Problemy pracy zawodowej

Prezentacja na temat: "Problemy pracy zawodowej"— Zapis prezentacji:

1 Problemy pracy zawodowej
dr Bożena Ojrzyńska

2 PRACOHOLIZM Wayne Oates: odczucia i zachowania niektórych ludzi związane z pracą bardzo przypominają postępowanie i emocje alkoholików wobec alkoholu. Pracoholizm  uzależnienie  choroba Różnica w poziomie akceptacji społecznej

3 Pracoholizm Ostre zaburzenie równowagi między życiem zawodowym i innymi ważnymi obszarami. Paradoksy: Prcoholik całkowicie podporządkowujący egzystencję pracy nie czerpie z niej żadnej satysfakcji, Pracoholik jest zmęczony pracą, przestaje się rozwijać i staje się coraz mniej twórczy.

4 Zwiększają prawdopodobieństwo pracoholizmu:
Skłonność do ciągłego zawyżania wymagań i podejmowania nowych obowiązków i wyzwań Wychowanie autorytarne lub liberalne Rodzice zawyżający wymagania ( lęk przed odrzuceniem jeśli nie zostaną spełnione) Neurotyzm Skłonność do perfekcjonizmu Praca wysoko w hierarchii wartości

5 Gdy pracoholik pracuje
Chce osiągnąć sukces ale gdy go osiąga nie cieszy się z niego. Wraz z sukcesem pojawia się lęk, że zaraz go utraci. Porażka jest czymś, czego obawia się najbardziej na świecie – nie potrafi traktować porażek jako etapu rozwoju. Lęk motywuje go do coraz większego wysiłku, aby udowodnić swoją wartość przez osiągnięcia, które wyznacza sobie poza zasięgiem.

6 Gdy pracoholik nie pracuje
Silny stres i poczucie winy, Nie potrafi oderwać myśli od pracy, Życie przeszkadza mu w pracy. Praca = zabawa = odpoczynek: takie samo podejście – wszystko jest obowiązkiem, wymaganiem, które trzeba spełnić.

7 Reakcje organizmu na pracoholizm
Obniżony nastrój, Ciągłe napięcie, bóle różnorodne, Choroby wrzodowe, nadciśnienie, zaburzenia pracy serca Bardzo wysoki poziom stresu  szukają sposobów odreagowania np. Alkohol, hazard, środki psychoaktywne.

8 Pracoholizm się leczy Źródło: problemy z samym sobą
Terapia: odkrywanie kim jestem, co i kto jest dla mnie ważny, pozwolenie sobie na odczuwanie emocji , spontaniczność, kształcenie umiejętności bycia z ludźmi.

9 Karoshi Zjawisko nagłej śmierci w wyniku przepracowania i stresu.
Pierwszy przypadek karōshi odnotowano w Japonii w 1969 roku. Dotyka nagle ludzi w pełnym zdrowiu, w okresie wielkiej aktywności. Określenie to odnosi się do przypadków zgonów lub poważnych uszczerbków na zdrowiu spowodowanych schorzeniami krążeniowo-sercowymi (jak zawał mięśnia sercowego), których przyczyną jest sprzężenie nadciśnienia i miażdżycy z bardzo silnym przeciążeniem pracą. Karoshi dotyka osoby, które pracują ponad 60 godzin w tygodniu i mają ponad 50 nadgodzin w miesiącu i niewykorzystanych ponad połowy urlopów.

10 Wypalenie zawodowe (definicja)
Stan fizycznego i psychicznego wyczerpania, który powstaje w wyniku działania długotrwałych negatywnych uczuć, rozwijających się w pracy i w obrazie własnym człowieka (Emener, 1972) Wypalenie zawodowe = syndrom wyczerpania

11 Opis zjawiska Powoli lub nagle występuje/ ujawnia się
Stan wyczerpania cielesnego, duchowego, uczuciowego…. Dotyczy życia zawodowego Występuje w czasie wolnym od pracy Często wiąże się z myślami o ucieczce

12 Wystąpienie wypalenia zawodowego poprzedza długotrwały przerost wymagań bez odpowiedniego środka równoważącego. Aby się wypalić trzeba najpierw płonąć.

