Partnerstwo międzysektorowe na rzecz zrównoważonego rozwoju w gminie

Prezentacja na temat: "Partnerstwo międzysektorowe na rzecz zrównoważonego rozwoju w gminie"— Zapis prezentacji:

1 Partnerstwo międzysektorowe na rzecz zrównoważonego rozwoju w gminie
Idea partnerstwa powinna być wiodącym przesłaniem na XXI wiek. Bez stworzenia silnego międzysektorowego partnerstwa na rzecz ekorozwoju wszystkie tworzone plany i programy działań proekologicznych mają znacznie mniejszą szansę realizacji. Prof. Tadeusz Borys Partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju w gminie. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Lokomotywa zrównoważonego rozwoju – partnerstwo na rzecz ekorozwoju w gminie” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

2 Zasada partnerstwa w zrównoważonym rozwoju
Dostęp do informacji » partycypacja społeczna » współpraca » partnerstwo Zasada partnerstwa: „Dążenie do uwzględniania (także zainteresowania) i zaangażowania w realizację zrównoważonego rozwoju optymalnej, z punktu widzenia wyznaczonych celów, liczby podmiotów organizacyjnych, zaliczanych do sektora prywatnego, publicznego i pozarządowego, celem pozyskania komplementarnych względem siebie zasobów, kompetencji i możliwości zaangażowanych organizacji, potrzebnych do uzyskania odpowiedniej efektywności działania i osiągnięcia efektu synergii”. Z punktu widzenia skuteczności osiągania celów zrównoważonego rozwoju szczególne znaczenie na poziomie lokalnym ma przytaczana wielokrotnie zasada partnerstwa, utożsamiana często z zasadą partycypacji społecznej. Ta ostatnia, dotyczy udostępniania rzeczowej informacji i włączania różnych podmiotów organizacyjnych społeczeństwa w proces rozwiązywania problemów społecznych, ekologicznych i gospodarczych, o wymiarze lokalnym lub ponadlokalnym. Jest ona traktowana jako zalecenie uwzględnienia opinii i stanowisk różnych zainteresowanych środowisk – interesariuszy (społeczności lokalne, organizacje pozarządowe i gospodarcze) w procesie decyzyjnym jednostek publicznych i gospodarczych. Zasada udostępniania społeczeństwu prawdziwej i całościowej informacji o kwestiach ekologicznych i uwzględnianie opinii zainteresowanych podmiotów społecznych stanowi warunek praktykowania zasady partnerstwa. Partycypacja społeczna warunkuje właściwy poziom poinformowania i otwarcia się podmiotów administracji publicznej i firm na dialog i kooperację z szerszym otoczeniem społecznym. Dotyczy to szczególnie organizacji pozarządowych o profilu ekologicznym. W odróżnieniu od zasady partycypacji (uspołecznienia), zasada partnerstwa wychodzi poza wymiar (etap) werbalny, koncepcyjny i planistyczny, w kierunku współdziałania, kooperacji i wspólnych, zintegrowanych i długofalowych działań i przedsięwzięć. Zasadę partnerstwa można określić jako: „Dążenie do uwzględniania (także zainteresowania) i zaangażowania w realizację zrównoważonego rozwoju optymalnej, z punktu widzenia wyznaczonych celów, liczby podmiotów organizacyjnych, zaliczanych do sektora prywatnego, publicznego i pozarządowego, celem pozyskania komplementarnych względem siebie zasobów, kompetencji i możliwości zaangażowanych organizacji, potrzebnych do uzyskania odpowiedniej efektywności działania i osiągnięcia efektu synergii”.

3 Definicje partnerstwa międzysektorowego
Koalicja osób lub organizacji, wywodzących się z sektora publicznego, prywatnego lub pozarządowego, stworzoną w celu podjęcia wspólnego działania dla osiągnięcia celów społecznych, gospodarczych i środowiskowych na danym obszarze geograficznym. Partnerstwo lokalne jest wspólnotą interesu, którego podstawą jest wspólnie podejmowane przedsięwzięcie . (Biederman A., Kazior B., Serafin R., Szmigielski P., Building Partnerships. A Practical Manual, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków 2004). Regionalna koalicja trójsektorowa, która pozawala różnym sektorom życia publicznego (reprezentowanym przez samorząd, przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, szkoły, uniwersytety, administracje lasów czy parków narodowych i krajobrazowych oraz mieszkańców) wspólnie rozwiązywać lokalne i regionalne problemy w dążeniu do zrównoważonego rozwoju regionu. (definicja piątego Krajowego Spotkania Koordynatorów Grup Partnerskich Fundacji Partnerstwo dla Środowiska). Międzysektorowe, lokalne lub regionalne partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju definiuje się jako: koalicję osób lub organizacji, wywodzących się z sektora publicznego, prywatnego lub pozarządowego, stworzoną w celu podjęcia wspólnego działania dla osiągnięcia celów społecznych, gospodarczych i środowiskowych na danym obszarze geograficznym. Partnerstwo lokalne jest wspólnotą interesu, którego podstawą jest wspólnie podejmowane przedsięwzięcie . W kontekście międzysektorowych przedsięwzięć na rzecz zrównoważonego rozwoju, o charakterze geograficznym (lokalnym) partnerstwo określa się także jako: regionalną koalicję trójsektorową, która pozawala różnym sektorom życia publicznego (reprezentowanym przez samorząd, przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, szkoły, uniwersytety, administracje lasów czy parków narodowych i krajobrazowych oraz mieszkańców) wspólnie rozwiązywać lokalne i regionalne problemy w dążeniu do zrównoważonego rozwoju regionu. Obok partnerstw o charakterze geograficznym, których obszar działania jest przestrzennie ograniczony, wyróżnia się, jako odmienną kategorię, partnerstwo sektorowe (dziedzinowe), ukierunkowane na rozwiązywanie problemów właściwych dla danej dziedziny społecznej lub gospodarczej.

