w życiu harcerskimi zasadami; w harcerstwie skuteczność wychowania zależy od chęci poddania się temu działaniu; dobrowolność i świadomość celów - gdyż każdy członek organizacji samodzielnie wyraża chęć przynależności do harcerstwa i kierowania się w życiu harcerskimi zasadami; w harcerstwie skuteczność wychowania zależy od chęci poddania się temu działaniu;

25 pośredniość - ponieważ wszystkie podejmowane przez ruch harcerski działania służą realizacji celów wychowawczych; atrakcyjne, społecznie pożyteczne zadania realizowane w harcerstwie pobudzają do rozwoju wewnętrznego człowieka; pośredniość - ponieważ wszystkie podejmowane przez ruch harcerski działania służą realizacji celów wychowawczych; atrakcyjne, społecznie pożyteczne zadania realizowane w harcerstwie pobudzają do rozwoju wewnętrznego człowieka;

26 naturalność - polegająca na przystosowaniu wszystkich podejmowanych działań do potrzeb i możliwości harcerskiego zespołu i poszczególnych jego członków oraz różnorodnych warunków działania: na wsi, w mieście, w nowej drużynie, bądź takiej z tradycjami, w zastępie chłopców lub dziewcząt, w drużynie koedukacyjnej itp. naturalność - polegająca na przystosowaniu wszystkich podejmowanych działań do potrzeb i możliwości harcerskiego zespołu i poszczególnych jego członków oraz różnorodnych warunków działania: na wsi, w mieście, w nowej drużynie, bądź takiej z tradycjami, w zastępie chłopców lub dziewcząt, w drużynie koedukacyjnej itp.

27 Metoda harcerska opiera się na następujących elementach:

28 Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim - które kreślą konkretny system wartości, opisują ideał. Odzwierciedlają zasady harcerskiego wychowania: służbę, braterstwo, pracę nad sobą. Prawo każdemu harcerzowi daje ściśle określony kodeks postępowania, jest dla niego życiowym drogowskazem. W chwili złożenia harcerskiego Przyrzeczenia zobowiązujemy się nieustannie dążyć do osiągnięcia tego ideału. Młody człowiek składając je decyduje się z własnej "szczerej woli" akceptować i stosować w swym życiu zawarte w Prawie zasady etyczne. Wobec własnego sumienia, wobec grupy rówieśników i instruktora, który jest dla niego wzorem i autorytetem bierze odpowiedzialność za ich dotrzymywanie. To dobrowolne zobowiązanie jest największą motywacją do samodoskonalenia, wyrażeniem woli nieustannej pracy nad sobą, woli stałego podążania drogą wyznaczoną przez drogowskaz Prawa Harcerskiego. Akceptowanie zawartych w Prawie i przyrzeczeniu ideałów oraz stały, możliwie największy, wysiłek zmierzający do ich osiągnięcia, są wobec młodego człowieka skutecznym instrumentem wpływającym na jego rozwój. Dla najmłodszych członków ruchu identyczną rolę pełni Obietnica i Prawo Zucha. Prawo i Przyrzeczenie jest fundamentalnym elementem metody harcerskiej. Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim - które kreślą konkretny system wartości, opisują ideał. Odzwierciedlają zasady harcerskiego wychowania: służbę, braterstwo, pracę nad sobą. Prawo każdemu harcerzowi daje ściśle określony kodeks postępowania, jest dla niego życiowym drogowskazem. W chwili złożenia harcerskiego Przyrzeczenia zobowiązujemy się nieustannie dążyć do osiągnięcia tego ideału. Młody człowiek składając je decyduje się z własnej "szczerej woli" akceptować i stosować w swym życiu zawarte w Prawie zasady etyczne. Wobec własnego sumienia, wobec grupy rówieśników i instruktora, który jest dla niego wzorem i autorytetem bierze odpowiedzialność za ich dotrzymywanie. To dobrowolne zobowiązanie jest największą motywacją do samodoskonalenia, wyrażeniem woli nieustannej pracy nad sobą, woli stałego podążania drogą wyznaczoną przez drogowskaz Prawa Harcerskiego. Akceptowanie zawartych w Prawie i przyrzeczeniu ideałów oraz stały, możliwie największy, wysiłek zmierzający do ich osiągnięcia, są wobec młodego człowieka skutecznym instrumentem wpływającym na jego rozwój. Dla najmłodszych członków naszego ruchu identyczną rolę pełni Obietnica i Prawo Zucha. Prawo i Przyrzeczenie jest fundamentalnym elementem metody harcerskiej.