13 Objawy wypalenia zawodowego
Poziom funkcjonowania emocjonalnego: Chroniczne zniecierpliwienie Labilność emocjonalna (szybkie silne przeżywanie przeciwstawnych emocji) Niekontrolowane wybuchy złości, poirytowanie, negacja, brak cierpliwości, drażliwość (też w domu), Stałe zamartwianie się, poczucie „nie daję sobie rady” Trwałe zniechęcenie, brak jakiegokolwiek entuzjazmu związanego z pracą Niepokój i trudności związane z podejmowaniem decyzji Znudzenie pracą i relacjami z nimi związanymi Utrata pozytywnych uczuć w stosunku do klientów (uczniów, pacjentów…),

14 Objawy wypalenia zawodowego
Poziom funkcjonowania poznawczego: Niezdolność do podejmowania decyzji Ciągłe oskarżanie i obwinianie innych za swoje niepowodzenia Niechęć do poznawania nowych idei ( i tak nic mi nie pomoże) Częsty cynizm i szyderstwa Izolowanie się i niechęć mówienia o pracy

15 Objawy wypalenia zawodowego
Poziom somatyczny: Poczucie wyczerpania – chroniczne zmęczenia bez wyraźniej przyczyny, czasem połączone z brakiem apetytu Bezsenność Nałogowe zachowania – uzależnione przyjmowanie alkoholu, środków uspokajających czy narkotyków, palenie papierosów, objadane się Migrenowe bóle głowy Stałe napięcie mięśniowe

16 Etapy rozwoju wypalenia (różne np. Fengler, 2001):
Grzeczność i idealizm Przepracowanie Coraz bardziej zmniejszająca się grzeczność Poczucie winy z tego powodu Coraz większy wysiłek, żeby być grzecznym i solidnym Brak sukcesów Bezradność Utrata nadziei („beczka bez dna”) Wyczerpanie, awersja do klientów, złość Wypalenie: oskarżanie siebie, ucieczka, psychosomatyka, szukanie silnych sposobów na odreagowanie.

17 Proces wypalenia zawodowego (Aronson)
Stadium ostrzegawcze charakteryzujące się chronicznymi chorobami (np. przeziębieniami), stałym stanem podenerwowania, bezsenności czy niechęci do pracy. (ODPOCZĄĆ, HOBBY) Stadium trwałego syndromu – gdy irytacja przeradza się w niekontrolowane wybuchy, bezsenność jest normą , pozwala się sobie na pogardliwe traktowanie innych i wyraźnie gorszą pracę. (GRONO PRZYJACIÓL) Stadium chronicznego wypalenia - które obejmuje trwale „upośledzone” funkcjonowanie osoby na poziomie somatycznym, poznawczym i emocjonalnym. Przejawia się ono poprzez choroby psychosomatyczne ( np. wrzody żołądka czy nadciśnienie), trwałe objawy depresyjne czy poważne kryzysy w innych relacjach. (TERAPIA)

18 Wielowymiarowa koncepcja wypalenia zawodowego Maslach
„psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji oraz obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może wystąpić u osób pracujących z innymi ludźmi w pewien określony sposób”

19 Wyczerpanie emocjonalne
Wyczerpanie emocjonalne odnosi się do poczucia danej osoby. Czuje ona, że jest nadmiernie obciążona emocjonalnie, objawia się to: zniechęceniem do pracy, coraz mniejszym zainteresowaniem sprawami zawodowymi, obniżoną aktywnością, pesymizmem, stałym napięciem psychofizycznym, drażliwością, ale także zmianami somatycznymi - chronicznym zmęczeniem, bólami głowy, bezsennością, zaburzeniami gastrycznymi, częstymi przeziębieniami itp.

