Ochrona praw podstawowych w UE

Prezentacja na temat: "Ochrona praw podstawowych w UE"— Zapis prezentacji:

1 Ochrona praw podstawowych w UE
Wykład Anna Wyrozumska

2 Ochrona praw podstawowych
29/69 Stauder 11/70 Internationale Handelsgesellschaft 4/73 Nold 44/79 Hauer “Prawa zasadnicze stanowią cześć składową ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie zapewnia Trybunał. Gwarantując te prawa, Trybunał ma obowiązek czerpać inspiracje z tradycji konstytucyjnej wspólnej wszystkim państwom członkowskim, a tym samym środki, które są niezgodne z prawami zasadniczymi uznanymi przez konstytucje tych państw, nie mogą być zaakceptowane we Wspólnocie”. TM i TA  art. 6 ust. 2 TUE = ogólne zasady prawa wspólnotowego

3 TS czerpał inspiracje co do treści chronionych praw m.in. z:
tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich 155/79 AM & S Europe Ltd przeciwko Komisji - prawo do poufności korespondencji między klientem i prawnikiem z umów międzynarodowych/ w szczególności EKPC Traktatów założycielskich

4 instytucji państw członkowskich
TS w zakresie swojej kompetencji interpretuje i kontroluje zgodność z prawami podstawowymi aktów: instytucji państw członkowskich gdy wykonują prawo UE (sytuacja 5/88 Wachauf) gdy wprowadzają dozwolone derogacje od swobód rynku (sytuacja C-260/89 ERT)

5 C-112/00 Schmidberger przeciwko Austrii
TS  fakt niezabronienia przez kompetentne władze PCz manifestacji, która spowodowała kompletną blokadę przez określony czas ważnego szlaku komunikacyjnego między państwami członkowskimi nie jest niezgodny z ówczesnymi art. 28 i 29 / swobodny przepływ towarów/ w związku z art. 10/zasada lojalności/, o ile to ograniczenie wewnątrzwspólnotowego przepływu towarów da się uzasadnić uprawnionym interesem publicznym ze względu na ochronę praw podstawowych, w tym przypadku – swobody wypowiedzi i gromadzenia się osób manifestujących (art. 10 EKPC), do jakiej jest zobowiązana zarówno Wspólnota, jak i państwa członkowskie

6 Standard ochrony  C-36/02 Omega
Gra „w zabijanie” zakazana przez niemiecką policję  zagraża bezpieczeństwu publicznemu, ponieważ akty symulujące zabijanie i wynikająca stąd trywializacja gwałtu są sprzeczne z podstawowymi wartościami przeważającymi w opinii publicznej (narusza godność ludzką, o której mowa w art. 1 ust. 1 niemieckiej konstytucji) swoboda przepływu usług (art. 49 TWE)/ wyposażenie i technologia używana przez firmę była dostarczona przez spółkę brytyjską

7 Artykuł 6 TUE 1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą moc prawną jak Traktaty. Postanowienia tej Karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w Traktatach. Prawa, wolności i zasady zawarte w Karcie są interpretowane zgodnie z postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII Karty regulującymi jej interpretację i zastosowanie oraz z należytym uwzględnieniem wyjaśnień, o których mowa w Karcie, które określają źródła tych postanowień. 2. Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach. 3. Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa.