4 Na czym polega współpraca partnerska?
Współpraca partnerska polega na włączaniu w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych, najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Podstawową korzyścią płynącą z partnerstwa jest bardziej efektywne działanie – płynące z łączenia sił i zasobów. Partnerstwo jest sposobem osiągania celów rozwojowych, których gmina nie osiągnie działając w pojedynkę. Można wyróżnić trzy modele współpracy partnerskiej: 1. Jednosektorowy (wewnątrzsektorowy) 2. Dwusektorowy (publiczno-prywatny i publiczno-społeczny) 3. Trójsektorowy (publiczno-prywatno-społeczny) Współpraca partnerska polega na włączaniu w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych, najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Podstawową korzyścią płynącą z partnerstwa jest bardziej efektywne działanie – płynące z łączenia sił i zasobów. Partnerstwo jest sposobem osiągania celów rozwojowych, których gmina nie osiągnie działając w pojedynkę.

5 Zwiększenie skuteczności osiągania celów zrównoważonego rozwoju
Cele strategiczne współpracy partnerskiej Podejmowanie współpracy partnerskiej przez jednostki samorządu gminnego ma dwa strategiczne cele Powiększenie zasobów i źródeł pozyskiwania informacji o uwarunkowaniach rozwoju lokalnego Zwiększenie skuteczności osiągania celów zrównoważonego rozwoju Podejmowanie współpracy partnerskiej przez jednostki samorządu gminnego z partnerami publicznymi, prywatnymi i społecznymi w zakresie zrównoważonego rozwoju ma dwa strategiczne cele – należą do nich: Powiększenie zasobów i źródeł pozyskiwania informacji o uwarunkowaniach rozwoju lokalnego oraz zwiększenie skuteczności osiągania celów zrównoważonego rozwoju. Możliwy zakres przedmiotowy partnerstwa międzysektorowego na rzecz zrównoważonego rozwoju jest szeroki. Obejmuje on przedsięwzięcia zarówno stricte gospodarcze i komercyjne – jak świadczenie usług publicznych, w tym komunalnych i realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego – jak również przedsięwzięcia o charakterze społeczno-gospodarczym. Do tych ostatnich zaliczyć należy lokalne, międzysektorowe inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju lokalnego.

6 Podmioty sektorowe w gospodarce
Planowanie działań do realizacji w formule partnerskiej wymaga zidentyfikowania głównych interesariuszy, należących do sektora: A) Publicznego; B) Prywatnego; C) Społecznego. Sektor społeczny Sektor publiczny Sektor prywatny Planowanie działań do realizacji w formule partnerskiej wymaga zidentyfikowania wszystkich zainteresowanych podmiotów, należących do sektora: publicznego, prywatnego, społecznego. Pomocny w tym jest tzw. model interesariuszy. Pozwala on na wytypowanie tych podmiotów sektorowych, z którymi współpraca może ułatwić osiągnięcie zamierzonych celów. W zrównoważonym rozwoju tymi celami są: strukturalna ochrona środowiska, zapewnienie trwałego rozwoju gospodarczego oraz podniesienie poziomu jakości życia mieszkańców.

7 Planowanie działań partnerskich identyfikacja interesariuszy sektora publicznego
Regionalna (i Centralna) Dyrekcja Ochrony Środowiska Lasy Państwowe Parki Narodowe i Krajobrazowe, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Przedsiębiorstwa (firmy), szczególnie tych których działalność powoduje znaczące oddziaływanie na środowisko Organizacje pracodawców i instytucje otoczenia biznesu, Pozarządowe organizacje ekologiczne, społeczne i konsumenckie, lokalne, regionalne i krajowe Biura planowania przestrzennego Uczelnie państwowe i instytucje badawcze Agencja Nieruchomości Rolnych Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ministerstwo Infrastruktury Ministerstwo Środowiska Interesariusze jednostek samorządu terytorialnego Na slajdzie wyszczególniono przykładowych interesariuszy jednostek samorządu terytorialnego, przydatnych w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju lokalnego.