20 Depersonalizacja Depersonalizacja (odczłowieczenie, uprzedmiotowienie) dotyczy zbyt obojętnego, bezdusznego lub negatywnego reagowania na innych ludzi, którzy zwykle są odbiorcami usług danej osoby lub przedmiotem opieki z jej strony. Związana z: powierzchownością, skróceniem czasu i sformalizowaniem kontaktów, cynizmem, obwinianiem innych za niepowodzenia w pracy. Depersonalizacja jest próbą zwiększenia psychicznego dystansu wobec osoby, z którą się pracuje. Symboliczne odebranie klientowi człowieczeństwa i traktowanie go jako "przypadku" pozwala na mniejsze zaangażowanie się w relacje z drugim człowiekiem. Może więc być mniej lub bardziej świadomą formą ochrony siebie przed dalszym eksploatowaniem swych emocjonalnych zasobów.

21 Obniżone poczucie dokonań osobistych
Obniżone poczucie dokonań osobistych jest tendencją do widzenia swojej pracy z klientami w negatywnym świetle, spadkiem poczucia własnej kompetencji. Objawia się: niezadowoleniem z osiągnięć w pracy, utratą wiary we własne możliwości, poczuciem niezrozumienia ze strony przełożonych, stopniową utratą zdolności do rozwiązywania pojawiających się problemów i niemożnością przystosowania się do trudnych warunków zawodowych. Symptomy te tworzą samonapędzający się mechanizm.

22 Zespół wypalenia zawodowego jako proces sekwencyjny:
Wyczerpanie emocjonalne będące skutkiem emocjonalnych wymagań w kontaktach z biorcą (klientem) pojawia się jako pierwsze. Następnie, przy niepowodzeniach w radzeniu sobie z tym wyczerpaniem, pojawia się depersonalizacja, która ma charakter obronny i dalej zaburza relacje z biorcami, co prowadzi w następstwie do doświadczania coraz większych niepowodzeń i poczucia coraz mniejszych dokonań osobistych.

23 Wypalenie jako proces sekwencyjny

24 Wypalenie jako skutek złego dopasowania pracownika do pracy
nadmierne obciążenie pracą – które wynika z konieczności wykonywania zbyt dużej liczby czynności w krótkim czasie, przy skąpych zasobach; brak możliwości kontroli i współdecydowania odnośnie do pełnionych ról; brak nagrody – między innymi niskie wynagrodzenie, brak uznania; brak wspólnoty i pozytywnych relacji interpersonalnych na terenie pracy; brak sprawiedliwości – niejednakowe traktowanie pracowników; konflikty wartości – wynikający z dysonansu pomiędzy wymaganiami pracy a osobistymi zasadami pracownika.

25 Czynniki sprzyjające wypaleniu
Osiągalność 24h/7d (mieszkanie służbowe), Niezadowolenie z pracy, Zła organizacja pracy, brak RIPu, rutyna w pracy, Poczucie własnej bezsilności, Złe stosunki z kolegami i przełożonymi, Brak wsparcia, superwizji, Zbyt wygórowane oczekiwania (obce lub własne). RIP: Realistyczne Informacje o Pracy

26 Przyczyny wypalenia - podsumowanie
Bierne wypalenie Reakcje wewnętrzne na przyczyny zewnętrzne lub uświadomienie sobie, że nie można już więcej pomóc i poczucie, że zupełnie zużyło się swoje siły  zbyt mało obrony własnej Aktywne wypalenie Wywołane przez aspekty instytucjonalne, zewnętrzne wydarzenia i warunki pracy  zbyt dużo wymagań

27 Kogo dotyka? Szczególnie narażeni: osoby zawodowo zajmujące się udzielaniem pomocy: Pracownicy socjalni, Personel medyczny, Nauczyciele i trenerzy, Opiekunowie … Wszyscy inni.

28 Kogo dotyka? Kobiety = mężczyźni, ale kobiety szybciej otrzymują wsparcie Samotni > posiadający rodzinę i dzieci (odciążająca funkcja partnerstwa) Młodsi>starsi Osoby wysokoreaktywne, perfekcjonaliści ale także osoby o niskim poczuciu wartości

29 Co robić? Zmiana miejsca pracy,
Pozostanie i akceptacja apatii na średnim poziomie, Pozostanie z cyklicznie pojawiającym się poczuciem wypalenia Pozostanie ze skutecznym zwalczeniem zagrożenia ze strony wypalenia terapia, wydłużenie czasu wolnego, obcowanie z ludźmi zadowolonymi z życia.