8 Karta Praw Podstawowych UE
I. „Godność” (art. 1–5): nienaruszalność godności ludzkiej, prawo do życia, prawo do integralności osoby ludzkiej, zakaz tortur, zakaz niewolnictwa; II. „Wolności” (art. 6–19), m.in.: prawo do wolności i bezpieczeństwa, poszanowanie życia prywatnego, ochrona danych osobowych, wolność myśli, sumienia, wyznania, wolność wypowiedzi i informacji, wolność zgromadzeń, wolność nauki, wolność prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do własności, prawo do azylu; III. „Równość” (art. 20–26), m.in.: równość wobec prawa, równość kobiety i mężczyzny, prawa dziecka, prawa osób starszych, osób niepełnosprawnych; IV. „Solidarność” – nowe pojęcie przyjęte po raz pierwszy w Karcie dla określenia praw, tj. m.in.: prawa pracowników do informacji i konsultacji, dostęp do służb zatrudnienia, ochrona w razie nieuzasadnionego zwolnienia, zabezpieczenie społeczne, ochrona zdrowia, ochrona środowiska, ochrona konsumentów (art. 27–38); V. „Prawa obywateli” (analogiczne do części II TWE; art. 39–46): prawa wyborcze, prawo do dobrego zarządzania (nowe), prawo dostępu do dokumentów, prawo petycji do PE i skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich, prawo swobodnego poruszania się i pobytu, ochrona dyplomatyczna i konsularna; VI. „Wymiar sprawiedliwości” (art. 47–50): prawo do skutecznego środka prawnego i rzetelnego procesu, domniemanie niewinności i prawo do obrony, zasada proporcjonalności czynów zagrożonych karą i kar, zasada ne bis in idem; VII. „Postanowienia ogólne” (art. 51–54): stosowanie Karty (stopień ochrony, ograniczenia praw, zakaz nadużycia praw) przepisy tzw. horyzontalne/pomostowe

9 Zmiana statusu Karty Praw Podstawowych Unii
wypracowana w specjalnej formule - Konwent, proklamowana przez PE, KE i R w 7 grudnia 2000 r. w Nicei – niewiążący prawnie dokument ponownie proklamowana wraz z „Wyjaśnieniami” dla celów TL / zmieniony art. 52 KPP/ w 2007 r.  wiąże od 1 grudnia 2009 r.

10 „ma taką samą moc jak Traktaty”
Deklaracja nr 1 w sprawie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, która jest prawnie wiążąca, potwierdza prawa podstawowe gwarantowane przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla Państw Członkowskich. Karta nie rozszerza zakresu stosowania prawa Unii na dziedziny leżące poza kompetencjami Unii, nie ustanawia nowych uprawnień ani zadań Unii, ani też nie zmienia uprawnień i zadań określonych w Traktatach.

11 Wyjaśnienia dotyczące KPP dokument Konwentu uzupełniony 2007
Wyjaśnienie odnoszące się do artykułu 3 – Prawo człowieka do integralności 1. W swoim wyroku z dnia 9 października 2001 r. w sprawie C-377/98 Niderlandy przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, Rec. 2001, s. I-7079, pkt 70, 78–80, Trybunał Sprawiedliwości potwierdził, że podstawowe prawo człowieka do integralności jest częścią prawa Unii i obejmuje w odniesieniu do medycyny i biologii dobrowolną i świadomą zgodę dawcy i biorcy. 2. Zasady zawarte w artykule 3 Karty zostały już określone w Konwencji o prawach człowieka i biomedycynie, przyjętej w ramach Rady Europy (ETS 164 i Protokół dodatkowy ETS 168). Karta nie ma na celu wprowadzenia odstępstwa od tych postanowień i w związku z tym zakazuje jedynie klonowania reprodukcyjnego. Nie stanowi przyzwolenia na inne formy klonowania ani ich nie zakazuje. W żaden sposób nie uniemożliwia zatem ustawodawcy wprowadzenia zakazu innych form klonowania. 3. Odniesienie do praktyk eugenicznych, w szczególności tych, które mają na celu selekcję osób, dotyczy przypadków organizowania i realizacji programów selekcji obejmujących na przykład kampanie sterylizacji, przymusowe ciąże, obowiązkowe zawieranie małżeństw etnicznych; wszelkie działania, które uznane są za przestępstwa międzynarodowe w statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego przyjętym w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. (zob. artykuł 7 ustęp 1 litera g)).

12 Art. 9 KPP: „Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw” Wyjaśnienia: Podstawą tego artykułu jest artykuł 12 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w brzmieniu: „Mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa”. Brzmienie artykułu zostało zaktualizowane, aby objąć przypadki, w których ustawodawstwo krajowe uznaje inne możliwości utworzenia rodziny niż zawarcie małżeństwa. Artykuł ten nie stanowi o nadaniu statusu związku małżeńskiego związkom osób tej samej płci ani tego nie zakazuje. Prawo to jest więc podobne do prawa przewidzianego przez europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jednak jego zakres może być rozszerzony, jeżeli ustawodawstwo krajowe tak przewiduje.