8 Planowanie działań partnerskich interesariusze sektora prywatnego i społecznego
organizacje pozarządowe (stowarzyszenia i fundacje) działające w obszarach: ochrony przyrody i środowiska turystyki, sportu, rekreacji kultury i pielęgnowania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego spraw społecznych edukacji i rozwijania zainteresowań organizacje spółdzielcze lokalne i regionalne przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe stowarzyszenia gospodarcze szkoły prywatne ośrodki badawcze media prywatne (radio, prasa, telewizja) Na slajdzie wyszczególniono grupy interesariuszy sektora prywatnego i społecznego, ważnych w podejmowaniu przedsięwzięć zrównoważonego rozwoju. sektor pozarządowy (społeczny) sektor biznesowy (prywatny)

9 sektor NGO’s (społeczny) sektor biznesowy (prywatny)
Partnerstwo jednosektorowe partnerstwo publiczno-prawne sektor publiczny sektor NGO’s (społeczny) sektor biznesowy (prywatny) Współpraca i nawiązywanie partnerstw jednosektorowych ma na celu wzmocnienie skuteczności działania w osiąganiu celu, do którego dążą podmioty danego sektora. W przypadku samorządów gminnych będą to celowe związki gmin, porozumienia międzygminne i stowarzyszenia gmin, określane mianem partnerstw publiczno-prawnych. W sektorze prywatnym będzie to współpraca B2B (business to business), a w sektorze pozarządowym – kooperacja organizacji społecznych (stowarzyszeń i fundacji). Współpraca jednosektorowa ogranicza się do celów podzielanych przez organizacje danego sektora i ma charakter praktyczno-organizacyjny. W przypadku zamiaru osiągania bardziej strategicznych celów, jakie wyznacza koncepcja trwałego i zrównoważonego rozwoju, konieczne jest łączenie zasobów i możliwości organizacji należących do różnych sektorów. partnerstwo społeczne partnerstwo biznesowe (prywatne) B2B

10 Partnerstwo wielosektorowe
publiczno-prywatne sektor publiczny publiczno-społeczne biznesowo-społeczne sektor biznesowy (prywatny) sektor NGOs (społeczny) trójsektorowe O ile współpraca urzędu gminy z instytucjami publicznymi jest zazwyczaj na porządku dziennym, o tyle współpraca strategiczna z podmiotami sektora prywatnego (biznesu) lub społecznego nie jest często dostatecznie rozwinięta. Rysunek prezentuje możliwe formy współpracy partnerskiej między organizacjami trzech sektorów. Należy do nich partnerstwo publiczno-społeczne, publiczno-prywatne, biznesowo-społeczne i trójsektorowe publiczno-prywatno-społeczne.

11 Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)
– dotyczy współpracy na linii jednostki publiczne (samorządowe) – przedsiębiorstwa prywatne, – regulowane przepisami ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym z dnia 19 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2008 Nr 19 poz. 100). Partnerem strony publicznej w przedsięwzięciach PPP są podmioty sektora biznesu. PPP to długofalowa współpraca podmiotu publicznego z partnerem prywatnym, oparta na regulującej tę współpracę umowie, ukierunkowana na osiągnięcie wzajemnych korzyści i zwiększenie efektywności działań. Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia, oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Wyboru partnera prywatnego dokonuje się stosując przepisy ustawy o koncesjach na roboty budowlane lub usługi, a w pozostałych przypadkach stosuje się przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych. W projektach PPP wykonawcy z sektora prywatnego stają się długoterminowymi usługodawcami, wykonując obowiązki w zakresie projektowania, konstruowania, obsługi, zarządzania i świadczenia usług niezbędnych dla sektora publicznego. W konsekwencji władze centralne i lokalne pełnią zasadniczo funkcję organów nadzorujących i koncentrują się na monitorowaniu i zarządzaniu umową PPP, kontroli wykonania harmonogramu i osiąganej jakości inwestycji. W rezultacie zadania publiczne realizowane są przez sektor prywatny. Głównym celem PPP jest zatem kształtowanie takich stosunków między stronami, aby ryzyko ponosiła ta strona, która najlepiej potrafi je kontrolować, natomiast wartość dodaną osiąga się przez wykorzystywanie umiejętności i kompetencji sektora prywatnego.

12 Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) cd.
Rodzaje PPP: Kontraktacja usług Kontrakt menedżerski (management contracts) Dzierżawa (leasing) Koncesjonowanie Model BOT (Build – Oparate – Transfer) Obszary zastosowań PPP: Rozwój infrastruktury: środowiskowej (w tym gospodarki odpadami wodociągowej i zagospodarowania ścieków transportowej energetycznej a także w zakresie: komunikacji publicznej odbioru i utylizacji odpadów komunalnych ciepłownictwa więziennictwa Z perspektywy ochrony środowiska istotą wartością, jaką może wnieść PPP, jest długi okres funkcjonowania partnerstw, a tym samym wydłużenie horyzontu czasowego analiz efektywności ekonomicznej i finansowej inwestycji uwzględniających kryteria ekologiczne. W krótkich odcinkach czasu inwestycje te nie wykazywały dodatniej stopy zwrotu nakładów, co ograniczało zainteresowanie inwestorów prywatnych finansowaniem tego typu inwestycji. Do głównych form PPP należy: kontraktacja usług, kontrakt menedżerski, dzierżawa, koncesjonowanie oraz model BOT (Wybuduj-administruj-przekaż). W wykładzie bazowym omówiono rodzaje partnerstwa publiczno-prywatnego. Do szczególnie istotnych z perspektywy ekorozwoju obszaró rozwoju PPP należy zaliczyć rozwój infrastruktury ochrony środowiska, w szczególności gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, infrastruktury transportowej i energetycznej, ciepłownictwa, komunikacji publicznej.