30 Jak dbać o siebie Dbanie o czas dla siebie
Zmiana „uniformu” po powrocie ze szkoły Ćwiczenia fizyczne Drzemka w ciągu dnia Postanowienie o nie myśleniu o pracy Dbanie o znajomości poza gronem pedagogicznym Hobby nie związane z pracą Wsparcie społeczne Fachowa pomoc w trudnych przypadkach i sytuacjach Uprawiane ćwiczeń odprężających, medytacje Samowynagradzanie się Dbanie o weekendy wolne od pracy i myślenia o niej

31 Kwestionariusz do mierzenia skali odczuć Zawodowych (MBI, Ch.Maslach)
Odpowiedz TAK lub NIE na poniższe pytania: Przez moją pracę czuję się emocjonalnie wyczerpany Na koniec dnia pracy często czuję się zużyty. 3. Wstając rano czuję się zmęczony, kiedy widzę przed sobą nowy dzień pracy. 4. Bardzo mnie wyczerpuje całodzienna praca z uczniami. 5. Przez moją pracę czuję się wypalony. 6. Przez moją pracę czuję się sfrustrowany. 7. Mam wrażenie, że zbyt ciężko pracuję. 8. Za bardzo mnie stresuje praca w bezpośrednim kontakcie z uczniami. 9. Mam wrażenie, że osiągnąłem granicę mojej mądrości.

32 Kwestionariusz do mierzenia skali Odczuć Zawodowych (MBI, Ch.Maslach)
Odpowiedz TAK lub NIE na poniższe pytania: 10. Mam wrażenie, że traktuję niektórych uczniów, jakby byli przedmiotami. 11. Stałem się bardziej obojętny wobec dzieci, odkąd wykonuję tę pracę. 12. Obawiam się, że moja praca czyni mnie mniej współczującym. 13. W rzeczywistości nie interesuję mnie, co stanie się z niektórymi uczniami. 14.Mam wrażenie, że niektórzy uczniowie i ich krewni sądzą, iż to ja ponoszę odpowiedzialność za ich problemy.

33 Kwestionariusz do mierzenia skali Odczuć Zawodowych (MBI, Ch.Maslach)
Odpowiedz TAK lub NIE na poniższe pytania: 15. Łatwo mogę zrozumieć, co moi uczniowie myślą na określone tematy. 16. Udaje mi się skutecznie rozwiązywać problemy moich uczniów. 17. Mam wrażenie, że poprzez moją pracę pozytywnie wpływam na życie. 18. Czuję w sobie duże pokłady energii. 19. Z łatwością przychodzi mi wytworzenie rozluźnionej atmosfery. 20. Czuję się ożywiony, kiedy ściśle współpracuję z moimi uczniami. 21. W mojej pracy osiągnąłem wiele znaczących celów. 22. W mojej pracy traktuję problemy emocjonalne bardzo spokojnie.

34 Plateau to nie wypalenie
Plateau kariery = etap stagnacji Dotyczy pracowników, którzy mają niewielką szansę lub zupełny brak możliwości dalszych awansów w danej organizacji.

35 Rodzaje plateau Nieadekwatne umiejętności i możliwości:
Pracownik niezainteresowany tym, co robi, Przestarzała wiedza – brak szkolenia, Błędy w info zwrotnym pracy (brak info o tym, co robi źle- nie ma możliwości naprawczych).

36 Plateau Niemotywująca treść pracy:
Brak autonomii: duża kontrola, wypełnianie poleceń, Brak możliwości wykorzystania różnorodnych umiejętności, Nie widać efektów pracy (brak kontaktu z odbiorcą pracy), Brak ważnych zadań (tracimy czas).