13 Charakter prawny Wyjaśnień
Art. 6 (1) TUE Prawa, wolności i zasady zawarte w Karcie są interpretowane zgodnie z postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII Karty regulującymi jej interpretację i zastosowanie oraz z należytym uwzględnieniem wyjaśnień, o których mowa w Karcie, które określają źródła tych postanowień. Art. 52 (7) KPP Wyjaśnienia sporządzone w celu wskazania wykładni niniejszej Karty są należycie uwzględniane przez sądy Unii i Państw Członkowskich.

14 Zmiana sposobu powoływania praw podstawowych?
istnienie prawa trzeba było udowodnić  odwołując się do konstytucyjnych tradycji, umów międzynarodowych, KPP itp. KPP potwierdza istniejące prawa!!!! Po TL – najpierw w C-555/07 Seda Kücükdeveci przeciwko Swedex GmbH & Co – jako jeden z argumentów potwierdzających istnienie prawa  Do stycznia 2011 – 30 razy!!!!

15 Karta jest bezpośrednio stosowana Sprawy połączone C‑92/09 oraz C‑93/09 Volker und Markus Schecke GbR Hartmut Eifert / wyrok 2011 45 Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 6 ust. 1 TUE Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), która ma taką samą moc prawną jak traktaty. 46 W tych warunkach ważność art. 42 pkt 8b i art. 44a rozporządzenia nr 1290/2005 oraz rozporządzenia nr 259/2008 należy oceniać w świetle postanowień karty. 47 W tym kontekście art. 8 ust. 1 karty stanowi, że „[k]ażda osoba ma prawo do ochrony danych osobowych jej dotyczących”. To prawo podstawowe jest ściśle związane z prawem do poszanowania życia prywatnego ustanowionym w art. 7 karty. 48 Prawo do ochrony danych osobowych nie stanowi jednak prerogatywy o charakterze absolutnym i powinno być oceniane w świetle jego funkcji społecznej (zob. podobnie wyrok z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie C‑112/00 Schmidberger, Rec. s. I‑5659, pkt 80 i przytoczone tam orzecznictwo). 49 Artykuł 8 ust. 2 karty zezwala tym sposobem na przetwarzanie danych osobowych, jeżeli spełnione są określone warunki. W tym względzie postanowienie to przewiduje, że dane osobowe „muszą być przetwarzane rzetelnie w określonych celach i za zgodą osoby zainteresowanej lub na innej uzasadnionej podstawie przewidzianej ustawą”. 50 Ponadto art. 52 ust. 1 karty dopuszcza wprowadzenie ograniczeń w wykonywaniu praw takich jak prawa ustanowione w art. 7 i 8 karty, o ile przewidziane są one ustawą, szanują istotę tych praw i wolności i z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób. 51 W końcu z art. 52 ust. 3 karty wynika, że w zakresie, w jakim zawiera ona prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w EKPC, ich znaczenie i zakres są takie same jak praw przyznanych przez tę konwencję. Artykuł 53 karty dodaje w tym kontekście, że żadne z jej postanowień nie może być interpretowane jako ograniczające lub naruszające prawa uznane w szczególności w EKPC. 52 W tych warunkach należy uznać z jednej strony, że poszanowanie życia prywatnego w kontekście przetwarzania danych osobowych, uznane w art. 7 i 8 karty, odnosi się do wszelkich informacji dotyczących zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (zob. m.in. wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zwanego dalej „ETPC”: z dnia 16 lutego 2000 r. w sprawie Amann przeciwko Szwajcarii, Recueil des arrêts et décisions, 2000‑II, § 65; z dnia 4 maja 2000 r. w sprawie Rotaru przeciwko Rumunii, Recueil des arrêts et décisions, 2000‑V, § 43), a z drugiej strony, że ograniczenia prawa do ochrony danych osobowych mogą być uzasadnione, jeżeli odpowiadają tym, które są tolerowane w ramach art. 8 EKPC.