13 Partnerstwo publiczno-społeczne – formy pozafinansowe
– dotyczy współpracy na linii jednostki publiczne (samorządowe) – organizacje społeczne, – regulowane jest przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.) wraz z ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw - współpraca ta może przybierać formę finansową lub pozafinansową. - pozafinansowe formy współpracy publiczno-społecznej obejmują: 1. Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania; 2. Konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów prawnych; 3. Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym; 4. Podejmowanie inicjatyw zmierzających do organizacji wspólnych przedsięwzięć. Partnerstwo publiczno-społeczne dotyczy współpracy na linii jednostki publiczne – organizacje pozarządowe. Współpraca ta może przybierać formę finansową lub pozafinansową. Pozafinansowe formy współpracy publiczno-społecznej obejmują cztery główne rodzaje działań. 1. Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania – może odbywać się poprzez: - publikowanie ważnych informacji z zakresu ochrony środowiska i zamierzeń inwestycyjnych na stronach internetowych gminy; - udział przedstawicieli organizacji pozarządowych w Sesjach Rady oraz Komisjach Rady Gminy poświęconych sprawom ekologicznym i społecznym; 2. Konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów prawnych – może przybierać formy: - organizowania przez administrację samorządową konsultacji w sprawach realizacji poszczególnych zadań gminy dotyczących polityki społecznej i ochrony środowiska; - udostępniania druków projektów uchwał odnoszących się do zagadnień związanych z gospodarowaniem lokalną przestrzenią. 3. Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym – powinno uwzględniać przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej. 4. Podejmowanie inicjatyw zmierzających do organizacji wspólnych przedsięwzięć – powinno być ukierunkowane na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju lokalnego, np. monitorowanie jakości przestrzeni przyrodniczej i zurbanizowanej oraz edukację ekologiczną społeczności lokalnej.

14 Partnerstwo publiczno-społeczne
- formy finansowe Współpraca o charakterze finansowym pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a organizacjami pozarządowymi może przybierać formę zlecania tym organizacjom realizacji zadań w postaci: A) powierzania wykonywania zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji B) wspierania realizacji zadań publicznych, wraz z udzielaniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji Do sfery zadań publicznych, wymienionych w ustawie, które mogą i powinny być realizowane w formule partnerskiej i w których istotne znaczenie ma przepływ i wykorzystanie informacji przestrzennej oraz technologii z tym związanych należą: - działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności; - nauka, edukacja, oświata i wychowanie; - krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży; - ochrona dóbr kultury i tradycji; - ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego. Współpraca o charakterze finansowym pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a organizacjami pozarządowymi może przybierać formę zlecania realizacji zadań w postaci: powierzania wykonywania zadań publicznych, albo wspierania takich zadań, wraz z udzieleniem dotacji. Do sfery zadań publicznych, wymienionych w ustawie, których jest 33, mających szczególne znaczenie dla osiągania celów ekorozwojowych należą: - działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności; - nauka, edukacja, oświata i wychowanie; - krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży; - ochrona dóbr kultury i tradycji; - upowszechnianie kultury fizycznej i sportu; - ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego.

15 Bariery współpracy publiczno-społecznej
niechęć części władz administracyjnych do współpracy, ujawniana w kontaktach NGOs, które traktuje się jako konkurencję na scenie politycznej. Wynika to z obawy przed poszerzeniem obszaru kontroli społecznej oraz utratą legitymacji do reprezentowania interesów obywateli w kolejnych kadencjach, w wyniku dzielenia się władzą; przewaga działań doraźnych nad profilaktyką i prewencją w sferze społecznej i ekologicznej; ograniczanie dostępu do informacji istotnych z punktu widzenia celów statutowych organizacji społecznych; brak praktyki i mechanizmów ułatwiających dostęp do udziału w decyzjach i otwartym dialogu w kwestiach leżących w obszarze zainteresowań i interesów partnerów społecznych; niedoinformowanie i ignorancja, wynikająca z braku zobiektywizowanej wiedzy o partnerze społecznym, jego potencjale, walorach itp. w skrajnej postaci: asekuranctwo, dbałość o zachowanie status quo, biurokratyzacja i faworyzowanie określonych partnerów. Do generalnych barier współpracy publiczno-pozarządowej, których ciężar gatunkowy spoczywa po stronie samorządowej, należy zaliczyć: niechęć znaczącej części władz administracyjnych do współpracy, ujawniana w kontaktach NGOs, które traktuje się jako konkurencję na scenie politycznej. Wynika to z obawy przed poszerzeniem obszaru kontroli społecznej oraz utratą legitymacji do reprezentowania interesów obywateli w kolejnych kadencjach, w wyniku dzielenia się władzą; przewaga działań doraźnych nad profilaktyką i prewencją w sferze społecznej i ekologicznej; ograniczanie dostępu do informacji istotnych z punktu widzenia celów statutowych organizacji społecznych; brak praktyki i mechanizmów ułatwiających dostęp do udziału w decyzjach i otwartym dialogu w kwestiach leżących w obszarze zainteresowań i interesów partnerów społecznych; niedoinformowanie i ignorancja, wynikająca z braku zobiektywizowanej wiedzy o partnerze społecznym, jego potencjale, walorach itp. w skrajnej postaci: asekuranctwo, dbałość o zachowanie status quo, biurokratyzacja i faworyzowanie określonych partnerów.