37 Plateau Brak motywacji zewnętrznej:
Rzadkie i bardzo trudne do zdobycia awanse, Niskie płace, niesprawiedliwy system płac, Gdzie indziej za to samo płacą więcej

38 Walka z plateau Nowe zainteresowania zawodowe – doskonalenie, zmiana profilu pracy, wzbogacanie i rozszerzanie pracy… Zmiany w treści lub organizacji pracy wystarczą by wyjść z fazy plateau Nie wystarczą by wyjść z poczucia wypalenia zawodowego

39 Mobbing MOBBING : dręczenie, znęcanie się psychiczne stosowane przez jedną lub kilka osób wobec jednej lub kilku osób w czasie i miejscu pracy Obraźliwe zachowanie poprzez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowania zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników (MOP)

40 Mobbing według Kodeksu Pracy
Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające w szczególności na uporczywym i długotrwałym nękaniu i zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go od współpracowników lub wyeliminowanie z zespołu

41 Charakterystyka mobbingu
Trwałość i powtarzalność zjawiska (1 x tydzień, 6 miesięcy) Celowość działań Psychiczny charakter prześladowania Wykorzystywanie przewagi Nieetyczne metody działania Izolowanie ofiary Proces

42 Skala zjawiska Unia Europejska Średnio 9% pracowników Szkolnictwo 12 %
Kobiety > mężczyźni Młodsi > starsi (Komitet Doradczy Komisji Europejskiej ds. Bezpieczeństwa, Higieny i Ochrony Zdrowia w Pracy, 2000) Polska 17% pracowników jest szykanowanych przez przełożonych, 5 % zjawisko częste; 6 % szykanowani przez współpracowników (CBOS, 2002) Oświata (nauczyciele, pedagodzy, wychowawcy): 61, 5 % (ale wyzysk ekonomiczny oraz partnerzy i władze państwowe jako krzywdzący) (Pomorski Instytut Demokratyczny, 2002)

43 Mobbing w szkole W szkolnictwie bardzo często dyrektor jest mobberem lub jest on włączany do grupy mobbingującej Świadkami mobbingu szkolnego są uczniowie Środowisko szkolne jest szczególnie narażone na występowanie tej patologii społecznej

44 Podatność szkoły na mobbing
Brak realnego właściciela zakładu pracy, Sztywna hierarchia i duże uprawnienia dyrektora, Konkursy na dyrektorów szkół, Prawo oświatowe - nieczytelne, nieprecyzyjne, pozostawia wiele dowolności jego interpretacji

45 Przyczyny długotrwałości mobbingu:
Rosnące bezrobocie nauczycieli (MGPiPS- nauczyciele nauczania początkowego wśród zawodów i największym spadku zapotrzebowania do roku 2010; niż demograficzny), oraz Organizacja roku szkolnego

46 Bezpośrednie przyczyny mobbingu
Brak kompetencji w zakresie zarządzania i organizacji, Chęć utrzymania stanowiska za wszelką cenę, Obawa przed ujawnieniem nieprawidłowości, Osobowość mobbera- żądza władzy, autokratyzm, zazdrość, niedowartościowanie, chęć podniesienia własnej wartości.

47 Działania mobbingowe

48 Działania mobbingowe - komunikacja
Wyzywanie, aluzje, przezywanie, Plotki, Odbieranie głosu na radach pedagogicznych i nie protokołowanie wypowiedzi, Krytykowanie pracy i poglądów, Nie dawanie możliwości wypowiedzenia się Obraźliwe telefony i maile, Groźby, Upośledzona komunikacja bezpośrednia ...

49 Działania mobbingowe – stosunki społeczne
Izolowanie od prac szkoły i nauczycieli, zabranianie rozmów z ofiarą, Publiczne okazywanie niezadowolenia z istnienia danej osoby, Unikanie rozmów z ofiarą i spotkań z dyrekcją, Ignorowanie obecności ofiary....

50 Działania mobbingowe - społeczny odbiór osoby
Obwinianie za błędy i niedopatrzenia innych, Zarzucanie niekompetencji przy innych nauczycielach, rodzicach, uczniach, Ośmieszanie ofiary, żartowanie z życia prywatnego, Rozpowiadanie nieprawdziwych informacji o przebiegu pracy zawodowej, Sugerowanie choroby psychicznej i kierowanie na badania psychiatryczne...