16 Prawa i zasady Prawa się respektuje a zasad przestrzega/ Wyjaśnienia
Art. 52 (5) KPP Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą być wprowadzane w życie przez akty prawodawcze i wykonawcze przyjęte przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz przez akty Państw Członkowskich, gdy wykonują one prawo Unii, korzystając ze swoich odpowiednich uprawnień. Można się na nie powoływać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i kontroli ich legalności. Prawa się respektuje a zasad przestrzega/ Wyjaśnienia

17 Wyjaśnienia do art. 52 (2) (…) Zasady mogą być wykonywane poprzez akty prawodawcze lub wykonawcze (przyjęte przez Unię zgodnie z jej uprawnieniami oraz Państwa Członkowskie jedynie gdy wykonują prawo Unii); stają się one zatem istotne dla sądów i trybunałów jedynie wtedy, gdy akty takie są interpretowane lub poddawane kontroli. Nie stanowią one podstawy do żadnych praw bezpośrednich do podejmowania działań pozytywnych przez instytucje Unii lub władze Państw Członkowskich. Jest to spójne zarówno z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości (zob. w szczególności orzecznictwo w sprawie „zasady ostrożności” w artykule 191 ustęp 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 11 września 2002 r. w sprawie T-13/99, Pfizer przeciwko Radzie, z licznymi odniesieniami do wcześniejszego orzecznictwa, oraz wyroki w sprawie artykułu 33 (dawny artykuł 39) w sprawie zasad prawa rolnego, np. wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie 265/85, Van den Berg, Rec. 1987, s. 1155: sprawdzenie zasady stabilizacji rynku i uzasadnionych oczekiwań), jak i z podejściem stosowanym w systemach konstytucyjnych Państw Członkowskich względem „zasad”, w szczególności w dziedzinie prawa społecznego.

18 Przykładowe zasady Artykuł 25 Prawa osób w podeszłym wieku Unia uznaje i szanuje prawo osób w podeszłym wieku do godnego i niezależnego życia oraz do uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym. Artykuł 26 Integracja osób niepełnosprawnych Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności. Artykuł 37 Ochrona środowiska Wysoki poziom ochrony środowiska i poprawa jego jakości muszą być zintegrowane z politykami Unii i zapewnione zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. W niektórych przypadkach artykuł Karty może zawierać zarówno elementy prawa, jak i zasady, np. artykuły 23, 33 i 34

19 Przepisy odsyłające do prawa krajowego lub prawa UE
Np.: art. 9 KPP: „Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw” art. 28: „Pracownicy i pracodawcy, lub ich odpowiednie organizacje, mają, zgodnie z prawem Unii oraz ustawodawstwami i praktykami krajowymi, prawo do negocjowania i zawierania układów zbiorowych pracy na odpowiednich poziomach oraz do podejmowania, w przypadkach konfliktu interesów, działań zbiorowych, w tym strajku, w obronie swoich interesów.”

20 Zakres stosowania KPP Karta stosuje się do:
instytucji i organów UE, z uwzględnieniem zasady pomocniczości PCz w zakresie, w jakim stosują prawo UE (art. 51 ust. 1) nie zmienia ani nie ustanawia żadnego nowego uprawnienia ani zadania dla UE (art. 51 ust. 2) ograniczenia praw  mogą być przewidziane tylko w prawie i szanować istotę tych praw „Ograniczenia mogą być wprowadzone jedynie wtedy, kiedy są konieczne i odpowiadają istotnie celom interesu ogólnego lub potrzebom ochrony praw innych osób, muszą również wypełniać kryteria proporcjonalności” (art. 52 ust. 1)  test uzasadnionego i proporcjonalnego ograniczenia (the rule of reason)