16 Partnerstwo prywatno-społeczne
– dotyczy współpracy na linii przedsiębiorstwa prywatne – organizacje pozarządowe, – podejmowane w ramach projektów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw CSR (ang. Corporate Social Responsibility), – zadaniem jednostek samorządowych w tym obszarze jest upowszechnianie koncepcji CSR jako nowoczesnego sposobu zarządzania przedsiębiorstwem oraz identyfikowanie i promowanie dobrych przykładów współpracy biznesu z organizacjami społecznymi, przynoszących korzyści społeczności lokalnej. Partnerstwo prywatno społeczne dotyczy współpracy na linii przedsiębiorstwa prywatne – organizacje pozarządowe. Podejmowane jest ono w ramach projektów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw CSR (Corporate Social Responsibility). Zadaniem jednostek samorządowych w tym obszarze jest upowszechnianie koncepcji CSR jako nowoczesnego sposobu zarządzania przedsiębiorstwem oraz identyfikowanie i promowanie dobrych przykładów współpracy biznesu z organizacjami społecznymi, przynoszących korzyści społeczności lokalnej.

17 Partnerstwo trójsektorowe (multisektorowe)
W Polsce wiele projektów rozwojowych realizowanych jest w formule trójsektorowej. Projekty te ukierunkowane są na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju w sferach: gospodarczej społecznej kulturowej ekologicznej W Polsce było i jest realizowanych szereg projektów w formule trójsektorowej, ukierunkowanych na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju w sferach: gospodarczej, społecznej, kulturowej i ekologicznej.

18 Partnerstwo trójsektorowe (multisektorowe) przykłady projektów, programów, incjatyw
– Grupy Partnerskie ( wspierane przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska; – Centra Aktywności Lokalnej CAL, wspierane przez Stowarzyszenie Centrum Aktywności Lokalnej ( – Lokalne Grupy Działania w Programie LEADER+ ( – Fundusze Grantowe i Fundusze Lokalne ( wspierane przez Akademię Rozwoju Filantropii; – Partnerstwo dla Samorządu Terytorialnego, ( wspierane przez Amerykańską Agencję Rozwoju Międzynarodowego USAID; – Partnerstwa na rzecz Rozwoju w Inicjatywie Wspólnotowej EQUAL ( W Polsce było i jest realizowanych szereg projektów w formule trójsektorowej, ukierunkowanych na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju w sferach społecznej, kulturowej i ekologicznej. Najbardziej interesujące doświadczenia z kooperacji partnerskiej powstały w ramach projektów i programów: Grupy Partnerskie; Centra Aktywności Lokalnej; Lokalne Grupy Działania w Programie LEADER+; Fundusze Grantowe i Lokalne; Partnerstwo dla Samorządu Terytorialnego, czy Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL.

19 Partnerstwo trójsektorowe
Lokalne partnerstwo określa się jako koalicję osób lub organizacji, wywodzących się z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego stworzoną w celu wspólnego osiągnięcia celów społecznych, gospodarczych i środowiskowych na danym obszarze geograficznym. Partnerstwo lokalne jest wspólnotą interesu, którego podstawą jest wspólnie podejmowane przedsięwzięcie, pozwalające rozwiązywać lokalne i regionalne problemy i osiągnąć efekt synergii. Partnerstwo opiera się na zaufaniu oraz na – stosownym do możliwości i kompetencji – podziale odpowiedzialności, praw, obowiązków, rodzajów ryzyk i zadań, odpowiednio do specyfiki podejmowanej wspólnie inicjatywy. Sektor publiczny może reprezentować samorząd, administracja lasów czy parku krajobrazowego, Szkoły, ośrodki naukowe Sektor pozarządowy reprezentują organizacje społeczne i ekologiczne oraz mieszkańcy Sektor prywatny reprezentują przedsiębiorstwa lub ich zrzeszenia Lokalne partnerstwo określa się jako: koalicję osób lub organizacji, wywodzących się z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego, stworzoną w celu wspólnego osiągnięcia celów społecznych, gospodarczych i środowiskowych na danym obszarze geograficznym. Partnerstwo lokalne jest wspólnotą interesu, którego podstawą jest wspólnie podejmowane przedsięwzięcie, pozwalające rozwiązywać lokalne i regionalne problemy i osiągnąć efekt synergii. Partnerstwo opiera się na zaufaniu oraz na – stosownym do możliwości i kompetencji – podziale odpowiedzialności, praw, obowiązków, rodzajów ryzyk i zadań, odpowiednio do specyfiki podejmowanej wspólnie inicjatywy.

20 Korzyści partnerstwa międzysektorowego
tworzenie innowacyjnych, całościowych podejść do problemów i wyzwań rozwojowych dzielenie się kompetencjami i możliwościami organizacji sektorowych efektywniejsza realizacja celów dostęp do większej ilości zasobów, informacji i sieci powiązań lepsze, wzajemne zrozumienie natury poszczególnych sektorów unikanie dublowania wysiłków i lepsza koordynacja działań eliminacja cedowania błędów za nierozwiązane problemy na pozostałe sektory współodpowiedzialność za rozwój lokalny Do głównych korzyści wynikających z współdziałania partnerskiego należy zaliczyć: tworzenie innowacyjnych, całościowych podejść do problemów i wyzwań społecznych, gospodarczych, ekologicznych i przestrzennych stawianych przez koncepcję trwałego i zrównoważonego rozwoju, dzielenie się kompetencjami i możliwościami poszczególnych organizacji sektorowych, a poprzez to bardziej efektywne realizowanie wspólnych celów, niż by tego można dokonać działając niezależnie, dostęp do większej ilości zasobów, natury technicznej, ludzkiej, finansowej oraz do wiedzy, wnoszonych przez poszczególne sektory - lepszy dostęp do informacji i sieci powiązań; lepsze, wzajemne zrozumienie natury poszczególnych sektorów, przyczyniające się do większego zintegrowania i stabilności lokalnego społeczeństwa (wzrost kapitału społecznego); unikanie dublowania wysiłków i skoordynowanie działań w realizacji celów społecznych i ekologicznych – zmniejszenie kosztów organizacyjnych i transakcyjnych; Partnerstwo eliminuje możliwość cedowania błędów czy winy za nierozwiązane problemy społeczne, gospodarcze i przestrzenne na pozostałe sektory. Tworzy to podstawy do praktykowania współodpowiedzialności za przedsięwzięcia rozwojowe i przyszłość lokalnego społeczeństwa.