51 Działania mobbingowe – sytuacja życiowa i zawodowa
Grożenie naganami i wyrzuceniem z pracy, Wyrządzanie szkód na stanowisku pracy, niszczenie materiałów, Ciągłe hospitacje zajęć i nie pokazywanie arkuszy hospitacji, Utrudnianie uzyskania awansu zawodowego, Pozbawianie nagród oraz sprawiedliwych dodatków, Zaniżanie wynagrodzenia mimo uzyskania awansu nauczycielskiego, Kwestionowanie dokumentów od wcześniejszych pracodawców, Niepozwalanie na korzystanie z zasobów szkoły, Nierówne traktowanie w przydziale obowiązkowych i nadobowiązkowych zajęć dydaktyczno-wychowawczych i opiekuńczych ...

52 Działania mobbingowe - zdrowie
„Przypadkowe” potrącenia, Molestowanie seksualne, Zmuszanie do wykonywania prac szkodliwych dla zdrowia, Grożenie przemocą fizyczną, Przemoc fizyczna...

53 Mobbing seksualny Molestowanie seksualne jako jeden z przejawów mobbingu Odmowa współżycia początkiem mobbingu (zemsta) Używanie strategii seksualnych: plotkowanie na temat zwyczajów i zachowań seksualnych ofiary i jej orientacji.

54 Rodzaje mobbingu Horyzontalny (nauczyciel - nauczyciel) 14%
kto silniejszy i zdobędzie dyrektora? Pochyły (dyrektor – nauczyciel) 81% gdzie się podziała ta skarga ? Pionowy (nauczyciel – dyrektor) 5% po co komu taki dyrektor? Dane Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Antymobbingowego

55 Mobbing wśród nauczycieli - skutki dla uczniów

56 Teoria społecznego uczenia się
Agresji można się wyuczyć poprzez jej obserwowanie, naśladowanie, modelowanie oraz poprzez stosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych Konflikty zostają przenoszone na podopiecznych Grupa identyfikuje się z narażonym na mobbing nauczycielem - uczniowie doświadczają mobbingu pośrednio: przemoc zapoczątkowana przez dorosłych uzewnętrznia się w postawach uczniów

57 Przebieg mobbingu Konflikt (brak rozwiązania)
Akty agresji – rozszerzanie się mobbingu oraz budowanie grupy mobbingującej, Mobbing stabilny - etykietowanie mobbingowanego (np. chory psychicznie), Wykluczenie ze środowiska- zwolnienie z pracy.

58 Charakterystyka faz mobbingu i ich potencjalny wpływ na młodzież
Faza mobbingu Konflikt nierozwiązany Zachowania mobbera Wybór ofiary, początek działań mobbingowych Zachowania ofiary Odpieranie ataków, stosowanie własnych technik zaradczych Możliwy wpływ mobbingu na samopoczucie i zdrowie ofiary Czasowe pogorszenie samopoczucia, brak długotrwałych konsekwencji Możliwy wpływ mobbingu na młodzież Brak wpływu- ewentualnie pojedyncze akty nerwowości nauczyciela- krótkotrwałe efekty

59 Charakterystyka faz mobbingu i ich potencjalny wpływ na młodzież
Faza mobbingu Rozszerzanie Zachowania mobbera Tworzenie grupy prześladującej, zachowania mobbingowe, etykietowanie, przekazywanie negatywnej opinii o ofierze coraz dalej Zachowania ofiary Zachowania agresywne, popełnianie błędów, pogarszanie relacji z innymi, zwolnienia lekarskie Możliwy wpływ mobbingu na samopoczucie i zdrowie Złe samopoczucie, stany napięcia nerwowego, dolegliwości fizyczne- bóle głowy, brzucha zamostkowe, nudności, wymioty, wzrost ciśnienia Możliwy wpływ mobbingu na młodzież Uczenie zachowań agresywnych i ich opłacalności