21 Zakres stosowania KPP prawa, których podstawą są Traktaty mogą być wykonywane tylko na warunkach i w granicach określonych w tych Traktatach (art. 52 ust. 2) prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym przez EKPC mają takie same znaczenie i zakres, jak ustanowione przez Konwencję (ale standard UE może być wyższy, art. 52 ust. 3) poziom ochrony  nie może być interpretowana jako ograniczająca prawa uznane przez prawo UE i prawo międzynarodowe, w tym EKPC i inne umowy, których stronami są UE lub wszystkie państwa członkowskie, konstytucje państw członkowskich (art. 53)

22 Nowe art. 52 ust. 4-7!! 4. W zakresie, w jakim niniejsza Karta uznaje prawa podstawowe wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich, prawa te interpretuje się zgodnie z tymi tradycjami. 5. Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą być wprowadzane w życie przez akty prawodawcze i wykonawcze przyjęte przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii oraz przez akty Państw Członkowskich, gdy wykonują one prawo Unii, korzystając ze swoich odpowiednich uprawnień. Można się na nie powoływać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i kontroli ich legalności. 6. Ustawodawstwa i praktyki krajowe uwzględnia się w pełni, jak przewiduje to niniejsza Karta. 7. Wyjaśnienia sporządzone w celu wskazania wykładni niniejszej Karty są należycie uwzględniane przez sądy Unii i Państw Członkowskich.

23 Stosowanie KPP w Polsce i Zjednoczonym Królestwie/ w przyszłości w Czechach
 Deklaracja Polski w sprawie Karty „Karta w żaden sposób nie narusza prawa Państw Członkowskich do stanowienia prawa w zakresie moralności publicznej, prawa rodzinnego, a także ochrony godności ludzkiej oraz poszanowania fizycznej i moralnej integralności człowieka.”

24 PROTOKÓŁ nr 30 W SPRAWIE STOSOWANIA KARTY (
PROTOKÓŁ nr 30 W SPRAWIE STOSOWANIA KARTY (...) DO POLSKI I ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA (...) PRAGNĄC zatem sprecyzować stosowanie Karty w stosunku do przepisów prawnych i działań administracyjnych Polski i Zjednoczonego Królestwa oraz możliwość rozpoznawania na podstawie postanowień Karty spraw na drodze sądowej w Polsce i Zjednoczonym Królestwie, Artykuł 1 1. Karta nie rozszerza zdolności Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ani żadnego sądu lub trybunału Polski lub Zjednoczonego Królestwa do uznania, że przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne, praktyki lub działania administracyjne Polski lub Zjednoczonego Królestwa są niezgodne z podstawowymi prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej potwierdzone. 2. W szczególności i w celu uniknięcia wszelkich wątpliwości nic, co zawarte jest w tytule IV Karty nie tworzy praw, które mogą być dochodzone na drodze sądowej, mających zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa, z wyjątkiem przypadków gdy Polska lub Zjednoczone Królestwo przewidziały takie prawa w swoim prawie krajowym. Artykuł 2 Jeżeli dane postanowienie Karty odnosi się do ustawodawstw i praktyk krajowych, ma ono zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa wyłącznie w zakresie, w jakim prawa i zasady zawarte w tym postanowieniu są uznane przez ustawodawstwo lub praktyki Polski lub Zjednoczonego Królestwa.

25 Deklaracja Polski  dot. ww. Protokołu
„Rzeczpospolita Polska oświadcza, że ze względu na tradycję ruchu społecznego „Solidarność” i jego znaczący wkład w walkę o prawa społeczne i pracownicze, w pełni szanuje prawa społeczne i pracownicze ustanowione prawem Unii Europejskiej, w szczególności prawa potwierdzone w tytule IV Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.”