21 Sektor publiczny (samorządowy)
Wkład sektorowy do partnerstw Aspekt Sektor publiczny (samorządowy) Sektor biznesu Sektor pozarządowy Zasoby wewnętrzne - zapewnienie zgodności programu i działania partnerstwa z regulacjami prawnymi i dokumentami strategicznymi - dążenie do efektywności ekonomicznej w działaniach partnerstwa - inspiracja, wizja, motywacja, - zaangażowanie i wiara w możliwość konstruktywnej prospołecznej i proekologicznej zmiany Zasoby ludzkie pracownicy jednostek administracji publicznej - profesjonalizm i doświadczenie - pracownicy wolontariusze Zasoby informacyjne dysponowanie bazą informacji geograficznej o uwarunkowaniach lokalnych (przestrzennych) dysponowanie informacją o uwarunkowaniach prowadzenia biznesu dysponowanie informacją o uwarunkowaniach społecznych i ekologicznych gminy Zasoby techniczne i organizacyjne - udostępnienie lokalu na spotkania, działalność lub biuro partnerstwa; - dostęp do decydentów; - znajomość procedur formalnych wkład: materialny, organizacyjny, techniczny, technologiczny, logistyczny wiedza w dziedzinie społecznej i ekologicznej Zasoby finansowe - informacja o możliwych źródłach pozyskania środków finansowych - współfinansowanie przedsięwzięć środki finansowe informacja o źródłach pozyskania środków finansowych Akceptacja opinii publicznej legitymizacja społeczna doświadczenie z zakresu public relations i marketingu zaufanie społeczne do trzeciego sektora; - poparcie i zaangażowanie wielu prestiżowych organizacji pozarządowych Możliwy wkład organizacji sektorowych w partnerstwo zawiera tabela na slajdzie. Wkład jaki wnoszą organizacje sektorowe podzielono na pięć rodzajów zasobów: zasoby wewnętrzne, zasoby ludzkie, zasoby informacyjne, techniczne i organizacyjne oraz finansowe. Istotna jest także akceptacja opinii publicznej dla działań partnerskich, umożliwiająca pozyskanie kapitału społecznego zaufania dla podejmowanych przedsięwzięć rozwojowych.

22 Zasada suwerenności stron Zasada uczciwej konkurencji
Zasady współpracy partnerskiej Zasada jawności Zasada partnerstwa Zasada efektywności Zasada pomocniczości Zasada suwerenności stron Zasada uczciwej konkurencji Zasada jawności polega na tym, że organy administracji publicznej udostępniają współpracującym z nimi organizacjom pozarządowym informacje o zamiarach, celach i środkach przeznaczonych na realizacje zadań publicznych. Instrumentem upublicznienia informacji jest Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) i strona internetowa Gminy. Zasada partnerstwa oznacza, iż organizacje pozarządowe na zasadach i w formie określonej w ustawie uczestniczą w identyfikowaniu i definiowaniu problemów społecznych w gminie oraz opracowują sposób ich rozwiązywania. Zasada efektywności polega na tym, że Gmina, przy zlecaniu organizacjom pozarządowym zadań publicznych dokonuje wyboru najefektywniejszego sposobu wykorzystania środków publicznych, przestrzegając zasad uczciwej konkurencji z zachowaniem wymogów określonych w ustawie o finansach publicznych. Zasada pomocniczości mówi o tym, że Gmina powierza organizacjom pozarządowym realizacje zadań publicznych a organizacje zapewniają ich wykonanie w sposób ekonomiczny, profesjonalny i terminowy. Zasada uczciwej konkurencji zakłada kształtowanie przejrzystych zasad współpracy opartych na równych, jawnych kryteriach wspierania organizacji pozarządowych. Zasada suwerenności stron przejawia się w poszanowaniu autonomii organizacji pozarządowych oraz wzajemnym nie ingerowaniu w sprawy wewnętrzne.