60 Charakterystyka faz mobbingu i ich potencjalny wpływ na młodzież
Faza mobbingu Etykietowanie – chory psychicznie Mądrala, kłamca, krętacz, pieniacz, odmieniec Zachowania mobbera Kontynuacja działań, (nie)świadome włączenie się psychologa/ psychiatry do zespołu mobbera – błędne rozpoznanie schizofrenii lub paranoi Zachowania ofiary Nie potrafi sprostać stawianym jej wymaganiom społecznym i zawodowym, staje się niezdolna do pracy, niekontrolowane wybuchy wściekłości i agresji kierowanej przeciwko wszystkim Możliwy wpływ mobbingu na samopoczucie i zdrowie ofiary Bezsenność, zaburzenia koncentracji, stany lękowe i depresyjne (np. PTSD), choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, astma oskrzelowa Możliwy wpływ mobbingu na młodzież Modelowanie zachowań agresywnych, stałe wzbudzanie w uczniach gniewu i frustracji

61 Kozioł ofiarny Akt obwiniania dogodnej (niewinnej) osoby lub grupy za swoje frustracje, cierpienia, winy itp. W mobbingu: świadomie stosowany chwyt pozwalający na pogrążenie ofiary i wzmocnienie zespołu prześladowców.

62 Zachowania uczniów Nauczyciel dostrzega zmianę w zachowaniach uczniów:
Współczucie i wsparcie, Nienawiść i agresja.

63 Charakterystyka faz mobbingu i ich potencjalny wpływ na młodzież
Faza mobbingu Wykluczenie Zachowania mobbera Zwolnienie z pracy Zachowania ofiary Nie potrafi sprostać stawianym jej wymaganiom społecznym i zawodowym Możliwy wpływ mobbingu na samopoczucie i zdrowie ofiary Myśli samobójcze (10%)i próby samobójcze (1%) Konieczne jest podjęcie leczenia psychiatrycznego Możliwy wpływ mobbingu na młodzież Ugruntowanie opinii, że to kat ma rację

64 Konsekwencje mobbingu
Samopoczucie – beznadziejność, bezradność i bezsilność, Ciągły stres - stany lękowe i depresyjne, Akceptacja i obraz siebie Niezależność i autonomia PTSD

65 Konsekwencje mobbingu
Więzi z innymi Postrzeganie świata Radzenie sobie w środowisku pracy Rozwiązywanie problemów – procesy poznawcze Dolegliwości fizyczne Bóle głowy i inne, nudności, wzrost ciśnienia, bezsenność, choroba wrzodowa , zawał, udar mózgu, astma oskrzelowa

66 Rodzina ofiary od wsparcia do podwójnego mobbingu
Wsparcie ofiary neutralizowanie negatywnych skutków, wspieranie, zrozumienie, ochrona, Podwójny mobbing obwinianie ofiary za sytuację, izolacja i agresja.

67 Obserwatorzy Choroby chroniczne (59% osób - zachorowalność większa o 9 %) Obserwatorzy rzadko stają w obronie mobbingowanych (10%) – ryzyko stania się ofiarą, Bierni obserwatorzy: przeżywają dezorientacje, przechowują poczucie winy, niezadowolenia, pretensje do siebie, uczą się bierności, bezradności i niereagowania w trudnych sytuacjach.

68 Obserwatorzy - uczniowie
Trudna sytuacja psychologiczna: sprzeczne emocje: współczucie dla mobbingowanego i złość na niego, że nie potrafi sobie poradzić z sytuacją, lęk przed sprawcą mobbingu, trudność z właściwą oceną sytuacji, ograniczone możliwości działania.

69 Jak sobie radzić z mobbingiem?

70 Dziennik mobbingu Opis procesu mobbingu,
Prowadzony przez ofiarę, pozwala ofierze uporządkować sytuację i zastanowić się nad nią i podjąć decyzję o walce; Może być pomocny przed sądem, komisjami, w psychoterapii: Data Opis zdarzenia Świadkowie i dowody Okoliczności Przyczyny obiektywne Reakcja Skutki/ konsekwencje Wsparcie

71 Czynniki wpływające na wybór sposobu poradzenia sobie z mobbingiem
Sytuacyjne Związane z ofiarą Związane z mobberem

72 Sytuacja Alternatywa – czy ofiara może podjąć pracę w innym miejscu?
Czy szkoła jest przyjazna czy nie (środowisko i kultura pracy)? Czy ofiara może uzyskać wsparcie od kolegów (wsparcie psychiczne oraz wsparcie w działaniu) lub instytucji?