26 Sprawy połączone C-411/10 i C-493/10 N. S
Sprawy połączone C-411/10 i C-493/10 N.S. / Secretary of State for the Home Department i C-493/10 M.E. i in. / Refugee Applications Commissioner Minister for Justice, Equality and Law Reform/ wyrok 2011 119    Z brzmienia tego przepisu wynika, że jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 169 i 170 swojej opinii w sprawie C‑411/10 protokół (nr 30) nie podważa zastosowania karty wobec Zjednoczonego Królestwa czy wobec Polski, co znajduje potwierdzenie w motywach tego protokołu. Tak więc, zgodnie z motywem 3 protokołu (nr 30) art. 6 TUE stanowi, że karta jest stosowana i interpretowana przez sądy Polski i Zjednoczonego Królestwa w ścisłej zgodności z wyjaśnieniami, o których mowa w tym artykule. Ponadto zgodnie z motywem 6 wspomnianego protokołu karta potwierdza prawa, wolności i zasady uznawane w Unii oraz sprawia, że są one bardziej widoczne, nie tworzy jednak nowych praw ani zasad. 120    W takiej sytuacji art. 1 ust. 1 protokołu (nr 30) potwierdza treść art. 51 karty dotyczącego jej zakresu stosowania, a nie ma na celu zwolnienia Rzeczypospolitej Polskiej i Zjednoczonego Królestwa z obowiązku przestrzegania postanowień karty ani uniemożliwienia sądom i trybunałom w tych państwach członkowskich czuwania nad przestrzeganiem tych postanowień. 121    Ponieważ prawa, których dotyczą postępowania przed sądami krajowymi nie są objęte zakresem tytułu IV karty, nie ma potrzeby dokonania wykładni art. 1 ust. 2 protokołu (nr 30). .

27 Polska jest związana KPP Protokół ma jedynie znaczenie interpretacyjne
Podsumowanie Polska jest związana KPP Protokół ma jedynie znaczenie interpretacyjne

28 Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka z 1950 r.
 jest niezależnym od prawa UE instrumentem prawnym wiąże 47 państw, w tym 27 PCz UE, nie wiąże UE ustanowiła Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC): różny od TSUE !!!!! skargę z tytułu naruszenia EKPC przez państwo stronę wnosi jednostka lub inne państwo strona wyroki są wiążące, egzekwowane są jednak innymi metodami niż w prawie UE Prawa podstawowe zagwarantowane w EKPC są przestrzegane przez UE na podstawie art. 6 TUE, ponieważ stanowią zasady ogólne prawa Unii

29 Rozbieżności? 46/87 i 227/88 Hoechst AG przeciwko Komisja
art. 8 (1) EKPC „Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.” - TS - nie dotyczy pomieszczeń spółki   później ETPC  Niemietz przeciwko RFN  inaczej 155/79 AM & S Europe Ltd przeciwko Komisja – prawo do poufności korespondencji między klientem i prawnikiem (EKPC nie zawiera takiego prawa)

30 Test TSUE i ETPC ten sam oceniają czy ingerencja władzy publicznej w prawa podstawowe: była określona przez prawo lub zgodna z prawem jej cel był uzasadniony była „niezbędna w społeczeństwie demokratycznym” dla realizacji tego celu test uzasadnionego i proporcjonalnego ograniczenia !!! (the rule of reason)

31 Przystąpienie Unii do EKPC
1979 r. KE wniosek 1990 r. ponowny wniosek KE  Rada przed podjęciem decyzji  art. 300 (6) opinia 2/94 TS przyznał, że poszanowanie praw człowieka jest warunkiem legalności aktów WE ale WE nie ma kompetencji Traktat z Lizbony   art. 6 (2) TUE Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach.  Protokół nr 14 do EKPC z 2004 r. zmienia art. 59 EKPC stanowiąc, że: „Unia Europejska może przystąpić do niniejszej Konwencji” wszedł już w życie  Rosja ratyfikowała 1 czerwca 2010 r. !!!!