23 Organizacja partnerstwa 10 ważnych kroków
Określenie głównego celu do osiągnięcia, obszarów współpracy i zadań do realizacji w formule partnerskiej; 2. Identyfikacja potencjalnych partnerów i nawiązanie kontaktów; 3. Rozpoczęcie dialogu partnerskiego celem identyfikacji celów strategicznych i operacyjnych, dookreślenie zadań do realizacji w partnerstwie; Na slajdzie wyszczególniono dziesięć ważnych elementów budowania partnerstwa: krok pierwszy to określenie głównego celu do osiągnięcia, obszarów współpracy i zadań do realizacji w formule partnerskiej; krok drugi polega na identyfikacji potencjalnych partnerów i nawiązaniu z nimi kontaktów; krok trzeci to rozpoczęcie dialogu partnerskiego celem identyfikacji celów strategicznych i operacyjnych i dookreślenie zadań do realizacji w partnerstwie; krok czwarty to wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za kontakt z partnerami ze strony urzędu gminy. 4. Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za kontakt z partnerami ze strony urzędu gminy;

24 Organizacja partnerstwa 10 ważnych kroków – cd.
5. Powołanie grupy roboczej oraz wyznaczenie sekretariatu partnerstwa (miejsca spotkań, biura), z określeniem harmonogramu spotkań, programu pracy i sposobu podejmowania decyzji; utworzenie (pod)strony internetowej partnerstwa; 6. Opracowanie strategii i programu działania partnerstwa, określenie podziału zadań, ryzyka, korzyści i kosztów administracyjnych i operacyjnych, określenie źródeł finansowania działań partnerskich; krok piąty to powołanie grupy roboczej oraz wyznaczenie sekretariatu partnerstwa, określenie harmonogramu spotkań, programu pracy i sposobu podejmowania decyzji; utworzenie (pod)strony internetowej partnerstwa; krok szósty polega na opracowaniu strategii i programu działania partnerstwa, określeniu podziału zadań, ryzyka, korzyści i kosztów administracyjnych i operacyjnych oraz określeniu źródeł finansowania działań partnerskich; krok siódmy to opracowanie umowy o współpracy partnerskiej i wybór formuły prawnej partnerstwa, którym może być spółka celowa, stowarzyszenie lub fundacja; 7. Opracowanie umowy o współpracy partnerskiej i wybór formuły prawnej partnerstwa (spółka celowa, stowarzyszenie, fundacja);

25 Organizacja partnerstwa 10 ważnych kroków – cd.
8. Wybór koordynatora (managera, brokera) partnerstwa; 9. Zapewnienie struktur koordynacji, monitorowania i korygowania procesu realizacji strategii i programu partnerstwa; 10. Nawiązanie kontaktów z mediami i społecznością lokalną dla celów informacyjnych i public relations partnerstwa. krok ósmy dotyczy wyboru koordynatora partnerstwa; krok dziewiąty polega na zapewnieniu struktur koordynacji, monitorowania i korygowania procesu realizacji strategii i programu partnerstwa; w kroku dziesiątym nawiązujemy kontakt z mediami i społecznością lokalną dla celów informacyjnych i public relations partnerstwa.

26 Efektywność organizacyjna partnerstwa warunki
przejrzyste wyartykułowanie wkładu (oferty) partnerów i ich wzajemnych oczekiwań, równoprawne (partnerskie) traktowanie wszystkich uczestników partnerstwa, zapewnienie reprezentatywności uczestniczących organizacji, wspólne kształtowanie wizji, celów, strategii działania partnerstwa, możliwie najwcześniejsze rozpoznanie obszarów konfliktowych, tworzenie partnerskich struktur komunikacji z zewnętrzną publicznością, stała wola doskonalenia organizacji partnerstwa, systematyczny monitoring i ocena osiągnięć partnerstwa, okresowe i systematyczne formułowanie raportów z działalności partnerstwa. Efektywność i trwałość partnerstwa zależy od respektowania zasad: równości, transparentności i wzajemnych korzyści. Do zasad efektywnego partnerstwa można zaliczyć: przejrzyste wyartykułowanie wkładu (oferty) partnerów i ich wzajemnych oczekiwań, równoprawne (partnerskie) traktowanie wszystkich uczestników (sektorów) partnerstwa, zapewnienie reprezentatywności przedstawicieli uczestniczących organizacji, przynależnych do sektora gospodarczego, publicznego i pozarządowego, wspólne kształtowanie wizji, celów, strategii, programów i planów działania partnerstwa, kierowanie się etyką; możliwie najwcześniejsze rozpoznanie potencjalnych, wewnętrznych obszarów problemowych i konfliktogennych między członkami partnerstwa oraz wypracowanie sposobów ich unikania lub osiągania konsensusu/kompromisu, tworzenie partnerskich struktur komunikacji z zewnętrzną publicznością (społecznością lokalną) oraz ze środkami masowego przekazu, stała wola doskonalenia organizacji partnerstwa przez wszystkich członków, systematyczny monitoring i ocena osiągnięć partnerstwa, szczególnie ze względu na cele zrównoważonego rozwoju, okresowe i systematyczne formułowanie raportów z działalności partnerstwa na potrzeby public relations i informowania opinii publicznej.