73 Ofiara Czy ofiara jest odporna na stres? Asertywna?
Umie postępować w sytuacji konfliktu? Jaki ma system wartości i przekonań? Jaką ma motywację do pracy?

74 Cel działań ofiary mobbingu
Zaprowadzenie sprawiedliwości? Pokazanie mobberowi kto ma rację? Poradzenie sobie z trudną sytuacją !

75 Mobber Jakie ma możliwości formalne i nieformalne (władza)?
Jaką ma pozycję społeczną? Jakie ma cele ? Jakie metody stosuje? Jakie ma wsparcie w środowisku pracy?

76 Reakcje ofiar na mobbing – sposoby radzenia sobie
Aktywna walka Szukanie pomocy u innych Szukanie wsparcia psychicznego Zemsta Sposoby poznawcze (reinterpretacja, porównania w dół, agresja poznawcza) Obwinianie siebie Ucieczka

77 Pomoc ofiarom Psychologiczna od wsparcia i zrozumienia po terapie
Prawna od poznania praw do rozprawy sądowej Przyjacielska od biletu do kina po walkę z mobberem i szukanie nowego miejsca pracy

78 Pomoc psychologiczna Indywidualna rozmowa: mobbingowany szuka:
Możliwości opowiedzenia o tym, co go spotkało, Zrozumienia dla swoich odczuć i zachowania, Docenienia dotychczasowych sposobów radzenia sobie, Informacji o wsparciu jakie może dostać, Rady jak ma rozwiązać problem. Terapia

79 Pomoc prawna Prawo cywilne – w szczególności przepisy dotyczące ochrony dóbr osobistych oraz odpowiedzialności za czyny niedozwolone, Prawo pracy – przepisy dotyczące mobbingu,dóbr osobistych pracownika oraz uznanie standardów w zakresie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, Prawo karne – przestępstwa przeciwko zdrowiu, czci i godności osobistej oraz przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, Prawo dyscyplinarne.

80 Pomoc prawna Kodeks Pracy: art. 94.3:
obowiązkiem pracodawcy jest dążenie do uczynienia zakładu pracy środowiskiem wolnym od działań i zachowań dotyczących pracownika lub skierowanych przeciwko niemu, polegających w szczególności na systematycznym i długotrwałym nękaniu i zastraszaniu pracownika, izolowaniu go od współpracowników lub eliminowaniu z zespołu współpracowników

81 Brak szczegółowych reguł dochodzenia w/w odszkodowań
Pomoc prawna Rozstrój zdrowia - prawo dochodzenia od pracodawcy zadośćuczynienia pieniężnego, Rozwiązana umowa o pracę z powodu mobbingu – prawo do dochodzenia odszkodowania (min. minimalne wynagrodzenie za pracę) Brak szczegółowych reguł dochodzenia w/w odszkodowań

82 Problemy Istnienie dowodów Natura i jakość materiału dowodowego
Waga dowodów ( jedna ofiara przeciwko kilku prześladowcom) Ryzyko powództwa wzajemnego

83 Kto może pomóc Władze miasta (naczelnik wydziału edukacji)?
MEN i Kuratorium oświaty? Związek zawodowy? Stowarzyszenia antymobbingowe PIP i inspektoraty pracy (porady prawne)

84 Mobbing to nie jest każdy:
Konflikt merytoryczny, Dokuczanie, Zachowania nieetyczne i łamanie prawa, Dyscyplinowanie pracowników,

85 Mobbing w szkole To wychowywanie toksycznego społeczeństwa,
To pokazywanie,że nie warto być wrażliwym, To uczenie młodych ludzi, że przemoc i agresja to najłatwiejszy sposób rozwiązywania konfliktów i zdobywania przewagi nad innymi.

86 Więcej Fengler, J., Pomaganie męczy: wypalenie w pracy zawodowej, GWP, Gdańsk 2000. Ojrzynska B.K. Mobbing wśrod nauczycieli przyczyną przemocy wśrod młodzieży. Wnioski z obserwacji życia w szkole. W: A. Rejzner (red.) Agresja w szkole. Spojrzenie wieloaspektowe, Wydawnictwo WSP TWP, Warszawa 2004.