29 Uczenie przez działanie - oznacza, że w harcerstwie wychowuje się w sposób czynny, poprzez aktywne uczestnictwo. Młody człowiek w sposób naturalny łatwiej kształci się przez obserwację, eksperymentowanie, samodzielne wyciąganie wniosków, dokonywanie wyborów i osobiste działanie. Harcerskie wychowanie, to rozwój młodego człowieka przez działanie. Uczenie przez działanie - oznacza, że w harcerstwie wychowuje się w sposób czynny, poprzez aktywne uczestnictwo. Młody człowiek w sposób naturalny łatwiej kształci się przez obserwację, eksperymentowanie, samodzielne wyciąganie wniosków, dokonywanie wyborów i osobiste działanie. Harcerskie wychowanie, to rozwój młodego człowieka przez działanie.

30 System małych grup - (system zastępowych) mała grupa rówieśników, kolegów, przyjaciół to naturalne środowisko młodego człowieka. Omawiana metoda opiera harcerskie wychowanie między innymi na systemie takich rówieśniczych grup - szóstek zuchowych, zastępów, patroli, grup zadaniowych itp. Skupiona w zastępie grupka przyjaciół sama uczy się współdziałania, samorządności, brania na siebie odpowiedzialności, solidarności, pomaga kształcić charaktery. Stwarza młodym ludziom atmosferę do stopniowego dojrzewania osobistego i społecznego. System małych grup - (system zastępowych) mała grupa rówieśników, kolegów, przyjaciół to naturalne środowisko młodego człowieka. Omawiana metoda opiera harcerskie wychowanie między innymi na systemie takich rówieśniczych grup - szóstek zuchowych, zastępów, patroli, grup zadaniowych itp. Skupiona w zastępie grupka przyjaciół sama uczy się współdziałania, samorządności, brania na siebie odpowiedzialności, solidarności, pomaga kształcić charaktery. Stwarza młodym ludziom atmosferę do stopniowego dojrzewania osobistego i społecznego.

31 Program stale doskonalony i pobudzający do rozwoju - stanowi treść harcerskiego wychowania. Treści programowe powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości członków harcerskich zespołów, do czasu, miejsca, warunków działania i oczekiwań społecznych. Na program składają się konkretne zadania podejmowane przez zespół i sposób ich realizacji (odrębny dla zuchów, harcerzy, harcerzy starszych i instruktorów) oraz rozwiązania organizacyjne niezbędne dla prawidłowego realizowania harcerskiego systemu wychowawczego. Program musi być stale doskonalony tak, aby zapewniał stopniowy i harmonijny rozwój członków organizacji. Powinien odpowiadać na zainteresowania harcerzy, stawiać wyzwania, być zachętą do samodoskonalenia. Narzędziem realizacji tego programu jest między innymi system stopni harcerskich (gwiazdek zuchowych) oraz sprawności. Należy formułować program, który jest spójną, zintegrowaną całością, a nie zbiorem przypadkowych, oderwanych działań. Program harcerski jest harmonijnym połączeniem zdobywania określonej wiedzy, kształcenia praktycznych umiejętności oraz podejmowania konkretnych działań na rzecz innych i swojego otoczenia poprzez zabawę, grę i służbę. Program stale doskonalony i pobudzający do rozwoju - stanowi treść harcerskiego wychowania. Treści programowe powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości członków harcerskich zespołów, do czasu, miejsca, warunków działania i oczekiwań społecznych. Na program składają się konkretne zadania podejmowane przez zespół i sposób ich realizacji (odrębny dla zuchów, harcerzy, harcerzy starszych i instruktorów), oraz rozwiązania organizacyjne niezbędne dla prawidłowego realizowania harcerskiego systemu wychowawczego. Program musi być stale doskonalony tak, aby zapewniał stopniowy i harmonijny rozwój członków organizacji. Powinien odpowiadać na zainteresowania harcerzy, stawiać wyzwania, być zachętą do samodoskonalenia. Narzędziem realizacji tego programu jest między innymi system stopni harcerskich (gwiazdek zuchowych) oraz sprawności. Należy formułować program, który jest spójną, zintegrowaną całością, a nie zbiorem przypadkowych, oderwanych działań. Program harcerski jest harmonijnym połączeniem zdobywania określonej wiedzy, kształcenia praktycznych umiejętności oraz podejmowania konkretnych działań na rzecz innych i swojego otoczenia poprzez zabawę, grę i służbę.