27 Możliwe bariery współpracy partnerskiej
Obszar występowania barier Przykład otoczenie społeczne przewaga postawy sceptycznej nieelastyczne postawy i uprzedzenia wobec sektorów/partnerów bezpodstawne/wygórowane oczekiwania negatywne obrazy sektorów sektor publiczny: zbiurokratyzowanie sektor biznesu: egoizm i rywalizacja NGOs: nastawienie na konfrontację ograniczenia personalne niewłaściwe umiejętności autorytarność zbyt wąsko określone funkcje brak wiary w skuteczność partnerstwa ograniczenia organizacyjne konflikt priorytetów konkurowanie (w ramach sektora) nietolerancja (wobec innych sektorów) inne ograniczenia zewnętrzne niesprzyjający lokalny klimat społeczny/ekonomiczny/polityczny skala wyzwań i tempo zmian niedostępność zewnętrznych zasobów W trakcie zawiązywania inicjatyw partnerskich ważna jest identyfikacja i świadomość potencjalnych barier współpracy. Główna przeszkoda zawiązywania inicjatyw partnerskich sytuuje się zazwyczaj w sferze mentalnej. Przejawia się ona w trudności zaakceptowania samej idei partnerstwa, polegającej na równoprawności stron tworzących partnerstwo. Istotne zagrożenie stanowi próba dominacji jednej ze stron. Główne bariery współpracy partnerskiej, według typologii Tennysona, zawiera tabela na slajdzie. Dla pozyskania zainteresowania, przychylności opinii publicznej i zaufania do idei i celów inicjatyw partnerskich, potrzebne jest podejmowanie szerokich działań z zakresu public relations, szczególnie zaś współpraca z ośrodkami medialnymi. Powinny one być przekonane do idei i misji partnerstwa i stać się jego aktywnym interesariuszem. Międzysektorowość partnerstwa, innowacyjny przedmiot działania i posiadanie celu o charakterze etycznym, predestynuje je do wzbudzenia szerszego zainteresowania opinii publicznej i mediów, jako ważnego wydarzenia (procesu) społecznego.

28 Przydatne linki portal poświęcony dobrym praktykom współpracy partnerskiej portal poświęcony partnerstwom zrzeszonym w organizacji Grupy Partnerskie działającej w ramach Fundacji Partnerstwo dla Środowiska portal poświęcony wpieraniu przedsięwzięć partnerstwa publiczno- prywatnego portal Fundacji Partnerstwo dla Środowiska realizującej i wspierającej wiele inicjatyw z zakresu zrównoważonego rozwoju, z wykorzystaniem kooperacji partnerskiej portal Instytutu Spraw Publicznych, prowadzącego badania w zakresie partnerstwa międzysektorowego i potencjału sektora społecznego portal Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, wspierającej inicjatywy partnerskie i przedsięwzięcia gospodarki społecznej portal Instytutu na rzecz Ekorozwoju, prowadzącego projekty badawcze i edukacyjne z zakresu zrównoważonego rozwoju portal stowarzyszenia Klon-Jawor poświęcony badaniom organizacji sektora pozarządowego - portal poświęcony społecznej odpowiedzialności biznesu, angażowaniu się firm w lokalne inicjatywy rozwojowe, współpracy biznesowo-społecznej Na slajdzie przedstawiono linki do stron internetowych poświęconych tematowi partnerstwa międzysektorowego i ekorozwoju.

29 Przydatne publikacje z zakresu partnerstwa międzysektorowego
1. Grupy Partnerskie. Od idei do współdziałania. Praktyczny poradnik, red. Rafała Serafina, Barbary Kazior i Anny Jarzębskiej, Kraków, 2005; Planowanie zrównoważonego rozwoju gminy w praktyce, Klaudia Giordano, KUL, Lublin 2005; Zarządzanie Środowiskiem, Bazyli Poskrobko, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2007; Poradnik Partnerstwa, Ross, Tennyson, tł. Marta Serafin, Kraków, 2006; „Zielone szlaki - greenways. Praktyczny poradnik", red. Dominika Zaręba , Kraków-Brno 2007; Partnerstwo publiczno-prywatne. Przemyśl, Przygotuj, Przeprowadź, C.H. Beck 2009; Grupy Partnerskie motorem przedsiębiorczości. Praktyczny poradnik, Jarzębska Anna, Brzeski Szczepan, Kraków, 2006; Wyniki programu "Szkoły dla Ekorozwoju" -  Lokalne Centra Aktywności Ekologicznej (Zrównoważonego Rozwoju), red. Małgorzata Łuszczek, Kraków 2005; Nowoczesne metody i techniki zarządzania trwałym i zrównoważonym rozwojem gminy, Miłaszewski R., (red.), Białystok 2001; Komunikacja i współpraca sektorów w gminie, Wiktorowska A. (red.), pr. zbior., Municipium, Warszawa 2001; Standardy współpracy administracji publicznej z sektorem pozarządowym. Ekspertyza przygotowana na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Spraw Publicznych, Rymsza M., Frączak P, Skrzypiec R., Wejcman Z., Warszawa 2006; Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, Borys T. (red.), wyd. Ekonomia i Środowisko, Warszawa – Białystok 2005; Jak budować program Ekorozwoju w gminie. Poradnik dla gmin i organizacji pozarządowych. Borkowska-Domańska E., Jasinkiewicz M., Jelenia Góra-Warszawa-Kraków, 1998; Organizacje pozarządowe i władza publiczna. Drogi do partnerstwa, Instytut Spraw Publicznych, Makowski G, Schimanek T. (red), listopad 2008; Wytyczne, dotyczące udanego partnerstwa publiczno-prywatnego (Guidelines for successful public-private partnership) Komisja Europejska, styczeń 2003. Na slajdzie przedstawiono przykłady instruktywnych publikacji nt. partnerstwa międzysektorowego i zrównoważonego rozwoju lokalnego.

30 Dziękujemy za uwagę! Zapraszamy do zadawania pytań autorowi wykładu!
Dziękuję za uwagę. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Lokomotywa zrównoważonego rozwoju – partnerstwo na rzecz ekorozwoju w gminie” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.