32 Deklaracja nr 2 odnosząca się do art. 6(2)TUE
„Konferencja uzgadnia, że przystąpienie Unii do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności powinno nastąpić w taki sposób, aby można było zachować szczególny charakter porządku prawnego Unii. W związku z tym Konferencja stwierdza istnienie regularnego dialogu między Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej a Europejskim Trybunałem Praw Człowieka; dialog ten może zostać wzmocniony po przystąpieniu Unii do tej Konwencji. „

33 Skargi dot. prawa UE do ETPC
ETPC  państwa członkowskie ponoszą odpowiedzialność za działania stworzonej przez siebie organizacji międzynarodowej, o ile organizacja ta nie zapewnia ekwiwalentnej ochrony (13258/87 Melchers & Co. przeciwko RFN24833/94 Mathews przeciwko Zjednoczone Królestwo, 45036/98 Bosphorus (...) przeciwko Irlandia)

34 Kryterium ekwiwalentnej ochrony 45036/98 Bosphorus (
Kryterium ekwiwalentnej ochrony 45036/98 Bosphorus (...) przeciwko Irlandia ”Państwa członkowskie nie ponoszą odpowiedzialności za działania organizacji międzynarodowej „tak długo jak odnośna organizacja uważana jest za chroniącą prawa podstawowe, zarówno w odniesieniu do oferowanych gwarancji materialnych jak i mechanizmów kontrolujących ich przestrzeganie, w sposób, który może być uważany przynajmniej za równoważny w stosunku do oferowanego przez EKPC”. Domniemanie równoważności ochrony jest wzruszalne, gdy „w szczególnych okolicznościach konkretnego przypadku, okaże się, że ochrona praw gwarantowanych Konwencją jest w oczywisty sposób niedostateczna”. W takich przypadkach interes współpracy międzynarodowej musi ustąpić wobec roli Konwencji jako „konstytucyjnego instrumentu europejskiego porządku publicznego” w dziedzinie praw człowieka.

35 Nowe orzeczenia ETPC Ullens de Schooten and Rezabek v. Belgium (no. 3989/07 and 38353/07) Belgijski Trybunał Kasacyjny i Conseil d’Etat odmówiły zwrócenia się z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE ETPC – obydwa sądy uzasadniły odmowę; w świetle tych uzasadnień i po zbadaniu postępowania ETPC nie stwierdził naruszenia art. 6 EKPC

36 Nowe orzeczenia ETPC M.S.S. v. Belgium and Greece (no /09) / jest kilka podobnych spraw Obywatel Afganistanu w Belgii wnosi o azyl (przekroczył granicę UE w Grecji ) Belgia przekazała postępowanie Grecji na podstawie “systemu Dublińskiego” Skarżący – istniało ryzyko złego traktowania lub nawet narażenia życia (art. 3 EKPC) Wyrok Wielkiej Izby  Belgia naruszyła EKPC wydając S. Grecji + obydwa państwa naruszyły

37 Podobne sprawy w TSUE Opinia rzecznik generalnej w sprawach połączonych C-411/10 N.S. / Secretary of State for the Home Department i C-493/10 M.E. i in. / Refugee Applications Commissioner Minister for Justice, Equality and Law Reform / też obywatel Afganistanu i Grecja!/ pytanie sądów UK i Irlandii w związku z przeciążeniem greckiego systemu azylowego i skutków, jakie wynikają stąd dla traktowania ubiegających się o azyl  RG proponuje: osoba ubiegająca się o udzielenie azylu nie może zostać przekazana innemu państwu członkowskiemu, jeżeli zachodzi ryzyko, że jej prawa podstawowe zagwarantowane w Karcie Praw Podstawowych zostaną tam poważnie naruszone W tym względzie przekazujące państwo członkowskie powinno opierać się na domniemaniu, że wspomniane prawa będą przestrzegane, niemniej jednak, w przypadku obalenia tego domniemania, ma ono obowiązek skorzystania z prawa do przejęcia odpowiedzialności za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu.

38 Prace przygotowawcze Powołanie specjalnej grupy roboczej
Wspólny komunikat przewodniczących Trybunałów - ETPC /Costa oraz TSUE/Skouris Przystąpienie generalnie na takich samych zasadach jak państwa z niezbędnymi modyfikacjami wynikającymi ze specyfiki EU

39 Projekt umowy o przystąpieniu 14.10.2011
Skargi przeciwko aktom UE Skargi przeciwko PCz stosującym prawo UE Dopozwanie UE Wyczerpanie drogi wewnętrznej – najpierw sprawę musi rozstrzygnąć TSUE Udział UE w Komitecie Ministrów Rady Europy