32 Warunkiem skuteczności harcerskiej metody jest przykład osobisty instruktora. Swoją postawą instruktor powinien dawać przykład osiągania wartości, którym służy harcerstwo, pokazywać, że życie według Prawa Harcerskiego może być źródłem radości. Instruktor nie jest ani dowódcą, ani nauczycielem. Jest "starszym bratem", który zuchowi, harcerce, harcerzowi stwarza warunki do kształtowania charakteru. Warunkiem skuteczności harcerskiej metody jest przykład osobisty instruktora. Swoją postawą instruktor powinien dawać przykład osiągania wartości, którym służy harcerstwo, pokazywać, że życie według Prawa Harcerskiego może być źródłem radości. Instruktor nie jest ani dowódcą, ani nauczycielem. Jest "starszym bratem", który zuchowi, harcerce, harcerzowi stwarza warunki do kształtowania charakteru.

33 Metoda harcerska jest systemem stale doskonalonego samowychowania
Metoda harcerska jest systemem stale doskonalonego samowychowania. Wszystkie elementy metody (przyrzeczenie i Prawo, uczenie w działaniu, system małych grup, ciągle doskonalony i pobudzający do rozwoju program) są współzależne i stanowią spójną całość. Metoda ta jedynie wówczas okaże się w pełni skuteczna, jeżeli każdy harcerski instruktor będzie potrafił łącznie wykorzystywać w swej pracy zgodnie z jej cechami wszystkie te elementy. Metoda harcerska jest systemem stale doskonalonego samowychowania. Wszystkie elementy metody (przyrzeczenie i Prawo, uczenie w działaniu, system małych grup, ciągle doskonalony i pobudzający do rozwoju program) są współzależne i stanowią spójną całość. Metoda ta jedynie wówczas okaże się w pełni skuteczna, jeżeli każdy harcerski instruktor będzie potrafił łącznie wykorzystywać w swej pracy zgodnie z jej cechami wszystkie te elementy

34 Metoda harcerska a system wychowawczy szkoły
Szanowni Państwo, żeby jeszcze bardziej przekonać Państwa do harcerstwa i harcerskiej metody wychowawczej, dla potrzeb tego wystąpienia dokonałam porównania haseł faktycznie istniejącego Planu Wychowawczego Szkoły Podstawowej z zasadami Prawa Harcerskiego.

35 Porównanie Planu Wychowawczego Szkoły Podstawowej z zasadami Prawa Harcerskiego
PLAN WYCHOWAWCZY SZKOŁY PRAWO HARCERSKIE (wersja ZHR) Uczeń poznaje siebie i swoją grupę rówieśniczą, zdobywa umiejętności ważne w kontaktach z innymi ludźmi. Harcerz jest zawsze pogodny. Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Uczeń jest motywowany do nauki i ma możliwość rozwijania swoich zdolności oraz uzupełniania braków. Harcerz służy Bogu i Polsce i sumiennie spełnia swoje obowiązki. Uczeń zna prawa i obowiązki ucznia, dziecka. Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i wszystkim swoim przełożonym. Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. Uczeń zna i stosuje zasady dobrego zachowania Harcerz postępuje po rycersku.

36 Uczeń zna i pielęgnuje tradycje narodowe, mając jednocześnie poczucie bycia Polakiem i Europejczykiem Harcerz służy Bogu i Polsce i sumiennie spełnia swoje obowiązki. Uczeń potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce Harcerz służy Bogu i Polsce i sumiennie spełnia swoje obowiązki. Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. Uczeń aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym Uczeń jest otwarty na potrzeby innych, aktywnie angażuje się w pomoc Harcerz jest oszczędny i ofiarny. Uczeń uczy się być tolerancyjny Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Uczeń zna i przyjmuje postawy sprzyjające zdrowiu Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych.

37 Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać
Uczeń żyje w zgodzie z przyrodą , ma świadomość odpowiedzialności za nią Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać Uczeń jest świadomy szkodliwego działania używek Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. Uczeń zna zagrożenia wynikające z rozwoju cywilizacji i potrafi im zapobiegać Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać. Wyniki tego porównania powinny, mam nadzieję, ostatecznie przekonać dyrektorów szkół, obecnych i przyszłych nauczycieli, do tego, że obecność dobrze pracującej drużyny harcerskiej w szkole z punktu widzenia jej zadań wychowawczych jest wysoce pożądana. Że ze strony drużyny harcerskiej otrzymujecie Państwo wsparcie, uwiarygodnienie i urzeczywistnienie realizowanych kierunków wychowawczych. Poza tym, jak już wspominałam, nic tak nie pociąga, jak przykłady.

38 Czy metoda harcerska może mieć zastosowanie w dydaktyce?
podział klasy na grupy odpowiadające zastępom wybór liderów tych grup; wyznaczanie grupom zadań zgodnych z ich możliwościami; samodzielne poszukiwanie przez grupę odpowiedzi na postawione pytania; wspólne rozwiązywanie zadań; odpowiedzialność poszczególnych uczniów za wizerunek całej grupy; odpowiedzialność grupy za postępy pojedynczych jej członków; Mam nadzieję, że przekonałam Państwa do tego, iż metoda harcerska, jest doskonałą metodą wychowawczą. Czy jednak może ona znaleźć również zastosowanie w dydaktyce? Sądzę, że tak. Podział klasy na grupy odpowiadające zastępom, wybór liderów tych grup, wyznaczanie grupom zadań zgodnych z ich możliwościami, samodzielne poszukiwanie przez grupę odpowiedzi na postawione pytania, wspólne rozwiązywanie zadań, odpowiedzialność poszczególnych uczniów za wizerunek całej grupy i odwrotnie – odpowiedzialność grupy za postępy pojedynczych jej członków, czyż to nie elementy metody harcerskiej, które z łatwością można przenieść na dydaktykę?

39 Szanowni Państwo, Wspierajcie i propagujcie harcerstwo, bo może być ono nieocenioną pomocą w Waszej działalności Wychowawczej. Szanowni Państwo, moje wystąpienie miało przybliżyć Państwu teoretyczną wiedzę na temat harcerskiego systemu wychowawczego. Przekonać Was, że dla pedagoga, nauczyciela, harcerstwo może być nieocenioną pomocą w dążeniu do realizacji celów. Ale czy równie atrakcyjne jest ono dla młodego człowieka? Myślę, że tak, a najlepiej świadczą o tym wystąpienia starszych i młodszych druhów z pierwszej części konferencji. Harcerstwo może być przygodą całego życia. Pomaga zrozumieć zmieniający się świat i pomaga w tym świecie żyć. A jednocześnie pozwala zachować to, co trwałe i ponadczasowe, co nie podlega modom – zasady. Szanowni Państwo, mamy nadzieję, że wzbogaceni wiedzą, którą wynieśliście z dzisiejszej konferencji, stworzycie w waszych placówkach przyjazny klimat dla poczynań harcerzy, tak aby ten ruch mógł nadal się rozwijać i służyć kolejnym pokoleniom Polaków.

40 Dziękuję za uwagę